Voorwerk: Titelbeschrijving: Tim Krabbé Vertraging
Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam 1994
2e druk gelezen
Uiterlijke beschrijving: De vertraging heeft 143 bladzijden. Het boek is verdeeld over 15 hoofdstukken, die hoofdstukken zijn genummerd en hebben geen titel. Het boek is eerder, in andere vorm, als feuilleton verschenen in de Volkskrant. (1992-1993) Er is geen motto aanwezig. Op de voorkant van het boek zie je een weg in een leeg landschap, het lege Australische landschap waarschijnlijk. Daarboven staat een deel van een gezicht. Op de achterkant staat een foto van Tim Krabbé. Ook staan daar de beginregels van het boek. Samenvatting: Jacques Bekker, schrijver en presentator van het televisiespelletje Woordrijk, is in het kader van ‘twee weken Nederlandstalig cultuur voor Nederlandse emigranten in Nieuw-Zeeland’ met tien andere cultuurdragers op reis. Op de terugweg loopt hun vlucht in Sydney vertraging op. Omdat het oponthoud zeker vier uur zal duren, besluit hij met enkele anderen de stad in te gaan. Eenmaal in het centrum aangekomen, trekt hij zijn eigen plan. Hij wil proberen Moniek Ilegems te vinden, een oude jeugdliefde die al jaren in Sydney woont. Hoewel hij maar enkele vage aanwijzingen heeft, vindt hij haar adres vrij snel. Zij woont in een sjieke wijk, met kapitale villa’s en luxe torenflats. Op de oprit naast het huis is een vrouw bezig koffers in een auto te laden. Dat moet Moniek zijn. Het duurt even, maar dan herkent zij hem. Eerst verontschuldigt zij zich omdat zij weg moet, dan vraagt zij of hij haar wil helpen. Zij wil nog niet vertellen waarmee. En zo rijden ze even later samen de stad in. Onderweg bekent zij dat zij in grote moeilijkheden verkeert. De problemen zijn zelfs zo groot dat hij haar in gevaar brengt als hij haar niet helpt. Mee laat zij voorlopig niet los. Hij krijgt tienduizend dollar om een tweedehands Ford Falcon te kopen. Samen rijden ze verder. Langzaam dringt het tot hem door dat ze hem helemaal niet naar het vliegveld brengt, zoals ze beloofd had. Daarom rijdt hij haar klem en vraagt boos wat ze van plan is. ‘Je zou me helpen,’ antwoordt ze. ‘Ik probeer te verdwijnen.’ Hij mist zijn vliegtuig op het nippertje. Dan besluit hij in een opwelling niet naar Nederland terug te gaan, maar met Moniek in de binnenlanden van Australië te ‘verdwijnen’. Moniek vertelt dat zij in de loop der jaren onder de naam Madame Twenty een mode-imperium heeft opgebouwd. Zij is schatrijk geworden. Omdat dat niet altijd op de juiste manier ging, is de politie nu naar haar op zoek. Als zij opgepakt wordt, verdwijnt zij zeker voor drie jaar achter de tralies. Toch blijft zij optimistisch. Ze heeft zevenhonderdtachtig-duizend dollar bij zich, cash. Daarmee moet ze een tijdje rond kunnen komen. Onderweg verkleedt zij zich. Ze nemen ook allebei andere namen aan: Paul en Paula. Het is opvallend hoe uitgelaten Moniek nu is. Zij is ervan overtuigd dat hun ‘verdwijntruc’ zal slagen. Ruim dertig jaar geleden was Jacques met een vriend op de brommer met vakantie in België en Frankrijk. Een discotheek in Oostende, OPPY’S, had veel indruk op hem gemaakt. Daarom had hij zich voorgenomen er op de terugweg nog eens heen te gaan. Als ze de volgende dag verdergaan, horen ze op de autoradio dat de politie een arrestatiebevel tegen Madame Twenty heeft. Het lijkt haar niet te deren. Dagenlang rijden ze door Australië, onherkenbaar voor wie hen zou achtervolgen. Zorgvuldig schrijven zij zich overal onder een andere naam in en nergens blijven ze langer dan één nacht. Intussen blijft de verdwijning van Madame Twenty voorpaginanieuws. Ook de televisie besteedt