Samenvatting: In januari 1945 wordt in Haarlem, in de straat van de familie Steenwijk, de NSB'er Fake Ploeg doodgeschoten. Ploeg ligt voor het huis van de buren, de familie Korteweg, Deze buren verslepen het lijk van Ploeg tot voor het huis van Steenwijk. De Duitsers zijn snel ter plaatse, ze steken het huis van Steenwijk in brand en voeren de familie Steenwijk af. De ouders van Anton Steenwijk worden later doodgeschoten. In de cel van Anton zit ook een jonge vrouw, die waarschijnlijk bij de aanslag betrokken is geweest. Anton wordt na verloop van tijd uit de cel gehaald en naar Amsterdam gebracht, waar hij bij een oom en tante kan wonen. In 1952 bezoekt Anton een feestje in Haarlem. Voor het eerst sinds de oorlog is hij weer in die stad. Hij besluit een bezoekje te brengen aan de straat waar hij vroeger gewoond heeft. Hij treft daar de overbuurvrouw, mevrouw Beumer aan, met wie hij een praatje maakt. Anton besluit om nooit meer terug naar Haarlem te gaan. Vanwege de inval van de Russen in Hongarije, wordt het hoofdkantoor van de Communistische Partij Nederland door relschoppers bestormd. Anton woont hier heel dichtbij, dus de relschoppers staan bij hem in de straat. Een van hen is Fake Ploeg jr.: de zoon van de NSB'er. Hij heeft een kei in zijn hand. Fake zat bij Anton in de klas. Anton vraagt hem mee naar binnen te gaan en daar praten zij over het verleden. Er ontstaat een kleine ruzie en Fake gooit met de kei een spiegel in en rent weg. Anton is inmiddels getrouwd met Saskia de Graaff en hebben een dochtertje, Sandra, van vier. Tijdens een begrafenis hoort Anton van Cor Takes dat deze bij de aanslag betrokken was, samen met Truus Coster. Truus Coster is gefusilleerd en Anton begrijpt dat zij degene was met wie hij in de cel gezeten heeft. Anton is gescheiden en nu met Liesbeth getrouwd. Ze hebben een zoon: Peter. Wanneer Anton hevige kiespijn heeft, bezoekt hij zijn tandarts. Deze wil hem alleen maar helpen als Anton mee gaat demonstreren tegen kernwapens. Anton zegt toe. Tijdens de demonstratie komt Anton zijn vroegere buurmeisje Karin Korteweg tegen. Zij vertelt hem dat haar vader en moeder niet met het lijk voor hun deur gevonden wilden worden omdat haar vader hagedissen had, die dan zeker gedood zouden worden. Bij de andere buren kon het lijk ook niet gelegd worden, want daar zaten joden ondergedoken. Uit angst voor wraak van Anton was Korteweg naar Nieuw-Zeeland geëmigreerd, waar hij in 1981 zelfmoord pleegde. Titelverklaring: In de tweede wereldoorlog vindt er voor het huis van Anton Steenwijk (de hoofdpersoon) een aanslag plaats op een NSB'er. Deze aanslag zal de rest van Steenwijks leven bepalen. Genre: De aanslag wordt vaak betiteld als een oorlogsboek, maar gebeurtenissen in de tweede wereldoorlog nemen slechts een klein deel van het boek in beslag. Wel is het zo dat het naoorlogse leven van Anton Steenwijk bijna geheel in het teken van de oorlog staat. De roman kan beter als een zoektocht gezien worden. Een zoektocht naar het hoe en waarom van de aanslag. Het boek is een volwassen literatuur. Personages: Anton Steenwijk: Anton is de hoofdpersoon van De aanslag. In het begin van het verhaal is hij 12 en aan het eind 48 of 49 jaar. Omdat hij in 1981 door zijn buurmeisje van zo'n 35 jaar geleden herkend wordt, kan gezegd worden dat zijn uiterlijk met de jaren niet veel veranderd is: lang, slank, donker haar en hij lijkt erg op zijn vader. Anton probeert de oorlog zo veel mogelijk te vergeten, maar hij wordt er - of hij wil of niet - steeds weer mee geconfronteerd. In de loop van het verhaal komt hij meer over de aanslag op Ploeg en de gevolgen daarvan voor de mensen die daarbij betrokken waren, te weten. Hij is een rond karakter. Bijfiguren: Vader, moeder en broer Peter: Zij vormen met Anton het gezin Steenwijk. Anton is echter de enige overlevende van de oorlog. Zij zijn plat karakter
