Auteur: Tessa de Loo
Titel: Het rookoffer
Uitgeverij: De Arbeiderspers , Amsterdam (1987, Boekenweekgeschenk, oorspronkelijk uitgegeven door CPNB) Aantal bladzijden: 92
Indeling : 12 hoofdstukken , met ieder de naam of 1 of meerdere maanden als titel
Inhoud: Barbara is lerares Frans. In haar klas zit Guido, die te perfect en te mooi is om waar te zijn. Ze mag hem daarom eerst niet, maar dan raken ze aan de praat over het boek 'Chéri'. Het gaat over een jongeman, die een verhouding heeft met een oudere vrouw. Hij verlaat haar voor een leeftijdsgenote, maar kan zijn ex niet vergeten en wordt doodongelukkig. Zo worden ze toch nog vrienden. Hij leent boeken van haar, ze bespreken ze en hij speelt stukjes na. Op Kerstavond gaan ze dobbelen, drinken wijn en wie een spelletje dobbelen verliest moet iets uittrekken. Ze belanden in bed en zo begint een verhouding, waar niemand ooit achter mag komen. Als Guido wordt geschorst wegens roken in de school, gaat hij overdag bij Barbara thuis zitten, zodat zijn ouders er niet achter komen. Na drie dagen mag hij weer naar school, maar hij wordt later weer geschorst. Dit keer laat de school niets van zich horen en hij is daardoor erg chagrijnig. Barbara moet op een avond naar een schoolfeest en Beverman, leraar aardrijkskunde, probeert haar te versieren. Door leerlingen wordt ze samen met hem in een doolhof geduwd. Ze is bang dat hij haar iets zal aandoen als de gang doodloopt, maar hij is daar helemaal niet, omdat hij de uitgang allang heeft gevonden. Hij stelt Barbara voor, als hij haar 's avonds heeft thuisgebracht, om de volgende dag een fietstocht te maken en geeft haar niet de kans om 'nee' te zeggen. De volgende ochtend belt hij aan, maar ze doet niet open. Ze haalt Guido over om de schorsing aan zijn ouders op te biechten. Er komt een lerarenvergadering waarin ze moeten stemmen of Guido weer op school mag komen. De leraren beslissen met één stem voor dat hij toch weer terug mag komen. De winnende stem komt van Barbara, terwijl zij altijd actie heeft gevoerd tegen roken in de school. Tijdens de vergadering is het haar wel duidelijk geworden dat Beverman Guido op haar balkon heeft zien staan toen hij haar op kwam halen voor de fietstocht. Nu Guido zijn eindexamen mag doen, moet Barbara hem zijn mondeling afnemen en brengt ze het onderwerp op Chéri. Ze wil hem waarschuwen dat hij ongelukkig wordt als hij haar verlaat, omdat Chéri ook ongelukkig werd. Beverman, die voor de schorsing van Guido was, heeft er de pest in dat hij de stemming heeft verloren en vertelt op de volgende vergadering dat Barbara en Guido een relatie hebben. Nu dat is uitgekomen laat iedereen haar links liggen en komt Guido ook niet meer bij haar thuis. Ze krijgt brieven vol klachten en beschuldigingen van boze ouders en vieze foto's met jongemannen erop. Guido komt op een avond bij haar langs om te vertellen dat hij niet meer zal komen, omdat hij moet leren voor zijn eindexamen. Op school negeert hij haar. Barbara wordt natuurlijk ontslagen. Een paar maanden later komt Guido langs om nog wat boeken terug te brengen. Hij voert een toneelstukje op uit Chéri, waar Chéri zijn oudere minnares verlaat. Guido blijft die nacht wel slapen, maar sluipt 's ochtends weg als hij denkt dat Barbara nog slaapt. Mening: Het onderwerp : Ik vond het een erg interessant onderwerp, omdat het over iemand van mijn leeftijd gaat en ook omdat het een onderwerp is waar je