1. Ik heb dit boek gekozen omdat ik er veel over gehoord heb en hij stond toevallig in mijn boekenkast, dus ik ben hem toen gaan lezen. 2. Het is een verhaal over een plotseling dementerende man, Maarten Klein, die in een korte tijd een vreemde voor zichzelf en voor zijn vrouw Vera wordt. Maarten Klein is een gepensioneerd rapporteur over visvangsten en voorspellingen over migratie van zalm. Hij werkte voor de IMCO en woont al vijftien jaar met zijn vrouw Vera en later hun hond Robert aan de kust van Gloucester in Amerika. Toen Maarten en Vera emigreerden, bleven hun twee kinderen, Kitty en Fred, in Nederland achter. Er komt een tijd waarin kleine incidenten aangeven dat Maarten nogal vergeetachtig wordt. Zijn vrouw noemt het verstrooidheid, Maarten zegt dat hij altijd al een slecht geheugen heeft gehad en dat de monotonie van de winter en de sneeuw de schuld zijn van het feit dat de verschillen tussen ochtend en middag en tussen de dagen van de week wegvallen. Als Vera en Maarten er af en toe over praten, merkt Vera dat Maartens herinneringen niet synchroon lopen aan die van haar. Vera wordt ernstig ongerust en schakelt de huisarts in, dokter Eardly. De dokter zegt dat ze samen met Maarten foto’s van vroeger moet gaan bekijken, maar Maarten herkent een heleboel niet meer. Dan komt er een dag dat Maarten zijn vrouw niet meer herkent. Er komt voor dag en nacht hulp in huis: Phil Taylor. Steeds minder is er onderscheid tussen het verleden en Maartens dagelijkse leven in zijn gedachtenwereld. Zijn vrouw is in zijn ogen zijn moeder. Maarten ontsnapt een aantal keren van huis en wordt door andere mensen teruggebracht, omdat hij zelf de weg naar huis niet meer kan vinden. Vera en Phil moeten hem ‘s nachts in bed vastbinden om te zorgen dat hij niet zomaar wegloopt. Maarten geraakt in een soort droomtoestand waarin hij zich steeds minder lichaam voelt worden, hij is zo licht als lucht. De taal waarmee hij in zichzelf denkt, wordt nu ook gevormd door lichte zinnen; de betere zinnen blijven onder zijn tong, die zijn te zwaar. Uiteindelijk komt er een ziekenwagen en wordt Maarten naar een verpleeginrichting gebracht. Het boek eindigt met de visionaire gedachte, dat Maarten zijn vrouw hoort praten over gerepareerde dingen in huis en …”dat de lente op het punt staat te beginnen.” 3. Ik vond het een heel mooi maar toch een vreemd boek, omdat hij op het laatst alleen maar wartaal praat dus dat is moeilijk om te lezen. 4.a) Ik vond het stom van Vera dat ze best vaak boos werd op Maarten om dat hij dan weer wat was vergeten, hij kan er zelf toch niks aan doen? 4.b) De belangrijkste zin: “A touching dream to wich we all are lulled, but wake from separately.” Maarten leeft als het ware ook in een droom, maar hij komt er nooit meer uit, hij is niet meer van zichzelf bewust. Het belangrijkste woord: ‘Droom’ Zoals ik al zei leeft hij in een droom, volgens zichzelf. 5.a) Ik vond het erg zielig voor Maarten dat hij niet meer helemaal goed was en dat ie alles vergat en dat hij soms dacht dat hij nog een jongetje was en zichzelf zo voor paal zette. Vera is een hele lieve vrouw, maar ze, mag haar man wel eens wat meer helpen. Zodat hij het makkelijker krijgt en er dus beter over durft te praten. 5.b) De titel van het boek klopt precies met het verhaal. Maarten heeft de hel tijd schimmen van gedachten in zijn hoofd die voorbij vliegen. 5.c) De schrijver heeft het onderwerp goed uitgewerkt, hij heeft eigenlijk vanaf het begin dat Maarten dement werd en tot hij helemaal dement was. 6. zie bijlage
7.a) Wat me bij het lezen van het boek het meest is opgevallen, is dat dement worden heel snel gaat zonder dat je er erg in hebt. 7.b) Wat me bij de verwerking van het boek het meest is opgevallen dat er heel veel dingen in het boek een achterliggende gedachte hebben, zoals de winter komt overeen met de hersenschimmen. 7.c) Het was wel erg verwarrend op het laatst want dan denkt hij steeds vreemdere dingen en zijn het maar hele korte stukjes. Het was niet echt moeilijk om te lezen. 7.d) Wat ik van dit alles heb geleerd is dat je het boek wel goed moet lezen anders dan lukt het niet.
