1. Zakelijke gegevens

Auteur: Tim Krabbé.
Titel: Vertraging.
Vertraging, Wolters-Noordhoff, Groningen, 1999, 125 blz. (eerste druk 1994, Amsterdam).
(Er staat niet in het boek vermeld welke druk dìt is.)

Het is vrij moeilijk om dit boek bij een genre in te delen. Als ik kijk naar het aantal bladzijdes (125), dan zou ik het tot de novelles laten behoren, maar de eigenschappen van een novelle komen niet overeen met de eigenschappen van dit boek. In dit boek zijn namelijk meerdere plaatsen van handeling, zijn er uitvoerige karakterbeschrijvingen en komen er redelijk veel verhaalfiguren in voor. Dus drie keer het tegenovergestelde van een novelle.
Daarom deel ik dit boek in bij de romans. En om er nog dieper op in te gaan, zou ik dit een misdaadroman noemen. Het is geen misdaad in te trant van doden en gewonden e.d., maar het gaat over fraudering, wat ook een misdaad is.


2. Eerste reactie
Ik heb dit werk niet direct verkozen boven andere boeken, maar willekeurig gepakt. Ik had namelijk de Grote Lijstersserie uit 1999 nog staan en vond het zonde om deze boeken niet te lezen. Toen ik een boek van Tim Krabbé zag staan, dacht ik gelijk aan een hele domme tv-presentator en werd nieuwsgierig naar zijn werk. Zodoende ben ik begonnen met lezen.

Ik vond dit een heel goed boek. Wel moest ik het even op me laten inwerken, maar ik ga er steeds positiever over denken! Het loopt heel anders af dan je zou denken, dat spreekt me erg aan!!

3. Verdieping

Samenvatting:
De 47-jarige Jacques Bekker, een Nederlandse schrijver, is op reis van Auckland naar Singapore, samen met 10 andere personen. Dit reisje is georganiseerd voor Nederlandse emigranten in Nieuw-Zeeland, zodat zij nog wat Nederlandse cultuur meemaken. Het 11 man tellende gezelschap omvat een filmregisseur, columnist, dichter, actrice, poppenspeler, schrijver (Jacques) en hun aanhang.
Wanneer zij in Sydney een tussenstop maken, krijgt Jacques te horen dat het vliegtuig vertraging heeft, en dat hij deze tijd zelf mag vullen. Jacques besluit om in die tijd op bezoek te gaan bij de 50-jarige Moniek Illegems, een oude vlam van hem.
Hij heeft geen idee of ze nog in Sydney woont, maar gaat toch langs. Daar treft hij haar aan, bezig haar koffers in de auto te laden om daarna te vertrekken. Ze doet heel geheimzinnig, maar als Moniek vraagt of Jacques haar wil helpen, dan doet hij dat. Hij stapt bij haar in de auto, niet wetend wat hem te wachten zal staan. Na een tijdje rijden geeft Moniek tienduizend dollar aan Jacques, hij moet voor haar een Ford Falcon kopen. De andere auto wordt achtergelaten. Na deze wisseling van auto vertelt Moniek dat ze gezocht wordt wegens fraude. Moniek is bazin van het grote, bekende bedrijf Madame Twenty. Iedereen zal haar herkennen, dus ze moet verdwijnen.
Moniek had beloofd Jacques op tijd voor het vertrek van zijn vliegtuig af te zetten, maar hij is nét te laat. Hij verdenkt haar ervan dat ze dit expres deed. Maar zij zegt dat ze precies doet wat híj wil.

