1. Zakelijke gegevens 1.Schrijver: Tim Krabbé 2.Titel: Vertraging
3.Plaats en jaar van uitgave: Amsterdam, 1994 4.Jaar van eerste uitgave: 1994
5.Aantal bladzijdes: 143
6.Genre: Liefdesroman 2. Eerste reactie 1.Ik wist totaal niet welk boek ik wilde lezen. Toen ben ik op internet gaan zoeken naar een boek en kwam ik op dit boek uit. 2.Ik vond Vertraging een goed boek, omdat er veel in gebeurde en het een spannend boek was. Je vraagt je de hele tijd af of en wanneer Jacques en Moniek gepakt zullen worden. 3.Verdieping a. Samenvatting Jacques Bekker, schrijver en presentator van het televisiespelletje Woordrijk, is in het kader van ‘twee weken Nederlandstalig cultuur voor Nederlandse emigranten in Nieuw-Zeeland’ met tien andere cultuurdragers op reis. Op de terugweg loopt hun vlucht in Sydney vertraging op. Omdat het oponthoud zeker vier uur zal duren, besluit hij met enkele anderen de stad in te gaan. Eenmaal in het centrum aangekomen, trekt hij zijn eigen plan. Hij wil proberen Moniek Ilegems te vinden, een oude jeugdliefde die al jaren in Sydney woont. Hoewel hij maar enkele vage aanwijzingen heeft, vindt hij haar adres vrij snel. Zij woont in een sjieke wijk, met kapitale villa’s en luxe torenflats. Op de oprit naast het huis is een vrouw bezig koffers in een auto te laden. Dat moet Moniek zijn. Het duurt even, maar dan herkent zij hem. Eerst verontschuldigt zij zich omdat zij weg moet, dan vraagt zij of hij haar wil helpen. Zij wil nog niet vertellen waarmee. En zo rijden ze even later samen de stad in. Onderweg bekent zij dat zij in grote moeilijkheden verkeert. De problemen zijn zelfs zo groot dat hij haar in gevaar brengt als hij haar niet helpt. Meer laat zij voorlopig niet los. Hij krijgt tienduizend dollar om een tweedehands Ford Falcon te kopen. Samen rijden ze verder. Langzaam dringt het tot hem door dat ze hem helemaal niet naar het vliegveld brengt, zoals ze beloofd had. Daarom rijdt hij haar klem en vraagt boos wat ze van plan is. ‘Je zou me helpen,’ antwoordt ze. ‘Ik probeer te verdwijnen.’ Hij mist zijn vliegtuig op het nippertje. Dan besluit hij in een opwelling niet naar Nederland terug te gaan, maar met Moniek in de binnenlanden van Australië te ‘verdwijnen’. Moniek vertelt dat zij in de loop der jaren onder de naam Madame Twenty een mode-imperium heeft opgebouwd. Zij is schatrijk geworden. Omdat dat niet altijd op de juiste manier ging, is de politie nu naar haar op zoek. Als zij opgepakt wordt, verdwijnt zij zeker voor drie jaar achter de tralies. Toch blijft zij optimistisch. Ze heeft 780.000 dollar bij zich, cash. Daarmee moet ze een tijdje rond kunnen komen. Onderweg verkleedt zij zich. Ze nemen ook allebei andere namen aan: Paul en Paula. Het is opvallend hoe uitgelaten Moniek nu is. Zij is ervan overtuigd dat hun ‘verdwijntruc’ zal slagen. De volgende dag horen ze op de autoradio dat de politie een arrestatiebevel tegen Madame Twenty heeft. Het lijkt haar niet te deren. Dagenlang rijden ze door Australië, onherkenbaar voor wie hen zou achtervolgen. Zorgvuldig schrijven zij zich overal onder een andere naam in en nergens blijven ze langer dan één nacht. Intussen blijft de verdwijning van Madame Twenty voorpaginanieuws. Ook de televisie besteedt regelmatig aandacht aan de verdwijning van Madame Twenty. Stukje bij beetje vertelt zij Jacques haar levensverhaal. Zij is halverwege de jaren zestig getrouwd met een Australische zakenman. In het confectiebedrijf van haar echtgenoot begon zij een eigen lijn, die in korte tijd een gigantisch succes werd. Zij kocht haar man uit en ging bij hem weg. Samen met haar zakenpartner en nieuwe vriend Alan Wolpe bouwde zij haar bedrijf verder uit, waarbij