Primaire gegevens
Jaar van eerste uitgave: 1969
Aantal blz.: 158
Leestijd: 7 uur
Uitgelezen op: 15 april ’01

Verantwoording van de keuze
Het boek Turks Fruit zat bij de Grote Lijsterserie van 2000. Ik hoorde van mijn vader dat zijn neef alle boeken van Jan Wolkers heeft omdat hij hem zo’n goede schrijver vindt. Mijn vader zelf vindt Turks Fruit wel leuk, maar hier en daar een beetje te ranzig. Ik heb ook de gelijknamige film gezien, die veel indruk op me gemaakt heeft omdat het zo’n rot einde heeft en ook vanwege de ongecensureerde seksscènes. Ik wilde het boek ook gelezen hebben om te zien in hoeverre Paul Verhoeven zich precies door het boek heeft laten inspireren.

Eerste reactie achteraf

Het onderstaande schema illustreert mijn eerste reactie nadat ik het boek had gelezen.
Dit werk heeft mij aan het denken gezet.
Ik heb iets aan dit werk gehad.

Tijd en ruimte
Het verhaal speelt waarschijnlijk in de jaren ’60. Het begint bij Roermond en het verplaatst zich naar Alkmaar.

Wijze van vertellen
Het verhaal wordt verteld in de eerste persoon enkelvoud, in de ikvorm.

Spanning
De schrijver begint met de afloop van het verhaal. Je zou zeggen dat het dan geen zin meer heeft om de rest te lezen, maar hij laat veel te raden over, zodat door die ongebruikelijke volgorde juist mijn interesse werd gewekt. Het boek blijft van het begin tot het einde boeien, omdat het verhaal is opgedeeld in episodes die stuk voor stuk het leven en de persoonlijkheid van de ikpersoon en zijn grote liefde beschrijven. Er komt in ieder hoofdstuk een beetje humor, seks en ernst kijken. Dat ‘beetje’ iedere keer zorgde er bij mij voor dat ik verder wilde lezen. Na een aantal hoofdstukken is het wel duidelijk hoe de karakters in elkaar zitten, maar het blijft daarna boeiend om de situaties en gebeurtenissen die daarin verwerkt zijn te lezen, omdat de clou van de breuk tussen de ikpersoon en Olga daarin ergens verweven moet zitten.

Thema en motieven

De thema’s van dit boek zijn liefde, eenzaamheid, verlangen en lust. De motieven zijn zin in seks en het feit dat de ikpersoon Olga op een poppetje vindt lijken.

Belangrijke personages
De ikpersoon. Een persoon die niet stil kan zitten, die altijd iets te doen moet hebben. Hij lijkt in alles waar hij aan begint volledig op te gaan. Hij gebruikt grof taalgebruik en houdt erg van seks. Hij is een nooit afgestudeerde kunstenaar die vaak opdrachten krijgt. Olga. De vrouw waar de ikpersoon vanaf het eerste moment dat hij haar ziet al van houdt en waarvan hij altijd zal blijven houden. Ze heeft rood haar, een bleke huid en overal sproetjes. Ze is de dochter van een groothandelaar in huishoudelijke artikelen en ze houdt erg veel van haar ouders en het meest van haar vader. Ze laat zich erg beïnvloeden door haar omgeving. Ze is iemand die altijd een beetje kind blijft en die zich om de kleinste dingen kan verwonderen.
De vader van Olga. Een dikke man met een leverkwaal die veel te veel eet. Hij vertelt altijd hele flauwe moppen en draait altijd balletjes van de inhoud van zijn neus, die hij onder zijn stoel plakt. De ikpersoon beschrijft hem als een lieve, goedmoedige man. De moeder van Olga. Een erg behoudend persoon op zakelijk gebied, die verschillende buitenechtelijke relaties heeft tijdens haar huwelijk met haar man. Ze heeft het niet op de ikpersoon en de ikpersoon niet op haar, omdat ze zich teveel mengt in de huwelijkszaken van de ikpersoon en Olga. Zij is volgens de ikpersoon ook de oorzaak van de scheiding. De ikpersoon vindt haar een secreet.

Titel en motto

Titel
De titel Turks Fruit, verwijst naar een gebeurtenis in een van de laatste hoofdstukken in het boek, de passage waarin de ikpersoon Turks Fruit voor Olga koopt omdat ze alleen nog maar zachte dingen wil eten omdat ze bang is dat haar tanden er anders uitvallen. In het hoofdstuk van deze passage wordt het duidelijk dat Olga door de behandeling van haar tumor van een mooie vrouw in een lelijke heks is veranderd en dat voor de ikpersoon zijn sprookje nu definitief in duigen is gevallen. De schrijver van het boek heeft het boek blijkbaar liever een niet al de voor de hand liggende titel willen geven. Dat vind ik ook niet passen bij dit boek, om dat het vol zit met klein- en fijnheden, die het boek zo boeiend maken.

Motto
Het motto van dit boek luidt als volgt:

“Rastapopoulos: Ik, naar? Ik ben de grootste naarling van de hele wereld! Het is erg, maar toch écht waar!

Carreidas: O, nee, ik ben de grootste naarling van de wereld... En ik ben trouwens veel rijker!

Rastapopoulos: Misschien, maar ik heb mijn drie broers en mijn twee zusters geruïneerd en mijn ouders uitgezogen... Nou, wat zegt u daarvan?

Carreidas: Dat is nog niks! Ik ben zo slecht geweest tegen mijn oudtante, dat ze gestorven is van verdriet!

Rastapopoulos: Nu heb ik er genoeg van! Vooruit, geef toe, dat ik slechter ben dan u!


Carreidas: Nooit! Hoort u dat? Ik sterf nog liever!

De Avonturen van Kuifje”
VLUCHT 714

Ik heb erg lang nagedacht over dit motto, omdat ik de helft ervan niet in het verhaal kan herkennen. Dit is wat ik ervan heb kunnen maken:

De ikpersoon is te identificeren met Rastapopoulos en Olga met Carreidas.
Nergens in het boek heb ik gemerkt dat de twee zichzelf slechter vinden dan de ander. Ze hebben wel erg veel voor elkaar over. Hij koopt bijvoorbeeld van zijn zuurverdiende geld stof voor een jurk van haar en zij wil dag en nacht poseren voor zijn kunstwerken. Het klopt dat Olga rijker dan de ikpersoon is, net als Carreidas zegt, te merken aan de minachtende houding van Olga’s moeder tegenover de ikpersoon, die een arme beeldhouwer is.
Nergens in het boek is ook iets te herkennen uit de dialoog dat er mensen te gronde worden gericht en dat ze sterven van verdriet door toedoen van de ikpersoon noch Olga.
Wel is het herkenbaar dat Olga aan het einde van het boek sterft, zoals Carreidas zegt aan het einde van de dialoog.