regelmatig aandacht aan de groei en bloei en de ondergang van haar concern. Stukje bij beetje vertelt zij Jacques haar levensverhaal. Zij is halverwege de jaren zestig getrouwd met een Australische zakenman. In het confectiebedrijf van haar echtgenoot begon zij een eigen lijn, die in korte tijd een gigantisch succes werd. Zij kocht haar man uit en ging bij hem weg. Samen met haar zakenpartner en nieuwe vriend Alan Wolpe bouwde zij haar bedrijf verder uit, waarbij zij soms bijna letterlijk over lijken ging. Na wekenlange omzwervingen door Frankrijk en Zwitserland was Jacques ten slotte weer naar OPPY’S teruggegaan. Daar beleefde hij een kortstondige liefdesaffaire met een meisje dat Christa heette. Naderhand bleven ze met elkaar schrijven en Christa gaf hem daarbij de ene zedenles na de andere. Van hun plannen om elkaar terug te zien, kwam die winter niets. In Cairns kopen ze twee tickets voor de vlucht van Darwin naar Londen. Over een kleine twee weken zullen ze Australië achter zich hebben gelaten. In een krant komt Jacques een foto van zichzelf tegen, vergezeld van het bericht van zijn verdwijning. Hij beseft dat hij zijn vorige leven mist. Omdat in het krantenbericht de Ford Falcon genoemd wordt, moeten ze op zoek naar een andere auto. Het wordt een Fairmont. In Alice Springs vieren ze zijn verjaardag. Moniek heeft speciaal voor deze gelegenheid een rondvlucht per ballon geregeld. Later geeft zij hem een gouden vulpen. Hij moet haar plechtig beloven dat hij haar niet ineens zal verlaten. De volgende zomer was Jacques alleen naar Oostende gegaan. Het weerzien met Christa was een complete mislukkeling geworden. Toen had hij Moniek ontmoet. Tot zijn verbazing bleek ze zijn naam te kennen. In Darwin kan hij aandrang niet weerstaan even zijn nummer in Amsterdam te draaien. Als de telefoon een keer is overgegaan, hangt hij vlug op. In de krant lezen ze dat Alan Wolpe in een cel in Darwin zelfmoord heeft gepleegd. Nu raakt Moniek voor het eerst in paniek. Zij wil meteen weg uit Darwin, want zij heeft haar valse paspoort langs dezelfde kanalen gekregen als Wolpe. Misschien is er iets mee. Bovendien kende hij de naam Paula Fuerst. Stel dat hij die heeft verraden. In het bewuste krantenartikel is ook sprake van Zwitserland. Als Wolpe daar inderdaad geweest is, weet Moniek ook waar: in het kantoor van de Union Banquaire Suisse in Zürich. Dan hoeven zij er niet meer heen te gaan. Opnieuw trekken zij de binnenlanden van Australië in. In een gehucht belt Moniek met de Zwitserse bank, maar degene die zij wil spreken is pas na het weekend terug. Jacques beseft dat hem misschien hetzelfde lot als Alan Wolpe wacht. Ook hij had met Moniek het avontuur gezocht en hij had dat met de dood moeten bekopen. ’s Maandags belt hij onder een valse naam met Zürich. Hij krijgt dan te horen dat iemand Monieks rekening heeft opgeheven. Dat kan alleen maar betekenen dat Alan Wolpe haar heeft bedrogen en dat zij haar miljoenen kwijt is. Tot zijn stomme verbazing reageert Moniek uitgelaten op dit nieuws. Terwijl ze ergens in een plattelandscafé eten, zendt de televisie een televisiereportage van de BRT uit. Verbaasd herkennen ze Christa, die vertelt hoe ‘Madame Twenty’ vroeger haar vriendje Jacques van haar afpakte. Ineens voelt Jacques dat ze door de ander gasten herkend worden. Ze vertrekken zo onopvallend mogelijk. Als ze enkele uren later bij ondergaande zon in Lake Eyre zwemmen, lijkt hun vlucht geslaagd. Tot er een jeep naast hun auto stopt. Een man en een jongen stappen uit, een geweer in de arm. Jacques herkent ze uit het café. Zonder al te veel ophef eist de man hun geld. Even probeert Jacques ze om