Algemene gegevens over het boek Titel: Turks Fruit Schrijver: Jan Wolkers Druk: 20e druk 1971 Uitgever: Meulenhoff Amsterdam, 1969 Eerste druk: November 1969 Pagina's: 214 Genre: Het boek is een liefdesroman. Het hele boek draait om (de liefde van de ik-persoon voor) Olga; zij is het voornaamste onderwerp. Een sub-genre is psychologisch roman want je komt erachter wat de ik-persoon doet via zijn gedachten. Je weet zijn gedachten en innerlijke beweegredenen. Motto: Rastapopoulos: Ik naar? Ik ben de grootste naarling van de hele wereld!Het is erg, maar toch echt waar! Carreidas: O nee, ik ben de grootste naarling van de wereld... En ik ben trouwens veel rijker! Rastapopoulos: Misschien, maar ik heb mijn drie broers en twee zussen geruineerd en mijn ouders uitgezogen... Nou wat zegt U daarvan! Carreidas: Dat is nog niks! Ik ben zo slecht geweest tegen mijn oudtante, dat ze is gesorven van verdriet. Rastapopoulos: Nou heb ik er echt genoeg van! Vooruit, geef toe dat ik slechter ben dan U. Carreidas: Nooit! Hoort U dat! Ik sterf nog liever! De Avonturen van Kuifje (vlucht 714) Deze discussie tussen twee eenzame figuren is eigenlijk vrij zinloos. Er wordt hier een parallel getrokken tussen de zinloze gesprekken die de ik-figuur en Olga hebben in het boek. Ook is de ik-figuur erg eenzaam nadat Olga hem verlaten heeft. Een andere benadering van dit gesprek geeft het verderf van de mens weer. Olga wordt ook langzaam steeds ‘verdorvener'; ze verlaat de ik-figuur en ze krijgt kanker, wat tot gevolg heeft dat haar haren gaan uitvallen en haar tanden gaan los zitten. Ook is turks fruit (de titel van het boek) snoepgoed, en snoepgoed heeft tot gevolg dat je tanden gaan rotten.
Tijd: De beschreven tijd ligt ergens tussen de 12 en 15 jaar, hoewel daar niets over gezegd wordt in het boek Maar er zitten enkele jaren (waarschijnlijk) tussen het moment waarop de ik-figuur en Olga ontmoeten en het moment waarop Olga sterft. In de tussentijd is Olga ook nog twee keer met andere mannen getrouwd. Ze ligt op het laatst een jaar in de kliniek. De tijd waarin het verhaal zich afspeelt is waarschijnlijk de jaren 60. Er wordt in het boek beschreven hoe er relatiegeschenken uit de 2e wereldoorlog weggegeven worden, en de onverschilligheid rondom sex is ook typerend voor de jaren 60. Perspectief: Het boek is geschreven vanuit de belevende ik-figuur. Je ziet alles door de ogen van de schrijver. Het perspectief bljift ook altijd hetzelfde. (ook in de flashbacks) Titelverklaring: De titel slaat op een gebeurtenis uit het boek. Olga's tanden zitten los (denkt ze) en ze wil niets snoepen behalve turks fruit, wat een zacht soort snoepgoed is. Dus haalt de ik-persoon turks fruit voor haar. Personages: De hoofdpersoon van het boek is de ik-figuur. Hij is een kunstenaar, maar daar kan hij niet altijd (even goed) van leven, dus af en toe verhuurd hij zijn voorkamer. De liefde van zijn leven is Olga, die ook zijn vrouw is. Hun relatie is heel intiem, en diepgaand. Zijn hele wereld draait om haar, de rest is eigenlijk maar bijzaak. Wanneer zij hem verlaat is hij radeloos en weet hij niet wat hij moet doen van verdriet. Het hele boek bestaat uit herinneringen van hem, die (meestal) te maken hebben of gaan over Olga. Hij vraagt zich af waarom ze hem verlaten heeft en mijmert over hoe mooi hun relatie was. Hij komt tot de conclusie dat haar moeder (aan wie hij een grondige hekel heeft) hier de schuldige van is: zij heeft Olga tegen hem opgezet. Zij heeft Olga wijsgemaakt dat ze ook materiële dingen (geld en luxe) nodig heeft om gelukkig te zijn. (volgens de hoofdpersoon.) de ik-figuur is een round