Boekverslag:

 

   

‘Alleen maar nette mensen’

Robert Vuijsje

Uitgave: (1e druk) 2008, (32e druk) 2012

Marije Boogaard – KV5D – 21,10,2016

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Inhoud

 

1. Waarover wordt verteld?

a. Beschrijf in het kort de belangrijkste gebeurtenissen uit het verhaal in chronologische volgorde.

b. Beschrijf je hoofdperso(o)n(en). Ga hier in op het uiterlijk, het innerlijk, normen en waarden en de ontwikkeling die hij/zij doormaakt.

c. Wat is het doel van de hoofdpersoon?

d. Beschrijf de belangrijkste bij personen. Wat is hun rol binnen het verhaal?

e. Zijn er ook omstandigheden binnen het verhaal die een tegenstander of helper zijn binnen dit verhaal? Leg uit.

f. Beschrijf de setting van het verhaal in 10 zinnen.

 

2. Hoe wordt verteld?

a. Beschrijf de verteltijd, de vertelde tijd en de historische tijd.

b. Is je boek chronologisch of niet-chronologisch opgebouwd? Leg uit.

c. Als je verhaal niet-chronologisch is, wat is daarvan de functie volgens jou?

d. Beschrijf minimaal 2 verhaalmotieven.

e. Beschrijf minimaal 2 leidmotieven.

f. Wat is de vertelinstantie van het verhaal? Leg uit aan de hand van een voorbeeldfragment.

g. Wat is het effect van deze vertelinstantie?

h. Als je verhaal een motto bevat: breng deze in verband met je verhaal.

i. Wat is volgens jou het (belangrijkste) thema van dit verhaal?

 

3. Over de schrijver en zijn achtergrond

a. Zoek informatie over de schrijver. Voeg deze toe aan je verslag

b. Zoek uit wat de literatuuropvatting van de schrijver is. Citeer enkele zinnen waaruit dit duidelijk blijkt. Kun je dit terugzien in je gelezen werk? Hoe dan?

Voeg toe:

• Samenvatting (via biebsearch)
• Minimaal 2 recensies (biebsearch)

a. Vergelijk de twee recensies met elkaar. Welke argumenten worden gebruikt? Wat zijn de overeenkomsten? Wat de verschillen?

 

 

 

 

1. Waarover wordt verteld?

a. David Samuels is een jongeman uit Amsterdam. Hij komt uit een rijke familie en woont in Oud-Zuid, waar alleen maar nette mensen wonen. Met nette mensen worden niet-allochtonen bedoeld. David is al een paar jaar klaar met de middelbare school en hij heeft nog niet besloten wat voor studie hij gaat doen. Hij voelt zich niet thuis tussen de mensen in Oud-Zuid. Dit komt mede doordat hij qua uiterlijk op een Marokkaan lijkt. Bijna iedereen die hem niet kent denkt dat hij Marokkaans is. Ook valt David op een ander type vrouw dan de mensen uit Oud-Zuid, hij wil een intellectuele negerin. David heeft al sinds het begin van de middelbare school een vriendin, Naomi. Maar die relatie gaat uit. David vindt het te saai, er is geen spanning meer. David wil een zwarte vrouw met grote billen en grote borsten. Daarom gaat hij naar een wijk waar bijna alleen maar allochtonen wonen. Hij krijgt een relatie met Rowanda en later gaat hij met heel veel vrouwen naar bed. De relatie met Rowanda loopt op de klippen. Op een gegeven moment wil David niet meer. Elke keer als hij met een ander naar bed gaat moet hij aan Naomi denken. Hij besluit naar Amerika te gaan. Daar komt hij tot het inzicht dat hij bij Naomi wil zijn. De intellectuele negerin bestaat niet, besluit hij. Als hij thuiskomt is Naomi een relatie begonnen met Daan, Davids beste vriend. Rowanda heeft ook een nieuwe vriend. David sluit zich op in zijn kamer. Aan het eind van het boek maakt hij een afspraakje met Naima, een kassière die altijd aardig tegen hem doet. Dit is het einde van het boek.

