Siegfried, een zwarte idylle

Auteur: Harry Mulisch
Titel: Siegfried, een zwarte idylle
Uitgeverij: De Bezige Bij, Amsterdam februari 2001
Genre: Psychologische oorlogsroman
Thema: Zelfs zijn eigen zoon heeft Hitler zonder schroom laten vermoorden. Alleen om zichzelf voor een schande te behoeden.

Titelverklaring:

De titel Siegfried is waarschijnlijk gekozen omdat de belangrijkste gegeven in dit verhaal
is dat Hitler een zoon had, zonder dat iemand dat wist. De naam van deze zoon is Siegfried.

Alles gaat goed met de Falks. Ze zorgen voor Siegfried en houden van hem alsof het hun eigen kind is. De idylle (totaal van ideale omstandigheden) verandert in een zwarte idylle op het moment dat Ullrich Falk de opdracht krijgt om 'hun' Siegfried te vermoorden.

Samenvatting:

Op een lezing komt Herter in contact met de bejaarde Ullrich en Julia Falk. Zij vertellen hem dat zij hem kunnen helpen met zijn volgende boek. Wanneer hij daar de volgende dag op bezoek gaat, krijgt hij te horen dat zij de persoonlijke dienstboden van Hitler zijn geweest tijdens WO II.
Zij vertellen dat Hitler een zoon heeft gekregen van Eva Braun, zijn latere vrouw. Om zichzelf voor een schande te behoeden, gaf Hitler het echtpaar Falk opdracht om te doen alsof Siegfried hun zoon was. Zij voedden Hitlers zoon, Siegfried, op en hielden steeds meer van hem. Tijdens het opgroeien van Siegfried gebeuren er verschillende dingen in en rond de woning van Hitler.
Aan het einde van het boek krijgt Ullrich Falk de opdracht om Siegfried te vermoorden. Waarom wordt hem niet verteld. De moord op Siegfried moet eruit zien alsof hem een ongeluk is overkomen. Eva Braun, die nog van niets wist, is van tevoren opgehaald en moet haar zoon achterlaten bij de Falks. Ullrich neemt hem daarna mee naar de schietbaan, waar hij Siegfried door zijn hoofd schiet.

Personages:

Rudolf Herter.
Hij is een beroemde Nederlandse schrijver van 72 jaar oud die naar Wenen komt om daar zijn nieuwe boek 'De Uitvinding van de Liefde' te promoten. Herter vergelijkt Hitler met een dirigent van een orkest. Hij eist totale gehoorzaamheid van het orkest, verschijnt als laatste in de zaal en staat met zijn rug naar het publiek. Na afloop laat hij heel even zijn gezicht zien en neemt het applaus in ontvangst, waarna hij weer als eerste weggaat. Herter maakt ook een vergelijking tussen Hitler en Nietzsch. Ook bedenkt hij aan het einde van zijn boek de theorie over het Niets. In deze theorie komen zoveel toevalligheden bij elkaar dat het bijna geen toeval meer kan zijn. Na het bedenken van deze theorie, sterft hij plotseling op zijn hotelkamer.

Ullrich Falk.

Hij was een persoonlijke dienstbode van Hitler en speelde de vader van Hitlers zoon Siegfried. In opdracht van Hitler vermoordt hij onder dwang Siegfried.

Julia Falk.
De vrouw van Ullrich. Zij speelde de moeder van Siegfried en hield van hem alsof het haar eigen zoon was.

Siegfried.
Hij was de zoon van Adolf Hitler en Eva Braun. Om een schandaal te voorkomen deed de toen nog ongetrouwde Hitler alsof het de zoon van Ullrich en Julia Falk was.

Eva Braun.
Eva Braun is de vriendin van Hitler. Van haar krijgt hij zijn zoon. Vlak voordat hij zelfmoord pleegt trouwt hij overhaast met Eva. Over haar gevoelens en twijfels kom je veel te weten in het boek, vooral in het verzonnen stukje uit haar dagboek.

Maria.
Zij is de vriendin van Herter. Zij steunt hem en is met hem mee op reis naar Wenen.

Adolf Hitler.
Wie was hij? Dit is de vraag die Mulisch heeft geïnspireerd om dit boek te schrijven. In dit boek probeert hij erachter te komen wie Hitler werkelijk was.

Waar?

Het verhaal speelt zich af in Wenen. De flashback speelt zich deels af in Oostenrijk en deels in Duitsland, Berlijn.

Wanneer?

Het verhaal speelt zich af in november 1999. De flashback vertelt een periode van 1933 tot en met 1944. Dit kan je opmaken omdat Herter aan het einde van het verhaal een boek schenkt aan het echtpaar Falk. Dat boek signeert hij met: 'Voor Ullrich Falk, die in de tijden van het kwaad een onvoorstelbaar offer bracht aan de liefde. En voor Julia. Rudolf Herter Wenen, november 1999.' (citaat)

Hoelang?

Het verhaal bestrijkt een tijdsduur van twee weken. Het verblijf van Herter in Wenen duurt drie dagen. In dit verhaal zit ook een flashback waarin een tijd van 11 jaar wordt verteld.

De verteltijd van het verhaal is ongeveer 4 uur.
Alles wordt in chronologische volgorde verteld. Er is één grote flashback in het verhaal. De flashback is het belangrijkste deel van het boek. Tijdens de flashback wordt er een aantal keer een sprong gemaakt naar het heden, waarin Herter een vraag stelt of een reactie geeft op het geen echtpaar Falk vertelt.

Begin.