niet vaak over leest in een boek. Wat ik jammer vind, is dat alleen beschreven wordt wat Barbara voelt en denkt, ik zou ook wel willen weten hoe Guido zich voelde. De gebeurtenissen : In dit boek speelden de gebeurtenissen en de gevoelens en gedachten van personen een belangrijke rol. De gebeurtenissen vond ik wel geloofwaardig, want de liefde tussen leraar en leerling zal heus wel eens in het echt voorkomen. Er vonden geen schokkende gebeurtenissen plaats, wel vond Barbara het incident met het doolhof niet echt prettig; voor haar was dit wellicht schokkend. Ze was vooral bang voor mannen zoals Beverman: 'Voor Guido keerde zich nu alles ten goede. Op een dag zou hij haar verlaten. Beverman niet. Waar ze ook ging, altijd zou een Beverman haar weten te vinden.' Door bepaalde dingen die Guido zei, ging Barbara erg twijfelen aan hun relatie: was het voor hem maar een dolletje? 'Op een avond lag hij vermoeid naast haar, beroofd van zijn vitaliteit. Ze spraken over 'La Nausée' van Sartre, dat hij kort daarvoor gelezen had. Hij had veel herkend, zei hij, het gevoel van walging en zinloosheid week haast nooit van zijn zijde. Barbara was verontwaardigd. Dit was een belediging van haar en het leven zelf! Deze bekentenis moest voortkomen uit jeugdige dweepzucht, uit zijn neiging tot romantiek met een nihilistisch tintje. 'Het bestaan is niet zinloos,' zei ze fel, 'de liefde is de rechtvaardiging ervan.' Guido haalde zijn schouders op. 'We worden geboren om te sterven,' zei hij mat, 'meer is er niet. Daarom spelen we het leven. We spelen het alsof we erin geloven.' Barbara zweeg. Wat betekende zij dan voor hem?' De personen : Barbara, de hoofdpersoon, kwam voor mij levensecht over. Ik kon me goed in haar inleven, omdat haar gevoelens zo goed weergegeven werden. Ik herkende geen eigenschappen van haar in mezelf. Guido zou elke doorsnee jongen bij mij op school kunnen zijn. Barbara had de eigenschap heel erg onzeker te doen en was bang voor Beverman. Dat vond ik niet zo positief. De opbouw : Ik vond het verhaal goed opgebouwd: de niet-chronologische volgorde vond ik erg apart en je kon het vlot lezen. De afloop (dus eigenlijk het begin van het boek) vond ik wel een beetje voorspelbaar, want ik had nooit gedacht dat Guido bij Barbara zou blijven. Ik vond dat in de eerste alinea's van het boek heel mooi werd beschreven hoe Barbara zich voelde nadat Guido was weggegaan. ' 'En wat doen we met haar?' vroeg de beul. Hij wees op de prinses die handenwringend naar het zacht heen en weer bungelende lichaam van haar minnaar keek. Samen met de galg tekende het zich zwart af tegen de hemel. 'Haar straf,' sprak de koning, 'zal zwaarder zijn: wij laten haar in leven.' Voor de prinses was er tenminste nog een gepast toevluchtsoord, het klooster, en haar uitverkorene was, door zijn dood, solidair met het grote sterven in haar dat een aanvang nam. Voor Barbara Rozemeyer was er geen plek om vergetelheid te zoeken: haar geliefde was in de ochtendschemering als een dief weggeslopen.' Het taalgebruik : Ik vond het taalgebruik makkelijk. Er werden geen moeilijke woorden gebruikt. De gebeurtenissen werden op een heldere manier beschreven, zodat ik een goede voorstelling kon maken. Er kwamen redelijk wat dialogen in voor, die op een natuurlijke manier werden weergegeven. De fragmenten waarin Guido stukken uit 'Chéri' opvoerde, zou ik willen onthouden, omdat ze erg beeldend waren. Bij de recensie van K.L. Poll