b. De hoofdpersoon is David. Hij is 21 jaar en klaar met al een paar jaar klaar met de middelbare school. Hij weet niet welke studie hij wil gaan doen. Zijn ouders zijn teleurgesteld in hem. Hij woont in Oud- Zuid, waar ‘alleen maar nette mensen’ wonen. Oftewel, alleen maar niet-allochtonen. Hij voelt zich niet helemaal thuis op de wereld omdat hij Joods is maar vaak voor Marokkaan wordt aangezien. Hij heeft een seksuele voorkeur voor zwarte vrouwen. Hij wil ook een intellectuele vrouw. David gaat op zoek naar de combinatie van beide. Gedurende zijn zoektocht doet David dingen die hij vroeger nooit zou doen. Hij gaat vreemd een deelt met vele vrouwen het bed. David is een twijfelaar en hij piekert veel. Pas als hij inziet wat hij niet wil, weet hij wat hij wel wil.

c. Het doel van David is om de perfecte ‘intellectuele negerin’ te vinden. Hij vindt zijn relatie met Naomi saai en gaat op zoek. Hij gaat relaties aan en deelt met veel vrouwen het bed, maar realiseert zich dan toch dat dit niet is wat hij wil. Hij komt er achter dat zijn ‘intellectuele negerin’ niet bestaat en realiseert zich dat hij Naomi nodig heeft. Zij is echter al een andere relatie begonnen. Ook is hij op zoek naar zichzelf. Hij wil weten of hij thuishoort bij de ‘wittemannen’ of de allochtonen.

d. Naomi: Naomi is Davids eerste vriendinnetje. Ze kregen verkering in de eerste klas van de middelbare school. Naomi is een keurig meisje dat haar leven goed op orde heeft. Ze houdt van David, maar door alle dingen die hij doet en doordat hij vrij afstandelijk is tegenover haar, krijgt ze een andere vriend. Ze is slim en rustig.

Rowanda: Rowanda is een grote Surinaamse negerin. Ze krijgt een relatie met David als hij op zoek gaat naar de ‘intellectuele negerin’. Rowanda hecht veel waarde aan trouw en eerlijkheid. Ze woont bij haar familie en ze heeft twee kinderen.

Ben & Daan: Davids beste vrienden van de middelbare school. Zij hebben allebei een studie gekozen. De relatie tussen de vrienden verwatert. Daan krijgt aan het eind van het boek een relatie met Naomi.

Rosalynn: Een zwarte vrouw die David ontmoet in Amerika. Ze geeft les op de Universiteit. Ze is heel slim. Ze zorgt ervoor dat David realiseert dat de ‘intellectuele negerin’, zoals hij hem zou willen, niet bestaat.

Ryan: Wanneer David op zoek gaat naar de intellectuele negerin ontmoet hij Ryan. Ryan brengt David in contact met veel vrouwen en zorgt ervoor dat David dingen doet die hij anders nooit zou doen. Van veel van deze dingen heeft David spijt.

Naima: Een Marokkaanse caissière die David ontmoet in de supermarkt. Ze doet altijd aardig tegen hem. Aan het eind van het boek beginnen ze een relatie.

e. Helpers:

Rosalynn: Zij zorgt ervoor dat David beseft dat de intellectuele negerin niet bestaat.

Naima: Zij is altijd aardig voor David en begint later een relatie met hem.

Ryan: Hij helpt David in de zoektocht naar de intellectuele negerin, en helpt hem op weg naar de realisatie dat deze wereld niet bij David past.

Tegenstanders:

Davids ouders: Davids ouders leggen heel veel druk op David waardoor hij niet meer weet of hij wel bij de mensen in Oud-Zuid past.

Ryan: Ryan zorgt ervoor dat David veel dingen doet waar hij later spijt van krijgt.

f. Het verhaal speelt zich vooral af in Amsterdam, op verschillende locaties. Later in het boek speelt het verhaal zich af in Amerika. Daarna weer in Amsterdam. Het is een vrij actueel verhaal. Het boek speelt zich waarschijnlijk af in +- 2007. Er wordt veel gepraat over mobiele telefoons en andere hedendaagse technologie, daaraan kun je zien dat het verhaal zich niet ver in het verleden afspeelde.

