Auteur
Connie Palmen
Titel
De wetten
1e jaar van uitgave
1991
Bron uittreksels - Internet: www.scholieren.com
Geschreven door Dimitri van Doeselaar - Panorama van de nederlandse letterkunde
Drs. C. Gerritsma - Eerste druk ’91
Bert Peene
Motto 'Als ik val zal ik huilen van geluk'. Samuel Beckett 'Je kunt verlangen naar de val, naar het stoppen met leren, blijven steken, ophouden met je te ontwikkelen' (blz. 218). Ze vertelt tegen de psychiater, dat ze over de grachten richting de Dam fietste en ze een punker ziet, die een foto probeert te maken van een duif, ze zag dit alles als heel tragisch, want de duif gaat dood, de punker en zijzelf ook. Terwijl ze dit zag en dacht, viel ze over een verhoging. Later zegt ze tegen de psychiater: 'Het voorval met de jongen gaf de doorslag'. Titelverklaring
Onder wetten verstaat de hoofdpersoon levenswaarden, die het leven overzichtelijk maken, vaste regels waarlangs de dingen verlopen en de zaken geordend zijn. Ze wil eigenlijk weten volgens welke wetten je moet leven. Thema

Het zingeven is een duidelijk en herkenbaar onderwerp. Alles in het leven van de hoofdpersoon draait om het zoeken naar de wetten van het leven. Motieven - Er is de eigenaardigheid, dat al deze mannen haar iets willen laten eten. In het begin wordt
dat nog aangeduid als 'die onverbrekelijke band tussen eten en lezen, eten en mannen, eten en liefde'. Maar later verzet de ik-figuur zich tegen de kunstenaar, die haar groenten en vlees opdringt, en dan staat er: 'Ze gaven me altijd te eten, de mannen.' - Fascinatie voor gezichten (ze denkt eerst dat De Waeterlinck ‘het gezicht heeft.) - Herhalingen en tegenstellingen (paradoxen) Perspectief
Het boek wordt geschreven vanuit de IK-figuur, Marie Deniet. Stijl
Het boek is goed leesbaar. Het enige wat voor mij moeilijk was, waren alle verwijzingen naar de filosofie. Toch was het zonder vrijwel enige kennis van de filosofie goed te volgen. Opvallend in het boek zijn de paradoxale formuleringen. De ik-figuur wijst er expliciet op: 'Het is waar, ik haat paradoxen, ik verafschuw paradoxen. Toch is het de enige wet waar ik werkelijk op stuit. De paradox zit in de wet zelf.' Ook wort de ironie vaak gebruikt, zoals wanneer zij schrijft: 'Later hebben veel mannen mij boeken geschonken en erbij gezegd dat het een boek was waardoor ik hen beter zou leren kennen. Zij herkenden zichzelf in de held en vonden dat ze erop leken. Meestal was dit een vergissing.' Ruimte
Plaats van handeling is Amsterdam (kamer in De Pijp, collegezalen in universiteitsgebouwen, cafés enzovoort). Tijd
De vertelde tijd: ruim zes jaar (van de zomer 1980 to oktober 1986). Het tijdsverloop is in grote lijnen chronologisch, met tijdsprongen (vooral hfdst. 7 vier maandagmiddagen) en tijdverdichting. Vooral hfdst. 1 bevat veel vooruitwijzingen. Verleden en heden wisselen elkaar regelmatig af. Hoofdpersoon
Marie Deniet: Een jonge vrouw, de ik-figuur; in 1980 is ze 24 jaar. Ze is nogal onzeker en handelt sterk intuïtief. Ook heeft ze een grote drang naar kennis en wil ze alles in structuren onderbrengen. Ze studeert filosofie in Amsterdam. In zes jaar tijd ontmoet ze zeven mannen, die grote invloed op haar leven en denken hebben. Bijpersonen