de tuin te leiden, maar als de mannen duidelijk maken dat het hun ernst is, geeft hij een zakje met duizend-dollarbiljetten. Omdat ze vermoeden dat de vluchtelingen nog meer geld bij zich hebben, doorzoeken ze de mannen al hun bagage. Daarna wordt de Fairmont binnenstebuiten gekeerd. Ten slotte maken de mannen de auto onklaar en gaan ervandoor. Jacques en Moniek blijven alleen in de wildernis achter. Moniek was nog diezelfde avond met hem naar bed gegaan. Zij werkte als typiste bij een Amerikaans reclamebureau in Brussel en droomde van olympisch goud. Over vier jaar wilde zij in Tokio eerste worden bij het duiken. De dagen verstrijken en in de wijde omtrek is geen levend wezen te bekennen. Terwijl Moniek nog steeds de moed erin houdt, raakt Jacques er meer en meer van overtuigd dat ze niet levend in de bewoonde wereld zullen terugkeren. Daarom schrijft hij een afscheidsbrief aan Sonja, zijn vriendin, die in Amsterdam is achtergebleven. Hij vertelt haar in het kort hoe ze in de woestenij verzeild zijn geraakt en hoe ze tevergeefs geprobeerd hebben ergens een teken van leven te vinden. Ze besluiten nog één poging te wagen. Als ze enkele uren onderweg zijn, zien ze de lichten van een auto dichterbij komen. Dat het geen fata morgana is, blijkt als er even later een grote jeep voor hen sopt. De chauffeur stelt zich voor als Rick Wyndham. Hij heeft over de telefoon ruzie gehad met zijn vriendin en is nu naar haar op weg om het weer goed te maken. Hij is dronken, maar dat vinden ze nu geen probleem. Rick maakt er geen geheim van dat hij hen herkend heeft, maar belooft hen niet aan te geven, op voorwaarde dat Moniek een interview geeft aan de dochter van zijn vriendin, die journaliste is. Na middernacht komen ze in Coober Pedy, de plaats van bestemming, aan. Het duurt een tijdje voordat Ricks vriendin hen binnenlaat. Ze krijgen onderdak in het rommelhok, als ze beloven de volgende dag onmiddellijk weer te vertrekken. Monieks overredingskracht en haar geld zorgen er echter voor, dat ze toch nog een dag langer mogen blijven. Telefonisch zorgt zij tevens voor een interview met een weekblad uit Melbourne. De redactie is bereid hiervoor vijfenveertigduizend dollar te betalen. Een schuilplaats bij een van haar oude vrienden vinden zij echter niet. Dan nemen de gebeurtenissen een dramatische wending. Als Eileen hen midden in de nacht op straat wil zetten, schiet Moniek haar dood. Met Eileens auto gaan ze ervan door. In Alice Springs nemen ze het vliegtuig naar Brisbane, waar ze een andere auto kopen. Moniek huurt een huisje in een afgelegen gebied met de toepasselijke naam ‘Fort Madness’, een perfecte schuilplaats. In de wijde omgeving is geen sterveling te bekennen. Alle grond is onteigend, omdat de staat er een groot stuwmeer wil aanleggen. Als Moniek op een dag boodschappen doet, verstopt Jacques voor alle zekerheid zijn geld, twee paspoorten en een kinderlantaarn. Hij wil ervan verzekerd zijn dat zij hem geen loer draait. Op een dag vinden ze een brief die aan een boom is geprikt. Hij is afkomstig van de overheid, die aan alle belanghebbenden laat weten dat Fort Madness binnen drie weken ontruimd moet zijn. Moniek besluit echter te blijven. Aan het eind van zijn vakantie had hij de foto’s waar zij samen op stonden, naar haar gebracht. Ze hadden ergens vlakbij haar werk afgesproken. Bij het afscheid had zij hem een gesloten envelop gegeven. Hij had die pas in Oostende open mogen maken. Op de televisie ziet Jacques tot zijn verbijstering Sonja. De opnamen zijn gemaakt in Sydney. Zij is op zoek naar hem. Die nacht besluit hij er alleen vandoor te gaan. Liftend weet hij een kleine dertig