 

 

 

 

2. Hoe wordt verteld?

a. Verteltijd: 286 blz.

Vertelde tijd: Het boek bestaat uit drie delen: Februari, Maart en April. De verteltijd is drie maanden.

Historische tijd: Het boek speelt zich waarschijnlijk af in het heden (op het moment dat het geschreven werd). Nu is dat dus een jaar of 10 geleden. Er wordt namelijk veel gepraat over moderne technologie en maatschappelijke problemen die op dit moment aan de orde zijn.

b. Het boek is niet-chronologisch opgebouwd. Er worden vaak dingen verteld over het verleden van David. Ook spelen er vaak twee verhaallijnen door elkaar heen in korte hoofdstukken. Zo gaat David bijvoorbeeld in het ene hoofdstuk naar een feest van een vriend, terwijl hij het volgende hoofdstuk heel ergens anders is. Het hoofdstuk dáárna speelt zich dan weer af op het feest. Zulke dingen komen vaak voor.

c. Het laat verschillende kanten van David zien. Doordat het verhaal niet-chronologisch is leer je David beter kennen. Ook zorgt het ervoor dat het boek interessant blijft en je moet blijven opletten.

d. Belangrijke verhaalmotieven uit dit boek zijn:

Discriminatie en vooroordelen: Het komt vaak voor dat David gediscrimineerd wordt doordat hij eruitziet als een Marokkaan.

Het verschil tussen verschillende culturen: Er wordt veel nadruk gelegd op het verschil tussen de mensen in Oud-Zuid (alleen maar nette mensen), en allochtonen. Dit wordt nog eens extra benadrukt wanneer Davids ouders bij de familie van Rowanda gaan eten.

Seksualiteit: Er wordt veel gepraat over de seksuele voorkeuren van David. Hij wil een grote zwarte vrouw die tegelijkertijd intellectueel is. Er wordt veel aandacht besteed aan dit beeld en aan de seksuele ervaringen van David.

e. Leidmotieven uit dit verhaal zijn:

De zin ‘Alleen maar nette mensen’: Deze zin wordt vaak gebruikt. Er wordt mee verwezen naar de buurt waar David uit komt. Soms wordt het op een positieve manier gebruikt en soms op een negatieve.

Hello Kitty: Er wordt vaak verwezen naar Hello Kitty. Naomi hield heel veel van Hello Kitty. Die spullen van Naomi zijn iets wat vaak terugkomt als hij aan Naomi denkt. Ook wordt hij vaak geconfronteerd met het zien van Hello Kitty spullen, waardoor hij weer aan Naomi moet denken.

f. Ik-vertelinstantie. Je staat in de schoenen van David en ziet het uit zijn ogen. Dit kun je meteen bij de eerste zin van het boek al zien: “’Dag schoonheid”, zei ik.’

g. Door deze vertelinstantie kun je je beter inleven in David. Je begrijpt beter wat hij voelt en waarom dat zo is.

h. Het verhaal bevat geen motto.

i. Het thema van dit verhaal is de zoektocht naar jezelf. Het hele boek draait om de zoektocht van David naar zichzelf. Je weet waarom hij op zoek is, wat hij zoekt en in het boek zie je op welke manier hij dat doet en welk effect de gebeurtenissen op hem hebben.

 

3. Over de schrijver en zijn achtergrond.

a. Robert Vuijsje is auteur en journalist. Hij is van Joodse afkomst en geboren in Amsterdam op 12 oktober 1970. Het boek Alleen maar nette mensen is zijn eerste en bekendste werk. Zijn tweede roman, Beste vriend, verscheen in 2012. Hij heeft in 2009 de Gouden Uil gewonnen en in 2010 heeft hij de Inktaap gewonnen. Hij heeft Sociologie en Amerikanistiek gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam, nadat hij het Barlaeus Gymnasium doorliep.

b. Robert Vuijsje wil in zijn boeken schrijven over wat hij om zich heen ziet. Dit zie je terug in interviews en je kunt het ook zien in het boek Alleen maar nette mensen. Zo heeft David op dezelfde middelbare school gezeten als Robert, woonde David net als Robert in Amsterdam en hebben ze allebei een fascinatie voor zwarte vrouwen.

