Titel Het Bittere Kruid Uitgever, Plaats, Jaar: Bert Bakker, Amsterdam, 1984. Jaar van eerste druk 1957. Aantal pagina`s 90 pagina`s Indeling 23 hoofdstukken met allemaal een aparte titel. Motto Er rijdt door mijn hoofd een trein vol joden, ik leg het verleden als een Wissel om. Genre Oorlog roman Samenvatting Toen in 1940 de oorlog uitbrak, vluchtte de familie Minco weg uit Breda, behalve Dave en Bettie. Marga en haar broertje en zusje werden in hun jeugd vaak gepest op school omdat ze joods waren. Als de rust is teruggekeerd in Breda gaan ze terug. Het leven gaat dan gewoon door of er niets is gebeurd. Vader Minco is een optimist en meent dat de Duitsers in Nederland de joden wel goed zouden behandelen. Het ogenblik komt dat de joden een gele ster moeten dragen op hun jas. De Minco`s doen dat zonder er moeilijkheden over te maken. Kort daarna worden vader en zoon Minco opgeroepen om voor de arbeidsdienst gekeurd te worden. Ze worden allebei afgekeurd op grond van huiduitslag. Dave heeft dat omdat hij een drankje heeft ingenomen dat hem ziek maakt. De Minco`s maken net als veel andere joden een gezins foto. Bettie wordt in Amsterdam tijdens een razzia opgepakt. Ze ontvangen na een paar dagen een kaart van haar, ze zegt dat ze het goed maakt. Later vertelt Wout, een kennis in Amsterdam, hun dat Bettie is doorgestuurd is naar een concentratie kamp. De Minco`s besluiten niet om onder te duiken. Dit doen ze door het optimisme van vader Minco. Ze ontvangen een oproep om zich te melden, maar een kennis zorgt ervoor dat ze niet hoeven te gaan. Wel moeten ze verhuizen naar het 'judenviertel', het ghetto, in Amsterdam. De vertelster en Dave krijgen een doktersattest dat ze ziek zijn. Zo kunnen ze gelijk in bed springen als er iemand komt. Op een dag gaat de vertelster haar ouders opzoeken, die nu in een groot huis wonen in Amsterdam aan de Sarphatstraat. Hier wonen ze een enige tijd met z`n drieën. Ze merken dat af en toe joodse gezinnen verdwijnen, ze duiken onder of worden opgepakt. Als er op een dag weer een razzia in een andere straat is, waar de vertelster op dat moment is en ze wordt meegenomen, vertelt ze de Duitsers dat niet mee hoeft omdat ze in een andere straat woont, en laten de Duitsers haar gaan. Het Joodse bejaarden tehuis, waar tante Kaatje woont, wordt ook leeg gehaald. Intussen gaat het godsdienstige leven in de ghetto gewoon door. Dan komt het moment waarop vader en moeder Minco worden opgehaald, alleen Marga weet te ontsnappen en ze voelt zich schuldig omdat zij de enige is die op vrije voeten is. Ze gaat dan naar het onderduikadres van haar broer, Dave, waar zijn vrouw, lotte, Marga`s haar bleekt en haar een nieuw persoonsbewijs geeft. De hospita krijgt dan argwaan en moet ze weg. De vertelster gaat dan naar Utrecht een nieuw onderduikadres zoeken. Omm niet op te vallen kopen ze apart een kaartje. Lotte wordt dan opgepakt en Dave geeft Marga haar tas en gaat achter Lotte aan. In Utrecht aangekomen hoort ze dat Lotte en Dave zijn opgepakt. Ze wil dan niet meer in Utrecht blijven en gaat ze terug naar Amsterdam, waar Wout ervoor zorgt dat ze kan onderduiken op het platteland. Het geld dat Dave bij haar heeft achtergelaten raakt op en moet dus weg, Wout zorgt voor een nieuw persoonsbewijs en een onderduikadres in Heemstede. In de epiloog, enkele weken na de bevrijding, brengt de vertelster een bezoek aan haar oom in Zeist. Hoewel hij het bericht heeft gekregen van het rode kruis dat zijn broer, haar vader, dood is, blijft hij op zijn terugkeer hopen. Maar de vertelster weet dat haar familie nooit zal terugkomen, haar ouders niet, Bettie niet, Dave niet en Lotte ook niet… Thema Op de vlucht voor oorlog
