Het zwarte licht door Harry Mulisch

Titel Het zwarte licht Eerste publicatie 1956 Genre Apocalyptische roman of novelle, Een apocalyptische roman heeft iets te maken met de ondergang van de wereld. Het heeft ook veel weg van een novelle omdat de verteltijd zeer kort is (2 dagen, zonder de flashbacks) en er zijn eigenlijk weinig personen in het boek. Daarentegen zijn er meer dan 80 bladzijden en het heeft ook een gecompliceerde intrige. Harry Mulisch heeft vele boeken geschreven en in dit genre is dit ook niet zijn enige boek, een andere novelle is bijvoorbeeld: Twee opgravingen (1994). Naast kleine romans heeft Harry Mulisch in 1992 ook de grootste roman uit de Nederlandse literatuur geschreven, namelijk: De ontdekking van de hemel (1992). Opbouw Het boek is verdeeld over 3 delen en de delen zijn allen onderverdeeld in 2 of drie hoofdstukken. In totaal zijn er zeven hoofdstukken. De belangrijkste hoofdstukken zijn: - Een echte neger - 'U kunt komen' - 'The soul is erected on death, gentlemen!' - 'Die zyt die komt es kumt die zyt, Ich vorcht der endkrist sy nit wyt.' - Het stadion

De hoofdstukken hebben in zoverre een vaste opbouw dat elk hoofdstuk begint met wat Akelei Maurits aan het doen is en daarna wordt het verhaal chronologisch voortgezet, met soms een aantal flashbacks. In het boek is geen proloog en geen epiloog. De fabel Neger verwoest leven Akelei door vriendin Marjolein af te pakken op corpsfeest. Akelei wordt beiaardier en wordt een erg in zichzelf levend persoon. Akelei wordt jarig en besluit feest te geven. Op feest zijn eerst drie mensen, waaronder Lex Ketelaar die Marianne Pollaards wil versieren die op haar beurt Akelei wil versieren. Later ziet Akelei zwarte zon buiten. Gasten vertrekken. Zwarte licht betekent wereldondergang zoals aangekondigd eerder die dag. Thema Het thema van Het zwarte licht is de naderende wereld ondergang of leven in een wereld van hallucinaties. Motieven - de kleur zwart, dit komt erg vaak voor in het boek. bijvoorbeeld de zwarte zon, de zwarte klok bij mevrouw Pollaards, het verhaal over de zwarte japon, de neger, de discussie over zwart, de vogels (die symboliseren de ondergang volgens het boek Openbaring in hoofdstuk 6 in de bijbel). - ondergangsmotief, naderend wereldeinde. Bijvoorbeeld het zwarte licht, bloedmaan en het carillonspel. - aftakeling, verwarring, roes en hallucinatie. - overspel, bijvoorbeeld Marjolein en de neger en Marianne Pollaards en Lex Ketelaar. Ruimte/plaats In welke stad het boek zich afspeelt is niet helemaal duidelijk. De plaatsen worden meer gedefinieerd gegeven: De kathedraal waar hij beiaardier is, zijn kamer bij zijn vrienden thuis en op straat. De kamer waar Akelei woont is zeer klein en oud, over de kerk zelf wordt niet veel verteld, wel wordt verteld hoe de trap naar waar hij moet spelen is, die is heel krap en vol met spijlen en het hangt er vol met spinnewebben. Tijd Het verhaal speelt zich af op 20 en 21 augustus 1953 ook wordt een feest beschreven uit zijn studententijd en er wordt een deel beschreven van toen hij nog bij Marjolein was. De vertelde tijd is een etmaal