zij soms bijna letterlijk over lijken ging. Na wekenlange omzwervingen door Frankrijk en Zwitserland ging Jacques tenslotte weer naar OPPY’S (een discotheek waar hij vroeger vaker was geweest). Daar beleefde hij een kortstondige liefdesaffaire met een meisje dat Christa heette. Naderhand bleven ze met elkaar schrijven en Christa gaf hem daarbij de ene zedenles na de andere. Van hun plannen om elkaar terug te zien, kwam die winter niets. In Cairns kopen ze twee tickets voor de vlucht van Darwin naar Londen. Over een kleine twee weken zullen ze Australië achter zich hebben gelaten. In een krant komt Jacques een foto van zichzelf tegen, vergezeld van het bericht van zijn verdwijning. Hij beseft dat hij zijn vorige leven mist. Omdat in het krantenbericht de Ford Falcon genoemd wordt, moeten ze op zoek naar een andere auto. Het wordt een Fairmont. In Alice Springs vieren ze zijn verjaardag. Moniek heeft speciaal voor deze gelegenheid een rondvlucht per ballon geregeld. Later geeft zij hem een gouden vulpen. Hij moet haar plechtig beloven dat hij haar niet ineens zal verlaten. De volgende zomer was Jacques alleen naar Oostende gegaan. Het weerzien met Christa was een complete mislukkeling geworden. Toen had hij Moniek ontmoet. Tot zijn verbazing bleek ze zijn naam te kennen. In de krant lezen ze dat Alan Wolpe in een cel in Darwin zelfmoord heeft gepleegd. Nu raakt Moniek voor het eerst in paniek. Zij wil meteen weg uit Darwin, want zij heeft haar valse paspoort langs dezelfde kanalen gekregen als Wolpe. Misschien is er iets mee. Bovendien kende hij de naam Paula Fuerst. Stel dat hij die heeft verraden. In het bewuste krantenartikel is ook sprake van Zwitserland. Als Wolpe daar inderdaad geweest is, weet Moniek ook waar: in het kantoor van de Union Banquaire Suisse in Zürich. Dan hoeven zij er niet meer heen te gaan. Opnieuw trekken zij de binnenlanden van Australië in. In een gehucht belt Moniek met de Zwitserse bank, maar degene die zij wil spreken is pas na het weekend terug. Jacques beseft dat hem misschien hetzelfde lot als Alan Wolpe wacht. Ook hij had met Moniek het avontuur gezocht en hij had dat met de dood moeten bekopen. ‘s Maandags belt hij onder een valse naam met Zürich. Hij krijgt dan te horen dat iemand Monieks rekening heeft opgeheven. Dat kan alleen maar betekenen dat Alan Wolpe haar heeft bedrogen en dat zij haar miljoenen kwijt is. Tot zijn stomme verbazing reageert Moniek uitgelaten op dit nieuws. Terwijl ze ergens in een plattelandscafé eten, zendt de televisie een televisiereportage van de BRT uit. Verbaasd herkennen ze Christa, die vertelt hoe ‘Madame Twenty’ vroeger haar vriendje Jacques van haar afpakte. Ineens voelt Jacques dat ze door de ander gasten herkend worden. Ze vertrekken zo onopvallend mogelijk. Als ze enkele uren later bij ondergaande zon in Lake Eyre zwemmen, lijkt hun vlucht geslaagd. Tot er een jeep naast hun auto stopt. Een man en een jongen stappen uit, een geweer in de arm. Jacques herkent ze uit het café. Zonder al te veel ophef eist de man hun geld. Even probeert Jacques ze om de tuin te leiden, maar als de mannen duidelijk maken dat het hun ernst is, geeft hij een zakje met duizend-dollarbiljetten. Omdat ze vermoeden dat de vluchtelingen nog meer geld bij zich hebben, doorzoeken ze de mannen al hun bagage. Daarna wordt de Fairmont binnenstebuiten gekeerd. Tenslotte maken de mannen de auto onklaar en gaan ervandoor. Jacques en Moniek blijven alleen in de wildernis achter. De dagen verstrijken en in de wijde omtrek is geen levend wezen te bekennen. Terwijl Moniek nog steeds de moed erin houdt, raakt Jacques er meer en meer van overtuigt dat ze niet levend in de bewoonde wereld