kilometer ver te komen, dan stopt er een auto achter hem. Het is Moniek, die hem met een pistool dwingt in te stappen. Onderweg vertelt zij hem haar verhaal over hun vakantie in Oostende. Het blijkt dat zij hem toen in de maling heeft genomen. Dan beginnen ze te vechten. De worsteling eindigt als hij weigert nog langer naar haar pijpen te dansen en zij zichzelf door het hoofd schiet. Zijn eerste reactie is vluchten, maar na enkele kilometers gaat hij terug naar de plek des onheils. Daar wordt hij door de politie gevonden. In de envelop van Moniek had een briefje gezeten met de woorden: ‘Het was een grap. I’m sorry. Moniek.’ Omdat zij er zo stralend uitzag, had hij haar plagend ‘Madame Twenty’ genoemd. Lang had zij geaarzeld of zij hem het briefje wel zou geven, maar ten slotte deed zij het toch. Zij vond het belangrijk een beslissende keus te maken. Eigen mening: Ik vind Vertraging een goed boek, omdat er veel in gebeurd en het een spannend boek is. Je vraagt je heel de tijd af of en wanneer Jacques en Moniek gepakt zullen worden. Het onderwerp heeft mij aan het denken gezet. Want volgens mij is het niet zo makkelijk om zomaar te verdwijnen, zeker niet als je zo bekent bent als Moniek. Het zou misschien ook wel kunnen, omdat ik me niet voor kan stellen hoe leeg Australië is. Deze leegte maakt het vluchten natuurlijk ook makkelijker. Wat niet wil zeggen dat het nog steeds een hele opgave is, dat kun je ook wel zien, want uiteindelijk wordt het Moniek en Jacques wordt opgepakt. De gebeurtenissen zijn spannend verteld. Dat komt ook door een vrij hoge snelheid in het boek. De gebeurtenissen volgen snel na elkaar. Verder is de rol van het toeval heel groot. Als toeval niet zou ‘bestaan’ dan zou het hele boek niet kunnen kloppen. Jacques vliegtuig heeft vertraging, hij vindt Moniek, Moniek is nog net thuis, Jacques mist zijn vliegtuig, ze komen Rick tegen, enz. De afloop van het boek is niet naar mijn zin. Het einde dat ik aan het boek geschreven zou hebben zou zijn dat Jacques en Moniek samen naar het buitenland vluchten en daar nog lange en gelukkig leve, een happy end dus. Zoals het nu afloopt is wel reëler. Het plan van Moniek om het vluchten was gedoemd te mislukken omdat ze bekent was. Verder zijn er ook veel Nederlanders die in Australië wonen, Jacques is een bekende Nederlander. Dus de kans dat hij herkend wordt is ook vrij groot. De tijd in het boek verloopt niet zoals in de werkelijkheid. Om het hoofdstuk is er een terugblik dat een hoofdstuk lang duurt. De oneven hoofdstukken gaan over het heden in Australië en de even hoofdstukken gaan over dertig jaar eerder in Oostende en Brussel. Het nut van deze terugblikken is dat het verhaal duidelijk wordt gemaakt. Je snapt dan waarom Jacques op zoek gaat naar Moniek als hij toevallig vertraging heeft in Sydney. De hoofdpersoon, Jacques Bekker, is een vrij onduidelijk persoon. Je komt over hem niet veel te weten, behalve over de twee delen uit zijn leven waar het boek over gaat. De tijd in Australië en de tijd in België. Jacques kwam heel normaal op mij over, een nuchtere Nederlander. Moniek daarentegen vond ik een beetje overdreven reageren. Ze neemt voorzorgsmaatregelen die nergens voor nodig zijn. Later blijkt dat ze toch wel gelijk heeft gehad, Jacques probeert te vluchten. Het lijkt of ze hem dwingt bij haar te blijven. Dat is ook wel zo, maar als hij weggaat heeft ze helemaal niemand meer over, want haar partner is al dood. Het taalgebruik in het boek is niet moeilijk, de zinsbouw ook niet. Dit zorgt ervoor dat het boek makkelijker te lezen is. Verder bevat het boek redelijk wat beschrijvingen over het Australische