 

Toegevoegd

Samenvatting

Voor deze bespreking is gebruikgemaakt van: Robert Vuijsje, Alleen maar nette mensen. Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 2008.

 

PROLOOG (p. 5-10)

David Samuels maakt kennis met Rowanda, een struise Surinaamse, die haar naam op twee gouden voortanden heeft staan. In een fragment uit zijn dagboek geeft hij een inventarisatie van allerlei wederzijdse vooroordelen in de multiculturele samenleving.

 

FEBRUARI (p. 11-97)

David (21) is het enige, verwende kind van welgestelde Joodse ouders in Amsterdam Oud-Zuid. Volgens zijn moeder, juriste, wonen daar uitsluitend 'nette' (niet-allochtone!) mensen. Zijn vader, vroeger hippie, is hoofd van een actualiteitenprogramma bij de publieke omroep. David heeft zijn buik vol van al die 'nette' mensen in zijn omgeving. Hij heeft drie jaar geleden zijn gymnasiumopleiding aan het Barlaeus voltooid en tot ergernis van zijn ouders nog niet gekozen voor een universitaire studie. Zijn ouders tolereren met enige moeite zijn verkering met de eveneens Joodse Naomi, een aardig maar wat braaf meisje, dat hij sinds zijn twaalfde kent. Net als zijn vrienden Bas en Daan studeert zij wél door.

David woont op zichzelf en krijgt een ruime toelage van zijn ouders. De spanning met Naomi is eraf en hij raakt steeds meer geïnteresseerd in zwarte vrouwen met dikke billen en grote cupmaten. Het liefst heeft hij 'de Sherida-ketting', een intellectuele negerin (p. 36-37). Om het tij te keren sturen zijn ouders hem naar dokter Bornstein, een bevriende psychiater, om over zijn 'problemen met vrouwen' (p. 23) te praten. Bornstein krijgt echter geen vat op David.

Via een allochtoon ex-schoolvriendje komt David op een negerinnendisco in contact met de goedgebekte Rowanda. Ze is 24, heeft twee kinderen maar 'praat niet meer met hun vaders' (p. 59). Ze vindt David wel grappig, taxeert hem vanwege zijn uiterlijk als een Marokkaan, en blijkt vooral geïnteresseerd in zijn geld. Ze nodigt hem de volgende avond al uit bij haar thuis, waar ze woont met haar moeder en twee broertjes. Bij het vrijen staat hij versteld van haar borstomvang (bh-cup 95F) en is zij wat teleurgesteld in zijn kleine 'dick' (p. 81).

Om zijn buurt te laten zien neemt hij haar mee in de P.C. Hooftstraat. Ze baren nogal wat opzien. Een bewaker in een winkel vraagt David of hij Nederlands spreekt en of hij even in zijn tas mag kijken. Als ze 's avonds een luxe club willen binnengaan, worden ze door een Marokkaanse portier geweigerd omdat het een besloten avond is.

 

MAART (p. 99-226)

David maakt nader kennis met Rowanda's broers en neven, die er een dubbele moraal op na houden: ze hebben weliswaar een vaste vriendin of zijn getrouwd, maar 'ballen' er rustig op los (p. 101) en scheppen flink op over hun veroveringen.

David neemt Rowanda mee naar zijn ouders. Ze valt nogal uit de toon en vindt dat zijn ouders vreemde vragen stellen, zoals wat ze voor de kost doet. Omgekeerd verbazen zij zich over de in hun ogen vreemde gewoonten, als ze een tegenbezoek brengen.