zullen terugkeren. Daarom schrijft hij een afscheidsbrief aan Sonja, zijn vriendin, die in Amsterdam is achtergebleven. Hij vertelt haar in het kort hoe ze in de woestenij verzeild zijn geraakt en hoe ze tevergeefs geprobeerd hebben ergens een teken van leven te vinden. Ze besluiten nog één poging te wagen. Als ze enkele uren onderweg zijn, zien ze de lichten van een auto dichterbij komen. Dat het geen fata morgana is, blijkt als er even later een grote jeep voor hen sopt. De chauffeur stelt zich voor als Rick Wyndham. Hij heeft over de telefoon ruzie gehad met zijn vriendin en is nu naar haar op weg om het weer goed te maken. Hij is dronken, maar dat vinden ze nu geen probleem. Rick maakt er geen geheim van dat hij hen herkend heeft, maar belooft hen niet aan te geven, op voorwaarde dat Moniek een interview geeft aan de dochter van zijn vriendin, die journaliste is. Na middernacht komen ze in Coober Pedy, de plaats van bestemming, aan. Het duurt een tijdje voordat Ricks vriendin hen binnenlaat. Ze krijgen onderdak in het rommelhok, als ze beloven de volgende dag onmiddellijk weer te vertrekken. Monieks overredingskracht en haar geld zorgen er echter voor, dat ze toch nog een dag langer mogen blijven. Telefonisch zorgt zij tevens voor een interview met een weekblad uit Melbourne. De redactie is bereid hiervoor vijfenveertigduizend dollar te betalen. Een schuilplaats bij een van haar oude vrienden vinden zij echter niet. Dan nemen de gebeurtenissen een dramatische wending. Als Eileen hen midden in de nacht op straat wil zetten, schiet Moniek haar dood. Met Eileens auto gaan ze ervan door. In Alice Springs nemen ze het vliegtuig naar Brisbane, waar ze een andere auto kopen. Moniek huurt een huisje in een afgelegen gebied met de toepasselijke naam ‘Fort Madness’, een perfecte schuilplaats. In de wijde omgeving is geen sterveling te bekennen. Alle grond is onteigend, omdat de staat er een groot stuwmeer wil aanleggen. Als Moniek op een dag boodschappen doet, verstopt Jacques voor alle zekerheid zijn geld, twee paspoorten en een kinderlantaarn. Hij wil ervan verzekerd zijn dat zij hem niet in de maling neemt. Op een dag vinden ze een brief die aan een boom is geprikt. Hij is afkomstig van de overheid, die aan alle belanghebbenden laat weten dat Fort Madness binnen drie weken ontruimd moet zijn. Moniek besluit echter te blijven. Aan het eind van zijn vakantie had hij de foto’s waar zij samen op stonden, naar haar gebracht. Ze hadden ergens vlakbij haar werk afgesproken. Bij het afscheid had zij hem een gesloten envelop gegeven. Hij had die pas in Oostende open mogen maken. Op de televisie ziet Jacques tot zijn verbijstering Sonja. De opnamen zijn gemaakt in Sydney. Zij is op zoek naar hem. Die nacht besluit hij er alleen vandoor te gaan. Liftend weet hij een kleine dertig kilometer ver te komen, dan stopt er een auto achter hem. Het is Moniek, die hem met een pistool dwingt in te stappen. Onderweg vertelt zij hem haar verhaal over hun vakantie in Oostende. Het blijkt dat zij hem toen in de maling heeft genomen. Dan beginnen ze te vechten. De worsteling eindigt als hij weigert nog langer naar haar pijpen te dansen en zij zichzelf door het hoofd schiet. Zijn eerste reactie is vluchten, maar na enkele kilometers gaat hij terug naar de plek des onheils. Daar wordt hij door de politie gevonden. In de envelop van Moniek had een briefje gezeten met de woorden: ‘Het was een grap. I’m sorry. Moniek.’ Omdat zij er zo stralend uitzag, had hij haar plagend ‘Madame Twenty’ genoemd. Lang had zij geaarzeld of zij hem het briefje wel zou geven, maar tenslotte deed zij het toch. Zij vond het belangrijk een beslissende keus te maken.