landschap. Hierdoor kun je je het boek beter voorstellen, omdat je je echt geen voorstelling kunt maken van de leegte die daar is. Al met al vond ik Vertraging een goed boek, dat ik met plezier heb gelezen. Ik kan het boek aan iedereen aanraden die van een boek houdt met spanning erin. Het is zelfs geen dik boek, wat ook weer een voordeel is. Analyse: Titelverklaring: De titel is heel goed gekozen "vertraging". Wanneer het vliegtuig geen vertraging zou hebben gehad had Jacques nooit de kans gekregen om op zoek te gaan naar Moniek. Dan was er ook geen verhaal en dus geen boek geweest. Ik vind deze titel vooral goed omdat het alle mogelijkheden van het verhaal open laat. Daarmee bedoel ik, dat je van tevoren, wanneer je alleen maar de titel leest, nooit kan weten waar het boek over gaat. Met vertraging kan ook nog de vertraging van 30 jaar bedoeld worden, waarna de verhouding van Jacques met zijn jeugdliefde Moniek wordt voortgezet. Motto: Het boek bevat geen motto’s. Genre: Je zou ‘De vertraging’ als een liefdesverhaal kunnen lezen en dan kun je zeggen: Jacques’ droom wordt werkelijkheid. Dat hij regelmatig over haar gedroomd heeft, blijkt overduidelijk. Hoewel hij destijds op een lelijke manier aan de kant is gezet, koestert hij kennelijk geen wraakgevoelens jegens Moniek. (Eerste druk 1994) Jacques is verliefd op Moniek, maar niet op de Moniek uit Australië. Hij is verliefd op de Moniek uit België, op de gedroomde Moniek. Thema: Het thema is verdwijning. Moniek wil verdwijnen, vluchten, omdat ze fraude heeft gepleegd. Later vluchten ze alle twee omdat Moniek iemand vermoord heeft. Ook Jacques is onvindbaar voor de buitenwereld. Motieven: De motieven zijn liefde en toeval. Verder kun je de gedroomde of gefantaseerde werkelijkheid als leidmotief zien. Liefde: In het begin van het boek heeft Jacques in Nederland een vriendin, Sonja. Als zijn vliegtuig vertraging heeft, in Sydney. Gaat hij zijn jeugdliefde, Moniek, opzoeken. Dan vlucht hij met haar en denkt dat hij verliefd op haar is, hij verliest Sonja. Toeval: Heel veel dingen in het boek hangen af van het toeval. De vertraging van het vliegtuig, dat Jacques Monieks adres vindt, dat hij op tijd bij haar huis is, dat het vliegtuig net weg is als hij op het vliegveld aankomt. Gedroomde werkelijkheid: Als Jacques in de Leichhardt Street komt, ziet hij een vrouw, maar weet niet of het Moniek is. Dan komt de gedachte bij hem op dat hij haar Moniek kon maken. Nadat ze enige tijd door Australië rijden vraagt Jacques zich af
Thematiek: De droom die werkelijkheid wordt, maar wat uiteindelijk een grote teleurstelling wordt. Er is ook nog een ander klein thema: het noodlot. Zonder de vertraging van het vliegtuig was er niks gebeurd. De titel is dan ook goed in verband te brengen met het thema. Volgorde van de gebeurtenissen: De gebeurtenissen worden niet chronologisch verteld. Alle oneven hoofdstukken spelen zich af in het heden en alle even hoofdstukken spelen zich af in het verleden. Als je alleen naar alle even of alleen naar alle oneven hoofdstukken kijkt wordt het verhaal wel in chronologische volgorde verteld. Samenhang: De samenhang is in dit boek niet echt van belang. Dat kun je merken door het toeval, wat in wel een grote rol speelt. Het vliegtuig heeft vertraging. Jacques komt bij Moniek net als ze op het punt staat om te verdwijnen. Jacques mist zijn vliegtuig net. Alles in het boek hangt van het toeval af, de samenhang is dus niet erg groot. Verhaallijn: Het boek bevat een verhaallijn, het leven van Jacques. Er wordt verteld wat er met hem en Moniek gebeurt als ze proberen te verdwijnen in de binnenlanden van Australië. Spanning: