Cynthia Mc Leod, Hoe duur was de suiker, Conserve, Suriname, zestiende druk 2003, 292 blz.
Eerste druk 1987. In het boek wordt de ellende van slavernij beschreven, maar dit is slecht een decor voor het verhaal over de slavenmakers. De roman gaat over het leven van Elza en Sarith, dochters uit een joodse plantenfamilie, en over hun slaven. Het speelt zicht af in de periode van 1765 tot 1779. Het is de tijd van de suikercultuur, maar ook de periode van de Boni-oorlogen. Elza is een lief meisje. Totaal het tegenovergestelde van haar stiefzus Sarith. Sarith is mooi, maar erg verwend. Je leest veel over uitgebreide dialogen waar deze zussen over denken. Dit gaat vooral over liefde en feesten. Het beeld dat je hierbij krijgt is dat slavernij alleen maar liefde over liefde ging. Maar Mc Leod is dit tegen weten te gaan door ook het vreselijke beeld van de slavernij te laten zien. Bijvoorbeeld de straffen te beschrijven die aan de slaven werden gegeven als ze niet naar hun meester(es) luisteren. Dit is dan ook alles wat de zwarte vrouwen in het boek voor ogen hebben: hun meester(es) gelukkig maken. Dit zie je ook terug in het boek. Mini-Mini, slaaf van Sarith, komt namelijk zijdelings aan orde in het boek. Mini-Mini wordt verliefd op de man van Sarith. Sarith wil haar verkopen om dit tegen te gaan, maar haar man koopt Mini-Mini vrij. Sarith doet dit vooral uit eigenbelang, want zij is erg jaloers dat haar man zo close is met haar slaaf. Sarith doet meer egoïstische dingen, zoals naar bed gaan met de man van haar eigen stiefzus. Sarith weet dat ze mooi is en elke man kan verleiden, maar gelukkig is ze niet. Dus als zij niet gelukkig kan zijn, kan haar lelijkere zus dat ook niet, vindt zij. De man van Elza, Rutger, stopt dit uiteindelijk. Rutger lijkt de enige blanke in Suriname met een beetje verstand. Hij vindt namelijk dat de slaven beter behandeld moeten worden, zodat ze niet weg willen lopen en zich bij de weglopers aansluiten.
Wat nou precies bedoeld wordt met de titel, wordt duidelijk in het verhaal. De hand van een slaaf komt namelijk tussen de rollers van een suikermolen. Rutger heeft het dan over dat dat de prijs is die de slaven voor onze suiker betalen. De suiker van de blanke wordt duur betaald. Slaven worden mishandeld, vermoord en dat allemaal voor de suiker. Dit heeft Mc Leod goed beschreven en duidelijk gemaakt. De manier waarop dit verhaal geschreven is, is erg levendig. Door Mc Leod haar schrijfstijl lijkt het net alsof je tussen de hardwerkende slaven staat en de feestjes zelf bijwoont. Mc Leod kan zo levendig schrijven dat het echt lijkt alsof je het leed van de slaven voelt. Ook leef je hierdoor erg mee met Elza en Mini-Mini. Ook met Sarith, wie je op momenten een klap kan geven, maar ook kan omarmen. Zij is immer ook maar een product van haar opvoeding en omgeving. Ze weet niet beter. Mc Leod heeft fictie met feiten ook fantastisch gecombineerd. Het verhaal van Elza en Sarith heeft nooit bestaan, maar de plantages en Boni-oorlogen wel. Ook heeft Mc Leod de situatie waarin de slaven wonen goed beschreven. Je ziet dat alle plantage eigenaren verschillen in hoe ze hun slaven behandelen. Sommige behandelen ze erg wreed terwijl andere ervoor zorgen dat de slaven een zo goed mogelijk leven hebben. Ik her zeer genoten van dit boek en zou het zeker aan anderen aanraden. Ik zou het ook niet erg vinden om het boek nog een keer te lezen en dat heb ik normaal nooit met boeken. Dit is een van de beste boeken die ik ooit heb gelezen en ik zou het niet snel vergeten.