Verwachtingen
Ik heb dit boek gekozen, omdat een heleboel mensen tegen mij zeiden dat het een heel leuk boek was. Ook zou het een leuk boek zijn om een boekverslag over te houden. Ik houd niet zo erg van boeken over de tweede wereldoorlog, maar ik had het boek toch maar genomen. Ik had verwacht dat het weer zo’n zelfde soort boek zou zijn over de tweede wereld als al die andere boeken die ik heb gelezen, maar het was heel anders. Het boek speelde zich meer af na de tweede wereld oorlog en het draaide bijna alleen maar om een gebeurtenis die een hele grote invloed heeft op het leven van iemand. Het was toch een mooier boek dan ik had verwacht. Samenvatting
Het boek is verdeeld in vijf verschillende episodes. De eerste episode speelt in januari 1945

Aan de rand van Haarlem staan vier villa’s: Welgelegen, Buitenrust, Nooitgedacht en Rustenburg. In Buitenrust woont de familie Steenwijk. Een vader en een moeder met twee zoons: Peter van 17 en Anton van 12. Links van hen woont de familie Beumer en rechts van hen meneer Korteweg en zijn dochter Karin. Onder een spelletje Mens-erger-je-niet wordt de familie Steenwijk opgeschrikt door zes schoten. Als ze kijken wat er aan de hand is ligt er voor het huis van de buren het lijk van fake Ploeg. De hoofdinspecteur van de politie. Meneer Korteweg en Karin leggen het bij de familie Steenwijk voor het huis. Peter rent naar buiten om het lijk weer terug te slepen, maar dan komen de Duitsers, Peter vlucht en neemt het pistool van Fake ploeg mee. Anton en zijn ouders worden uit het huis gehaald en hun villa wordt in brand gestoken en de ramen kapot geslagen. Anton wordt in een auto gestopt en weggevoerd. Hij weet niet wat er met de rest van zijn familie gebeurd, hij wordt in een cel in Heemstede opgesloten. In die cel zit al een vrouw, die Anton troost en met hem praat. De volgende dag wordt Anton overgebracht naar de Ortskommandant in Haarlem. Van hem mag Anton naar zijn oom en tante in Amsterdam. Tijdens de rit wordt het konvooi overvallen en er vallen doden. Anton overleeft het. Hij komt bij een Duitse generaal. Later komt zijn oom hem daar halen. De tweede episode speelt in 1952
Anton wordt opgevoed door zijn oom en tante. Het blijkt dat Peter en zijn ouders diezelfde nacht nog zijn doodgeschoten. Na het gymnasium gaat Anton medicijnen studeren. In 1952 komt hij voor het eerst weer terug in Haarlem, op een feestje van een studiegenoot. Door opmerkingen van de studenten over de oorlog in Korea wordt hij herinnerd aan wat hij in de oorlog heeft meegemaakt. Hij verlaat het feest en gaat naar de plaats waar zijn ouderlijk huis heeft gestaan. Mevrouw Beumer (de buurvrouw) roept hem binnen. Zij vertelt dat zijn moeder een Duitser heeft aangevlogen en daarom met zijn vader is doodgeschoten. In de straat blijkt een monument te staan waarop de namen van onder andere zijn ouders staan, maar niet de naam van peter. De derde episode speelt in 1956
Anton woont op kamers in de binnenstad van Amsterdam, vlakbij het hoofdkwartier van de CPN. Als de Russen in 1956 Hongarije binnenvallen zijn er in die buurt veel rellen. Op een dag komt Anton Fake Ploeg junior tegen. Fake beschuldigt de communisten ervan zijn vader te hebben vermoord. Anton zegt dat de vrienden van Fakes vader ervoor gezorgd hebben dat zijn hele familie werd uitgeroeid. De vierde episode speelt in 1966
Anton ontmoet Saskia de Graaf, de dochter van een oud verzetsman. Ze trouwen en krijgen en dochter Sandra. Op de begrafenis ontmoet Anton Cor Takes. Dit blijkt de man te zijn die Fake Ploeg heeft doodgeschoten. Het meisje met wie Anton een nacht in de cel heeft doorgebracht was zijn vriendin, Truus Koster. Ze blijkt drie weken voor de bevrijding terechtgesteld te zijn. Anton is uit zijn evenwicht door al deze onthullingen van Takes en gaat hem de volgende dag nog opzoeken om de foto van Truus te bekijken. Takes verteld dat zij het was die de laatste twee schoten op Take Ploeg afvuurde. De laatste episode speelt in 1981
Anton is gescheiden en hertrouwd met Liesbeth. Ze krijgen een zoon Peter. Anton wordt depressief. Door een bezoek aan het graf van Truus Koster samen met zijn dochter Sandra herinnert hij zich weer wat Truus in de cel tegen hem had gezegd. Tijdens de vredesdemonstratie in 1981 ontmoet hij Karin Korteweg, zijn vroegere buurmeisje. Zij vertelt dat zijn Antons broer Peter indertijd bij hen naar binnen was gevlucht en door de Duitsers werd neergeschoten. Haar vader had het lijk van Fake Ploeg verplaatst en voor hun deur gelegd, omdat hij vreesde voor het leven van zijn hagedissen. Nadat de ouders van Anton waren vermoord heeft hij de hagedissen alsnog vertrapt, omdat hij bang was voor wraak van Anton. Anton weet nu alles van de gebeurtenissen in 1945 en loopt opgelucht mee met de demonstratie. Thema