Verwerkingsopdracht 3 1. Het thema van het boek ‘Hersenschimmen’ is dementie. Hieronder volgen 3 citaten: - “Ik weet wat eraan schort,” zeg ik. “Chauvas zei het laatst op een vergadering ook tegen mij. Beste Maarten, zei hij, weet je dan niet meer dat we daar de vorige vergadering nog uitgebreid over hebben gesproken? Sla het maar na in je notulen. Ik ben al tijden wat vergeetachtig” “Je bent vier jaar gelden voor het laatst op een IMCO-vergadering geweest,” zegt Vera. (pagina 46) - “Heb je mijn tas gezien?” zegt Maarten. “Niet onder het bureau?” zegt Vera. “Daar staat hij niet.” “Ik zal zo voor je zoeken.” “Wat zoeken?” (pagina 92/ 93) - “Wie is dat meisje daar?” vraagt hij. “Maar Phil is toch geen vreemde. Je hebt vanmiddag nog met haar gewandeld.” (pagina 103) 2. Drie motieven die ik in het boek heb gevonden zijn: - Taal; Een hulpmiddel bij het registreren van de werkelijkheid is de taal. Taal is hét middel tot communicatie, hét middel om de werkelijkheid te benoemen. De dementerende Maarten verliest steeds meer de greep op de taal. Hij kan de goede woorden niet meer vinden of hij kan met woorden niet uitdrukken wat hij voelt. Naarmate Maartens realiteitsbesef verder afneemt, probeert hij krampachtiger zich vast te klampen aan de taal. Op pagina 145 denkt hij: 'Woorden, dat is wat energie geeft, is energie zelf. Een mens hoort van woorden te zijn. Totaal. Zo voor de hand ligt dat. (Eindelijk weer eens iets van waarde, toevoer van woorden moet er komen, dat is wat de situatie redden kan, verhalen, aanvoer, import van verhalen.)' Maar de situatie kan niet meer gered worden. Vlak daarvoor, op pagina 144, denkt Maarten in een helder moment: 'Er zit verdomme nergens verhaal meer in hier.' De afnemende beheersing van de taal, die gepaard gaat met de afbrokkeling van de werkelijkheid, komt tot uiting in de vele korte fragmenten op de laatste bladzijden van de roman, die net als Maarten eindigt in 'gestamel zonder veel verhaal.' - Het scherpe besef van vergankelijkheid (zie bijv. Maartens opmerking op pagina 15 dat veel voorwerpen uit zijn directe omgeving hem zullen overleven) is ook een motief. De titel staat in verband met het thema van de vergankelijkheid. Aan het eind van de roman, als Maarten nauwelijks meer besef heeft van het hier en nu, denkt hij in een van zijn spaarzame heldere momenten: 'In het leven terug?. . . maar waar is zo iets gebleven?. . . is er wel zo iets?. . . of was gewoon alles inbeelding van het hoofd?... hersenschimmen?' (pagina 153). - Jaargetijden zijn een belangrijk aspect in dit boek; vooral de winter. Het winterse landschap maakt dat er geen onderscheid gemaakt kan worden tussen dingen. Alles lijkt op elkaar en vervaagt; net als in Maartens hoofd. Maarten heeft dan ook een hekel aan de winter. Ook is de lente belangrijk. De laatste zin van het boek luidt bijvoorbeeld als volgt: ‘…de lente die op het punt staat te beginnen…’. Hier wordt denk ik mee bedoelt dat in de natuur weer duidelijkheid zal ontstaan (na alle verwarring van de winter), maar dat in Maartens hoofd de verwarring voor goed zijn intrede heeft gedaan. 3. De visie van dit boek is: ‘Hersenschimmen verwoesten je leven’. Dit gebeurde ook bij Maarten, op het laatst lag ie alleen maar voor zich uit te staren. 4. Het bijgesloten artikel is geschreven door Matthijs van Gaalen. Plaats en jaar van uitgave zijn onbekend.