Druk: 1e druk
Jaar van uitgave: 1998
Uitgever: Wolters Noordhoff
1. Motivatie: - Waarom heb ik dit boek gekozen?: Ik heb dit boek gekozen omdat het me aangeraden is door mijn moeder en mijn zus. Ze hebben het boek gelezen en de musical gezien, en ze vertelden me dat het een heel mooi, goed boek is. 2. Inhoud: - Wie zijn de hoofdpersonen?: De hoofdpersonen zijn Anna Grosalie en Lotte Rodkanje-Goudriaan. Dit zijn twee vrouwen, een tweeling. - Beschrijving van de hoofdpersonen (uiterlijk, karakter): Lotte: is bijna 76 jaar oud. Ze heeft donker, steil haar. Ze heeft artrose en is weduwe. Lotte heeft maar een paar duidelijke karaktertrekken: ze is rustig en erg nuchte, en ze is erg muzikaal. Verder is ze weinig onvoorspelber. Ze wil Anna op afstand houden, en haar eigenlijk haten, maar dat lukt, ondanks alles, niet. Toch blijft ze koppig: op alles zegt ze: de Duitsers zijn zelf begonnen. Anna: is ook 76 jaar oud, lijdt ook aan artrose en is ook weduwe. Maar daar houden de overeenkomsten op. Anna haar karakter is heel erg anders. Ze is druk en wil altijd haantje de voorste zijn. Ze is intelligent, vastberaden en heeft een goed geheugen. Zij is heel erg verrassend. In tegenstelling tot Lotte wil zij haar zusje wel graag leren kennen. Ze haat Lotte niet. Ze wil Lotte graag leren kennen en haar alles vertellen wat haar dwars zit. Ze wil Lotte overtuigen dat niet alle Duitsers in de Tweede Wereldoorlog fout waren, maar ze weet heel goed dat dat moeilijk zal zijn. - Kun je je identificeren met de hoofdpersonen (gedrag, karaktertrekken)?: Nee, ik kan me niet met de hoofdpersonen identificeren. Ik ben anders, anders als Lotte en anders als Anna. Ook qua uiterlijk lijk ik in niets op hun. - Wat zijn de relaties tussen de hoofdpersonen?: De relatie tussen Lotte en Anna is erg simpel: ze zijn tweelingzusjes. Maar doordat ze uit elkaar zijn gehaald is er van die band weinig te merken. - Wat is het probleem van de hoofdpersonen?: Het probleem is dat Anna in de oorlog in Duitsland zat, en Lotte in Nederland. Ieder hebben ze een heel eigen kijk op de oorlog. Anna probeert Lotte ervan te overtuigen dat niet alle Duitsers slecht waren, en dat hun het ook moeilijk hebben gehad. Lotte weet aan de ene kant wel dat ze gelijk heeft, maar wil hier eigenlijk toch niet echt aan. - Wordt het probleem opgelost?: Echt opgelost wordt het niet. Als Lotte het goed wil gaan maken, sterf Anna. Ze heeft spijt van haar koppigheid, van de gedachte dat ze nog alle tijd had om het goed te maken. Ze wilde niet zomaar toegeven en zeggen dat Anna gelijk had. Dus het probleem wordt wel opgelost, maar hier weet Anna niets meer van… 3. Het thema: Het thema is dat niemand 'goed' of 'fout' is, maar dat je wel anders kunt denken dan een ander. Hoe je denkt hang heel erg af van je opvoeding, en waar je op bent gegroeid. Ook laat het zien dat de Nederlanders de Duitsers niet eeuwig moeten blijven haten, en dat we ons eens moeten verdiepen hoe het voor de Duitsers was. Titel verklaren: Het hele boek gaat over een tweeling. In het begin van het boek vinden ze elkaar terug en daarna vertelt ieder haar belevenissen van voor de oorlog en in de oorlog en een stukje van na de oorlog. 4. Tijd: - Wat is de historische tijd?: De historische tijd is de jaren negentig, daar speelt het zich ongeveer af. In het verhaal wordt teruggeblikt op de Tweede Wereldoorlog. - Is de tijd belangrijk?: De tijd is vrij belangrijk. Het verhaal gaat over de Tweede Wereldoorlog, dus het moet na de Tweede Wereldoorlog afspelen. Vlak na de Tweede Wereldoorlog kan ook wel niet, toen waren de Nederlanders nog heel erg anti-Duits. 5. Plaats: - Waar speelt het verhaal zich af?: Het verhaal vindt plaats in een kuuroord in Spa. Daar vertellen Anna en Lotte elkaar hun levens verhaal. Het verhaal van Anna speelt zich af in Keulen, op het platteland waar ze als 'slavin' werkte, en in Oostenrijk in Wenen. Het verhaal van Lotte speelt zich af in Nederland in het 'Hollands huis'. 6. Verhaaltechniek: - Door wiens ogen wordt het boek geschreven?: Het verhaal wordt eigenlijk alleen maar vanuit het oog van de verteller verteld. Maar als er iets over Anne haar verleden wordt verteld, zie je soms toch dat er een ik-perspectief is, en zo is dat ook met Lotte. - Word je beïnvloed door het perspectief?: Een beetje wel. Als er iest over Anna wordt verteld, wat zij heeft meegemaakt, denk ik toch: Anna heeft gelijk, zo slecht waren de Duitsers niet. Maar wordt er iets over Lotte verteld, denk ik: Lotte heeft toch wel gelijk dat ze niet toegeeft en koppig blijft. - Is het chronologisch verteld en zijn er flasbacks?: In een zekere zin wordt het chronologisch verteld. Maar je kunt ook zeggen dat er allemaal flashbacks zijn: Ze ontmoeten elkaar in Spa. Daar beginnen ze elkaar te vertellen over hun leven. Af en toe komt de