Het verhaal bevat veel spanning, verdeeld over korte spanningsbogen en een grote spanningsboog. De grote spanningsboog gaat over de verdwijning van Moniek. Zal het lukken, worden ze gepakt? De kleine spanningsbogen gaan onder andere over de moord op Eileen en over de overval. Begin en einde van het verhaal: Het boek begint midden in de handeling. Later krijg je pas te weten wie Jacques is en waarom hij in het vliegtuig zit. Het einde van het boek is gesloten. Moniek pleegt zelfmoord en Jacques wordt opgepakt. Personages: De hoofdpersoon is Jacques Bekker, hij is schrijver en presentator van een T.V.-taalshow en 47 jaar oud. Hij heeft in Amsterdam sinds een jaar een vriendin van 27, Sonja, maar op de achtergrond van zijn leven speelt nog altijd een jeugdliefde een rol. Hij is geen erg doortastend persoon, maar laat nogal wat aan het toeval en aan de wil van anderen over. Hij doet veel dingen gevoelsmatig. Als zijn vliegtuig in Sydney een paar uur vertraging heeft, weet hij meteen, dat hij zijn oude jeugdliefde zal proberen te vinden. Uit de stukjes over 30 jaar geleden komt hij naar voren als een romantische jongen die gelooft in voorgevoelens. Hij wordt verliefd op een Belgisch meisje in een disco en blijft met haar schrijven. Uiteindelijk raakt hij stapelverliefd op Moniek, die ‘hem nog dezelfde avond mee naar bed’ neemt (p. 88), maar al snel de bons geeft. Moniek Illegems is het belangrijkste bijfiguur. Ze heet nu Monica George, en is de jeugdliefde van Jacques, een vrouw van 50, die weet wat ze wil. Ze zet het leven naar haar hand en kan zowel meisjesachtig vrolijk als meedogenloos hard en oppervlakkig zijn. Ze is naar Australië geëmigreerd en getrouwd geweest met Howard George, van wie ze twee dochters heeft. Ze is beroemd als Madame Twenty, doordat ze een groot concern van sport- en vrijetijdskleding onder die naam heeft opgezet, met fabrieken over de wereld. Op het moment dat Jacques haar opzoekt, zit ze net in een crisis: ze wordt door de politie gezocht voor een aanzienlijke fraude en besluit ter plekke Jacques bij haar verdwijning in te schakelen. (Boek in - boek uit) Andere belangrijke bijfiguren in het boek zijn: Sonja; de vriendin van Jacques, Alan Wolpe; de partner van Moniek, Rick; de man die hen meeneemt bij Lake Eyre, en Eileen; de vriendin van Rick bij wie ze overnachten en wie door Moniek wordt vermoord. Periode waarin het verhaal zich afspeelt: Het verhaal speelt zich af in de jaren negentig. Dat kun je merken door hoe er wordt omgegaan met de telefoon, vliegtuigen en auto’s. De terugblikken spelen zich dertig jaar eerder af. Vertelde tijd: De vertelde tijd is ongeveer een half jaar. Dit kun je niet precies uit het boek opmaken, het is dus een schatting. Ze hebben een paar maanden in Fort Madness gezeten, en daarvoor hebben ze nog lang rondgereden door de binnenlanden van Australië. Verteltijd: De verteltijd is bijna 4 uur. Ik ga dan uit van een gemiddelde leessnelheid van 40 bladzijden per uur. Het boek bevat 143 bladzijdes. De verhouding tussen verteltijd en vertelde tijd: De verteltijd is korter dan de vertelde tijd. Het verhaal is een samenvatting van wat er gebeurd is. Er is sprake van tijdsverdichting. Tijdsvolgorde: De tijdsvolgorde is niet-chronologisch. Er zijn veel grote terugblikken. Dan worden de gedachtes van Jacques verteld. Het gaat dan over de tijd in België, 30 jaar eerder. Tijdsperspectief: Het boek heeft een vision par derrière. Er wordt achteraf verteld wat er gebeurd is. Alles wordt in de verleden tijd verteld. Perspectief en vertelsituatie: Er is een alwetende verteller die vanuit de hoofdpersoon de zaken belicht. Het laatste hoofdstuk