Het doel van Waldemar Nods is om gelukkig te zijn en zijn zoon gelukkig te maken. Hij probeert carrière te maken in Holland.

d. De belangrijkste bijpersonen zijn Bertha (Zus), Waldy en Willem Hagenaar

Bertha (Zus): Bertha is de dochter van Rika en Willem. Zij is eigenlijk de enige die nog een beetje contact houdt met haar moeder als haar vader het verbiedt en is dan ook de eerste die als volwassene het contact weer oppikt. In het boek staan brieven die Bertha naar Rika stuurt. Door die brieven wist ze nog een beetje hoe het ging met de rest van haar kinderen.

Waldy: Waldy is het kind van Rika en Waldemar. Het boek heet Sonny Boy, wat Waldy’s bijnaam was, maar hij is niet de hoofdpersoon. Waldy lijkt in heel veel op zijn vader. Hij is avontuurlijk en houdt van zwemmen. Als in de tweede wereldoorlog (als Waldy ongeveer 15 is) zijn beide ouders overlijden heeft hij het er heel moeilijk mee. Hij moet steeds in een nieuw gezin wonen nadat zijn ouders overleden zijn.

Willem: Willem is de eerste echtgenoot van Rika. Toen Rika zestien was werd ze heimelijk verliefd op de protestantse Willem, wat voor aardig wat problemen zorgde. Ze trouwen en Willem wordt een succesvolle arbeider bij de Rijkswaterstaat waardoor Rika, hij en hun kinderen nooit iets tekortkomen. Een tijd later loopt het huwelijk op de klippen en Rika vertrekt. Willem is heel kwaad als hij erachter komt dat ze een nieuwe vriend heeft en zorgt ervoor dat haar al het contact met haar kinderen ontnomen wordt.

e. Een helper in het verhaal zijn alle mensen waarbij Rika onderdak vond, zowel voor als na de oorlog. Geld is soms ook een helper in het verhaal.

Het verhaal heeft heel veel tegenstanders: Willem, omdat hij Rika het contact met haar kinderen ontneemt; Rika’s familie, omdat ze haar verstoten; Geld, wat ze heel vaak tekortkomen; De oorlog, waardoor ze alles verliezen wat ze ooit opgebouwd hadden.

f. Het verhaal speelt zich af op heel veel verschillende plekken.

De jeugd van Waldemar speelt zich af in Suriname, bij de Surinamerivier. De jeugd van Rika speelt zich af in Den Haag. Later verhuist Rika met Willem naar Zeeland. Als Rika weggaat bij Willem gaat ze weer naar Den Haag, waar ze Waldemar ontmoet. Hier zet ze haar eerste pension op. Later verhuist ze met Waldemar naar Scheveningen, en daar verhuizen ze een aantal keer. Als de oorlog begint zitten ze een tijd in de gevangenis in Scheveningen, het ‘Oranjehuis’. Daarna worden Rika en Waldemar naar een kamp voor politieke gevangenen in Vught gestuurd. Tegen het einde van de oorlog wordt Rika gedeporteerd naar Ravensbrück en Waldemar wordt gedeporteerd naar Neuengammen.

2. Waarover wordt verteld?

a. De verteltijd: 206 pagina’s (de foto pagina’s niet meegerekend); De vertelde tijd: Het verhaal begint in 1923 en eindigt in 1945. Daarna wordt ingegaan op het leven van Sonny boy na de oorlog. Historische tijd: Het verhaal begint in 1923 en eindigt in 1945. Daarna wordt ingegaan op het leven van Sonny Boy na de oorlog. Er wordt dus verteld over de periode dan Suriname nog een kolonie van Nederland was en de vooroorlogse periode. Ook wordt verteld over de periode gedurende de tweede wereldoorlog. Daarna wordt nog kort wat verteld over de periode na de tweede wereldoorlog, maar het verhaal speelt zich vooral voor en tijdens de oorlog af.

b. Het boek is niet helemaal chronologisch. Het boek begint met een korte proloog over Waldemar. Daarna wordt in het eerste hoofdstuk over Rika’s leven verteld. Ze beginnen met vertellen over 1928, blikken dan terug en eindigen weer in 1928. In het tweede hoofdstuk wordt over Waldemars leven verteld. Op het moment dat hun wegen kruisen, verloopt het verhaal chronologisch, tot het eind van het boek. Aan het eind van het boek wordt Waldemars dood beschreven, terwijl al eerder gezegd dát hij omgekomen was.