Motieven - Onvrijheid. - Machteloosheid. - Dreiging. Vervreemding. Titelverklaring In het verhaal denkt ze aan het paasfeest en aan het ongezuurde brood en het bittere kruid. De zus heeft de titel hierna vernoemd. Personages Marga Hoofdpersoon. Ze is een zelfstandige dame. Ze verzet zich al vroeg tegen het godsdienstige principes van haar ouders. Ze houd wel veel van haar vader. Zij is ook niet bang wat blijkt uit het optreden van de razia. Zij is een flat character. Vader Een vrome Jood. Zeer optimistisch wat aanstekelijk is. Dave Broer van Marga. Kan driftig zijn. Lotte Vrouw van Dave. Bettie Oudere zus van Marga. Zij is de 'bewonderde' oude zus. Vandaar de dood van haar een grote indruk op haar maakt. Perspectief Er is sprake van een ik-perspectief. Tijd Het verhaal speelt zich af over ongeveer 5 jaar. Er zijn een paar bijzondere flashbacks te vinden in de hoofdstukken De kloosterlaan en Het bittere kruid. Het verhaal is chronologisch verteld. Ruimte De plaatsen van handeling zijn Breda, Amersfoort, Amsterdam, Aalsmeer en Heemstede.
Eigen mening Het onderwerp is duidelijk. Je krijgt een goed en duidelijk beeld over het leven van een Joods kind in de Tweede Wereldoorlog. Het onderwerp zou best op de waarheid kunnen berusten, ik zie geen reden waarom het niet waar gebeurd kan zijn. Toch vond ik het onderwerp niet zo heel erg goed want het is er een uit de duizend. Ik vond hem ook niet echt spannend. De gebeurtenissen zijn goed weergegeven. De gebeurtenissen van een Joods kind in de Tweede Wereldoorlog zijn goed en interessant weergegeven. De gebeurtenissen zijn best wel spannend weergegeven maar het kan beter. Ze zijn wel geloofwaardig. Ik vond het ook wel goed aan het boek dat elk hoofdstuk niet echt een direct verband heeft met het vorige hoofdstuk, dat maakte het boek niet voorspelbaar. Ik vind het wel treurig dat aan het eind zij alleen overblijft. Het verhaal is erg makkelijk geschreven, weinig moeilijke worden. De bouw van het verhaal is ook begrijpelijk. Het is namelijk in een sobere stijl geschreven wat goed samenvalt met het sobere leven van een Joods kind in de Tweede Wereldoorlog. De personages zijn zoals ik al heb gezegd goed weergegeven. Ik krijg door de beschrijvingen van de personen toch een andere kijk op de oorlog. De personen reageren niet voorspelbaar: zo kiest Marga in de scene waar de Duitsers binnenvallen ervoor om te vluchten en dus haar ouders in de steek te laten. Dat had ik toch niet verwacht. Het taalgebruik was niet moeilijk (korte zinnen). Dat maakte het voor mij prettig om te lezen. Er is vind ik genoeg aandacht geschonken aan de gedachten en de gevoelens van de personen. Vooral voor Marga. Reactie op de recensie Ik heb de recensie gevonden in de biliotheek te Heemstede. Hij is geschreven door C.J. Kelk. Het is een recensie van Marga Minco over "Het bittere kruid". De recensie is een soort samenvattend geheel van het boek. Het is goed samengevat Lijst van geraadpleegde secundaire literatuur Boek, Het Bittere kruid. Schoolboek, Op Niveau. Internet, schrijvers informatie. Recensie, bibliotheek.