Voorwoord
Ik heb voor dit leesdossier gekozen voor een boek van Willem Frederik Hermans. Dit boek heb ik gelezen op aanraden van mijn oudste zus en omdat het in de belangstelling staat. De schrijver en het boek staan in de belangstelling omdat in het jaar 2000 het precies vijf jaar geleden was dat deze bekende schrijver overleden is. Het Willem Frederik Hermans Instituut organiseerde daarom in een weekeinde een driedaags festival rond het werk van Hermans. Het is de eerste keer dat ik een boek voor school moet lezen en het is ook de eerste keer dus dat ik een boekverslag moet maken. Samenvatting. Een Nederlandse man die bij de partizanen vecht staat voor een luxe badplaats, die zijn peloton aan moet vallen. Hij krijgt een commando van zijn sergeant : ’Boobytrap’. De man begrijpt niet wat de sergeant zegt en verklaart dit commando op zijn eigen manier en trekt de stad binnen. Daar ziet hij een groot landhuis dat verlaten is en besluit er binnen te gaan. Eenmaal binnengekomen lijkt het of de bewoners van het huis net het huis verlaten hebben. De man neemt een bad en trekt de kleren van de vorige bewoner aan. Inmiddels is het stadje weer ingenomen door de Duitsers en belt er een Duitse kolonel aan die vraagt of zijn soldaten in het huis onderdak kunnen krijgen. De man doet zich voor als de zoon des huizes en laat de Duitsers toe. Op een dag komen onverwachts de echte eigenaar van het huis en zijn vrouw terug. De man is bang zijn onderdak te verliezen en schiet de man dood en wurgt de vrouw. In een van de kamers is de man nog nooit geweest omdat deze altijd op slot zat. Maar op een dag staat de deur open en ontmoet hij daar een stokoude en totaal dove man. Zijn hele kamer staat vol met aquariums met tropische vissen erin. De man besluit de oude grijsaard met rust te laten, want hij is bang dat hij anders tegen hem getuigt over de twee moorden. De volgende dag komt de kolonel thuis met het bericht dat de Russen op het punt staan om de stad te veroveren en stelt voor samen te vluchten. De man echter trekt gauw weer zijn Russische uniform aan en sluit de kolonel op in de kelder. Daarna sluit hij zich weer bij zijn leger aan en dringen zij het huis binnen. Ze vernielen alles, ook de aquariums en doden de tropische vissen. De kolonel wordt gemarteld en opgehangen. De oude man wordt verdronken in de badkuip. Terwijl de Russen weg marcheren gooit de man nog een handgranaat in het huis, zo voelt hij dat hij heel populair zal worden. Analyse. 1. Titel, ondertitel
De titel van het boek is ‘Het behouden huis’. De titel is ironisch bedoeld want het huis blijft niet behouden. Het huis blijft niet gespaard. Ik draaide mij om en keek naar het huis. Het zag er nog gaaf uit, al waren hier en daar vitrages van de ramen gescheurd. Ik holde terug, ging het bordes op en smeet een handgranaat achter in de corridor: geciteerd van blz.46

De titel roept herinneringen op aan het verhaal uit de nationale geschiedenis ‘Overwintering op Nova Zembla’. Gestrande poolreizigers brengen, in dit verhaal, in een onherbergzame omgeving de winter door in het ‘behouden huis’. Na de winter wordt dit huis door de overlevenden afgebroken omdat zij het hout nodig hebben. Ook hier is niet het huis behouden maar de bewoners. Ook in het verhaal van Hermans heerst er een barre omgeving, er heerst oorlog. Het boek bevat geen ondertitel
2. Thema, motief, Het thema laat ons de dwaasheid van de oorlog zien. De mens veranderd in een beest in de wereld van oorlog. Er komen een heleboel motieven in het boek voor, namelijk; -oorlog, vernietiging, dood, moord -verschil tussen orde en chaos -eenzaamheid, angst, onzekerheid -cultuur -schijnorde, schijnveiligheid -bedrog -vissen, water
3. Personages