Dit zijn de zeven mannen die in het boek beschreven worden. - Astroloog Miel van Eysden. - Epilepticus Daniël Daalmeyer. - Filosoof De Waeterlinck, die vooral inspirerend op haar studie werkt. - Ex-priester Clemens Brandt, die haar schrijverschap stimuleert en haar leert het geloof kritisch te bekijken. - Fysicus Hugo Morland, die haar de onhoudbaarheid van wetten laat zien en haar inwijdt in de seksualiteit. - Kunstenaar Lucas Asbeek, die haar laat ervaren wat echte liefde is. - Psychiater Daalmeyer, de vader van Daniël Daalmeyer. Belangrijkste relaties
De belangrijkste relaties zijn die tussen Marie en alle zeven mannen. De belangrijkste is waarschijnlijk die met Lucas Asbeek, omdat ze van hem echte liefde leert ervaren. Samenvatting

Hoofdstuk I
De astroloog. De ik-figuur ontmoet de astroloog in 1980, als ze in een antiquariaat werkt. De man fascineert haar, doordat hij meteen haar sterrenbeeld raadt en vervolgens op basis van een horoscoop haar persoonlijkheid ontleedt. Hij noemt haar 'monsieur Lune'. De astroloog blijkt een eenzame, op het eerste gezicht afstotende man, getekend door een liefdeloze jeugd. De astrologie is voor hem een manier om zijn leven (en dat van anderen) zin te geven door middel van kosmische verbanden. Hij kan 'de onverschilligheid van het lot' niet verdragen en zoekt daarom steun door zichzelf op te noemen in 'een groot verhaal'. Hij heeft een obsessie voor het getal 33. Hoofdstuk II
De epilepticus. Tijdens een college over Thomas Mann (in 1981) ontmoet ze de epilepticus Daniël Daalmeyer. Door zich te concentreren op zijn bijzondere ziekte heeft hij zijn tot dan toe versplinterde leven structuur weten te geven. Het filosoferen over de 'betekenis' van verschillende ziektes is voor hem een levensvervulling geworden. Hij noemt haar 'Theresa'. Hoofdstuk III
De filosoof. Vanaf 1982 volgt de ik-figuur de filosofiecolleges van professor De Waeterlinck, een man die haar aanvankelijk imponeert doordat hij 'het gezicht' heeft. Een man uit de groep oudere adepten van de professor wordt wanhopig verliefd op haar. De Waeterlinck zegt haar dat ze ‘een soort synthese tussen hartstocht en afstandelijkheid’ bezit die waarschijnlijk de voorwaarde vormt voor ware creativiteit. Zelf bezit hij dit vermogen niet. Er staan ook enkele herinneringen aan haar verhouding met Maurits, docent maatschappijleer op school, in dit hoofdstuk. Hoofdstuk IV
De priester. De Waeterlinck verwijst haar naar een meer eigentijdse collega, Clemens Brandt. Deze is getroffen door haar aandacht, al gaat zijn belangstelling minder naar Foucault uit dan naar Derrida (net als deze filosoof meent hij dat een wereld buiten de tekst ondenkbaar is geworden). Hij noemt haar 'Em'. Tijdens de tweede ontmoeting vertelt deze lelijke, gebochelde man dat hij zich van tijd tot tijd door de hoeren laat afranselen. Later kleedt 'Em' hem liefdevol uit. De volgende ochtend voelt ze alleen walging. Hoofdstuk V
De fysicus. De door (zelfmoord?) van de astroloog brengt haar in januari 1984 in contact met diens vriend de astronoom ('fysicus'). Ze bewondert zijn kalmte. Hij legt haar uit dat de moderne natuurkunde geen vaste wetten meer kent. Tot op de dag van de begrafenis van hun gezamenlijke vriend woont hij bij haar. Daarna gaat hij terug naar Frankrijk; dit betekent het einde van de verhouding. Hoofdstuk VI