Saskia de Graaff: De eerste vrouw van Anton. Zij is een plat karakter. Sandra: De dochter van Anton en Saskia. Zij is een plat karakter. Liesbeth: De tweede vrouw van Anton. Zij is een plat karakter. Peter: De zoon van Anton en Liesbeth, genoemd naar de in de oorlog doodgeschoten broer van Anton. Hij is een plat karakter. Cor Takes: Verzetsstrijder die Ploeg heeft doodgeschoten. Hij is een plat karakter. Tijd: De aanslag begint in januari 1945 en eindigt in november 1981. De vertelde tijd is dus bijna 37 jaar. Het verhaal wordt chronologisch verteld. Wel zijn er hier en daar flash-backs om een gebeurtenis in het verleden aan te geven. Vb: Zijn eerste vrouw ontmoette hij in 1960 tijdens zijn kerst vakantie in London. Overdag wandelde hij door de stad, kocht kleren in Regent Street en bezocht winkels. Vertelsituatie: De ik-vertel situatie. Het verhaal draait volledig om de ik-figuur, Anton Steenwijk. Je ziet het verhaal door de ogen van Anton. Ruimte: De twee belangrijkste steden in De aanslag zijn Haarlem en Amsterdam omdat het grootste deel van het verhaal zich daar afspeelt. Daarnaast heeft Anton een huisje in Toscane. Verhaalopbouw: Het boek begint met een inleiding waarna bijna meteen het belangrijkste moment van het boek begint. Het probleem is dat hij het antwoord op de vraag: waarom legde de buren het lijk bij Anton voor de deur niet weet. Hij probeert achter het antwoord te komen door tijdens een rel een oude vriend uit te nodigen en over het verleden te praten. De belangrijkste gebeurtenis uit het boek is de aanslag zelf; die bepaalt de rest van Antons leven. Het hoogtepunt is de aanslag. Anton pleegt in 1981 zelfmoord. Thema en motieven

Schuld: Het grote thema in De aanslag is: wat is schuld en wanneer is iemand schuldig? Wie heeft er schuld aan de dood van Antons ouders en broer? Zijn het de Duitsers die hen doodgeschoten hebben, of is het het verzet, omdat Antons ouders nooit omgekomen zouden zijn als Ploeg niet doodgeschoten was. Of is het de familie Korteweg: zij hebben Ploegs lijk bij Anton voor de deur gesleept? Of zijn er misschien nog meer mogelijkheden? Daarnaast komt de schuldvraag ook bij andere gebeurtenissen terug: hebben de leden van de CPN schuld aan de Russische inval in Hongarije? Zijn de Amerikanen schuldig aan oorlogsstoken omdat zij in Nederland kernraketten willen plaatsen? Bedoeling: Het verhaal is bedoeld om de lezer te amuseren maar de schrijver geeft ook een bedoeling weer: Hij wil laten zien hoe het is om in de oorlog te leven en wat dat voor invloed kan hebben op de rest van je leven. Taal: Het taalgebruik in De aanslag is helder en sober: niet erg moeilijk, de zinnen zijn niet te lang en er komen geen overbodige bijvoeglijke naamwoorden in voor. Het verhaal bevat niet veel dialogen. Mening: Ik vond het best wel een leuk boek maar op de helft begon hij een beetje saai te worden want toen werden er alleen maar gevoelens geuit Het boek was ook wel een beetje verwachtend: er gebeurde niks onverwachts. Het verhaal wordt een beetje saai verteld omdat er niet veel dialogen plaats vinden.Het verhaal is niet moeilijk te volgen omdat het chronologisch wordt verteld. De auteur: Harry Mulisch wordt op 29 juli 1927 geboren in Haarlem. Zijn vader komt uit Oostenrijk-Hongarije (nu Tsjechië) en zijn moeder komt uit Antwerpen. Zijn grootvader van moederszijde was bankdirecteur geworden en zijn vader kon daar een betrekking krijgen. Thuis wordt Duits gesproken maar Harry krijgt een Nederlandse opvoeding. Zijn ouders scheiden in 1939, Harry blijft bij zijn vader en de huishoudster Frieda wonen. Dankzij de nieuwe betrekking van zijn vader blijven Harry en zijn moeder tijdens de oorlog uit de handen van de Duitsers. Zijn moeder emigreert naar Amerika en zijn vader wordt na de oorlog gearresteerd, waarna hij drie jaar in een kamp verblijft. Hij overlijdt in 1957. Mulisch gaat in 1958 in Amsterdam wonen. Hij trouwt in 1971 en krijgt twee dochters, Anna en Frieda. Mulisch debuteert in 1947 met een kort verhaal in 'Elsevier'. Vanaf 1949 wijdt hij zich geheel aan de 'schrijverij'. In 1952 komt de roman Archibald Strohalm uit, die met de Reina Prinsen Geerlingsprijs wordt bekroond. Vanaf 1958 is hij redacteur van het tijdschrift 'Podium', in 1962 richt hij 'Randstad' op en sinds 1965 is hij redacteur van 'De Gids'. In totaal heeft hij meer dan 50 publicaties gedaan, waaronder romans, autobiografieën, toneelstukken en poëziebundels. Vaak maakt hij gebruik van mythische en magische elementen. Ook houdt hij zich bezig met 'het raadsel van de tijd'. Andere werken: Proza: De versierde mens (1957); Het stenen bruidsbed (1959); Voer voor psychologen (1961); De verteller vertelt (1971); Twee vrouwen (1975); De aanslag (1982); De elementen (1988); De ontdekking van de hemel (1992); Bij gelegenheid (1995) en Vijf fabels (1995). Poëzie: Woorden, woorden, woorden (1973); De taal is een ei (1979). Toneel: De knop, gevolgd door Stan Laurel en Oliver Hardy (1960); Odipous Odipous (1972).