c. In de proloog wordt je nieuwsgierig gemaakt naar Waldemar. Doordat eerst apart over de levens van Rika en Waldemar wordt verteld kun je je beter in ze inleven en weet je goed hoe ze in elkaar zitten. Door de epiloog aan het einde van het boek waarin Waldemars dood wordt beschreven heeft het boek een schokkend einde, want daarvoor wist je nog niet precies wat er met Waldemar was gebeurd.

d. Belangrijke verhaalmotieven uit dit boek zijn:

(Verboden)Liefde: Tussen Rika en Willem en Rika en Waldemar, want omdat Willem protestant was en Waldemar zwart was het allebei een schandaal. Later blijkt dat veel van Rika’s kinderen ook niet zonder schandaal trouwt en Willem trouwt later met zijn hulpje, ver beneden zijn stand dus. Ook de liefde van Rika voor haar kinderen werd door veel mensen niet gewaardeerd.

Doorzettingsvermogen & hoop: Rika blijft doorzetten op alle vlakken. Als ze geen geld heeft red ze het toch elke keer weer. Ze blijft contact zoeken met haar kinderen en uiteindelijk is het merendeel van haar kinderen weer bij haar terug. Als ze in het concentratiekamp zit blijft ze sterk en probeert ze altijd positief te blijven.

Racisme: Er is veel sprake van racisme. Iedereen kijkt Waldemar raar aan als hij in Nederland komt. In Suriname ging je niet om met mensen die niet tot jouw stand behoorden. Het antisemitisme woedde in de tweede wereldoorlog.

e. Belangrijke leidmotieven uit dit boek zijn:

Water: Waldemar voelt zich vrij als hij zwemt. Als kind hing hij achter de grote schepen in Paramaribo, door het geluid van de branding komt hij tot rust in Scheveningen en hij zal uiteindelijk in de golven sterven.

Geld: De levens van veel belangrijke personages in dit boek veranderen een aantal keer drastisch door het gebrek of de overvloed van geld.

Noordnoordoost: Deze richting komt een paar keer terug in het verhaal. De eerste keer omdat dat de koers was waarmee Waldemar naar Holland voer. De tweede keer omdat dat de richting was die Rika en Waldemar opgingen toen ze (allebei naar verschillende) concentratiekampen gingen.

f. Het verhaal is volledig vanuit een auctoriaal vertellers-perspectief geschreven. De schrijver is alwetend. Jij kijkt toe hoe de schrijver het verhaal verteld. Ze verteld vanuit de hij/zij-instantie. Je ziet dit bijvoorbeeld in dit fragment op bladzijde 95:

“Rika verkeerde in een bijna onmogelijk dilemma. Hoe graag ze haar beide Waldy’s ook veilig en gelukkig wilde zien en hoezeer een koloniaal avontuur aar zelf ook aantrok, vertrek naar Indië zou – naast het einde vaan haar mooie pension – ook een hernieuwd en waarschijnlijk definitief afscheid van haar oudste vier kinderen betekenen, net nu ze het gevoel had hen weer onder handbereik te krijgen.”

g. Hierdoor zie je het verhaal door de ogen van de schrijver en niet door de ogen van één van de personages. Je hebt een overzicht over hoe iedereen zich voelt in het verhaal.

h. Het verhaal heeft twee motto’s:

1. When there are grey skies

I don’t mind the grey skies

You make them blue, Sonny Boy

Friends may forsake me

Let them all forsake me

You pull me through, Sonny Boy

You’re sent from Heaven

And I know your worth

You’ve made a heaven

For me right here on earth

And then the angels grew lonely

Took you ‘cause they’re lonely

Now I’m lonely too, Sonny Boy

Dit is het liedje wat in de tijd dat Waldy geboren werd zo populair was. De bijnaam Sonny Boy komt hiervandaan. Het lied past ook heel erg bij het verhaal en hoe Rika van Waldy houdt.

2. Wie iets van een bepaalde tijd wil begrijpen, moet biografieën lezen, en dan niet die van staatslieden, maar de in aantal veel te schaarse biografieën van onbekende burgers.