1.Morele argumenten: Poll vindt het boek banaal. Hij vindt dat een schrijver erg goed moet kunnen schrijven wil die, van een verhaal met een banaal thema, een boek kunnen schrijven zonder banale personen, banale dialogen en banale beschrijvingen. Hij is van mening dat de Loo dat niet kan. 2.Vernieuwingsargumenten: Poll vindt de inhoud van het verhaal te simpel. Tessa de Loo probeert het wel literair verantwoord te maken, door stukken uit de franse literatuur te gebruiken en de vorm origineel te maken, maar dat is volgens Poll mislukt. 3.Realistische argumenten: Volgens Poll geeft het boek de werkelijkheid niet goed weer, omdat de dialogen onecht worden door de slechte vertalingen vanuit het Frans. Daardoor komt Guido dom over, terwijl hij juist zo intelligent hoort te zijn. Ik ben het niet met Poll eens. Hij vindt het boek maar niets terwijl ik het juist leuk vond. Volgens mij komt dat omdat hij het als een criticus leest en niet als een amateuristische lezer, zoals ik en de rest van bijna alle lezers. Ik vind het boek niet banaal, ik vind dat de omgekeerde vertelling wel gelukt is en ik vind Guido ook niet dom overkomen door de slechte vertalingen. Dat komt natuurlijk wel omdat ik die franse stukken niet ken. 4. ‘De schrijfster wil het te mooi maken, te veel zoals ze denkt dat het van anderen moet. Door haar al te ijverige concentratie op de vorm gaat het dubbel mis: het verhaal wordt te simpel en de constructie geforceerd.’ ( NRC Handelsblad , 20-3-1987) verwerkingsopdrachten

6a) Titelverklaring: Het roken speelt in het rookoffer een grote rol: vanwege het roken van leerling Guido wordt hij geschorst van school en vanwege zijn roken op haar balkon wordt zijn relatie met Barbara , de docente Frans , ontdekt . Barbara moet ontslag nemen, ze wordt als het ware geofferd voor de goede naam van de school. b) Ondertitel : geen
c) Motto: geen
d) Opdracht: geen
7) Achtergrond Tessa de Loo: Tessa de Loo is de oudste van drie kinderen. als ze vijf is verhuist het gezin van Amsterdam naar Oss. Haar vader wordt hier chemicus bij een farmaceutisch bedrijf. Ze kwamen als niet-gelovigen in een katholieke wereld terecht, dat maakte haar tot een 'buitenbeentje'. Tessa de Loo was bovendien als kind wat in zichzelf gekeerd. De oorzaak hiervan is ook te vinden in haar slechte ogen (-7) en het feit dat ze weigerde een bril te dragen (later vormden contactlenzen een goede oplossing hiervoor). Al op de middelbare school schreef Tessa de Loo vaak opstellen. Ook tekende en schilderde ze veel. Ze volgt eerst het gymnasium (twee jaar), maar stapt over naar de HBS (1 jaar). Ze is een moeilijke leerling en haalt lage cijfers. Vervolgens gaat ze naar de MMS. Hier slaagt ze met drie negens, voor Nederlands, muziek en tekenen. Ze ging na de middelbare school een MO-Nederlands opleiding volgen in Utrecht. Eigenlijk was ze liever naar de kunstacademie gegaan, maar dit vonden haar ouders niet goed. Tessa de Loo trouwt als ze twintig is en na vier jaar krijgt ze een zoon: Joris. Ze stopt met haar studie en met haar pogingen om te schrijven. Ze verhuizen naar de Achterhoek, waar ze lerares wordt. In 1973 verhuisden ze naar Texel. Ook hier wordt ze lerares. Ze pakt haar studie weer op (ze werkt hiervoor o.a. aan een scriptie over de ironie bij Gerard Reve), maar neemt dan het besluit schrijfster te worden. Tessa de Loo scheidt van haar man en gaat in 1980 met haar zoon (Joris) in Pieterburen wonen. In 1983 debuteert ze. Ze is 37 jaar als 'De meisjes van de suikerwerkfabriek' uitkomt. Dit boek is meteen een succes. Er worden er 46.000 stuks van verkocht. Haar tweede boek 'Meander' gaat over een commune die door egotripperij en machtsmisbruik een mislukking wordt. 