Het boek is niet chronologisch, wan er zijn veel flashbacks in het verhaal. Wat er allemaal gebeurd op 20 augustus wordt wel chronologisch verteld. Er zijn flashbacks in het verhaal, zo wordt zijn corpsfeest in zijn studententijd beschreven en ook de tijd dat hij bij Marjolein was wordt kort beschreven
De tijdverdichting speelt in dit verhaal geen rol. Er zijn in dit boek meerdere verhaaldraden, want het verhaal van uit zijn studententijd bijvoorbeeld is een ander verhaal dan het verhaal wat er op die dag gebeurd. Samenvatting Maurits Akelei wordt opmerkelijk vroeg wakker en bedenkt zicht dat hij vandaag jarig is, hij valt weer in slaap en droomt over 23 jaar geleden toen hij zijn vriendin kwijtraakte. Later krijgt hij het idee om een feest te geven voor zijn vrienden. Over dit idee (en het gevolg ervan) draait eigenlijk het hele boek. Einde Op het einde van het boek vergaat de hele wereld, het is dus een gesloten einde. Personen Akelei Maurits is de hoofdpersoon in het boek hij is 46 jaar en een stadsbeiaardier , het is een vrij dromerig persoon wat hem soms moeilijk te begrijpen maakt. Hij heeft geen vrienden omdat hij mensenschuw is, hierdoor is hij vrij eenzaam. De enige waarmee hij dagelijks mee te maken heeft is mevrouw Henkes, de huisbazin. Het gedrag van Akelei veranderd bij niemand, het blijft dezelfde in zichzelf levende persoon. De bijfiguren in het boek zijn maar weinig beschreven. Dit zijn de bijfiguren: - de heer Pollaards: de arts van Akelei, hij heeft vroeger gedichten geschreven. -
Marianne Pollaards: de vrouw van de heer Pollaards. Op het feest wordt zij verliefd op Akelei. - Meindert Splijtstra: de dominee uit de kerk waar Akelei beiaardier is. - Lex Ketelaar: de directeur van machinefabrieken. Hij is een jeugdvriend van Akelei - Mevrouw Henkes: zij verhuurt een kamer aan Akelei en is verliefd op hem. - Marjolein: De vrouw waarmee Akelei 23 jaar geleden een verhouding had. Perspectief Bijna alle hoofdstukken worden personaal verteld, dit houdt in dat ze door Akelei worden verteld. Ook zijn er stukken waar het verhaal wordt verteld door een alwetende verteller. Titelverklaring De titel 'Het zwarte licht' verwijst naar de zonsverduistering en het verwijst naar de neger die het hele leven van de hoofdpersoon heeft verwoest. Ondertitelverklaring De ondertitel 'Kleine roman' slaat op (de naam zegt het al) kort (klein) verhaal, maar in plaats van een klein roman kan het boek beter gezien worden als novelle.
Stijl De schrijfstijl van Harry Mulisch is soms moeilijk, omdat hij vaak moeilijke woorden gebruikt, maar in dit boek komen geen lange onbegrijpbare zinnen voor. Stroming moderne Nederlandse literatuur
Mulisch zelf rekent zijn werk tot het 'abstract realisme'. Belangrijke thema's zijn: wereldeinde (apocalyps), dood, vernietiging, de tijd, doorwerking van het verleden in het heden. Eigen visie Ik vind het boek eigenlijk een beetje voorspelbaar, want van tevoren kun je al bedenken dat het feest geen groot succes zal worden. Maar daarentegen vond ik het wel verrassend dat het boek eindigde met dat de wereld verging (zo zag Akelei dat, hij was aan het hallucineren) Ik vind het wel een goed gekozen thema, want het is iets waarbij je niet vaak bij stilstaat. De personages hadden (afgezien van Akelei Maurits) van mij wat meer uitgediept mogen worden en ook het taalgebruik vond ik erg lastig. Over de schrijver Op het moment dat Harry Mulisch het boek "Het zwarte licht" schreef was hij nog een onbekende auteur. Met "Het zwarte licht" en de bekroning ervan als boek van de maand kreeg hij enige bekendheid. Ook kreeg "Het zwarte licht" de Bijenkorfprijs. De leden van de commissie die het boek beoordeeld en bekroond hebben als boek van de maand waren destijds bekende schrijvers. In de commissie zaten onder andere: Dr. Victor van Vriesland en Prof. dr. P. Minderaa. De commissie kon het samen niet eens worden over de kwaliteit van het boek, maar beoordeelde het boek op de literaire kwaliteiten en de potentie van de jonge schrijver. Dat heeft de jury goed gezien, want hoewel ik persoonlijk Het zwarte licht niet erg goed vond, is Harry Mulisch toch doorgebroken en is een van de bekendste schrijvers van Nederland geworden. Harry Mulisch zelf heeft zich over zijn werk uitgelaten "Schrijvers blootshoofds" en meegedeeld, dat hij in zijn verhalen, als ook in "Het zwarte licht" aangesloten heeft op "zekere krachtvelden in de realiteit" en voor dit verhaal schakelde hij in op de "onrust van die merkwaardige dag, toen in aansluiting op voorspellingen in "De Stenen spreken" door vele sekten het Laatste oordeel werd verwacht." aldus Mulisch.