Dit tweede motto slaat op de vorm van het verhaal. Het verhaal is een soort biografie waarin je de tweede wereldoorlog ziet op een andere manier, de manier van burgers. Je ziet hoe Rika en Waldemar en hun familie het meegemaakt hebben. Ieder individu heeft weer een ander verhaal en een andere belevenis van de oorlog.

i. Aangezien dit boek non-fictie is, is er niet echt sprake van een thema. De schrijfster heeft vooral een situatie willen schetsen, en een aantal belangrijke zaken uit de wereldgeschiedenis door middel van dit verhaal willen verduidelijken. De rol van Suriname, negers, de apartheid en slavenhandel bijvoorbeeld, maar ook de Tweede Wereldoorlog. Uit het boek wordt duidelijk hoe er in de jaren dertig werd gedacht over huwelijken tussen katholieken en protestanten en relaties tussen blanken en zwarten. Vooral dat laatste was onacceptabel. Je zou de krachtige liefde tijdens de oorlog ook als een thema kunnen zien.

Toegevoegd

Samenvatting:
In de proloog wordt Waldemar geïntroduceerd. Het is een Surinaamse jongen die in Suriname woont. Het is op dat moment 1923 en Waldemar houdt er ontzettend van om in de Surinamerivier te zwemen.

In 1928 kijkt Rika Hagenaar-van der Lans terug op haar leven. Op dat moment is ze net weggegaan bij haar echtgenoot, Willem Hagenaar.

Ze komt uit de streng katholieke familie Van der Lans en ze is een knappe meid. Op 16 jarige leeftijd werd ze verliefd op Willem, die protestants was opgevoed. Dit leidde toch hevig verzet bij de familie, maar uiteindelijk gaven ze toe aan de liefde van Rika voor Willem. Ze gaven zelfs toestemming voor een huwelijk, dat dan ook plaatsvond. Ze hebben een erg goed leven in Den Bosch en krijgen 4 kinderen. Willem, Lamertina, Jan en Henk Maar dan moet Willem voor zijn werk verhuizen naar Goedereede, een klein plaatsje op een eiland in Zuid-Holland. De overgang is groot van het vrije Den Bosch naar het conservatie boerdendorp. Rika probeert zich aan te passen aan de situatie, maar dit lukt niet. Dit leidt tot ruzies met Willem waarbij hij haar zelfs zal slaan en uiteindelijk besluit ze te vluchten naar haar familie in Den Haag.

Ze gaat bij haar zus Jo wonen en ook haar kinderen trekken in. Rika is inmiddels al bijna 40. Ze besluit om voor de kost een pension op te zetten. Al vrij gauw komt er een eerste klant. Het is de 20 jarige Waldemar, afkomstig uit Suriname.

Ze kan al snel erg goed opschieten met Waldemar en ook de kinderen kunnen goed overweg met deze exotische man. Maar als blijkt dat Waldemar en Rika een relatie hebben, voelen 2 van de kinderen (Willem en Jan) zich verraden en vluchten naar hun vader in Goedereede. Hij is razend als hij hoort dat zijn ex-vrouw een relatie heeft met een neger. Hij probeert alle kinderen op te eisen, wat hem met juridische dreiging en advocaten ook lukt. Ze mogen dan ook geen contact meer met hun moeder hebben. Een zwaar verlies voor Rika. Ze stuurt haar kinderen elke week brieven en cadeautjes.

In 1929 bevalt Rika van een zoon, Waldy genaamd. Ze geven hem de bijnaam ‘Sonny Boy’. Rika en Waldemar zijn blij, maar andere mensen niet. Haar familie en vrienden willen niets meer met haar te maken hebben; terwijl ze officieel nog getrouwd was met Willem, heeft ze een kind van een neger gekregen! Een ware schande!

Toch zijn Rika en Waldemar gelukkig, hoewel ze het ook financieel niet gemakkelijk hebben. Rika is de rijkdom met Willem nog gewend, terwijl ze nu keihard moet werken voor het geld. Ze betaalt ook Waldemars studie, die uiteindelijk ook afstudeert en een baan vindt.

Dan verhuizen ze naar Scheveningen, waar Rika opnieuw een pension start, genaamd pension Walda. Ditmaal is het een groots succes. Vanwege haar hartelijkheid en goede kookkunsten staan er slechts lovende woorden in het gastenboek. Er komen steeds meer gasten en het gaat ze voor de wind, totdat de oorlog uitbreekt in 1940.

Aanvankelijk zijn de gevolgen niet zo groot, behalve dan dat er regelmatig Duitse soldaten in het pension overnachten. Deze zijn ook zeker niet onvriendelijk en Rika maakt zich daarom niet zoveel zorgen om de oorlog. Maar dan komt het bericht dat van Scheveningen één grote verdedigingsvestiging gemaakt wordt. Rika krijgt een nieuw huis, waarin ze o.a. (Joodse) onderduikers gaat opvangen, op aandringen van verzetsman Kees Chardon. Aanvankelijk vooral vanwege het geld wat het oplevert, maar later puur uit liefde en zorg voor de bedreigde mensen. Rika is echter niet heel erg voorzichtig.