Ryan, een neef van Rowanda, neemt David mee om te gaan stappen. Net als David danst met een Antilliaanse, arriveert Rowanda, die begint te schreeuwen en te slaan, waarna ze door de beveiliging buiten wordt gezet. Als hij haar de volgende dag belt, zegt ze dat ze niet meer met hem wil praten.

Op advies van Ryan bezoekt David datingsites op internet. Zo komt hij in contact met LadySoul (Muriel), met wie hij afspreekt. Ze blijkt grote borsten te hebben. Vol afgrijzen kijkt hij toe als ze op het condoom spuugt en lukt het hem niet om een erectie te houden.

Uit flashbacks wordt duidelijk dat David en Naomi vlak voor de kerst tevergeefs geprobeerd hebben hun relatie een impuls te geven in een luxe hotelsuite. David is afwezig, weet niet goed wat hij wil. Naomi accepteert zijn houding, gunt hem tijd om na te denken en probeert hem te stimuleren met lieve sms'jes, waarin ze hem bemoedigt.

David zoekt Rowanda op. Zij verwijt hem dat hij gelogen heeft en wil tijd om over hun relatie na te denken. Er volgen nog enkele bezoeken. Op een keer wordt ze zo woedend dat ze zijn mobiel tegen de muur kapot gooit en hem krabt en bijt.

Via Ryan komt hij terecht in de kelderbox van een zwarte vrouw. Ryan wil als eerste en David wordt door haar oraal bevredigd. Hij ziet alles als in een film aan zich voorbijtrekken.

Hij papt met wisselend succes aan met zwarte vrouwen en probeert een afspraak te maken. Nadat hij bij zo'n versierpoging in elkaar is geslagen door een man, vraagt hij zich af wat hij aan het doen is en of hij niet 'gewoon bij Naomi' hoort (p. 196). Bij Spoedeisende Hulp ontmoet hij Esther, Daans vriendin, die daar haar co-schap loopt en het verder heeft geschopt dan hij. Bij Albert Heijn vraagt Naima, een Marokkaanse caissière, hoe hij aan de verwondingen in zijn gezicht is gekomen. Hij zegt dat hij tegen een deur is opgelopen.

Hij spreekt af met Ryan en komt terecht bij een Antilliaanse vrouw, die groepsseks wil. Vier mannen lossen elkaar af. Als David, als laatste aan de beurt, merkt dat ze het eigenlijk liever niet met een Marokkaan wil doen, vertrekt hij.

Op aandringen van zijn moeder bezoekt David dokter Bornstein maar weer eens. Hij zegt dat hij naar Memphis, Tennessee wil, omdat de kans groot is dat hij daar een intellectuele negerin ontmoet.

 

APRIL (p. 227-286)

David haalt zijn ouders over hem geld te geven voor zijn reis naar Amerika en zijn verblijf daar. In Memphis komt hij er al snel achter dat hij flink voor seks moet betalen. Zo vraagt het negerinnetje LaShondra vijftig dollar, zodat ze haar nagels kan laten doen, en bieden stripteasedanseressen voor twintig dollar een vip-behandeling aan. Hij ontmoet Diamond, het meisje met de grootste borsten, die hem voor twintig dollar 'fun' belooft (p. 252). In arren moede begint hij tegen haar over Naomi te praten.

In een bibliotheek zoekt hij via de computer contact met zijn vriend Bas. Een negerin biedt hulp aan, en stelt zich voor als Rosalynn, docent Computer Science op de universiteit. Ze maken een afspraak in een museum en praten over literatuur en de zin van het leven. Ze shoppen samen en David koopt allerlei cadeautjes voor Naomi, zoals een gouden armband met hun voornamen.

Volgens afspraak belt hij dokter Bornstein. Hij zegt hem dat hij de intellectuele negerin heeft gevonden, maar dat ze een utopie is, eigenlijk net zo saai blijkt als de intellectuele witte vrouw. 'Dan kan ik beter bij Naomi zijn (...), zij hield echt van me' (p. 262).