character. Olga is de persoon om wie het boek draait. Ze is ook een round character. Ze heeft rode haren, en de hoofdpersoon vindt dat ze een droomlichaam heeft. Ze is jong en levendig, en ook een beetje kinds en speels. Ze is bang voor zwangerschap, en houdt daarom niet van kinderen. Ze houdt wel heel erg van dieren. Ze is praktisch, als er bijvoorbeeld geen geld is gaat ze werken in en fabriek om wat geld bij te verdienen, zodat we nog een beetje kunnen ‘leven'. De ik-figuur in het boek heeft een grote invloed op haar, en ze laat zich erg door hem vertroetelen. Maar haar moeder oefent ook een grote invloed op haar uit, en overtuigd haar uiteindelijk om de ik-figuur te verlaten. De moeder van Olga is een flat character. Ze heeft volgens de ik-figuur alleen maar slechte eigenschappen. Ze is heel berekenend. Ze heeft veel buitenechtelijk relaties en is Olga's vader alleen maar om zijn geld getrouwd. Volgens de ik-figuur is ze ‘een stiefmoeder voor haar dochter'. Ze is absoluut niet verdrietig op teneergeslagen wanneer haar man sterft. Volgens de hoofdpersoon heeft ze hem zelf (langzaam aan) vermoord door zich niet aan het dieet te houden wat de dokter had voorgeschreven. Ze vindt de ik-figuur niks voor haar dochter, en ze kent geen echt geluk. De vader van Olga is ook een flat character. Hij komt op de hoofdpersoon sympathiek over. Hij hield heel veel van zijn dochter wat blijkt uit kleine dingetjes. (Hij laat haar bijvoorbeeld ‘taartjes' eten; iets wat van haar moeder nooit mocht.) Hij sterft aan een leveraandoening Opbouw: Het boek is een reeks flashbacks die niet in chronologische volgorde verteld worden. Ze gaan allemaal om Olga, de grote liefde van de ik-figuur. De tijd verloopt heel snel, en de schrijver vertelt her verhaal samenvattend. De ik-figuur in het boek is een belevende ik-figuur, omdat hij, evenals de lezer, niet weet wat er gaat gebeuren. Hij leeft als het ware mee; beleeft de gebeurtenissen allemaal opnieuw.
Ruimte: Het verhaal speelt zich voornamelijk af in het Amsterdam van de jaren 60. De meeste scènes spelen zich af in het atelier van de ik-figuur, waar hij ook woont. Delen van het verhaal spelen zich ook af in Limburg, (waar Olga en de ik-figuur elkaar voor het eerst ontmoeten)Alkmaar, (waar Olga wisselend bij haar ouders woont) en de kliniek waar Olga later behandeld wordt voor kanker. Samenvatting Het boek gaat over de ik-figuur, een kunstenaar, en over de relatie die hij heeft met zijn (ex-)vrouw Olga. Het boek begint (vlak nadat) Olga hem heeft verlaten. De ik-figuur is radeloos en komt bijna om in zijn eigen verdriet. Hij beschrijft de vele avontuurtjes die hij heeft met vele vrouwen, maar geen enkele vrouw haalt het bij ‘zijn' Olga. In de eerste hoofdstukken wordt eigenlijk alleen maar beschreven hoe hun relatie was en hoe gelukkig ze waren samen. Dat maakt de lezer nieuwsgierig naar hoe en waarom ze uit elkaar zijn. In het begin van het boek is de ik-figuur vervuld van zelfmedelijden omdat Olga hem verlaten heeft. We zien door zijn ogen hoe gelukkig ze samen waren, en hoe intens hun liefde was. Ze hebben elkaar ontmoet toen de ik-figuur aan het liften was en Olga voor hem stopte. De vonken sprongen over, en ze bedreven de liefde. Toen ze verder wilden rijden kregen e echter een auto ongeluk. Hij ziet Olga een tijdje niet meer, maar wanneer ze elkaar (ondanks vele tegenwerkingen van de kant van Olga's moeder) weer zien, laait de liefde weer hevig op. Ze hebben een paar fantastische maanden en besluiten te trouwen. Sex was in hun relatie ook heel belangrijk: de ik-figuur beschrijft in detail hoe hun relatie verliet op seksueel