Op een dag worden ze verraden en ze belanden in de gevangenis. In de gevangenis zijn ze 7 jaar getrouwd. Rika wordt ondervraagd door de uiterst beruchte NSB’er Kaptein, die later zelf de doodstraf zou krijgen. Ze wordt veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf wegens ‘Judenhilfe’. Ze wordt overgeplaatst naar het als tamelijk gunstig bekendstaande kamp Vught. De omstandigheden zijn hier niet onmenselijk en ook Waldemar en Kees Chardon bevinden zich in dit kamp, zij het op de mannenafdeling. Toch krijgt ze hier Waldemar nog voor een laatste keer te zien.

Dan worden ze getransporteerd naar verschillende Duitse kampen. Rika komt terug in het Duitse kamp Ravensbrück. Ze dacht dat het er ook nog wel te doen zou zijn, maar niets is minder waar. Het is er zwaar overbevolkt, er heersen ziektes en het is er een complete chaos. Contact met het thuisfront d.m.v. brieven zit er ook niet meer in. Als er dysenterie uitbreekt, is Rika één van de zieken. Ze wordt apart gezet en overlijdt. Waldemar zal het langer uithouden, zo blijkt later.

Het gaat niet goed met Sonny Boy. Nederland is op dat moment al bevrijd. Eerst had Sonny Boy bij zijn grootouders gewoond, maar die konden de zorg niet meer aan. Vervolgens was hij naar zijn favoriete tante Jo gegaan. Hij had via het Rode Kruis gehoord wat er met zijn moeder is gebeurd en over zijn vader wist hij aanvankelijk nog niets. Hij had grote psychische problemen en psychologen raadden hem aan om zijn leven op te schrijven. Dit lukt hem echter niet. Hij gaat studeren en trouwt, maar het huwelijk mislukt.

Dan wordt er in de epiloog verteld over Waldemar. Het is op dat moment 3 mei 1945, bijna het einde van de oorlog. Waldemar is aan de gruwelijkheden van het gevangenkamp ontsnapt en bevindt zich op een cruiseschip, waar alle gevangen opgezet waren. Uitgerekend door een Amerikaanse bommenwerper wordt het schip gebombardeerd. Waldemar heeft de keuze tussen aan boord blijven en zwemmen. Hij kiest, als fervente zwemmer, voor het laatste. Hij haalt zelfs de oever maar daar aangekomen wordt hij door panikerende Duitse soldagen doodgeschoten.

”Bloed mengde zich met ijskoud water, maar Waldemar voelde al geen pijn meer. Hij wiegde op de golven, en de zee spoelde alle vuil en ellende van hem af. Het water was zijn vriend, zoals het dat altijd was geweest”

Bron: http://www.scholieren.com/boekverslag/59061

Recensie 1:

Een zwarte zwemmer in de Oostzee

Martijn Eickhoff − 19/02/05, 00:00

RECENSIE Na haar Annie M.G. Schmidt-biografie slaagt Annejet van Zijl er opnieuw in een onconventionele vrouw gestalte te geven. Rika hertrouwde met wat toen een 'neger' heette .

In 'Sonny Boy' worden drie grillige levenslopen gereconstrueerd, deels met elkaar verweven: de levens van Waldemar en Rika Nods, en die van hun zoon Wally.

In de tweede helft van 1944 voerden de Duitsers het echtpaar Nods af naar een concentratiekamp. Ze hadden onderduikers in huis en werden verraden. Wally, toen veertien jaar oud, zou zijn ouders niet meer terugzien. Vlak voor de bevrijding werden zij omgebracht.

Wally heeft daarna bij herhaling geprobeerd het verhaal van zijn ouders op papier te zetten. Hoewel een getalenteerd journalist, vond hij noch de juiste vorm noch de goede woorden. Annejet van der Zijl (zij schreef eerder onder andere de biografie van Annie M.G. Schmidt) is dat wel gelukt.