wordt vanuit Moniek verteld. (Boek in – boek uit) Ruimte: Het boek speelt zich af in Australië. In Sydney en in de auto als Jacques en Moniek op vlucht zijn. Ze rijden heel Australië door. Taalgebruik en stijl: Het taalgebruik is niet moeilijk, ook de zinsbouw is makkelijk. Dit zorgt ervoor dat je het boek lekker snel kunt lezen. Het boek bevat dialoog. Niet te veel, wat het lezen moeilijker zou maken. Het verhaal is levendig, maar niet realistisch. Ik kan me niet voorstellen dat je kunt vluchten zoals Jacques en Moniek dat doen. Ik kan me ook niet voorstellen hoe leeg Australië is. Honderd kilometer naar het dichtstbijzijnde dorp (met twee inwoners). Dat kom je hier in Nederland niet tegen. Achtergrond van de schrijver: Biografische gegevens: Tim Krabbé werd op 13 april 1943 in Amsterdam geboren als zoon van de kunstschilder Maarten Krabbé, fel antimilitarist, en Margreet Reiss, schrijfster en vertaalster van filmteksten. Zijn ouders gaven hem en zijn jongere broer Jeroen, die later acteur werd, een in alle opzichten non-conformistische opvoeding. Nadat hij zijn hbs-b-opleiding aan het Amsterdamse Spinoza Lyceum in 1960 voltooid had, studeerde hij enige tijd psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. De keuze van de studierichting had vooral te maken met het feit, dat het aantal college-uren minimaal was, zodat Tim Krabbé zich kon wijden aan de schaaksport. Bovendien kon hij zo zijn diensttijd ontlopen. Krabbé is een verdienstelijk schaker op nationaal niveau die zich ook in de theorie van het spel verdiept, gezien de talloze artikelen over schaken in diverse tijdschriften en de publicaties waarin hij zich bezighoudt met het componeren van schaakproblemen. Daarnaast neemt het wielrennen, een sport waaraan hij vanaf zijn dertigste jaar als amateur bij Theater Terzijde in 1976 en van 1970 tot 1972 in het tv-programma Hadimassa. Zijn debuut als romanschrijver met De werkelijke moord op Kitty Duisenberg (1967) en zijn optreden als journalist bij Vrij Nederland vielen ongeveer samen. Sinds 1968 leeft hij van de pen. Van 1970 tot 1973 was hij redacteur van het Amsterdamse studentenweekblad Propria Cures. Daarin publiceerde hij badinerende gedichten onder het pseudoniem rabbé. Ook leverde Krabbé verhalen en artikelen van velerlei aard aan Sport & Sportwereld, De tijd, Elsevier, NRC Handelsblad en Playboy. Zijn inzending voor de Reina Prinsen Geerling-prijs, Flanagan, of het einde van een beest, kreeg in 1968 een eervolle vermelding. Het boek werd in 1975 door Adriaan Ditvoorst verfilmd. In 1983 werd het verhaal ‘De paardentekenaar’ (uit De stad in het midden) als tv-film uitgebracht door Thijs Chanowski. George Sluizer verfilmde in 1984 Red deser penitentiary en in 1988 Het gouden ei, waarvoor Krabbé zelf het scenario schreef. Spoorloos, zoals de filmtitel luidt, kreeg een gouden kalf voor de beste Nederlandse productie en de prijs van de Nederlandse Filmkritiek. Ook de Amerikaanse filmindustrie toonde belangstelling. Er werd een remake vervaardigd – eveneens geregisseerd door Sluizer – die in 1993 verscheen onder de titel The vanishing en waarin het sinistere slot tegen de zin van de auteur in was ingeruild voor een happy end. Deze versie had weinig succes. In 1993 werd Het gouden ei onderscheiden met de Diepzee-prijs, een prijs van het gelijknamige blad voor het boek dat het populairst is bij middelbare scholieren. Inmiddels is Het gouden ei verschenen in tien Europese talen en in het Japans. De roman Vertraging werd in 1995 bekroond met De Gouden Strop, een onderscheiding die jaarlijks wordt toegerekend aan het beste Nederlandstalige spannende boek. Van de kant