Het zwarte licht door Harry Mulisch

Titel Het zwarte licht Titelverklaring De titel 'Het zwarte licht' slaat terug op de zonsverduistering, de gloed bij de wereldondergang, en naar de neger die het ongeluk in het leven van de hoofdpersoon bracht. De schrijver Harry Kurt Victor Mulisch werd geboren op 29 juli 1937 in Haarlem. In 1949 begon hij te schrijven. Het eerste boek dat hij heeft geschreven heet Archibald Strohalm (1952). Een aantal andere boeken die hij heeft geschreven zijn: Het stenen bruidsbed (1959), De verteller (1970), Twee vrouwen (1975). Naast boeken schrijven deed hij ook: Theater: een aantal daarvan zijn: De knop (1960), Reconstructie (1969). Poëzie: een aantal daarvan zijn: De vogels (1974), De taal is een ei (1979). Verhalen: een aantal daarvan zijn: Het mirakel (1955), De grens (1976). Autobiografie: een aantal daarvan zijn: Manifesten (1958), Het licht (1988). Genres: Poëzie, roman, novelle, kort verhaal, toneel, esssay, autobiografie, reisverslag, reportage
Bijzonderheid: Is volgens eigen zeggen schrijver geworden omdat hij in juli jarig is. Dan is iedereen met vakantie en kun je nooit trakteren op school. Uit frustratie trakteert hij nu op boeken. Citaat: 'Schrijvers zijn extreme, egocentrische, onuitstaanbare mensen. Allemaal. Ik ken er wel een paar, hoor, een paar zijn ook wel mijn vrienden, maar niet omdat ze schrijver zijn: omdat ze andere kwaliteiten hebben. Maar bij voorkeur zoek ik mijn vrienden niet onder schrijvers.' (Het Parool, 5-9-1992) Recent werk: De ontdekking van de hemel (1992, roman), Twee opgravingen (1994, novelle en lezing), De Oer-aanslag (1996, fascimile-uitgave van het manuscript) Samenvatting Het verhaal begint op 20 augustus 1953. Maurits Akelei viert zijn verjaardag. Volgens mevrouw Henkes, waarbij Maurits een kamer huurt, is het de dag dat de wereld zal vergaan. Maurits besluit een feestje te houden om zijn verjaardag te vieren. Als eerste gaat hij naar dokter Pollaards, zijn vrouw mevrouw Pollaards speelt een stukje op de piano voor zijn verjaardag. Daarna gaat hij naar dominee Meindert Splijtstra, die laat doorgeven dat hij de uitnodiging in overweging neemt. Dan gaat Maurits naar een oude studievriend "Lex Ketelaar" om hem uit te nodigen. Maurits loopt naar een school en zoekt Marjolein. Hij bespeelt het carillon en de hele stad luistert mee. Als hij weer thuis komt begint hij met het versieren van zijn kamer, hij wordt onwel valt in slaap en droomt over 23 jaar geleden. Als hij om half negen weer wakker wordt komen de gasten: Lex Ketelaar, Meindert Splijtstra en Marianne Pollaards (in plaats van haar man). Tijdens het feest probeert Maurits Marianne te versieren. Diana Splijtstra komt haar vader halen; ze blijft zelf op het feest. Plotseling ziet Maurits een zwarte zon buiten. De gasten vertrekken. Maurits klimt op het dak en ziet een bloedrode maan. Hij klimt naar beneden naar de straat en sluit zich aan bij een groep mensen die door de straat schuifelen Tijd Het verhaal speelt zich af op één dag, namelijk 20 augustus 1953, de dag waarop volgens velen de wereld zou vergaan. Het is tevens de verjaardag van de hoofdpersoon. Het boek heeft 157 bladzijden en ik heb er ongeveer een week over gedaan om het te lezen. Het verhaal verloopt niet chronologisch, er zijn twee tijdlagen. De eerste tijdlaag speelt zich in 1953 af (in het boek het heden) en de tweede tijdlaag speelt zich 23 jaar eerder af.