Van der Zijl schetst een scherp beeld van het leven van Rika, een uitbundige en onconventionele vrouw. In 1891 geboren in een katholiek middenstandsmilieu, was zij op twintigjarige leeftijd getrouwd met een wat stijve, protestantse ambtenaar van Rijkswaterstaat. Maar na verloop van tijd ging Rika dit huwelijk als een ondraaglijk keurslijf ervaren. In 1928 verliet zij halsoverkop haar man en kinderen. Om in haar levensonderhoud te kunnen voorzien, opende zij een pension in Den Haag. Het schandaal was groot. Zo ook Rika's verdriet: zij mocht haar kinderen maar één keer per jaar zien.

Nog groter werd het schandaal toen bleek dat Rika opnieuw zwanger was. De vader, Waldemar Nods, was niet alleen zeventien jaar jonger maar ook nog eens een 'neger' uit West-Indië. Omdat hij in Paramaribo tot de inheemse elite had behoord, was het voor hem mogelijk geweest om in Nederland te studeren. In 1927 had hij de boot naar Amsterdam genomen. Een jaar later vestigde hij zich in Den Haag. Aanvankelijk was hij Rika's kostganger, al snel ook haar geliefde.

Alle benepen reacties van de buitenwereld ten spijt, hield de relatie van Waldemar en Rika stand: in 1937 trouwden zij. Ondanks de economische crisis ging het hen ook zakelijk voor de wind. Waldemar werkte op een kantoor en Rika's pension had veel klandizie. Het gezin Nods beleefde gelukkige jaren, in relatieve welvaart. Geïnspireerd door een populair liedje van Al Jolson kreeg hun zoontje Wally in deze periode de bijnaam Sonny Boy.

Van der Zijls verbeeldingskracht schiet zelden tekort. De passage waarin zij beschrijft hoe Waldemar als jongen de Surinamerivier afzwom, behoren tot de mooiste van het boek. Het concentratiekamp beschrijft ze daarentegen wel erg afstandelijk.

Over het overlijden van Rika in Ravenbrück is ze met reden terughoudend. Er zijn geen getuigen over. Maar bij de dood van Waldemar schuwt Van der Zijl de fictie niet. Ze verhaalt hoe hij in april 1945 door de SS samen met vijfduizend andere gevangenen uit Neuengamme overgebracht werd naar een voormalig passagiersschip, de Cap Arcona.

Op 3 mei wordt dit 'drijvende concentratiekamp' door de Engelsen gebombardeerd. Het merendeel van de gevangenen verdronk in de Oostzee. De zwemmer Waldemar wist echter de kust te bereiken, om aan de vloedlijn alsnog te sterven. Een Duitse soldaat schoot hem daar dood.

Dit aangrijpende verhaal is de literaire sluitsteen van het boek. Wellicht heeft Van der Zijl dáárom een van de mogelijkheden voor de laatste waarheid aangezien. Een overlevende heeft over een zwarte zwemmer bericht, zonder precies te weten wie het was.

Het zou Waldemar kunnen zijn, maar evengoed niet: er zaten ook zwarten uit België en Frankrijk in Neuengamme.

Bron: http://www.trouw.nl/tr/nl/4512/Cultuur/article/detail/1736014/2005/02/19/Een-zwarte-zwemmer-in-de-Oostzee.dhtml

ensie 2:

Niet zwart en niet wit

RECENSIE: Annejet van der Zijl - Sonny Boy

Wie Sonny Boy zomaar openslaat, zonder eerst de achterflap te lezen, zal zich na een paar bladzijden achter de oren krabben. Is dit een roman of is het non-fictie? We worden voorgesteld aan twee hoofdpersonen, maar de beschrijvende toon van de verteller houdt afstand. Toch is die afstand niet zo groot dat de personages vreemden voor je blijven. De verteller schetst, interpreteert, en vertelt een lopend verhaal. Het is literair en tegelijk non-fictie.

Literaire non-fictie lijkt een heel duidelijke benaming, maar er zijn verschillende soorten. Je hebt de romans van Per Olov Enquist, die op zakelijke toon vertellen over waargebeurde gebeurtenissen en daarin ook dialogen monteren. Annejet van der Zijl pakt het anders aan. In Sonny Boy, en eerder ook in Anna, de biografie van Annie M. G. Schmidt, smeedt ze bronnen naadloos aaneen door vrijelijk te interpreteren. Het resultaat is een roman waarin de hoofdpersonen met een zekere distantie betracht worden, of, als je het omdraait, een biografie waarin de controleerbaarheid minder belangrijk is dan een goed lopend verhaal.

