De pupil door Harry Mulisch

Samenvatting: Het hoofdpersonage of de ik-figuur is een 18-jarige pompbediende bij een benzinestation in Rome. Hij is weggevlucht vanuit Nederland naar Italië, vlak na de 2e wereldoorlog. Later als hij voor Mme Sasserath gaat werken verplaatst het verhaal zich naar het eiland Capri. Hier mag hij zich volledig wijden aan zijn litteraire bezigheden. Met de schrijverij van de ‘ik’ gaat het niet goed, maar dan krijgt hij de kans om Mme Sasserath een grote dienst te bewijzen. Mme Sasserath had namelijk last van slapeloosheid. De dokter zei dat ze bang was om te slapen omdat ze niet meer kon dromen, maar de ‘ik’ dacht er anders over en had bedacht dat het kwam, omdat ze niet wilde slapen, omdat ze niet kon dromen. Hij legde zijn oplossing aan Mme Sasserath voor. Zij bekent dat ze een keer een droom had opgeschreven. Ze leest hem en valt in slaap. Zij belooft hiervoor de ‘ik’ te belonen. Een week later opent Mme Sasserath een stoeltjeslift in de vorm van een veiligheidsspeld op de Vesuvius. Het is een monument voor haar overleden echtgenoot Alphonse, de uitvinder van de veiligheidsspeld. Mme Sasserath wil samen met haar pupil de openingsrit maken. Dan ziet de ‘ik’ plotseling uit de mist tegenliggers opdoemen. Als de eerste tegenliggers hem bereiken kijkt hij raar op, want hij beseft dat ze hem bekend voorkomen, maar hij heeft geen idee waar hij hen ooit gezien zou kunnen hebben. Na een tijdje merkt hij dat Mme Sasserath verdwenen is. Hij vindt haar nergens terug. Eenmaal beneden houdt hij een toespraak om de mensen gerust te stellen. Hij rijdt met prof Felice mee naar huis en denkt dan terug aan de verdwijning en de mysterieuze tegenliggers. De ‘ik’ weet nu op zijn zestigjarige leeftijd wie die vertrouwde mensen op de kabelbaan waren. Het was de beloning van Mme Sasserath. Titelverklaring: De pupil is een titel die een dubbele betekenis heeft. Het verwijst naar de hoofdpersoon, die een tijdje de pupil, de oogappel van Mme Sasserath is geweest. De andere betekenis van de titel is de pupil in de zin van een deel van het oog. Hierdoor zie je de wereld en een schrijver zal voornamelijk zijn ogen de kost moeten geven, om de wereld om zich heen goed te kunnen beschrijven. Thema: Het thema van dit boek is het schrijverschap. Je zou denken dat het om de pupil draait in de zin van een beschermeling. Dit komt in het verhaal ook wel naar voren, maar het gaat om de pupil als onderdeel van het oog. Hiermee zie je dingen en die kun je vervolgens op papier zetten. Zelf schrijft de ‘ik’ ook boeken. Verder betekent de pupil ook nog leerling. Dit heeft ook betrekking tot het boek omdat de ‘ik’ een leerling is van Mme Sasserath. De ik-figuur leert de kunst van het schrijven ontwikkelen bij Mme Sasserath. Motief: De veiligheidsspeld is een steeds weerkerend element in dit boek. Het is als metafoor gebruikt voor het schrijven, dit vind ik wel een moeilijke beeldspraak, omdat ik het zelf eerst niet doorhad. Maar het is inderdaad wel op te merken als de hoofdpersoon zo een speld beschrijft: “Dat ene stuk staaldraad, dat in het midden een dolle slinger om zichzelf maakte, waardoor de uiteinden bij zichzelf vandaan wilden, weg, uit elkaar, maar daarin gehinderd werden door een sluw geconstrueerd kapje, dat aan het ene uiteinde vastzat en dat het andere uiteinde tegenhield, dat daardoor steviger aan zichzelf gevangen zat naar mate het heviger weg wilde van zichzelf, op die plek een weerstand ontmoette, die het zelf was.” De personages: Er zijn slechts twee belangrijke personages in dit boek. De ik-figuur en Mme Sasserath. Het hoofdpersonage is de ik-persoon, het is een schrijver. Waarschijnlijk verwijst hij naar de schrijver van dit boek: Harry Mulisch, maar dat wordt niet in het verhaal duidelijk gemaakt. De hoofdpersoon is lichtjes vol van zichzelf. Hij noemt zich onder andere een uitzonderlijk begaafde, bijna volmaakt gebouwde, smaakvol geklede, wel gemanierde, goed van de tongriem gesneden, hartveroverende jongen. Mme Sasserath is een vrouw van 88 jaar die nog goed bij kennis is. Ze is de vrouw van de uitvinder van de veiligheidsspeld. Ze blijft in het verhaal een beetje afstandelijk en mysterieus. Ze verdwijnt bijvoorbeeld zomaar in het niets. erder zijn er nog Point en Prof Felice, die enig belang kunnen hebben. oint is de vijand van de ‘ik’. Hij is een secretaris die erg jaloers is op de ‘ik’, omdat hij meer aandacht krijgt van Mme Sasserath. Prof Felice is de dokter van Mme Sasserath, het is ook hem die de ‘ik’ na de verdwijning van Mme Sasserath in bescherming neemt. Gebeurtenissen: De gebeurtenissen zijn eerder onrealistisch. Eerst en vooral heb je Mme Sasserath die de voor haar onbekende pompbediende zomaar mee naar Capri neemt en hem daar onderdak schenkt in haar villa. Vervolgens heb je het dromenmysterie, een dokter kan het niet oplossen, maar natuurlijk weet haar pupil wel wat er aan de hand is en dan is er ook nog de mysterieuze verdwijning van Mme Sasserath op de kabelbaan. Perspectief: Er is sprake van een IK-perspectief. Het is een ik-verteller, omdat het een verhaal is van wat hij beleeft en meemaakt. Zelfs als hij met Mme Sasserath praat kijk je tegen haar aan en zit je niet even in haar gedachten. Je merkt dit ook aan het feit dat de ik-figuur eerst zegt dat hij nu 60 jaar is en vervolgens een verhaal vertelt over zijn belevenissen van vroeger. Tijd: Het verhaal kan je zien als één grote flashback. De ‘ik’ haalt een zeer grote herinnering boven en verteld deze in chronologische volgorde. Persoonlijke mening: Ik vond het boek door de beeldrijke schrijfstijl zeer aangenaam om te lezen. Het enige en natuurlijk ook het grote probleem was dat ik er niet altijd aan uit kon, het is nogal een verwarrend boek, ook al doordat er zo een mysterieuze sfeer hangt. Vooraleer ik doorhad dat het boek voornamelijk over het ‘schrijven’ zelf ging en dat de veiligheidsspeld hiervoor als een metafoor werd gebruikt, was ik al op de laatste pagina’s. Ook heb ik even moeten nadenken over de feitelijke beloning van Mme Sasserath. Deze beloning hielden de mensen in die de ik-persoon op de kabelbaan tegenkwam. Nu weet ik dat deze mensen, personages van andere boeken van deze auteur zijn, maar dat wist ik eerst niet. Mme Sasserath heeft haar pupil gewoon de kunst van het schrijverschap bijgebracht en hem inspiratie voor zijn boeken gegeven. Achteraf gezien is dit inderdaad een grote beloning voor de schrijver geweest. Dankzij deze beloning vind ik dat de auteur zijn fantasie en originaliteit geprezen mag worden.