b. De verhaaltechniek 1.Schrijfstijl: De gebeurtenissen worden niet chronologisch verteld. Alle oneven hoofdstukken spelen zich af in het heden en alle even hoofdstukken spelen zich af in het verleden. Als je alleen naar alle even of alleen naar alle oneven hoofdstukken kijkt wordt het verhaal wel in chronologische volgorde verteld. 2.Ruimte: Het boek speelt zich af in Australië. In Sydney en in de auto als Jacques en Moniek op vlucht zijn. Ze rijden heel Australië door. Het verhaal speelt zich af in de jaren negentig. Dat kun je merken door hoe er wordt omgegaan met de telefoon, vliegtuigen en auto’s. De terugblikken spelen zich dertig jaar eerder af. 3. Verhaalfiguren: Jacques Bekker, is een vrij onduidelijk persoon. Je komt over hem niet veel te weten, behalve over de twee delen uit zijn leven waar het boek over gaat. De tijd in Australië en de tijd in België. Jacques kwam heel normaal op mij over, een nuchtere Nederlander. Moniek daarentegen vond ik een beetje overdreven reageren. Ze neemt voorzorgsmaatregelen die nergens voor nodig zijn. Later blijkt dat ze toch wel gelijk heeft gehad, Jacques probeert te vluchten. Het lijkt of ze hem dwingt bij haar te blijven. Dat is ook wel zo, maar als hij weggaat heeft ze helemaal niemand meer over, want haar partner is al dood. 4. Situaties: Moniek en Jacques zijn de hele tijd op de vlucht voor de politie. 5. Vertelwijze: Er is een alwetende verteller die vanuit de hoofdpersoon de zaken belicht. Het laatste hoofdstuk wordt vanuit Moniek verteld. c.Thematiek 1.Wat is de hoofdgedachte (het thema)? Het thema is verdwijning. Moniek wil verdwijnen, vluchten, omdat ze fraude heeft gepleegd. Later vluchten ze alle twee omdat Moniek iemand vermoord heeft. Ook Jacques is onvindbaar voor de buitenwereld. 2. Welke tekstgedeelten en motieven zijn typerend voor dat thema? De motieven zijn liefde en toeval. Liefde: In het begin van het boek heeft Jacques in Nederland een vriendin, Sonja. Als zijn vliegtuig vertraging heeft, in Sydney. Gaat hij zijn jeugdliefde, Moniek, opzoeken. Dan vlucht hij met haar en denkt dat hij verliefd op haar is, hij verliest Sonja. Toeval: Heel veel dingen in het boek hangen af van het toeval. De vertraging van het vliegtuig, dat Jacques Monieks adres vindt, dat hij op tijd bij haar huis is, dat het vliegtuig net weg is als hij op het vliegveld aankomt.