Het verhaal begint met de aankomst van de beroemde schrijver Rudolf Herter die naar Wenen is gekomen om daar zijn nieuwe boek 'De Uitvinding van de Liefde te promoten. Na een lezing komt een echtpaar naar hem toe en vertelt hem dat zij hem kunnen helpen met het nieuwe boek dat hij van plan is te schrijven. Wanneer hij een dag later naar hen toe gaat vertellen zij hem het eigenlijke verhaal dat in dit boek staat.

Probleem.

In dit boek wordt het verhaal verteld van een echtpaar dat de persoonlijke dienstbode was van Adolf Hitler. Zij hebben de zoon van Hitler opgevoed en later omgebracht. Buiten de verschillende gebeurtenissen die betrekking hebben tot Hitler en zijn vrouw Eva Braun zelf, wordt ook het levensverhaal van Siegfried, de zoon van Hitler en Braun verteld. Het boek is door Mulisch geschreven om erachter te komen wie Hitler eigenlijk was. Dit is het belangrijkste probleem in het boek.

Afloop.

Het verhaal heeft een gesloten einde. In de flashback wordt het verhaal afgesloten met de dood van Hitler, zijn vrouw en enkele andere voormalige belangrijke Duitse personen. Het boek wordt afgesloten met de dood van schrijver Herter. Voordat hij naar het verhaal van deze mensen ging luisteren, heeft hij hen beloofd dat hij het verhaal pas openbaar zal maken, nadat het echtpaar Falk was overleden. Wanneer hij het hele verhaal van deze mensen gehoord heeft, keert hij terug naar zijn hotel waar zijn vriendin op hem wacht. Ook haar vertelt hij niets. Op zijn kamer gaat hij nog fantaseren over wat hij net gehoord heeft en hij bedenkt een vage theorie. Wanneer hij later op de avond in zijn slaap overlijdt aan een hartaanval, weet niemand wat hij te horen had gekregen van de Falks.
Door dit einde kan het verhaal werkelijk gebeurd zijn. Herter heeft het verhaal meegenomen in zijn graf, waardoor wij het tot op de dag van vandaag nog niet kennen.


Perspectief.

Het verhaal is geschreven vanuit vertellers perspectief. Aan het eind is een stuk te vinden uit het dagboek van Eva Braun, dit dagboek is vanuit het ik perspectief van Eva Braun geschreven. Opmerkelijk is, dat je geen gedachten leest van personen, behalve van Eva Braun in een stukje van haar door Mulisch verzonnen dagboek.

Eigen mening.

Het boek is op een hele aparte manier geschreven. Het hele gebeuren om de flashback heen had weggelaten kunnen worden. De flashback is namelijk op zich een boek. Doordat er tijdens het verhaal van het echtpaar steeds een korte onderbreking is, bijvoorbeeld een vraag of een opmerking wordt gemaakt door Herter, of een man die even binnenkomt en weer weggaat, word je eraan herinnert dat het een flashback is. Vooral op het moeilijkste moment van Ullrich Falk, namelijk wanneer hij de opdracht krijgt de voor hem en zijn vrouw zo dierbare Siegfried om te brengen, leef je erg met hem mee. Je vergeet bijna dat het wel Hitler was wiens bedienden zij waren. Zij waren het met hem eens, dus waren zij ook fout. Als ze het niet met hem eens waren geweest, hadden ze hem allang kunnen ombrengen. Het is erg knap van de schrijver dat hij je dat kan laten vergeten zodat je medelijden krijgt met het echtpaar Falk.
Wat mij erg emotioneerde was de passage waarin Mulisch schrijft hoe Siegfried is omgebracht.

Nadat Ullrich Falk opdracht heeft gekregen om Siegfried te vermoorden, neemt hij hem mee naar de schietbaan, iets wat Siegfried graag wilde.
"Falk haalt zijn doorgeladen 7.65 pistool te voorschijn en laat Siggi [Siegfried] het magazijn met de kogels zien. Hij gaat wijdbeens staan en lost een schot, dat de schematische gestalte aan het eind van de baan in de buik treft, waarop Siggi roept: 'Mag ik ook eens, mag ik ook eens?
De wereld bestaat niet. Het is allemaal niet waar. Niets bestaat. Hij laat zich op een knie zakken en demonstreert hoe het pistool vastgehouden moet worden. Voor de grap richt hij de loop van vlakbij op Siggi's voorhoofd. Als hij begint te lachen, haalt hij de trekker over. … Niet ik heb hem gedood. Niet ik, Hitler. Ik. Hitler" (citaat uit Siegfried, een zwarte idylle)

Het is zo knap gebracht dat het heel goed waar gebeurd kan zijn. Ook al is het door Mulisch verzonnen, alles in het boek sluit haarfijn bij elkaar aan. Het karakter van Hitler, waarvan je een deel leert kennen in het boek, past goed bij de verschillende daden die hij heeft gedaan in het boek en in de realiteit.
De opbouw is verrassend. Door de inleiding in het verhaal, denk je dat het een verhaal gaat worden over de schrijver. Pas in hoofdstuk 8 van de 19, gaat Herter naar de Falks toe.

Dit boek onderscheidt zich van andere verhalen uit de Tweede Wereldoorlog, omdat je in dit boek de gebeurtenissen in WO II eens van de andere kant leest, namelijk die van Hitler zelf. Het is wel een redelijk moeilijk boek. Vooral de theorieën die Herter aan het einde van het boek bedenkt om de 'geest' van Hitler te doorgronden, zijn moeilijk te volgen.
Een aanrader voor iedereen die is geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog.

Opmerking van de docent na het nakijken: In dit boek beschrijft Mulisch zijn eigen dood. Herter is net als Mulisch een bekende Nederlandse schrijver van 72 jaar oud. Herter heeft net het boek: Uitvinding van de Liefde geschreven, terwijl Mulisch het boek: Ontdekking van de hemel op zijn naam heeft staan. Ook heeft Mulisch een dienstbode die Julia heet.