Literaire non-fictie lijkt een heel duidelijke benaming, maar er zijn verschillende soorten. Je hebt de romans van Per Olov Enquist, die op zakelijke toon vertellen over waargebeurde gebeurtenissen en daarin ook dialogen monteren. Annejet van der Zijl pakt het anders aan. In Sonny Boy, en eerder ook in Anna, de biografie van Annie M. G. Schmidt, smeedt ze bronnen naadloos aaneen door vrijelijk te interpreteren. Het resultaat is een roman waarin de hoofdpersonen met een zekere distantie betracht worden, of, als je het omdraait, een biografie waarin de controleerbaarheid minder belangrijk is dan een goed lopend verhaal.

~

Schandaal

Sonny Boy is de bijnaam van Waldy, de zoon van Rika van der Lans en Waldemar Nods, en hoewel het boek zijn naam draagt, gaat het verhaal over Waldy’s ouders. Zij hebben namelijk een bijzonder leven geleid. Rika is bijna veertig als ze de zeventienjarige Waldemar ontmoet en ze verliefd op hem wordt. Nu is dat al opzienbarend en schandalig in de jaren twintig, maar er komt nog bij dat Rika vier kinderen heeft en bij haar man is weggelopen, en dat Waldemar een neger is. Schande alom, helemaal als Rika ook nog eens een kind van haar zwarte minnaar krijgt: Waldy, Sonny Boy.

Het eerste deel van het boek gaat over hoe Rika probeert haar familie, haar ex-man en haar ontnomen kinderen probeert te verzoenen met haar eigen keuzes. Het pension van Rika en Waldy floreert, ondanks de crisistijd, maar haar persoonlijke beslommeringen staan in schril contrast met de feestelijke sfeer in huize Nods-Van der Lans. Maar wanneer de oorlog uitbreekt, komen Rika en Waldy voor andere problemen te staan: bij het verbergen van onderduikers worden ze verraden en begint een lange weg van gevangenis naar kamp naar kamp, steeds verder van huis en steeds verder van elkaar.

Klein

Sonny Boy is een schitterend verhaal. Het is een klein verhaal, over onbekende mensen. Het is niet opzienbarend omdat Rika en Waldemar grootse dingen deden of meemaakten, maar het is opzienbarend omdat het een verhaal is van twee kleine mensen die tegen de grote stroom in zwemmen. Van der Zijl heeft dat menselijke en herkenbare verhaal gelukkig ook ‘klein’ gehouden: Rika en Waldemar, maar vooral Rika, spelen de hoofdrol. Af en toe, vooral wanneer Van der Zijl de oorlogsjaren beschrijft, wordt wat al te veel ruimte gegeven aan de karakterbeschrijvingen van verzetsmensen die een marginale rol spelen, maar dat gebeurt gelukkig niet te veel. De basis voor Sonny Boy is kleurrijk genoeg.

Zwart en wit

Als je één ding onthoudt van Sonny Boy, is het uiteindelijk wel dat de scheidslijnen tussen zwart en wit, goed en kwaad, zeden en zonde, helemaal niet zo duidelijk te trekken waren in de jaren twintig en dertig. En dat verbaast, vooral omdat Rika en Waldemar leefden in een tijd die wij nu zien als streng, moralistisch en burgerlijk. Discriminatie lijkt bijvoorbeeld helemaal niet zo’n heet hangijzer als nu. De nazi’s joegen vele malen feller op joden dan op zwarten en de manier waarop Waldemar bejegend werd, was veel meer geworteld in fascinatie en verbazing dan in angst of afkeer.

Annejet van der Zijl begint haar boek met op het schutblad een citaat van de historicus Sebastian Haffner: “Wie iets van een bepaalde tijd wil begrijpen, moet biografieën lezen, en dan niet die van staatslieden, maar de in aantal veel te schaarse biografieën van onbekende burgers.” Het is een citaat dat goed bij Sonny Boy past, maar toch ook niet helemaal. Aan het einde van het boek ken je in de eerste plaats twee mensen. Zij zijn het belangrijkst. Hun tijd en een interpretatie van hun tijd zijn ondergeschikt aan het opmerkelijke verhaal van Rika en Waldemar. Natuurlijk bepalen historische factoren hun leven, maar in enig andere tijd en in enig ander land zou hun geschiedenis net zo prachtig zijn. Het verhaal van de ouders van Sonny Boy is tijdloos.

Bron: http://8weekly.nl/recensie/boeken/annejet-van-der-zijl-sonny-boy-niet-zwart-en-niet-wit/