Titelverklaring: In de tweede wereldoorlog vindt er voor het huis van Anton Steenwijk (de hoofdpersoon) een aanslag plaats op een Fake Ploeg. Deze aanslag zal de rest van Steenwijks leven bepalen. Genre: De aanslag wordt vaak betiteld als een oorlogsboek, maar gebeurtenissen in de tweede wereldoorlog nemen slechts een klein deel van het boek in beslag. Wel is het zo dat het naoorlogse leven van Anton Steenwijk bijna geheel in het teken van de oorlog staat. De roman kan beter als een zoektocht gezien worden. Een zoektocht naar het hoe en waarom van de aanslag. Samenvatting: Eerste episode: 1945
In januari 1945 wordt in Haarlem, in de straat van de familie Steenwijk, de NSB’er Fake Ploeg doodgeschoten. Ploeg ligt voor het huis van de buren, de familie Korteweg, Deze buren verslepen het lijk van Ploeg tot voor het huis van Steenwijk. De Duitsers zijn snel ter plaatse, ze steken het huis van Steenwijk in brand en voeren de familie Steenwijk af. De ouders van Anton Steenwijk worden later gefusilleerd. In de cel van Anton zit ook een jonge vrouw, die waarschijnlijk bij de aanslag betrokken is geweest. Anton wordt na verloop van tijd uit de cel gehaald en naar Amsterdam gebracht, waar hij bij een oom en tante kan wonen. Tweede episode: 1952 (Ten tijde van de Koreaanse oorlog) In 1952 bezoekt Anton een feestje in Haarlem. Voor het eerst sinds de oorlog is hij weer in die stad. Hij besluit een bezoekje te brengen aan de straat waar hij vroeger gewoond heeft. Hij treft daar de overbuurvrouw, mevrouw Beumer aan, met wie hij een praatje maakt. Anton besluit om nooit meer terug naar Haarlem te gaan. Derde episode: 1956

Vanwege de inval van de Russen in Hongarije, wordt het hoofdkantoor van de Communistische Partij Nederland door relschoppers bestormd. Anton woont hier heel dichtbij, dus de relschoppers staan bij hem in de straat. Een van hen is Fake Ploeg jr.: de zoon van Fake Ploeg. Hij heeft een kei in zijn hand. Fake zat bij Anton in de klas. Anton vraagt hem mee naar binnen te gaan en daar praten zij over het verleden. Er ontstaat een kleine ruzie en Fake gooit met de kei een spiegel in en rent weg. Vierde episode: 1966 (Ten tijde van de Vietnam-oorlog) Anton is inmiddels getrouwd met Saskia de Graaff en hebben een dochtertje, Sandra, van vier. Tijdens een begrafenis hoort Anton van Cor Takes dat deze bij de aanslag betrokken was, samen met Truus Coster. Truus Coster is gefusilleerd en Anton begrijpt dat zij degene was met wie hij in de cel gezeten heeft. Vijfde episode: 1981
Anton is gescheiden en nu met Liesbeth getrouwd. Ze hebben een zoon: Peter. Wanneer Anton hevige kiespijn heeft, bezoekt hij zijn tandarts. Deze wil hem alleen maar helpen als Anton mee gaat demonstreren tegen kernwapens. Anton zegt toe. Tijdens de demonstratie komt Anton zijn vroegere buurmeisje Karin Korteweg tegen. Zij vertelt hem dat haar vader en moeder niet met het lijk voor hun deur gevonden wilden worden omdat haar vader hagedissen had, die dan zeker gedood zouden worden. Bij de andere buren kon het lijk ook niet gelegd worden, want daar zaten joden ondergedoken. Uit angst voor wraak van Anton was Korteweg naar Nieuw-Zeeland verhuisd, waar hij in 1948 zelfmoord pleegde. Tijd en tijdvolgorde: De aanslag begint in januari 1945 en eindigt in november 1981. De vertelde tijd is dus bijna 37 jaar. Het verhaal wordt chronologisch verteld. Wel zijn er hier en daar flashbacks en flash-forwards. Plaats/ruimte: De twee belangrijkste steden in De aanslag zijn Haarlem en Amsterdam. Daarnaast heeft Anton een huisje in Toscane. Karakterbeschrijving- en ontwikkeling: Anton Steenwijk: Anton is de hoofdpersoon van De aanslag. In het begin van het verhaal is hij 12 en aan het eind 48 of 49 jaar. Omdat hij in 1981 door zijn buurmeisje van zo’n 35 jaar geleden herkend wordt, kan gezegd worden dat zijn uiterlijk met de jaren niet veel veranderd is: lang, slank, donker haar en hij lijkt erg op zijn vader. Anton probeert de oorlog zo veel mogelijk te vergeten, maar hij wordt er, of hij wil of niet, steeds weer mee geconfronteerd. In de loop van het verhaal komt hij meer over de aanslag op Ploeg en de gevolgen daarvan voor de betrokkenen, te weten. Hij is een rond karakter. Onderlinge relaties: Vader, moeder en broer Peter: Zij vormen met Anton het gezin Steenwijk. Anton is echter de enige overlevende van de oorlog. Saskia de Graaff: De eerste vrouw van Anton. Sandra: De dochter van Anton en Saskia. Liesbeth: De tweede vrouw van Anton. Peter: De zoon van Anton en Liesbeth, genoemd naar de in de oorlog doodgeschoten broer van Anton. Thema: Het grote thema in De aanslag is: wat is schuld en wanneer is iemand schuldig? Wie heeft er schuld aan de dood van Antons ouders en broer? Zijn het de Duitsers die hen gefusilleerd hebben, of is het het verzet, omdat Antons ouders nooit omgekomen zouden zijn als Ploeg niet doodgeschoten was. Of is het de familie Korteweg: zij hebben Ploegs lijk bij Anton voor de deur gesleept? Of zijn er misschien nog meer mogelijkheden? Perspectief: Het verhaal draait volledig om de ik-figuur, Anton Steenwijk. Je ziet het verhaal door de ogen van Anton. Verhaalopbouw: De aanslag bestaat uit vijf episodes die als titel een jaartal hebben en een proloog. Het boek eindigt met: Amsterdam, januari – juli 1982.