De hoofdpersoon van dit boek is de ik-figuur. Deze ik-figuur is een Nederlandse partizaan. Een partizaan is een soldaat die tussen de linies van de officiële legers vecht. De naam en de leeftijd van deze man zijn onbekend. Hij is al vier jaar weg uit Nederland en heeft in gevangenissen en concentratiekampen gezeten. Hij vecht nu in Russisch uniform, waarschijnlijk in Polen. Hij ziet zichzelf als een smerige soldaat, die gedreven wordt door de gekheid van de oorlog. Hij is afgestompt door de oorlogservaringen. Hij liegt tegen de Duitsers, vlucht uit het leger en doodt de eigenaar van het huis en zijn vrouw alleen om zelf in leven te blijven. Hij heeft met niemand contact, wat onder andere komt door de verschillende talen. Hij is een geïsoleerde eenling. De meest voorkomende bijfiguur is de Duitse kolonel. Ook van hem wordt geen naam genoemd. Hij is waarschijnlijk zestig jaar want hij vertelt dat hij al veertig jaar in dienst zit. Een andere bijfiguur is de oude man. Hij zit in een afgesloten kamer van het luxe, leegstaande huis. Ook van hem wordt geen naam genoemd. Zijn leeftijd is zesennegentig jaar en hij is fanatiek visverzamelaar. De man is stokdoof. De laatste belangrijke bijfiguur is de Spanjaard. Een mede-partizaan van de hoofdfiguur. Van hem zijn ook leeftijd en naam onbekend. Wel weten we dat hij voor de oorlog gipsbrander is geweest. 4. Tijd
Het verhaal speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog en begint in november 1940. Op een geven moment wordt verteld dat ze al vier jaar weg zijn. En aan het eind van het boek wordt gesproken over al die maanden. Het moest toen nog winter zijn want er wordt over sneeuw gesproken, dus komen er ongeveer vijf maanden bij. De totale vertelde tijd komt dan op ongeveer vier jaar en vijf maanden. Omdat het boek een novelle is verloopt het verhaal continu. De verteltijd is 46 bladzijden, en dat lees je makkelijk in één avond uit. De vertelde tijd is dus langer dan de verteltijd. Het verhaal verloopt aaneengesloten in tijd. Het hele verhaal is één grote flashback van de ik-figuur. Verder bevat het geen duidelijke vooruitverwijzigingen of terugverwijzigingen. De verteller van het verhaal is meer een belevend ik dan een vertellend ik. 5. Structuur, samenhang en spanning
Het boek kent geen hoofdstukindeling of een andere indeling. Globaal kunnen we het verhaal wel in drie delen splitsen. Het eerste deel loopt dan totdat de ik-figuur het huis binnen gaat. Het tweede deel loopt totdat de man het huis weer verlaat en het laatste deel gaat over de misdragingen van de partizanen in het huis. Het verhaal begint meteen, want we zitten opeens midden in de Tweede Wereldoorlog tussen de partizanen. Het einde van het verhaal is gesloten. De hoofdfiguur sluit zich weer aan bij zijn leger, zijn leven neemt geen andere wending. 6. Perspectief
Het perspectief van dit verhaal is de ik-vertelsituatie. Zo kunnen we goed voelen hoe de Nederlandse partizaan zich voelt in de oorlog. Zo wordt voor de lezer van het boek het thema goed duidelijk. We beleven als het ware zelf de situatie van de partizaan mee. Vb: - Er volgde andere knallen, zonder dat ik de uitwerking zag. Ik keek niet om. Voor mij liep niemand. Geciteerd van: blz.5
7. Ruimte
In het boek wordt niet duidelijk vermeld waar het verhaal zich afspeelt. Wel komen we een aantal keer aanwijzigingen tegen om te veronderstellen dat het verhaal zich in Polen afspeelt. De ik-figuur dient namelijk in het Russische leger dat onder andere in Polen tegen de Duitsers vocht. Ook zegt de ik-figuur tegen de Duitse officieren dat zijn ‘familie’ zich in Breslau bevindt, een plaats in Polen vlakbij de Tsjechische grens. Het begin van het verhaal speelt zich buiten in het leger af en later in het huis in de luxe badplaats. Allen het huis wordt goed beschreven, de andere plaats niet. Het huis is een gesloten ruimte in de oorlog en binnen het huis is weer een gesloten ruimte namelijk de afgesloten kamer met de aquariums. De aquariums kunnen weer gezien worden als afgesloten ruimtes binnen de afgesloten kamer. Tekstbeleving
Onderwerp