gebied. Ze deden ‘het' volgens de hoofdpersoon heel vaak. Olga was alles voor hem. Hij beschrijft ook de kleine dingetjes aan haar, bijvoorbeeld haar liefde voor dieren, of hoe ze voor de inkomsten zorgde, en hoe ze wel van dieren hield maar niet van kinderen. Dit is duidelijk geïllustreerd in 2 fragmenten. Olga poseert vaak uren voor de ik-figuur, en als hij een standbeeld moet maken van een vrouw met een kind op haar arm poseert Olga dus ook. Van dat standbeeld zegt een wethouder in de eerste instantie;"Het lijkt wel alsof ze angst heeft voor het kind." Dan maakt de ik-figuur een standbeeld van een vrouw met een kind op haar arm waarvoor Olga wederom poseert. Daarvan wordt gezegd:"Het lijkt wel alsof ze een kind vasthoudt." Af en toe, als ze wat geld over hebben gaan ze naar concerten, en ze luisteren ook vaak samen nar jazz platen. Vakantie betekende in een tentje op Ameland, of iets anders wat het budget kon verdragen. Vroeger, toen ze nog klein was, was Olga erachter gekomen dat haar moeder maar een borst had. De ander was verwijderd, aangezien haar moeder borstkanker had. Maar tegenover Olga beweerde ze altijd dat Olga hem leeggezogen had. Olga was heel blij met haar borsten, en ze wilde niet zo terecht komen als haar moeder. Vandaar dat ze niet zwanger wilde worden. Ook was Olga (mede door haar moeder, die borstkanker gehad had) bang voor kanker. Als ze iets roods in haar ontlasting ziet gaat ze dan ook zowat door het lint. Dit blijkt echter de rosbief te zijn van de vorige avond. Langzamerhand wordt er naar het moment toegewerkt dat de relatie stukloopt; het keerpunt in het boek. (de climax) Volgens de ik-figuur wordt de breuk tussen hem en Olga veroorzaakt door haar moeder. Zij heeft (volgens de ik-figuur) Olga opgestookt, aangezien de ik-figuur ‘beneden Olga's stand was'. (de ik=figuur was ‘slechts een arme kunstenaar en Olga en haar familie hadden wel (redelijk wat) geld.)Na de dood van haar man (die zij volgens de hoofdpersoon zelf gedeeltelijk veroorzaakt heeft) begint ze te stoken. Ze had haar man in een ziekenhuis ontmoet toen ze daar als verpleegster werkte, en was hem om financiële redenen getrouwd. Hij was directeur van Hermes, een groothandel in huishoudelijke artikelen. Ze gaven messen uit de Tweede Wereldoorlog weg als relatiegeschenk. Olga's vader accepteerde het constante vreemd gaan van zijn vrouw, en er werd nooit met een woord over gesproken thuis. Hij was volgens de hoofdpersoon een goede man, die altijd dezelfde grapjes maakte, maar veel van zijn dochter hield. De ik-figuur mocht hem wel. Maar Olga's moeder scheen alleen maar opgelucht te zijn dat hij dood was, en begon Olga tegen de ik-figuur op te hitsen. Ze wijst steeds naar vriendinnen van Olga die het (materieel gezien) veel beter hebben. Olga blijkt niet (geheel) ongevoelig voor materiele tekortkomingen en zwicht. Op een zakendiner waar de ik-figuur ook aanwezig is, flirt Olga met een zakenrelatie. Olga's moeder geniet hier zichtbaar van. De ik-figuur is radeloos en weet niet wat hij moet doen. Uit pure walging spuugt hij de tafel onder. Hij vlucht naar het toilet waar hij de spiegel onder kotst, en op zijn weg terug naar de tafel komt hij Olga tegen. Hij is zo kwaad dat hij haar een blauw oog slaat. Olga neemt dit niet en trekt in bij haar moeder, die hier in haar nopjes mee is. Olga's moeder zorgt ervoor dat de ik-figuur en Olga zo min mogelijk contact hebben, en langzaam maar zeker verliest de ik-figuur zijn grip op Olga. Olga neemt de dagelijkse leiding van het familiebedrijf Hermes op zich. Er volgt een scheiding. Ze zien elkaar nog een keer, en hij krijgt het zlefs voor