Op de terugvlucht merkt hij dat het Nederlandse echtpaar naast hem denkt dat hij een Marokkaanse terrorist is. Ze spreken met elkaar af de stewardess te waarschuwen zodra hij iets verdachts doet. Bij de douane moet hij zijn bagage laten onderzoeken.

Van Bas hoort hij dat Naomi sinds kort met zijn vriend Daan gaat. Hij belt Naomi en die bevestigt het bericht. Het welkomstfeestje van zijn moeder is geen succes: nogal wat gasten komen niet opdagen en David is uit zijn gewone doen. Hij belt Daan, die hem duidelijk maakt dat David er zelf voor heeft gekozen om Naomi te verlaten. Ryan deelt hem door de telefoon mee dat Rowanda een nieuwe vriend heeft en nooit meer een blanke wil. Naomi belt David en zegt dat ze niet anders kon, dat het 'te negatief' werd en ze verder wilde (p. 278). Enkele dagen later belt hij bij haar moeder aan, maar die laat weten dat Naomi er niet is en weigert hem binnen te laten.

Op Koninginnedag ziet David hoe enkele leden van het koninklijk huis zich uitsloven. Als hij de kroonprins ziet zaklopen, beseft hij dat hij niet bij dit land wil horen. Ook Surinamers wijzen hem af. Alleen Marokkanen doen vriendelijk tegen hem. Moet hij dan maar Marokkaan worden?

Bij het Concertgebouw ontmoet hij Naima. Hij vraagt of ze goed kan koken en of ze dat een keer voor hem wil doen. Dat wil ze wel, maar dan moet hij eerst enkele keren met haar uit gaan. 'Dat lijkt me een strak plan', zegt hij (p. 286).

 

Bron: http://uittrekselbank.nbdbiblion.nl/uittrekselbank/abonnee/detail?tek_id=295384

 

Recensie 1

Wat zijn de overeenkomsten tussen Herman Koch en Robert Vuijsje, behalve dat ze allebei een bestseller schreven, respectievelijk Het Diner en Alleen maar nette mensen? Geen van beiden is geboren schrijver: Koch is televisiekomiek, Vuijsje Nieuwe Revu-journalist. Beiden schreven korte hoofdstukken vol korte, gewone zinnen met korte, gewone woorden. Maar de belangrijkste overeenkomst is wel dat van beiden gezegd wordt dat ze 'de straat' de literatuur binnen hebben gehaald. Daarmee wordt bedoeld: dit zijn geen schrijvers die alleen maar hun navel bestuderen maar ook eens de straat op gaan, en de verschijnselen die ze daar tegenkomen een plaats geven in hun werk.

Bij Het diner zijn het tieners die per ongeluk, of niet zo per ongeluk, een zwerver om zeep helpen, en hun ouders die worstelen met die wetenschap. Bij Alleen maar nette mensen bestaat 'de straat' uit een buurt, namelijk de Amsterdamse Bijlmer, en meer in het bijzonder de donkerste, rondborstigste vrouwen die daar wonen en hoe een Joodse jongen uit Oud-Zuid pogingen doet om bij hen in het gevlij, c.q. in bed te komen.

Er is nog een overeenkomst: in recensies van beide boeken komt de aantekening 'verontrustend' voor. Wie de boeken heeft gelezen weet meteen waarover het gaat. In Het diner de scène waarin de zwerver wordt bedolven onder een hoop afval en een van de tieners dit tafereel met zijn mobieltje filmt. In Alleen maar nette mensen de gangbang met een jonge, zwarte moeder in een garagebox waaraan onze Joodse held (of antiheld) met lichte tegenzin deelneemt.

Wie deze scènes verontrustend vindt, heeft de laatste decennia onder een steen geleefd. Een willekeurige Nieuwe Revu is verontrustender dan alle verontrustende scènes in Het diner en Alleen maar nette mensen bij elkaar.

