Titel Onder ijsbergen Iets over de schrijver J. Bernlef, pseudoniem van Hendrik Jan Marsman, is geboren in Sint Pancras in 1937. Na de lagere school doorliep hij de HBS. Hij werd op het spoor van de literatuur gezet door zijn leraar Nederlands en zijn vrienden Gerard Stigter en Gerard Bron, die beiden ook gingen schrijven onder de pseudoniemen K. Schippers en G. Brands Marsman heeft een pseudoniem genomen om verwarring met de Friese dichter Marsman uit de achttiende eeuw, te voorkomen. Terugkerende thema's in het werk van Bernlef zijn: waarnemen, vergeten, herinneren, verdwijnenen en afwezigheid. Enkele bekende boeken van hem zijn: 'Hersenschimmen',
'Cellojaren', 'Publiek geheim' en 'Onder ijsbergen'. Titelverklaring De titel 'Onder ijsbergen' heeft twee betekenissen. Ten eerste bevindt Jakob Olsen zich temidden van ijsbergen. Ten tweede is het zo dat je alleen het topje van een ijsberg ziet en niet wat er onder zit. Dit slaat op het feit dat de motieven en drijfveren van de mensen verborgen blijven. Je ziet alleen het topje ervan en de rest niet. Ook vertellen de woorden in het boek slechts het topje. Er wordt koel en zakelijk vertelt en de tekst suggereert alleen maar gevoelens maar ze worden niet uitdrukkelijk uitgesproken. Dit alles blijkt heel duidelijk uit het feit dat Lina pas wat van Jakob Olsen begint te begrijpen als ze de brief voor zijn vrouw leest. Daarin leest ze dat hij haar op een gegeven moment erg aantrekkelijk vond. Dat was niet echt duidelijk in de tekst vermeld. Samenvatting De 63-jarige Deen Jakob Olsen wordt als waarnemer naar Groenland gestuurd om een moord te onderzoeken. Enkele jaren geleden heeft Jón Eira namelijk zijn krankzinnig geworden grootmoeder vermoord in opdracht van de dorpsgemeenschap van Eqe, die dat collectief hadden besloten. Ze zeiden collectief schuldig te zijn, maar Jón Eira moest ervoor opdraaien omdat de Deense rechtsspraak geen collectieve schuld kent. Jón Eira pleegde toen zelfmoord in zijn cel. In Groenland aangekomen ontmoet hij Nick Morello, een jazzpianist, en Lina Krog, zijn tolk. Hij krijgt tevens te horen dat zijn vader gestorven is aan een hartaanval. Lina laat hem wat zien van Jakobshavn en ze vertelt hem het nodige over de omstandigheden daar. Ze bezoeken een fabriek waar veel Eskimo's werken en ze gaan met de onderzoeksrechter Sivertsen praten. Hij vertelt hen dat de Inuit toentertijd erg vaag deden bij zijn onderzoek. Als Jakob de volgende dag zelf die Eskimo's ondervraagt, krijgt hij ook hele vage, ontwijkende antwoorden. Hij begint te begrijpen dat het belangrijkste in het onderzoek niet onder woorden valt te brengen. (onderste gedeelte van de ijsberg: wat er in hun hoofden speelt) De volgende dag wordt hij door twee Eskimo's naar het stadje Eqe gebracht. Ze gaan ook naar het eilandje waar de moord heeft plaatsgevonden. Op die plek wordt Jakob Olsen vermoord door een van de twee Eskimo's. Lina Krog gaat naar de hotelkamer van Jakob om de uitgetypte versies van de gesprekken te geven. Ze merkt dat Jakob er niet is en ze gaat een brief lezen die hij aan zijn vrouw wil sturen. Er staat onder andere in dat Jakob Lina erg aantrekkelijk vindt. Dan komen de commissaris en de hoteleigenaar binnen. Jakob Olsen is dood aangetroffen.
Motto 'Klein zijn de stranden van kleine meren. Klein is der mensen geest; niet alle mensen zijn even verstandig: heel de mensheid is half'. Het motto wijst op de onmacht van de mens om zichzelf en de wereld te begrijpen. Je ziet maar de helft. Psychologische laag Jakob Olsen komt in Jakobshavn aan als een koele, energieke en zelfverzekerde man, die formeel en afstandelijk is. Later, vooral als hij heeft gehoord dat zijn vader is overleden, wordt hij onzeker. Hij gaat dan over zijn eigen leven nadenken. Hij ziet in dat hij altijd al een beetje bang voor zijn vader is geweest. Jakob heeft nooit een liefdevolle relatie met hem gehad: er was altijd een formele afstand. (blz. 38) Zo kreeg hij voor het eten samen met de dienstmeisjes etc. een hand. (erg onpersoonlijk) Toch begint Jakob in te zien dat hij erg op zijn vader is gaan lijken. Zijn leven verloopt ook erg formeel, koel en zakelijk. Tevens krijgt zijn leven ook een abrupt einde. (blz. 128) Jakob Olsen raakt verstrikt in de zaak Jón Eira en daarmee ook in zijn eigen levensvragen. Zijn zekerheden wankelen, hij vraagt zich af wie hij nu eigenlijk is en hij voelt zich eenzaam. Hij is niet in staat om door te dringen in de wereld van de Inuit. Zijn eigen wereld kent hij ook niet. Alle mensen zijn ijsbergen: het grootste stuk kun je niet zien en dus ook niet kennen. Thematische laag In het boek wordt de botsing tussen twee culturen beschreven. De cultuur van de Inuit (letterlijk 'de mensen') is collectief. Dat blijkt uit de 'collectieve schuld' en uit hun uitspraak 'de mensen die Jón Eira zijn' als ze het over Jón Eira hebben. De Westerse cultuur is individueel. Het individueel overleeft niet: Jón Eira wordt een individu doordat hij opgesloten wordt en pleegt zelfmoord. Jakob Olsen overleeft als individu ook niet. De stad waar Jakob Olsen aankomt in Groenland heet Jakobshavn. Dit betekent letterlijk de haven waar Jakob strandt. Je ziet de psychologische verandering ook terug in de weersverandering. Bij aankomst is het mooi weer, maar later wordt het mistig. De mens probeert achter de verborgen werkelijkheid te komen, (het grootste gedeelte van de ijsberg) maar slaagt er niet in. Het gevolg hiervan is totale vereenzaming, want men blijkt zichzelf, elkaar en de omringende wereld niet te kennen. Lina begint Jakob pas te kennen als ze die brief leest. Jakob kan niet achter de gedachten van de Inuit komen.