Tijdens het lezen van het boek werd het mij duidelijk dat het in het verhaal niet gaat om de gebeurtenissen in de oorlog maar om de chaos en de positie van de mens in die oorlog. Ik vond dat best interessant, want meestal gaat een oorlogsboek over de gebeurtenissen in die oorlog en nu kon ik de oorlog eens van een ‘andere kant’ bekijken. De oorlog is van groot belang voor het verhaal. Zonder oorlog, geen soldaten, dus geen hoofdfiguur die in een Russisch uniform vecht en een opdracht krijgt. Het verhaal ligt buiten mijn belevingswereld want ikzelf heb de oorlog niet meegemaakt. Maar doordat er zoveel over de oorlog geschreven is kun je je de situatie wel beetje voorstellen. Het is dus niet echt een origineel onderwerp. Mijn mening over de oorlog is het zelfde gebleven: Het is stom om een oorlog te beginnen, maar daar kan je niet altijd wat tegen doen. Na het lezen van het boek keek ik anders tegen de oorlog aan dan voor dat ik het gelezen had. Gebeurtenissen
In het verhaal ligt de nadruk meer op de gevoelens van de ik-figuur dan op de gebeurtenissen in het verhaal. De gebeurtenissen zijn wel op een boeiende manier met elkaar verbonden en komen logisch uit elkaar voort. Er komen ook dramatische gebeurtenissen voor in het verhaal. Namelijk de moorden en de martelingen. Zo wordt de eigenares van het huis in de badkamer gemarteld. ‘Het kraakbeen van haar strottenhoofd zou een röntgenfoto achterlaten op mijn huid.’(blz.30) Ook vind ik spanning in het verhaal zitten, omdat je weet dat het oorlog is en bent benieuwd hoe het met de ik-figuur zal aflopen. Ik vind het verhaal ook geloofwaardig want wat er gebeurde de gekste dingen in de oorlog, dus waarom dit niet. De rol van het toeval is groot want de ik-figuur past zich geheel aan aan de veranderde omstandigheden. ‘Maar wel was er op dat ogenblik zoveel aan mij veranderd dat ik er niet toe kon komen mijn vuile ondergoed en mijn uniform weer aan te trekken.’(blz.16) Door de sombere sfeer die er heerst in het boek komt het karakter van deze figuur wel beter naar voren. ‘Er zou een eind aan komen, eindelijk een eind. Ik wierp het hoofd in de nek van angst. Zo sprong ik over de lichamen op de weg, zonder er langer naar te kijken dan voldoende was om niet te struikelen.’(blz.10) Het boek bleef van begin tot eind boeien en heeft gevoelens van medelijden bij me opgeroepen. Een voorbeeld waarom ik medelijden met de ik-figuur kreeg is omdat hij aan het eind van het verhaal weer terug is bij het begin. ‘Daar stond ik, Precies zoals ik begonnen was, een smerige soldaat op de tapijten tussen de marmeren wanden van een vreemd huis. De tijd had de helling niet kunnen nemen en rolde terug.’(blz.37) De personages
Omdat je niks over de achtergrond van de personages te weten komt gaan ze niet echt voor je leven. Ik kreeg niet echt een goed beeld van ze. Ook waren ze niet herkenbaar voor mij omdat ik de oorlog niet heb meegemaakt. Zo kun je je dus niet echt makkelijk verplaatsen in hun problemen. Toch heb ik dit wel geprobeerd met de kennis die ik van de oorlog uit boeken gehaald heb. Ik raakte wel betrokken bij wat de ik-figuur overkwam. ‘Waartoe zou gepraat dienen? Ik had al zo lang niet gepraat; nu ik er de gelegenheid voor kreeg, zou het mij alleen maar ongeluk kunnen brengen.’(blz.23) Deze ik-figuur is dus echt heel erg geïsoleerd en dat raakt me toch wel. Ook de volgende gedachte van de ik-figuur raakte me. ‘De oorlog had nooit werkelijk plaats gevonden; zolang ik niet gewond was, was er niets gebeurd.’(blz.17) De ik-figuur wil uit de oorlog stappen maar kan het niet. Dat raakt me wel. Maar mijn gedachten zijn niet beïnvloed door het boek. Het is moeilijk om te zeggen of ik de hoofdfiguur sympathiek of onsympathiek vind. Hij spreekt vrij weinig dus kan ik er niet goed over oordelen. De beslissingen die hij in het boek neemt zijn logisch vind ik, maar zelf zou ik het niet aan kunnen om iemand te doden en al helemaal niet om iemand te wurgen. Ik kan me best makkelijk verplaatsen in de problemen van de personages. Want als je in een oorlog zit is een ding heel belangrijk: dat je overleeft, en dat probeerde hij ook. Het koste wel een aantal levens. Ik vind niet dat de ik-persoon zich helemaal juist heeft gedragen, want het hoort niet om iemand te wurgen en te doden. . Bronnenlijst
Van de volgende bronnen heb ik gebruik gemaakt bij het maken van dit dossier; Internetsite: www.internetcollege.nl
Panorama
van de Nederlandse letterkunde
Drs. C. Gerritsma
Aangekruist
Hans Werkman
Kees&Co
Hans Werkman