elkaar nog een keer sex te hebben met Olga. In de eerste instantie lijkt ze dit niet te willen, maar dan zwicht ze toch. Onverwachts komt haar moeder binnen, net terwijl Olga klaarkomt. Haar moeder is ziedend van woede en trapt de ik-figuur het huis uit. Daarna zien Olga en de ik-figuur elkaar alleen nog heel incidenteel. Olga heeft nog een paar kortstondige relaties met andere mannen, en hertrouwt tot twee keer toe. Over haar eerste huwelijk wordt niet veel gezegd, maar haar tweede huwelijk, met een Amerikaan wordt uitgebreider beschreven. Ze stuurt de ik-persoon nog brieven en kaarten als ze samen met haar man op reis gaat. Maar ook dit huwelijk eindigt in een scheiding. De ik-figuur heeft ook vele korte, heftige, en vooral seksuele relaties met vrouwen, maar geen enkele vrouw is volgens hem te vergelijken met Olga. Zij was gewoon perfect. Ook verzorgt hij de kat die ze heeft achtergelaten, en op een gegeven moment een meeuw waar hij zich verantwoordelijk voor voelt. Hij blijft rondlopen in het atelier, en schijnt niet weg te willen vliegen. Er is echter geen fysieke reden waarom dat niet zou kunnen. De ik-figuur begint zich steeds meer aan het beest te hechten. Maar op een zekere dag wordt de meeuw ongeduldig en dat weet de ik-figuur dat hij hem moet laten gaan. Dus laat hij de meeuw vrij, al is het met pijn in zijn hart. Het einde van het boek beschrijft hoe Olga uiteindelijk doodgaat aan een hersentumor. Ze hebben een tumor ten grote van een stuk toiletzeep verwijderd uit haar hoofd, maar de wortels zaten te diep; daar konden de chirurgen niet bij. Ze blijft onder behandeling in een kliniek. Door de medicijnen (en het tumor) valt haar haar uit, en wordt ze steeds waziger, vergeetachtiger en opvliegerig. ook wordt ze langzaam maar zeker blind. De ik-figuur blijft haar opzoeken, koopt een rode pruik voor haar en ook bloemen. Hij leest haar voor als ze blind wordt, en neemt Turks fruit voor haar mee, het enige snoepgoed wat ze nog wil eten omdat ze vreest dat haar tanden loszitten. Het boek eindigt met Olga's dood. De dokter vraagt of de hoofdpersoon misschien de pruik die hij haar had gegeven terug wilde. De ik-figuur eindigt met de volgende twee zinnen: "Ik zei dat ze hem moest ophouden. Dat ze het zelf zo gewild had."(Turks Fruit, Jan Wolkers 1969, pagina 214) Ervaringsverslag Ik vond Turks Fruit een erg leuk boek om te lezen. Het taalgebruik was niet ingewikkeld en het boek liet je echt alles mee beleven. Het gaf je echt een gevoel bijna van hoe diep de liefde van de hoofdpersoon voor Olga zat. Het gebeurtenissen waren levendig beschreven, het was alsof je ernaast stond. Het gaf ook een heel realistisch beeld van ‘een relatie' op zich. Ik vond het heel mooi hoe dat naar voren kwam in het boek. Wat me het meest aansprak in het boek was eigenlijk het realistische aspect dat het had. Het verhaal is niet alleen op zich realistisch, (het zou (en is waarschijnlijk ook) zo gebeurd kunnen zijn) maar ook de manier waarop het geschreven is, is erg realistisch. Het thema (liefde en eenzaamheid) komt heel goed naar voren. Je kunt heel goed in het boek lezen hoe een relatie ook een keerzijde kan hebben, namelijk eentje van pijn. Als je geliefde je om wat voor reden dan ook verlaat, dan doet dat pijn. Ook zie je hoe lang de ik-figuur erover doet om over zijn ‘verloren liefde' heen te komen; dat duurt bij hem erg lang. Hoewel hij genoeg relaties met andere vrouwen aangaat blijft hij van Olga houden. Hij kan niet van een ander houden. Hij laat haar pas echt gaan wanneer ze sterft. Een mooie passage uit het boek vind ik de passage waarin Olga flirt met een zakenrelatie. de