De pupil door Harry Mulisch

Titel Pupil Iets over de schrijver Harry Mulisch is geboren op 29 Juli 1927 in Haarlem. Zijn Joodse moeder en zijn vader zijn gescheiden in 1936. Zijn vader was een collaborateur tijdens De Tweede Wereldoorlog. Hierdoor kon hij ook zijn Joodse ex-vrouw en zijn halfjoodse zoon, Harry, uit de handen van de Duitsers houden. Mythische en magische elementen komen veel voor in zijn werk. Filosofie en de verhoudingen tussen mensen zijn twee dingen die in zijn boeken centraal staan. Enkele bekende boeken van hem zijn: 'De aanslag', 'Het stenen bruidsbed' en 'Twee vrouwen'. Titelverklaring De ik-persoon wordt in het boek de 'pupil' van Mme. Sasserath genoemd. Hij is namelijk 18 en madame is vrij oud. Een pupil is een pleegkind. Zijn ouders zijn allebei gestorven dus kan je hem zien als een pleegkind. Ook slaat pupil op het schrijversoog. De ik-persoon is namelijk schrijver. In het begin lukt het hem niet om iets zinnigs op te schrijven, omdat hij verkeerd kijkt. Als hij inziet dat hij anders moet kijken lukt het hem wel om te schrijven.
Samenvatting De ik-figuur vertelt zijn verborgen geheim uit zijn jeugd. Hij heeft het in Nederland niet meer kunnen uithouden en was net na de oorlog illegaal naar Italië gelift. Uiteindelijk ging hij in Rome als pompbediende werken. Na een tijdje komt er 's ochtends een Rolls Royce bij het tankstation aan. De chauffeur en de dame achterin praten wat in het Vlaams en de hoofdpersoon voelt zich genoodzaakt om te zeggen dat hij hen kan verstaan. Als de dame vraagt wat hij hier doet, steekt hij een filosofisch verhaal af over de taak van een pompbediende. Hij bevalt haar wel, ze heeft in geen jaren een landgenoot gesproken, en ze vraagt of hij met haar meekomt. Hij wordt ontangen in een chique villa vlak bij Napels. Mme. Sasserath is een steenrijke weduwe van. Haar man heeft de veiligheidsspeld uitgevonden. De ik-persoon wil zich storten op zijn literaire carrière maar daar komt niets van. Ze krijgen een vertrouwelijke relatie en hij wordt haar 'pupil'. Hij helpt haar ook met een slapeloosheid en ze wil hem hiervoor belonen. Als ze op een gegeven moment een kabelbaan, die Mme. Sasserath heeft gefinancierd, openen en met z'n tweeën als eersten naar boven gaan, gebeurt er iets merkwaardigs. Halverwege valt Mme. Sasserath in slaap en komen ineens veel mensen naar beneden uit de mist, die hen niet eens zien. Er zou nog vrijwel niemand boven zijn. Deze mensen herkent hij wel al weet hij niet wie ze zijn. Plotseling als ze de mist in gaan is Mme. Sasserath verdwenen. Hij kan er niet meer vinden. Als hij teruggaat komt hij de rest van de mensen tegen die ook bij de opening waren. Zij zien hem allemaal als een moordenaar of iets dergelijks. Niemand kan madame vinden en er blijken geen andere mensen gebruik te hebben gemaakt van de kabelbaan. De uitgenodigden geloven hem nadat hij zijn verhaal heeft verteld. Uiteindelijk zien ze de vrouw als verdwenen en keert de ik-figuur terug naar Nederland. De personen die hij toen zag bij de kabelbaan zijn de personen in zijn literaire werk. Dit was de beloning van Mme. Sasserath waarvoor zij niet testementair maar met zichzelf had betaald. Motto 'Non ha lóttimo arista alcun concetto C'un marmo solo in sé non circonscriva Col suo superchio, e solo a quello arriva La man che ubbidisce all'intelletto.' Michelangelo. 'De grootste kunstenaar kan niets verzinnen dat niet vooraf al in de steen bestaat, maar als zijn hand niet met zijn geest meegaat zal hij het nooit van 't ruwe marmer winnen.' Om kunst te maken moet je het al aanwezige zien. De ik-persoon kijkt te ver en ziet dit alles niet. Hij denkt te moeilijk en daardoor komt er niets zinnigs uit zijn handen, want zijn handen kunnen zijn geest niet volgen. Psychologische laag Het lukt ik-persoon niet om iets zinnigs op papier te zetten. Het hele verhaal zit hij daar mee, totdat hij in ziet dat hij te moeilijk dacht en te ver keek. Door eenvoudig te denken lukt het wel: hij ziet gelijk allerlei 'hoofdpersonen' voor zich. Thematische laag In het begin lukt het hem niet iets zinnigs op papier te zetten. Dat komt omdat hij alleen ziet wat veraf is, het onmogelijke. De omstandigheden zijn wel goed alleen hij moet het op een andere manier zien. Daar komt hij achter als hij in de kabelbaan zit. Daardoor ziet hij ineens al die 'hoofdpersonen' voor zijn boeken. Zij waren al wel in zijn gedachten aanwezig maar hij zag ze niet. Voor de verdwijning van Mme. Sasserath is geen verklaring. Het enige is dat zij hem wilde belonen voor het feit dat hij haar van haar slaapprobleem afbrengt. Ze beloont hem nu door haar leven te geven zodat hij tot inzicht komt. Mme. Sasserath heeft een slaapprobleem en dat komt volgens hem doordat ze niet droomt. Hij helpt haar een herinnering op te halen, waardoor ze wel kan dromen en kan slapen. Dit is precies hetzelfde als zijn probleem. Ze ziet geen herinnering voor zich waarover ze kan dromen omdat ze er niet aan denkt: ze denkt te ver. De oplossing ligt vrij dichtbij.