van de gerenommeerde misdaadauteurs werd deze keuze fel bekritiseerd, aangezien zij van mening zijn dat het boek ten onrechte tot het genre wordt gerekend. Krabbé, die in Amsterdam woont, was van 1987 tot 1991 gehuwd met de actrice Liz Snoijink, met wie hij een zoon heeft. Beeld van het schrijverschap: Thematiek: In zijn eerste romans, die als psychologische thrillers werden gekenschetst, bleef de symboliek nogal eens ondoorzichtig, maar die wordt in het latere werk steeds helderder en verfijnder. In Vertraging zegt Jacques Bekker dat hij vaak terugging naar Oostende waar hij Moniek voor het eerst ontmoette ‘om te kijken of de tijd zich niet vergiste’. Wie de tijd beheerst, heeft macht. (Kritisch literatuur lexicon) Stijl / ontwikkeling: Vergeleken met Krabbés vroegere werk zijn de romans vanaf 1978 hechter en eenvoudiger van constructie. Zelf verklaarde de schrijver tegenover Hanneke Savenije dat hij al het werk van voor die tijd eigenlijk niet houdbaar vindt. Het taalgebruik is veel verzorgder geworden, de stijl soberder, meer suggestief dan uitwiedend. Schijnbare details blijken achteraf bij te dragen aan de vaak verrassende ontknoping. De dialogen zijn pregnanter en de voorkeur voor een opeenvolging van korte filmische scènes is aanmerkelijk afgezwakt, zonder dat dit afbreuk doet aan de plastische beschrijving. (Kritisch literatuur lexicon) Relatie leven – werk: Hoewel Krabbé er geen bezwaar tegen heeft afgeschilderd te worden als schrijver-schaker-wielrenner, wordt hij toch niet graag als sportschrijver beschouwd. Zelf zegt hij dat hij over zijn ‘liefdes’ schrijft en daar horen wielrennen en schaken bij. Een boek als De renner verschilt wezenlijk van de journalistische reportage, omdat het een verslag is van Krabbé’s persoonlijke ervaringen als deelnemer aan de wielerronde van de Mont Aigoual, een zware klimkoers in Zuid-Frankrijk. Hij schrijft heet van de naald hoe hij reageert op de andere renners en op de steeds wisselende omstandigheden. Met de anekdotes en de flash-bakcs, die hem tijdens de rit invallen, geeft hij een treffende beschrijving van de psyche van de coureur, die verre blijft van het clichématige sportverslaggeverproza. (Kritisch literatuur lexicon) Plaats in traditie en verwantschap: Krabbé behoort tot het type schrijvers dat niet in de eerste plaats uitgaat van de reis door het bewustzijn, maar dat het moet hebben van schokkende of dramatische gebeurtenissen uit de realiteit, al is de vraag wat er gebeurd is minder belangrijk dan de motieven die tot de gebeurtenissen hebben geleid. In de traditie van fantastische vertellingen trekt hij de lijn door de F. Bordewijk en Belcampo hebben aangegeven. Van de eigentijdse Nederlandse schrijvers is hij verwant met Jan Siebelink, die ook schijnbaar moeiteloos sensatie en tragiek achter de alledaagse werkelijkheid voelbaar weet te maken. (Kritisch literatuur lexicon) Kritiek en publieke belangstelling: Vertraging vond men over het algemeen minder compact geconstrueerd en onevenwichtiger dan Het gouden ei, ook al vanwege de uitgebreide beschrijvingen van het Australische landschap die de sfeer moeten bepalen en een overdosis sensatie-elementen (vermommingen, overval, moord en een dooltocht door de woestijn). Het boek had overigens veel succes bij een groot publiek. (Kritisch literatuur lexicon) Achtergronden van het boek: Over de achtergronden van het boek kon ik niets vinden, want het boek staat niet in het Lexicon van literaire werken. Ook op het internet kon ik niets vinden, zelfs niet op de homepage van Tim Krabbé. Secundaire literatuur: * Boek in – boek uit 1994-1995 * Kritisch literatuur lexicon over Tim Krabbé