3. Wat is het verband tussen titel en thema? De titel is heel goed gekozen "vertraging". Als het vliegtuig geen vertraging zou hebben gehad had Jacques nooit de kans gekregen om op zoek te gaan naar Moniek. Dan was er ook geen verhaal en dus geen boek geweest. d. Plaats in de literatuurgeschiedenis 1. 1994
2. Tim Krabbé is geboren op 13 april 1943 in Amsterdam. Nadat hij zijn hbs-b-opleiding aan het Amsterdamse Spinoza Lyceum in 1960 voltooid had, studeerde hij enige tijd psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. De keuze van de studierichting had vooral te maken met het feit, dat het aantal college-uren minimaal was, zodat Tim Krabbé zich kon wijden aan de schaaksport. Bovendien kon hij zo zijn diensttijd ontlopen. Krabbé is een verdienstelijk schaker op nationaal niveau die zich ook in de theorie van het spel verdiept. Zijn debuut als romanschrijver was met De werkelijke moord op Kitty Duisenberg (1967) en zijn optreden als journalist bij Vrij Nederland vielen ongeveer samen. Sinds 1968 leeft hij van de pen. Voor het boek Vertraging heeft Krabbé de prijs de gouden strop gekregen. 3. Ik weet niks van de tijd waarin het boek is geschreven. 4. Vergeleken met Krabbés vroegere werk zijn de romans vanaf 1978 hechter en eenvoudiger van constructie. Zelf verklaarde de schrijver tegenover Hanneke Savenije dat hij al het werk van voor die tijd eigenlijk niet houdbaar vindt. Het taalgebruik is veel verzorgder geworden, de stijl soberder, meer suggestief dan uitwiedend. Schijnbare details blijken achteraf bij te dragen aan de vaak verrassende ontknoping. De dialogen hebben meer betekenis en de voorkeur voor een opeenvolging van korte filmische scènes is aanmerkelijk afgezwakt, zonder dat deze afbreuk doet aan de plastische beschrijving. 5. Ik weet niet of dit werk typerend is voor de tijd waarin het is geschreven, omdat ik niks van de tijd afweet waarin het is geschreven. 4. Beoordeling 1. Ik vond het een spannend boek
2. De passage dat Moniek zelfmoord pleegt. Dit had ik absoluut niet verwacht, dat dat zou gaan gebeuren. 3. Ik vind dat er wel heel veel toeval voorkomt in dit boek. Jacques mist zijn vliegtuig, vind Moniek’s adres vrijwel meteen, komt bij Moniek vlak voordat ze weggaat, enz. Dit had wel wat minder gekund vind ik. 4. Nee, ik kan dit niet vergelijken met een ander boek of film. 5. Ik vind het wel een goed gevonden verhaal, maar zoals ik al eerder zei, had er wel wat minder toeval in mogen zitten. 6. Ik vond het taalgebruik niet moeilijk, ook de zinsbouw was makkelijk. Dit zorgde ervoor dat ik het boek lekker snel kon lezen. Het boek bevatte dialoog. Niet te veel, wat het lezen moeilijker zou maken. 7. Ik vond het een spannend en makkelijk lezend boek. Ik vond het moeilijk om het boek aan de kant te leggen. Ik heb het bijna in één ruk uitgelezen
8. Ja, ik zou dit boek aan iemand aanraden, want het is een spannend boek en het is ook niet zo dik. 9. Met Ingrid Hoogervorst ben ik het gedeeltelijk eens. Zij zegt dat de eerste 60 blz. moeilijk zijn om door te komen. Eigenlijk is dit bij elk boek, dat de eerst aantal blz. effe doorbijten is. Maar bij dit boek zijn het er wel veel. In dat opzicht ben ik het wel met haar eens. Zij zegt ook dat het wel een beetje lijkt op het vorige boek van Krabbé. Daar kan ik niet over oordelen, want ik heb het vorige boek van Krabbé niet gelezen. Met Hans Werkman ben ik het eens. Ik vind ook dat er iets te veel toeval in het boek voorkomt. Dat neemt niet weg dat het geen spannend boek was.