'Het rookoffer' (boekenweekgeschenk 1987, oplage 460.000 exemplaren) en 'Isabelle' worden door de critici niet goed ontvangen. Men verwijt haar het gebruik van te veel clichés. 'De tweeling' (1993) is weer een groot succes. Binnen het jaar worden er meer dan 150.000 van verkocht. "De tweeling' handelt over schuld en vergeving. Twee Duitse zusjes worden kort na de Eerste Wereldoorlog van elkaar gescheiden. De één groeit op in Nederland, de ander in Duitsland. Ze ontmoeten elkaar, op latere leeftijd, bij toeval in een kuuroord. Voor dit boek heeft Tessa de Loo drie jaar onderzoek gedaan en er tijdens het schrijven alles voor opzij gezet. Ook haar toenmalige relatie 'overleefde' het schrijven van dit boek niet. Voor 'De Tweeling' werd een boek van haar door de uitgever afgewezen. Ze zegt hierover: 'Terecht en leerzaam,maar financieel was het een ramp.' In de verhalen van Tessa de Loo is het conflict tussen het collectief en het individu een terugkerend thema. Een
ander thema is het conflict tussen de kinderwereld en die van de volwassenen. In 1994 verhuist ze naar Coimbra in Portugal. Hier werkt ze momenteel aan een boek op basis van dagboekfragmenten en brieven van Lord Byron. Waarom heeft de auteur voor deze vorm gekozen? Dat blijft natuurlijk altijd moeilijk te zeggen. Misschien vanwege het feit’dat dit weer eens iets anders is’ .Je kunt ook zeggen dat de vorm mooi bij de inhoud aansluit: het enige wat Barbara nog van haar relatie met Guido overhoudt zijn herinneringen. Daarom gaat zij, als Guido bij haar weggaat , terug in de tijd. Als Guido ’s ochtends bij haar weggaat denkt Barbara bovendien: ‘ Achterwaarts glipte hij weg door de deuropening , alsof iemand aan zijn rugpand trok.’ Guido speel top een keer een fragment uit ‘ De eerbiedige lichtekooi’ van Sarte . Een man wil zijn minnares verlaten , tegen de wil van die vrouw in. Barbara is zeer ontstamd dat Guido juist dit fragment voor haar speelt. Guido meent: ‘Die man wil vergeten wat er die nacht gebeurd is, terwijl zij hem eraan blijft herinneren. Hij leeft vooruit , zij achteruit.’ Welk ander verhaal komt in “ Het rookoffer” veelvuldig ter sprake ? Dat is het toneelstuk Chérie van de Franse auteur Colette. Waarom komt dat ter sprake? Omdat Barbara dit werk tijdens haar les behandelde . Guido had dit werk reeds gelezen en het sprak hem aan. Guido en Barbara spreken over dit toneelstuk in het eerste en laatste hoofdstuk . Het toneelstuk Chérie is een soort spiegel voor Barbara. Ook in dit stuk gaat het over een liefdesgeschiedenis tussen twee mensen van ongelijke leeftijd. Bovendien verloopt de geschiedenis op identieke wijze als de affaire tussen Guido en Barbara : de jonge minnaar verlaat na een kort samenzijn voorgoed zijn oudere minnares. 8a) Verhaalconventie: Dat een lerares een relatie heeft met een leerling, die de helft van haar leeftijd is, is niet ondenkbaar. Het komt