Heus, ik misgun Koch en Vuijsje hun succes niet. Maar deprimerend is het wel als dit de schrijvers zijn die Nederlanders op handen dragen (en, in het geval van Vuijsje, die literaire jury's nomineren en bekronen). Het diner en Alleen maar nette mensen zijn geen romans die tot de verbeelding spreken, aan het denken zetten of uitblinken in stilistische brille. Het zijn matig geschreven, makkelijk weglezende, middlebrow boeken die wemelen van de witregels en de clichés. De schrijver P.F. Thomése bedacht er een mooi woord voor: vergeetproza.

Recensent: Chris Morgenstern

Bron: http://literom.nbdbiblion.nl/literom/resultaten/102319

 

 

 

 

 

Recensie 2

Vuijsjes boek is net als dat van Kluun

In literair opzicht stelt Alleen maar nette mensen weinig voor en is de bekroning ervan met de Gouden Uil een belediging voor literatuurliefhebbers, vindt Stine Jensen.

Robert Vuijsje is ineens overal. Verhit debatteert men over het vermeende 'seksisme' en 'racisme' in Alleen maar nette mensen. Dat boek gaat over een Joodse jongen die eruitziet als een Marokkaan en op zoek is naar een intellectuele negerin (hersens, maar cup 95F, 'dikke bil') die zich maar niet laat vinden. Sommige vrouwen zijn boos omdat zij zich niet herkennen in de stigmatiserende beelden van 'de zwarte vrouw' die Vuijsje schetst ; anderen vinden juist dat ze een interessant kijkje krijgen in een bevolkingsgroep (negers) en een wijk van Amsterdam (de Bijlmer) die ze nog niet kenden (Hanneke Groenteman in het tv-programma Vrouw en Paard). Het feministische platform Women Inc. organiseerde zelfs een debat met Vuijsje over de stereotypering van de zwarte vrouw in zijn boek.

De beeldvormingskwestie vindt men zó belangrijk dat dagbladen en tijdschriften zelfs overgaan tot het afdrukken van opinieartikelen van mensen die schrijven dat ze het boek nog niet gelezen hebben, maar alvast kwijt willen hoe leuk ze het vinden dat een witte man valt op 'negerinnenbillen' of hoe dom het is dat zwarte en witte vrouwen zich iets aantrekken van een boek dat toch duidelijk 'roman' op het omslag heeft staan.

Vuijsje zelf raakt er een beetje van in de war. Dan weer verdedigt hij zich door te stellen dat het om 'fictie' gaat, en dat hij heus zelf niet zo dom is als zijn personage David, dan weer vindt hij dat hij laat zien hoe mensen 'echt' praten als er niemand bij is, en dat hij niet zo 'politiek correct' is. Hij zou zich beter kunnen verdedigen door te stellen dat zijn boek niet zozeer over zwarte vrouwen gaat als wel over een Joodse bruine man met een pathologische obsessie voor negerinnen. De volgende vraag zou dan natuurlijk zijn of het boek daarover werkelijk iets interessants te melden heeft. En dat staat of valt dan weer met de vraag of de hoofdpersoon dan wel de schrijver, zich reflexief verhoudt tot zijn obsessie.

Tot nu toe overschaduwt de beeldvormingskwestie de vraag naar de literaire kwaliteit van Alleen maar nette mensen. Literaire critici zijn opvallend stil in het debat. Ik zou graag zien dat een jurylid van de Gouden Uil een toelichting gaf bij de beslissing Vuijsjes boek uit te roepen tot het belangrijkste literaire werk van het jaar. Vuijsje ontving de Gouden Uil met een stilistisch argument betreffende zijn ritmische dialogen: "Vuijsjes dialogen swingen als een Afrikaanse tiet, het ritme zit strakker dan een negerinnenbil in een te kleine legging met luipaardmotief." Ook werd hij genomineerd voor de prestigieuze Libris Literatuurprijs; het rapport sprak van een "onorthodoxe en gewaagde vertelling" en een "prachtige vorm en inhoud". Critici als Pieter Steinz en Elsbeth Etty waren al eerder onder de indruk van de originaliteit omdat eigentijdse communicatie werd opgenomen, zoals msn- en sms-dialogen. Alsof Kluun nooit is gedebuteerd.