Het thema is het in de eerste episode beschreven aanslag op de NSB-er Fake Ploeg. Dit thema komt in alle episodes op een of andere manier terug. Hoewel deze aanslag op Anton Steenwijk weinig invloed lijkt te hebben komt het in zijn leven steeds weer op een of andere manier terug en blijkt hij er zelf toch meer mee bezig te zijn dan hij zelf vermoedde. Het thema is ook de schuldvraag. De bepaling tussen goed en kwaad. Motieven
De motieven in het boek zijn: de tegenstelling tussen licht en duisternis, dit wordt tot uitdrukking gebracht in de duisternis ten tijde van de nacht van de aanslag en in de gevangenis. Het licht wordt tot uitdrukking gebracht als Anton voor het eerst terugkomt in de straat waar hij vroeger woonde. Tijdens de begrafenis is het ook licht. De tegenstelling wordt nog duidelijker door het licht van het brandende huis. Het licht van de laatste twee gebeurtenissen wordt overschaduwd door de herinnering aan de aanslag. Een ander motief is gebroken glas en vuur. Dit komt zowel vlak na de aanslag in hun huis, als in 1956 bij de ontmoeting met Fake Ploeg junior. Een derde motief is de dobbelsteen. Deze komt voor vlak voor de aanslag tijdens een spelletje. Later vindt hij de dobbelsteen weer terug in zijn broekzak. In de tijd dat Anton depressief wordt ziet hij overal dobbelstenen. Personages
De hoofdpersoon is Anton Steenwijk. Anton wil het liefst de hele aanslag vergeten, hoewel hij eigenlijk wel weet dat dat niet kan. Qua uiterlijk is hij in de loop van de tijd niet veranderd, zo blijkt uit opmerkingen van mevrouw Beumer, Fake Ploeg junior en Karin Korteweg. Innerlijk heeft de aanslag wel veel invloed gehad. Anton is erg gevormd door de hele geschiedenis en dat is ook niet zo verwonderlijk, gezien de jonge leeftijd van Anton toen alles gebeurde. Over de ander personages kom je erg weinig te weten, ze blijven een beetje vaag. Perspectief Er is een alwetende verteller. De verteller weet meer dan de hoofdpersoon Anton. Ruimte
De aanslag vindt plaats in Haarlem. De straat en de omgeving worden vrij uitgebreid beschreven. Na de aanslag is Anton in Amsterdam gaan wonen en is daarna nog een twee keer teruggegaan naar Haarlem. De plaats in Haarlem wordt iedere keer uitgebreid beschreven. Stijl

In het boek worden geen moeilijke woorden gebruikt, het is goed te begrijpen. Tijd
In het boek worden vijf episodes beschreven. De episodes zijn chronologisch gerangschikt, van 1945 tot 1981. Omdat er nogal grote sprongen in de tijd gemaakt worden wordt het eerste hoofdstuk gebruikt om uit te leggen wat er de tussentijd allemaal gebeurd is. De vertelde tijd is 35 jaar. De verteltijd is ongeveer 200 bladzijdes. In het boek komen veel flashbacks voor, bijvoorbeeld tijdens zijn verblijf in Italië ziet hij een tafelaansteker in de vorm van een dobbelsteen, dan denkt hij weer terug aan de avond van de aanslag. Ook komen er een paar flashforwards in voor. Slot
Het boek heeft een gesloten eind, want aan het einde van het boek weet Anton alles wat hij niet meer wist over de aanslag, wat er verder met Anton zal gebeuren doet er niet zo veel toe. Aan het begin van het boek weet de lezer bepaalde feiten die de hoofdpersoon later niet meer kan herinneren. Het duurt tot het eind van het boek voordat ook de hoofdpersoon de feiten weer weet. De eerste en de laatste episode zijn daardoor boeiender dan de anderen. Identificatie. Een identificatie met de hoofdpersoon is heel goed mogelijk, vooral in de eerste hoofdstukken, want dan wil je graag weten hoe het af zal lopen met Anton. Schrijver
Harry Mulish heeft veel boeken geschreven met als thema de Tweede Wereldoorlog, dat komt doordat hij een Oostenrijkse vader heeft en een Joodse moeder. Mening
De eerste episode, waarin de aanslag wordt beschreven en de directe gevolgen daarvan, vind ik goed beschreven en erg spannend. De daarop volgende episodes zijn minder boeiend, vanwege de soms wat langdradige conversaties. In de laatste episode, wanneer Anton bijna alle feiten weet wordt het weer iets boeiender om te lezen. Het is een interessant boek om te lezen, omdat er één gebeurtenis in wordt beschreven die een heleboel verschillende mensen op allerlei verschillende manieren beleven. Ik kan het boek aan iedereen aanraden.