Analyse
Titel: Het bittere kruid heeft iets met een joods gebruik te maken dat ze leed herdenken van de Egyptenaren. Dit heeft ook met leed te maken en een drama in de menselijke (vooral Joodse) geschiedenis. Genre: Psychologische oorlogsroman
Thema en motieven: thema de oorlog met de nadruk op het onderduiken. Opbouw: Het verhaal wordt chronologisch verteld en er lopen geen meerdere verhaallijnen door elkaar. Personages: De hoofdpersoon is de joodse ik-persoon, een meisje met zwart (in ieder geval donker haar) dat ze later blond verft. Ze is wat laconiek en naïef. Zij is de persoon die alles meemaakt en ook alles vertelt. Bij-personen: Dave (broer van de hoofdpersoon) Lotte (vrouw van Dave) Bettie (zus van de hoofdpersoon) en de ouders van de hoofdpersoon. Tijd: Het verhaal speelt zich af in de 2e w.o. (1940/1945), de vertelde tijd is ± 5 jaar. Het verhaal bevat geen flashbacks en vooruitwijzingen. Wel bevat het verhaal een tijdsprong namelijk bij het eind van haar verblijf het pleeggezin springt het in een keer over naar een heel andere situatie bij haar oom en tante, de periode daar tussen is niet beschreven. Ook bevat het ook een tijdversnellingen b.v. bij haar ouders of als ze wordt op gehaald en tijdvertragingen b.v. door de wandeling van het station naar de Sarphatistraat. Perspectief: Je ziet de gebeurtenissen door de ogen van de ik-persoon ik denk dat de schrijver dit gedaan heeft om je dichter in het verhaal te plaatsen. Ruimte: Het verhaal speelt zich af in Breda, Utrecht, Amersfoort, Zeist. Het speelt zich af in een huis, op straat, in Amsterdam, bij het onderduik adres en op het station. Samenvatting: In 1940 breekt de oorlog uit en de familie van de joodse ikvertelster vlucht weg uit Breda. Na een paar dagen keren ze weer terug als het weer een beetje rustig is. In het eerste oorlogsjaar wordt de ikpersoon ziek en moet ze naar Utrecht. Haar ouders verhuizen naar Amersfoort waar ze gaan inwonen bij hun getrouwde zoon Dave. Na verloop van tijd keert de ikpersoon ook naar Amersfoort. Op een dag, als de joden al vervolgd werden, kwam een bericht dat de zus Bettie en haar man door een overvalwagen zijn opgepikt. Tot dan toe ziet de familie het nog niet zo somber in, maar enige tijd later komen ook de oproepen voor de werkkampen bij hun en Dave vindt het allemaal wel avontuurlijk. De ouders gaan in Amsterdam in de Sarphatistraat op kamers wonen en de ikpersoon komt uiteindelijk ook naar haar ouders in Amsterdam, waar ze later met z´n allen onderduiken. Als de ikpersoon op een dag aan het tennissen is en een bal over de schutting slaat, komt ze erachter dat er een geul is waar ze met z´n allen zich in zouden kunnen verstoppen. Later blijkt dat die geul inderdaad nog van pas kwam. Voor alle veiligheid zal Dave met de ikpersoon naar Utrecht gaan om daar onder te duiken. Ze gaan onafhankelijk van elkaar maar Dave en zijn vrouw worden onderweg al opgepakt. In Utrecht kan ze uiteindelijk toch ook niet terecht en ze gaat weer naar Amsterdam waar blijkt dat een kennis van haar, Wout, iets geregeld heeft met haar oom Hannes, die haar weer doorstuurt naar een ander adres waar ze een tijdje kan blijven totdat haar geld op is. Wout weet dan weer een ander adres in Heemstede. Ze krijgt ook een nieuw persoonsbewijs. In het epiloog wordt uiteindelijk nog verteld hoe ze familie van haar vader opzoekt, die niet is opgepakt omdat hij met een niet joodse vrouw getrouwd was. Hij was een broer van de vader en staat elke dag na de oorlog nog bij de tramhalte op zijn broer te wachten ondanks dat hij weet dat hij nooit meer terug keert. De ikpersoon is de enige die de oorlog heeft overleefd van hun gezin. Op een dag sterft ook haar oom en ze gaat terug naar Zeist waar ze het vreemd vindt dat ze bij de tramhalte geen bekend gezicht meer ziet. Ze mist haar familie die ze tenslotte nooit meer terug zal kunnen zien. Leeservaring: Het onderwerp: het onderwerp was dus tweede wereldoorlog. Op zich boeide mij dat wel. Het is heel direct beschreven, je leeft heel erg met de hoofdpersoon mee en dat was wel goed uitgewerkt. Ik denk niet dat de schrijfster echt een duidelijke boodschap in dit boek had zitten, het zijn meer haar eigen ervaringen die ze uitwerkt en beschrijft. Dat was wel goed gedaan. Het is wel een beetje een oppervlakkig boekje, weinig diepgang
en het blijft een beknopte maar wel duidelijke beschrijving. De gebeurtenissen: het is een duidelijk opgebouwd boekje met een duidelijke structuur. De gebeurtenissen zijn best wel snel achter elkaar beschreven en dat maakt het wel boeiend. Er zit weinig humor in maar het is ook meer een soort biografie waarin een spannende periode beschreven werd en daarmee werd het belangrijker om het zo levensecht mogelijk te beschrijven. Het is wel een beetje een afgezaagd onderwerp omdat er al zoveel boeken over geschreven zijn en het ook een beetje een voorspelbaar eind had. De bouw: het boekje is heel eenvoudig opgebouwd en gemakkelijk te volgen want er zaten weinig onsamenhangende stukken in. Ook lopen er geen meerdere verhaallijnen door elkaar heen het is daardoor ook niet lastig. Personages: het hele verhaal draaide zo´n beetje om de ik persoon heen en daardoor was je heel nauw betrokken met wat ze deed. De dingen die ze doet zijn wel wat voorspelbaar maar dat komt gewoon omdat je van tevoren al weet dat het in een oorlogsboek vooral om onderduiken draait. De beschrijvingen waren wel een beetje globaal en daardoor stond je niet echt dicht bij de personen, dat was wel een beetje jammer en daardoor raakte je ook niet echt bij hun problemen betrokken. Taalgebruik: het was een dun en eenvoudig boekje en ik had ook geen moeite om de taal te begrijpen. Er komen weinig moeilijke woorden in behalve dan sommige joodse namen voor bepaalde rituelen en gebruiken maar dat werd dan wel uitgelegd. Ik kon me wel voorstellen wat er gebeurde maar het was niet echt zo heel boeiend beschreven dat echt alles ging leven of je als het ware de personen voor je zag ´´leven´´.