merkwaardig over dat blijkbaar de medescholieren niks hebben gemerkt. Ook van de leraren blijkt er maar één op de hoogte te zijn. In het algemeen heeft men op een school een fijne neus om dit soort relaties niet onopgemerkt te laten. Zo te zien heeft Guido geen enkele moeite gedaan om één en ander te verbergen. Hij ging er mee om alsof het gewoon was. Waarschijnlijk was hij niet eens verliefd. En anders werd hij, beschouwd als vreemde acteur, waarschijnlijk schouderophalend bekeken. Barbara is lerares Frans en laat Guido vooral Franse toneelstukjes lezen, die hij graag voordraagt. Het is
merkwaardig dat het boekje 'La P..... respectueuse' (van Sartre) een Nederlandse titel heeft. Wordt hier gestimuleerd om je Franse boekenlijst in het Nederlands te lezen? De leraarsvergaderingen worden in mijn ogen erg realistisch beschreven, met leuke rollen voor enkele deelnemers. b) Vertelsituatie: We beleven ‘Het rookoffer’ via de ogen van Barbara. Haar gedachten en gevoelens worden beschreven. Personale perspectief. c) Perspectief: Zij- perspectief. d) Vertelde tijd: De vertelde tijd is een jaar: van augustus tot en met augustus van het jaar daarop. In welk jaar “het rookoffer” afspeelt is niet bekend. Het is mogelijk dat het verhaal zich in de jaren ’80 afspeelt, omdat in die tijd het roken in veel scholen verboden werd en er toen vele grote scholengemeenschappen ontstonden. e) Chronologie: Het verhaalis niet chronologisch verteld , maar van achter naar voor . “Het rookoffer” begint in augustus , waarin Barbara terugblikt op de gebeurtenissen van het afgelopen jaar. f) Ruimte: In welke stad het verhaal zich afspeelt is niet bekend. Het ligt ten zuiden van de grote rivieren, dicht bij de grens van een land waar je voor een habbekrats in een cafeetje een boterham kunt kopen ( waarschijnlijk Belgie). Daar cocentreert ”het rookoffer” zich in het schoolgebouw en bij Barbara thuis. 9) Personenschema: Beschrijving van de Hoofdpersonen: Barbara Rozemeyer
Guido Maenhout
Beverman
Uiterlijk: Barbara Rozenmeyer: Vrouw van rond de 35 jaar, kleedt zich altijd als Parisienne. Ze heeft donker haar en donkere ogen. Aan het eind van het verhaal laat ze haar haar millimeteren omdat (zoals ze zegt) foute vrouwen altijd kaal geschoren worden. Guido Meanhout: Knappe jongen met als enige fout dat zijn ondertanden onderontwikkeld zijn. Beverman: Veertiger met een pafferig gezicht
Karakter: Barbara: Emotioneel; trekt zich veel aan. Als Guido bij haar weggaat, denkt zij dat dat haar fout is. Guido: Enthousiast; hij draagt haar steeds stukjes voor uit teksten die hij gelezen heeft. Beverman: Dwarszitter: is verliefd op Barbara, maar zit haar dwars, omdat hij het niet kan hebben, dat Guido bij haar is. Relaties: Barbara <--> Guido: "Verboden" liefde, loopt aan het eind van het verhaal af (zie samenvatting) Barbara <--> Beverman: Beverman houdt van Barbara, zij kan hem echter niet uitstaan

Beverman <--> Guido: Zij kunnen elkaar niet uitstaan, omdat Guido hem steeds dwars zit. 10a) Thema: Het hele verhaal draait om de relatie tussen Barbara en Guido. Hun relatie moet geheim blijven omdat ze lerares en leerling zijn. Als hun verhouding uitkomt, wordt Barbara gedwongen ontslag te nemen. (onmogelijke liefde) b) Motieven: De motieven zijn hun passie voor het boek Chérie , liefde en taboes. De verhaalfragmenten uit dat boek komen telkens terug. Hierdoor is Barbara bang Guido kwijt te raken en dat gebeurt ook. Bibliografie
mijn verslag van vorig jaar. Mond tot mond reclame van vrienden
Internetsites: www.scholieren.com
www.xs4all.nl/~spinoza/vakken/boeken/boek.048
www.schrijversnet.nl
www.biblioweb.nl
Kritisch Literatuur Lexicon