Na een metamorfose en een nieuw paspoort (Moniek heet nu Paula Fuerst, Jacques heet nu Leslie Elder), zetten ze hun tocht voort. Jacques weet nog steeds niet wat hij ervan moet denken.
Moniek is veel op het nieuws, Jacques na een tijdje ook, dus ze moeten oppassen dat ze niet worden herkend. Na een keer in een kroeg gezeten te hebben en daar een nieuwsuitzending gezien te hebben waarin iemand vertelt dat ze weet dat Moniek en Jacques samen verdwenen zijn, vertrekken Moniek en Jacques snel. Ze moeten oppassen. Na een paar uur aan een waterspiegel te bivakkeren, die in een onbewoonde, grote vlakte ligt, kwam er een auto aan. Het was een jongen met zijn vader, hij had hen herkend in de kroeg. De vader richt zijn geweer op Moniek en Jacques en eist hun geld. Dit geven ze. Daarna ruïneert de man hun auto.
De volgende dag beginnen Moniek en Jacques aan een lange voettocht richting bewoonde wereld, die normaal door weinig mensen overleeft wordt. Na dagen lopen passeert er een auto. Er zit een dronken man in, Rick genaamd, hij is op weg naar zijn vriendin Eileen, om een ruzie uit te praten.
Rick herkent hen meteen en zegt dat Moniek en Jacques daar wel een nacht kunnen verblijven. Eileen vindt het niet leuk, maar staat het wel toe. Bij Eileen belt Moniek veel mensen op, ze regelt o.a. een interview waarvoor ze dik betaald krijgt. Eileen besluit dat Moniek en Jacques wat langer mogen blijven, maar wel onder betaling. Maar als ze ziet dat Moniek en Jacques een poging doen tot vrijen, dan wordt ze boos en wil hen het huis uitzetten. Moniek wordt op haar beurt weer kwaad, omdat ze Eileen per slot van rekening grof geld heeft betaald. Maar Eileen is onverbiddelijk en pakt haar geweer. Als reactie hierop pakt Moniek haar pistool en schiet Eileen dood.
Jacques begint steeds meer te twijfelen en wil liever naar huis, maar heeft niet de moed om dit tegen Moniek te zeggen en niet de kracht om zelf actie te ondernemen.
Na wat hindernissen gaan Moniek en Jacques door naar Fort Madness, het enige huis in een straal van tien kilometer. Jacques wil ontsnappen, maar merkt dat dit niet mogelijk is doordat Moniek de sleutels van de auto (Eileens auto) heeft verstopt. Hij is al een heel eind, als Moniek hem toch weet te vinden. Ze richt haar pistool op Jacques en gebiedt hem bij haar in te stappen. In de auto krijgen ze ruzie: ze vechten, rollen de auto uit, de modder in. Daar vraagt Moniek het Jacques nog één keer.
"Kom mee," zei ze. "Nee." Hij keek naar het pistool in haar hand. "Nee?" Ze richtte op hem, maar er kwam een glimlach op haar gezicht, en ze haalde haar schouders op. "Nee?" zei ze. "Jammer." Ze lachte een kort lachje, zette het pistool tegen de zijkant van haar hoofd, en schoot.
Jacques brengt haar lichaam naar een andere plek. Wanneer er politie aankomt, wijst hij hen aan waar ze ligt en gaat mee met de politie…

Onderzoek van de verhaaltechniek:
De vertelwijze van dit verhaal is auctoriaal.
De ruimte waarin het zich afspeelt, is zeer groot, maar veel voorkomende plaatsen zijn Amsterdam (Nederland), Oostende (België) en Australië helemaal, maar Sydney is daar wel de belangrijkste plaats. Op elke plek voelt Jacques zich anders en denkt hij weer kritisch over de situatie na.

De twee belangrijkste verhaalfiguren zijn Moniek en Jacques. Over hen kwam je meer te weten in de samenvatting. Maar wie ook een grote rol speelt, is Christa. Naarmate het verhaal vordert, kom je meer over haar te weten. Als Jacques 17 jaar is, ontmoet hij haar in de discotheek Oppy's in Oostende. Later blijkt dat Moniek Jacques van Christa af wil pakken. Moniek versiert Jacques inderdaad, maar laat hem bij hun tweede afspraakje weten dat het allemaal een grap was. Jacques heeft nooit begrepen wat nou precies de grap was (namelijk dat Christa en Moniek elkaar kenden, en dat Moniek Jacques van Christa afpakte), maar begrijpt hoe alles in elkaar zit als hij Christa op het nieuws langs ziet komen (op de avond dat Moniek en Jacques beroofd worden).