Ruimte Het verhaal speelt zich af in Haarlem. De sfeer is erg belangrijk, het is erg donker en triest. Een voorbeeld van de donker sfeer is als de hoofdpersoon mensen gaat uitnodigen voor zijn feest. Hij gaat dan naar zijn dokter toe om hem uit te nodigen: Blz 21: 'Behoedzaam deed hij de deur achter zich dicht, zo geruisloos alsof hij een insluiper was. Weifelend bleef hij staan, en begon toen onzeker. Waar moest hij wezen? De deur aan het eind was de spreekkamer.' Personen Maurits Akelei: Hij is 46 jaar oud, stadsbeiaardier. Hij is een vrij dromerig persoon wat hem soms moeilijk te begrijpen maakt. Hij heeft geen vrienden omdat hij mensenschuw is, hij is hierdoor vrij eenzaam. Hij woont op een kamer bij mevrouw Henkes. Hij heeft 23 jaar geleden zijn geliefde Marjolein verloren, sindsdien is zijn leven niet meer wat het geweest is. De rest van de personen zijn verder niet belangrijk voor de verloop van het verhaal, ze zijn dus duidelijk types, ik behandel ze daarom kort. Pollaards: De arts van Akelei. Hij heeft vroeger gedichten geschreven. Marianne: De vrouw van Pollaards. Meindert Splijtstra: Hij heeft een verhouding met Marianne Pollaards Lex Ketelaar: Directeur van machinefabrieken: Mevrouw Henkes: Ze verhuurt een kamer aan Akelei. Ze is verliefd op hem. Perspectief Bijna alle hoofdstukken worden personaal verteld, dit houdt in dat ze door Akelei worden verteld. Er zijn ook enkele stukken waar het verhaal wordt verteld door een alwetende verteller. Spanning Het boek is niet spannend, er is geen sprake van een opbouw naar een climax toe. In bepaalde gedeeltes van het boek weet je meer dan de hoofdpersoon, dan is er sprake van een alwetende verteller. Er zijn geen vooruitwijzingen. De chronologie is veranderd. Als Akelei in slaap valt, droomt hij over 23 jaar geleden. Hier is dus sprake van een flash-back. De sfeertekening is erg belangrijk voor de spanning.
Thema Het thema van het boek is de naderende wereldondergang of leven in een wereld van hallucinaties. Deze twee onderwerpen komen allebei erg veel voor in het boek, de wereldondergang is een steeds dreigend gevaar en je hebt gedurende het hele boek het gevoel dat sommige gebeurtenissen niet helemaal kloppen, dat het hallucinaties zijn. Blz 15: ' Meneer Maurits, ik hoorde u de trap afkomen, - weet u wat voor dag het vandaag is? 20 augustus 1953, weet u wat voor dag dat is?. Ze was dicht bij hem komen staan. Ja dat weet ik wel, zij hij verbaasd, maar hoe weet u… Ach, dat weet iedereen, meneer Maurits. Iedereen? Wat is het dan voor dag vandaag? Dus u weet het ook niet!, riep de vrouw en zag hem perplex staan. Met de hand, waarin ze haar mes had, trok ze hem iets opzij en fluisterde: Vandaag is het einde der wereld, meneer Maurits. Het - ?. Vandaag, 20 augustus 1953, houden de voospellingen van de grote piramide op. Genre Het boek behoort tot de fictionele teksten. Het boek is een korte roman, de personen zijn belangrijk. Het verhaal is realistisch, het zou echt gebeurd kunnen zijn, hoewel dit wel erg onwaarschijnlijk is. Het boek behoort tot het genre: apocaliptische roman of novelle. Apocaliptisch heeft iets te maken met ondergang een ondergang, ook wel katastrofaal. Dit wijst weer op het einde van de wereld, wat in het boek duidelijk voorkomt. Mening Het onderwerp van het boek is niet erg boeiend, er gebeurt erg weinig. Dat wat het verhaal interessant houdt is de sfeer in het boek. De sfeer is erg donker en somber. Blz 12: 'Met in zijn kaken een onbegrijpelijke drang tot schaterlachen begon hij zich te wassen en in een opwelling van uitbundigheid stopte hij zijn hoofd plotseling tot de nek onder water.Hij bewoog het even, - tederteder streelden de koude golven zijn gezicht. Het bloed begon zich op te hopen, een zware druk op zijn schedel, even later begon de kramp in zijn longen… Hij dacht: als ik nu eens plotseling verlamd was… Hijgend trok hij zijn hoofd weer tevoorschijn, kreeg toch noch wat water binnen en stond hoestend en duizelend voor de spiegel te wankelen.' Het verhaal verloopt niet erg verrassend. Het feest mislukt en dit verwacht je vanaf het begin al, omdat hij geen vrienden heeft en daarom maar een paar kennissen uitnodigt. Blz 13:
'Splijtstra is er altijd nog, overwoog hij even later. Haha, natuurlijk! Splijtstra! Hij komt niet, maar ik zal hem vragen.' Het taalgebruik in het boek is vrij lastig. Mulisch gebruikt niet erg lange zinnen maar gebruikt lastige woorden . De situaties en de personen in het boek zijn voor mij totaal niet herkenbaar. De meeste personen hebben iets onpersoonlijks en blijven op afstand. Ook de situaties zijn niet herkenbaar, het verhaal draait voor een groot gedeeld om het einde van de wereld, daarom is het verhaal erg donker. Dit is niet iets wat ik kan herkennen omdat ik zoiets nog nooit mee gemaakt heb. Mulisch beschrijft de personen, behalve Akelei, vrij oppervlakkig. Dit maakt de personen niet erg interessant. Het boek heeft mij niet echt kunnen boeien, het verhaal is vrij saai en het taalgebruik maakt het moeilijk te lezen.