hoofdpersoon beschrijft hoe hij dan totaal radeloos is en geen idee heeft wat hij moet doen. Uit pure wanhoop bijna, en omdat hij ‘misselijk van haar werd' kotst hij de tafel onder. Hij is echt diep gekwetst dat ze zoiets doet voor zijn ogen. Hij is niet zozeer ontroostbaar als wel ontzettend kwaad, en hij begrijpt er helemaal niets van. De vraag waarom ze hem verlaten heeft blijft hem lastig vallen, ook als hij haar allang vergeven heeft. Een andere mooie passage uit het boek vind ik het hoofdstuk over de meeuw die hij bijna per ongeluk ik huis haalt. Hoewel er niets mis is met de meeuw, wil hij maar niet vliegen. Hij schijnt bij de ik-figuur te willen blijven. Dus neemt de hoofdpersoon het beest mee naar huis en verzorgt hem. Hij gaat zich heel erg aan het beestje hechten, in zijn eenzaamheid. De meeuw deponeert zijn uitwerpselen overal en zijn atelier blijft ernaar stinken, maar toch houdt hij van het beestje. Op een gegeven moment echter, totaal onverwachts, merkt de hoofdpersoon dat de meeuw weg wil. Zonder duidelijk reden, want de meeuw wilde ook zonder duidelijke reden blijven. Het doet de hoofdpersoon echt pijn wanneer hij hem los moet laten. Ik denk dat de meeuw een metafoor is voor Olga. Ook haar kwam hij bijna per ongeluk tegen, en hij hield zielsveel van haar. Toen ze uiteindelijk wegging, waar ook geen goede reden voor gegeven werd, deed dat hem (ook) ontzettend veel pijn. Ik vond het in ieder geval een erg mooi stukje. Verder werd in het boek de haat/liefde relatie tussen de ik-figuur en zijn schoonouders levendig beschreven. Olga's vader mag de hoofdpersoon, en dat is wederzijds. Aan Olga's moeder heeft hij echter een grondige hekel, wat wederom wederzijds is. Olga's moeder vindt dat haar dochter beter verdient, en het zit haar dus vanaf begin tot eind niet lekker dat ze gelukkig is met de ik-figuur. De ik-figuur mag zijn schoonmoeder totaal niet. Hij haat het dat ze de goede huisvrouw uithangt terwijl de vreemd gaat, en haar man eigenlijk alleen maar om zijngeld getrouwd is. Ook is hij er per ongeluk achter gekomen dat ze haar man ‘langzaam vermoordt', door hem dingen te geven die hij eigenlijk helemaal niet mag eten. Wanneer Olga's vader uiteindelijk doodgaat, wordt de relatie tussen hun tweeën alleen nog maar hatelijker.(hoewel Olga's moeder blijft doen alsof er niets aan de hand is.) Pas na de scheiding van Olga en de ik-figuur komt ze er openlijk voor uit dat ze haar ex-schoonzoon absoluut niet mag, en gaat ze hem ook openlijk dwarsbomen. Alles bij elkaar vond ik Turks Fruit een heel mooi boek om te lezen. Alles werd levendig, humoristisch en realistisch beschreven, en vanwege het belevende ik-figuur perspectief begreep je motieven en beweegredenen van de hoofdpersoon. Je zag hoe hij naar zijn relatie met Olga keek, en hoe hij die beleefde. Je voelt niet echt mee met de andere personages uit het boek, maar juist heel erg met de hoofdpersoon. Je voelt zijn verdriet bijna als Olga hem verlaat, en zijn liefde voor haar als hij zijn herinneringen herleeft. Het boek geeft heel goed het verloop van een (intensieve) relatie weer. Vooral het einde vond ik prachtig, het was heel symbolisch hoe hij zijn laatste gebaar van liefde voor haar deed. Verwerkingsopdracht Als verwerkingsopdracht heb ik gekozen de film te bekijken nadat ik het boek had gelezen zodat ik een vergelijking kon maken tussen het boek en de film. Turks Fruit: Een film uit 1972 met als hoofdrolspeler Rutger Hauer en Moniek van de Ven. Geregisseerd door Paul Verhoeven, camerawerk van Jan de Bont. Een van de meest succesvolle Nederlandse films aller tijden. Er zijn natuurlijk