Andere, minder belangrijke personen zijn:
· Alan Wolpe, de compagnon van Moniek;
· Sonja, de 27-jarige vriendin van Jacques;
· Rick, de jongeman die in zijn auto op weg is naar zijn vriendin en hen meeneemt;
· Eileen, de vriendin van Rick. Zij wordt later vermoord door Moniek.

Dit verhaal is heel goed geschreven: je moet goed je hoofd erbij houden, wil je het kunnen volgen, maar het is niet té moeilijk. Eer wordt veel 'moeilijke' taal gebruikt, maar dat past wel.
Dus ik zou een burg- of tweedeklasser aanraden om een jaartje of drie te wachten met het lezen van dit boek.

Op zoek naar de thematiek:
Het thema van dit boek is 'verdwijning'. Dit, omdat alles wat er in het verhaal gebeurt, te maken heeft met de verdwijning van Moniek en Jacques.
Er is niet direct een tekstgedeelte aan te wijzen dat duidelijk typerend is voor dit thema, maar het meest voor de hand liggend is het stuk (in het begin) waarin Jacques bij Moniek langsgaat en zij bezig is met het inladen van haar koffers. Maar eigenlijk is de hele tekst (m.u.v. de flashbacks naar Christa en later Moniek) typerend voor dit thema.
Het verband tussen titel ('Vertraging) en thema ('verdwijning') is dat wanneer het vliegtuig van Jacques geen vertraging had gehad, hij ook niet naar Moniek was gegaan en dus niet was meegegaan in haar 'verdwijning'.


Plaats in de literatuurgeschiedenis:
Dit werk is voor het eerst gepubliceerd in 1994, de plaats staat niet in het boek vermeld.
Van de schrijver wist ik niks, behalve dat ik twee Krabbés van de televisie ken, maar ik weet niet of hij één van die twee is.

4. Beoordeling
Ik vond dit een heel goed boek. Het was goed opgebouwd er er gebeurt heel veel, teveel om een samenvatting van te maken!
Een heel grappig stukje vind ik wanner Moniek er achterkomt dat Alan Wolpe hun bankrekening geplunderd heeft. Ze is dus opeens heel wat miljoentjes armer. Vlak daarna worden Moniek en Jacques overvallen, en zijn ze ook haar duizendjes cash armer. Maar het lijkt of het haar niks kan schelen, dat vind ik grappig, want waarom heeft ze de boel zo ontzettend opgelicht als geld haar eigenlijk niks kan schelen?
Een wat saaier stuk in het boek vind ik wanner Moniek en Jacques op Fort Madness zitten. In dat stuk gebeurt er, in tegenstelling tot de rest van het boek, eigenlijk niks en dat gaat een beetje vervelen.
Ik vond het thema van dit boek heel boeiend, ik heb namelijk nog nooit iets in de trant van dat thema gelezen. Ik denk alleen dat Moniek en Jacques in het echt veel sneller opgepakt waren, want ze kwamen op heel veel plekken en gingen met het vliegtuig. Maar dat is het leuke van boeken: alles kan!!
Het taalgebruik van dit boek is niet makkelijk, maar dat spreekt me wel aan, past bij de personages.
Dit omdat Moniek en Jacques, twee volwassen mensen, de hele tijd gevolgd worden. Dan wordt er sowieso anders gepraat dan wanneer er kinderen bij zijn. En omdat Jacques een schrijver ijs, gebruikt hij natuurlijk meer moeilijke woorden.
Kortom; ik vond dit een ontzettend goed en boeiend boek, en zou een ander het zeker aanraden ook te lezen. Het is een goed leesbaar boek, het thema is boeiend, het is literatuur én, niet te vergeten:

het boek is niet al te dik!