Laten we even zo'n briljante dialoog in heel eigentijdse msn-taal bekijken.

David zegt: Aloha

Naomi86 zegt: Hi

David zegt: Alles goed?

Naomi86 zegt: Ja hoor, en met jou?

Deze chat- en sms-sessies en andere 'inhoudsloze dialogen' en 'half afgemaakte gedachten' zouden juist zo raak zijn omdat ze laten zien dat de 'moderne tijd' is doorgedrongen (juryrapport Libris Literatuurprijs). Zo lust ik er ook nog wel een. Natuurlijk, het boek is vlot geschreven. Maar zou je dit boek ooit een tweede keer willen lezen vanwege de stijl? Staat er ook maar één fraaie beeldspraak of ontroerende, voortreffelijke zin in?

Laten we eerlijk zijn. Alleen maar nette mensen laat zich in stilistisch opzicht het beste vergelijken met de vlotheid van Kluuns Komt een vrouw bij de dokter: man neukt lekker veel in de rondte, gaat flink vreemd, en zegt het allemaal 'eerlijk' hardop. Heerlijk controversieel en lekker interessant. Eigenlijk doet het me sterk denken aan Heleen van Royens Godin van de Jacht, de vrouwelijke pendant die, heel provocatief, als witte vrouw op zoek gaat naar een lekkere grote zwarte negerlul. Als Vuijsje een 'treffende zedenschets van bepaalde milieus' heeft geschreven, dan hebben Kluun en Van Royen dat natuurlijk ook en moeten zij ogenblikkelijk met terugwerkende kracht genomineerd worden voor de AKO, de Libris en de Gouden Uil.

De vraag die ertoe zou moeten doen, is wat mij betreft dus niet of Alleen maar nette mensen 'fictie' is of niet, maar of het 'goede' fictie is. Dat heeft te maken met stijl en met inhoud. Alleen maar nette mensen had een beregoed boek kunnen zijn. Wat het boek inhoudelijk interessant had kunnen maken, is het aspect van een Jood die eruitziet als een Marokkaan en daarom een buitenstaander is. Je zou zelfs ook kunnen stellen dat Vuijsje een stereotype ontkracht: Joodse mannen - zie David - kunnen heel dom zijn, en dik, en hoeven niet over te lopen van verbaal talent of zelfreflectie. Misschien dat hij - David - daarom zelf ook denkt dat hij meer kans maakt met een negerin: in zijn eigen sociale klasse komt hij niet aan de bak. Maar omdat David uit een intellectueel milieu komt, is hij op zoek naar een intellectuele negerin. Wat een intellectuele negerin nou precies zou moeten met een domme jodenjongen als David wordt niet duidelijk. Over die Joods-Marokkaanse identiteitscrisis gaat het maar een paar bladzijden, en helaas pas echt overtuigend op het einde. De 'ironie' die het boek tot een satirische zedenschets zou moeten verheffen, is dan allang doodgeslagen door bladzijdenlang vermoeiende neukpartijen. Met negerinnen.

Vrijwel de enige, terechte kritische opmerking over de literaire waarde van Alleen maar nette mensen kwam van de critica en schrijfster Marja Pruis. Zij schreef in De Groene Amsterdammer: "Vuijsjes stijl doet nogal klompendanserig aan. Zijn boek is goed geschreven zoals boodschappenlijstjes goed zijn geschreven." Alleen maar nette mensen is ongetwijfeld 'geëngageerd', onmiskenbaar een boek over 'de multiculturele samenleving' volgens het motto 'integratie door penetratie', maar is het een goede roman? Kom nou, daarvoor stelt het boek in literair opzicht echt te weinig voor. Het is misschien een 'geinige' belediging voor zwarte vrouwen en het intellectuele milieu in Oud-Zuid, maar bovenal is de bekroning met de Gouden Uil en de nominatie voor de Libris een belediging voor alle literatuurliefhebbers.

Bron: http://literom.nbdbiblion.nl/literom/resultaten/102398