veel verschillen tussen de film en het boek. Sommige scènes worden weggelaten of minder uitgebreid neergezet. De belangrijkste verschillen (in mijn ogen) zal ik later in dit verslag beschrijven. In de film heeft de ‘ik-figuur' een naam gekregen: Erik Vonk. Het begin is hetzelfde als in het boek: Erik wordt verteerd door verdriet, gemis en eenzaamheid. Ook de relaties die hij heeft komen in de film aan bod. Dan begint als het ware de lange reeks flashbacks aan zijn tijd met Olga. In de film worden natuurlijk wel kleine dingetjes veranderd, zoals het aantal sexscenes, wat wordt teruggebracht tot een beperkt aantal. De tijd die ze samen (getrouwd) doorbrengen wordt wat minder uitgebreid geschreven. Ook worden kleine dingetjes, zoals de dieren die Olga verzorgde, en het standbeeld dat hij maakte van Olga met de kat weggelaten. Wel wordt beschreven hoe zij een standbeeld van haar maakte terwijl ze een kind vasthield. Ook de ontmoeting met de Koningin die uiteindelijk niet doorging omdat Olga's jurk te bloot was werd uitgebreid beschreven. De vakanties die ze samen doormaakten komen verder ook nauwelijks aan bod. Wat je nauwelijks merkt in de film is hoe Olga's moeder haar man eigenlijk ervoor zorgt dat hij langzaam aan zijn ziekte bezwijkt. In het boek kwam dit heel nadrukkelijk naar voren. Wel zijn er scènes ingelast, zoals een fotosessie op de begrafenis waar Olga's moeder zogenaamd diep rouwig naast de kist van haar man knielt. Het is hier duidelijk te merken dat ze zelfs op haar mans begrafenis alle aandacht voor zichzelf wil hebben. De scheiding en de omstandigheden die daarbij een (belangrijke) rol speelden kwamen in de film nagenoeg aan bod. Maar vanaf dat punt wordt het verhaal eigenlijk nogal ingekort. Zo wordt bijvoorbeeld haast niets gezegd over Olga's derde huwelijk, en al helemaal niets over haar tweede huwelijk. In het boek wordt vooral haar laatste huwelijk relatief uitgebreid beschreven; hoe ze later elkaar nog een keer ontmoetten en het erover hadden. Zo vertelde Olga bijvoorbeeld in het boek over een vriendin van haar die zonder kleding en met open geschuurde dijen in de goot gevonden werd. In de film weet je alleen dat ze trouwt, en dat ze dan weer een einde heeft gemaakt aan het huwelijk. Ook op Olga's dood wordt in de film niet zo diep ingegaan als in het boek. In de film gaat Olga veel sneller achteruit, en is Erik erbij als dat gebeurt. In het boek is dit niet zo. Ook wordt er een hoop ‘samen geveegd' in de film. In het boek ontmoeten Olga en de hoofdpersoon elkaar bij toeval in de Bijenkorf, praten ze een beetje bij en nemen ze dan weer afscheid. In de film wordt deze ontmoeting echter verbonden aan Olga's hersentumor. Ze ontmoeten elkaar in de Bijenkorf waar ze een kopje koffie drinken, en dan valt Olga flauw in de toiletten. Ze wordt naar het ziekenhuis gebracht, waar ontdekt wordt dat ze een hersentumor heeft. Het wordt verwijderd, en daarna koopt Erik een pruik voor haar, leest hij haar voor, en koopt hij Turks fruit voor haar. Niet lang daarna gaat ze dood terwijl hij bij haar in de kamer zit. Als de pruik tenslotte ter sprake komt neemt Erik deze mee en gooit hij hem weg. Ik vond het boek leuker om te lezen dan de film om naar te kijken. Er werden heel veel dingen ‘samen geveegd' in de film; gebeurtenissen die in het boek los van elkaar stonden. Ook vond ik het heel erg jammer dat hij einde zo anders was. De film ging een beetje ‘te snel' vond ik eigenlijk. Je komt minder over de achtergronden te weten en ook minder over de emoties en beweegredenen van de hoofdpersoon. Ik vind over het algemeen het boek een stuk beter dan de film.