De kunstenaar. De ik-figuur, die Marie Deniet blijkt te heten, maakt vlak na haar docteraalexamen (1985) kennis met de door haar bewonderde kunstenaar Lucas Asbeek - die geen kunstenaar meer wil zijn. Want hij wil niet meer dat anderen betekenis geven aan zijn werk. Marie probeert hem duidelijk te maken dat mensen betekenisdieren zijn en dat geen mens zich dus kan onttrekken aan de betekenistoekenning. Maar Lucas weigert een personage te worden in een boek (zoals Socrates dat werd in Marie Deniets afstudeerscriptie). Hij meent dat taal - dat wil zeggen: het betekenis geven - het zicht op de werkelijkheid juist blokkeert. Zij lijdt onder dit gedrag. Doordat Lucas zich blijft terugtrekken, moet Marie uiteindelijk door fysieke uitputting de strijd opgeven. Hoofdstuk VII
De psychiater. Het laatste hoofdstuk bestaat uit stukken monoloog van de ik-figuur tegenover een psychiater:'Eigenlijk bent u zoiets als een professionele lezer.' Zij heeft hulp ingeroepen omdat ze geen betekenis meer kan geven aan haar eigen leven, ze kan er geen verhaal meer van maken. Zijn het dan alleen de anderen die haar bestaan betekenis moeten geven? Ze zet zich af tegen de mannen die de wetten maken:'En dan lezen ze met hun wetten in de hand de wereld. Met jou erbij […]. Ze lezen je als een boek.' De roman eindigt met een herinnering aan het katholicisme in haar geboortedorp en haar mislukte poging om dat geloof met 'veel feesten en weinig wetten' af te zweren. Ze dankt de psychiater (= de professionele lezer) dat hij haar heeft laten schrijven en nog meer voor 'het wonder' dat hij aan haar verhaal een betekenis heeft kunnen geven. Het ervaringsverslag
In de wetten is Marie Deniet de hoofdpersoon, in zes jaar tijd ontmoet zij zeven verschillende mannen. In elk hoofdstuk wordt een andere man beschreven. Marie is heel erg op zoek naar iets om zich aan vast te houden (de wetten), zij probeert dit te vinden in die mannen. Uiteindelijk heeft ze zoveel wetten in haar hoofd, dat ze niet meer weet welke ze moet gebruiken, alles spreekt elkaar tegen. Eerst ontmoet ze de astroloog, ze bewondert hem, omdat hij alles in zijn leven in verband trekt met de astrologie. Hij heeft zin aan zijn leven gegeven door alles te verklaren met de sterren. Het verbaaste mij dat zij niet ook dingen ging verklaren door de astrologie, misschien had ze zich aan een wet moeten houden en niet verder moeten zoeken. De tweede man die ze ontmoet is Daniël Daalmeyer, hij heeft epileptie. Door zijn ziekte geeft hij zijn leven zin. Marie heeft ook een ziekte, een huidziekte, maar daar heeft ze het verder nooit over. Als later de astroloog zelfmoord pleegt, is dat voor haar een bevestiging dat ook zijn wet heeft gefaald. Hij is uiteindelijk (net zoals zij zal worden) ook gek geworden van zijn wetten. Lucas Asbeek leeft eigenlijk niet volgens een bepaalde wet, misschien trekt dat Marie wel aan. Maar uiteindelijk probeert zij hem toch wetten aan te leren, als hij blijft weigeren, kan Marie het niet meer aan. Ze gaat naar een psychiater, de vader van Daniël Daalmeyer. Hij laat haar al haar gedachten opschrijven, zo krijgt ze weer een beetje overzicht over haar leven. Ik denk dat het heel goed voor haar is dat er iemand luistert. Ik denk dat Marie haar hele leven zal proberen alles te verklaren. Het zou volgens mij het beste zijn als ze zich vast zou houden aan een wet (zoals de meeste mannen die ze ontmoet). Daardoor komt er misschien orde in haar hoofd en zou ze gelukkig kunnen worden.