schrijfster teurg op het nu, dat ze in Spa zijn. Hun herinneringen zijn dus allemaal chronologisch verteld, en je kunt wel zeggen dat er flashbacks zijn naar vroeger. - Is er een open of een gesloten slot, en wat is je mening over het einde?: Er is in zekere zin een gesloten einde. Het boek gaat over Anna en Lotte die elkaar hun leven vertellen. Aan het einde van het boek hebben ze alles verteld, en gaat Anna dood. Maar het is nooit goedgekomen, wat wel de bedoeling was. Ik vind het wel een mooi einde. Je leert er ook nog wat mee: met koppigheid schiet je niets op, je krijgt er spijt van. Maar ik ben toch iemand die meer van boeken houd met een einde als ‘eind goed, al goed’. Ik vind ook mooi dat het een gesloten einde is, want ik heb weleens een boek gelezen dat echt een open einde had: ‘Morgen toend de oorlog begon’. Dan bedenk ik steeds maar hoe het verder zou gaan, en dat heb je (gwelukkig) bij dit boek niet. 7. Mening: - Wat vond je goed aan het boek?: Ik vond het goede dat je de Tweede Wereldoorlog nu ook eens zag vanuit een ander perspectief. Bijna ieder boek over de oorlog gaat over dat de Nederlanders het heel moeilijk hadden, en dat alle Duitsers het hebben gedaan. In dit boek komt goed naar voren dat de Duitsers niet allemaal ‘slecht’ waren, en dat het ook voor veel Duitsers heel erg was. - Wat vond je minder goed aan het boek?: Eigenlijk was er niets wat ik niet goed vond. Ik vond het echt een heel erg mooi boek. Ik houd wel van boeken die over de Tweede Wereldoorlog gaan. - Zou je dit boek aan iemand aanraden?: Ja, ik zou het iemand aanraden. Sterker nog, dat heb ik al gedaan. Ik heb het aan Michiel Rietveld aangeraden. Waarom? Het is gewoon een heel erg mooi boek. Als je boeken over de Tweede Wereldoorlog mooi vind, moet je dit zeker lezen. Je hoort altijd de grote lijnen, en over de Joden, maar in dit boek lees je er veel meer over. het is gewoon heel erg mooi geschreven. 8. Korte samenvatting: Toen Lotte en Anna zes jaar oud waren, overleden hun ouders kort na elkaar. De familie besloot daarop dat Anna bij een oom en tante op het Duitse platteland zou worden opgevoed, terwijl Lotte werd ondergebracht bij het gezin van een neef van de vader in Nederland. Op 74-jarige leeftijd lopen de twee vrouwen elkaar toevallig tegen het lijf in het kuuroord Spa, wat een waterval van beiden levensverhalen teweegbrengt. Anna’s leven op de boerderij wordt door haar luie, geniepige stieftante bijna ondraaglijk gemaakt. Rond haar twintigste slaagt ze erin om het plattelandsleven te ontvluchten en als dienstmeisje aangenomen te worden bij een adellijke familie ergens op een kasteel in Pruisen. Hier leidt ze een veel gemakkelijker bestaan, ondanks het feit dat de oorlog nu is uitgebroken. Ze maakt ook kennis met een Oostenrijker, Martin Grosalie, die als SS-soldaat in het Duitse leger dient en met wie ze uiteindelijk zal trouwen. Helaas komt hij kort daarna, met het einde van de oorlog al in het vooruitzicht, om het leven in Frankrijk. Anna werkt dan als Rode-Kruiszuster in de veldhospitalen van het Duitse leger en ervaart zo het oorlogsleed van dichtbij. De komst van de Amerikaanse bevrijders maakt een einde aan haar werkzaamheden als verpleegster. Na een korte gevangenschap wordt zij maandenlang meegesleurd in de algehele ontreddering waarin het land verkeert. Uiteindelijk maakt zij zich een groot deel van haar verdere leven nuttig bij de kinderbescherming, maar hertrouwen doet ze niet. In vergelijking met de jeugd van Anna is die van Lotte vrijwel zorgeloos verlopen. Zij groeit op in de mooie, bosrijke omgeving van het Gooi. Haar stiefvader houdt zich vooral bezig met het lezen van Marx en de ontwikkeling van de geluidstechniek. Lotte ervaart de oorlog voor het eerst van dichtbij wanneer in de beginjaren van de bezetting een joodse vriend van haar wordt opgepakt en naar Duitsland gestuurd. Na de ernstige ziekte van haar pleegmoeder gaat vervolgens al haar aandacht uit naar de verzorging van het gezin en de vele onderduikers die inmiddels bij de familie inwonen. Uit angst voor een lege toekomst en omdat ze niet langer thuis wil blijven wonen, trouwt Lotte in alle stilte met een van de onderduikers, vioolbouwer Ernst Goudriaan. Na de bevrijding van Nederland gaat het echtpaar in Den Haag wonen. Enige tijd daarna weet Anna hun adres te achterhalen. Bij haar bezoek aan Den Haag wil Lotte echter niets van haar weten; ze weigert zelfs Duits met haar te spreken. Lotte en haar man (die tien jaar voor het weerzien in Spa is overleden) zullen vijf kinderen krijgen. Aan het begin van Lotte’s derde week in Spa, op de ochtend na het laatste gesprek van de twee zussen, sterft Anna in een veenturfbad aan een hartaanval. Met pijn in haat hart beseft Lotte op dat moment dat haar erkenning met haar Duitse wederhelft te laat is gekomen.