Feitelijke gegevens

• 3e druk, 2006
• 110 pagina's
• Uitgeverij: Contact

Flaptekst

Eerste zin

Ergens, in de vele verhalenbanken die her en der zijn aangelegd om uit te kunnen putten wanneer de wereld een vertelling nodig heeft, moet de fabel zijn terug te vinden die ons zegt dat men bij zijn aankomst in het rijk der doden een kenmerk moet melden, slechts één, dat het hele voorbije leven typeerde.

Samenvatting

Mevrouw Verona is 82 jaar en woont op een heuvel in het afgelegen dorp Oucwègne. Het kenmerk dat haar typeert is dat ze haar leven lang steeds is vergezeld door honden, zonder dat ze hier zelf bewust voor koos. Haar man, meneer Pottenbakker, is al jaren geleden overleden en mevrouw Verona is van mening dat haar tijd ook is gekomen. Met haar hond in haar kielzog daalt ze voor de laatste keer de heuvel af, om daar te sterven.

Oucwègne bestaat uit drie heuvels en er ligt een rivier. Jaren terug, toen mevrouw Verona en meneer Pottenbakker elkaar net kenden, hebben ze hier samen een huis gekocht omdat zij 'hier zou kunnen sterven' en hij 'hier ongelukkig kon zijn'.

In de winter komt men samen in de voormalige katholieke cinema, die als soort kantine dient. Er wordt fanatiek pétanque gespeeld (een variant van jeu de boules) en fanatiek bier gedronken. Een van de bezoekers is Robert, een al wat oudere man. Hij probeert zijn rookgedrag te veranderen en heeft op iedere sigaar het tijdstip geschreven waarop hij die mag oproken. Wanneer hij dood wordt gevonden, is wel het tijdstip te herleiden waarop hij is overleden, maar niet de dag.

Mevrouw Verona en meneer Pottenbakker blijken een stuk bos in hun bezit te krijgen bij de aankoop van hun huis. De zieke of omgevallen bomen gebruiken ze als brandhout en wanneer meneer Pottenbakker te horen krijgt dat hij ziek is, begint hij zo veel mogelijk hout te kappen zodat zijn vrouw na zijn dood nog warm kan blijven. Het leek een onuitputtelijke voorraad, maar op een februaridag stookt mevrouw Verona het laatste blok op en dit is het moment dat ze besluit voor de laatste keer de heuvel af te dalen.

Oucwègne heeft geen eigen dokterspraktijk en daarom raadplegen de meeste inwoners Mme Lunette, de dierenarts, wanneer zij ergens last van hebben. Erg discreet is Mme Lunette niet, dus zodra zij weet dat je iets hebt, weet eigenlijk direct het hele dorp het ook. Zij constateert dat meneer Pottenbakker ongeneeslijk ziek is.

Eigenaardig genoeg worden er vrijwel alleen maar jongens geboren in Oucwègne. Dit zorgt voor leegloop van het dorp. De theorie die hierover in het dorp bestaat, is dat dit voortkomt uit de periode dat er veel arbeiders uit het noorden naar het dorp kwamen. Zij bezwangerden de meisjes in het dorp en keerden daarna weer terug naar huis. De kinderen die daaruit voortkwamen droegen de namen van hun moeders en sindsdien zou er vloek hangen over de baarmoeders in Oucwègne. 

De dorpelingen veronderstelden dat het meneer Pottenbakkers keuze was om in Oucwègne te gaan wonen. Hij was componist en men verwachtte dat hij daarom het afgezonderde bestaan op de heuvel verkoos boven het leven in een drukke stad. Na de dood van meneer Pottenbakker verwacht men dan ook dat mevrouw Verona zal verhuizen, maar ze blijft op de heuvel wonen. 

In de kantine van de oude katholieke cinema staat ook een kicker (een tafelvoetbalspel) en dit spel wordt uiterst serieus genomen. Meneer Pottenbakker moest het, ondanks de ervaring uit zijn jeugd, doen met enkele overwinningen. Vaak speelde hij met mevrouw Verona als één team en wanneer mevrouw Verona na het overlijden van haar man weer eens iemand uitdaagt voor een partijtje, werpt ze volgens de dorpelingen haar rouw af.

De dorpelingen zijn blij met deze ontwikkelingen en hopen dat ze een kans maken het bed te delen met mevrouw Verona. In deze fantasieën blijft geen van de mannen slapen, omdat dit nog steeds aan voorbehouden is aan meneer Pottenbakker. Wanneer de mannen het bed verlaten, laten ze een huilende mevrouw Verona achter.

Onderaan de heuvel zit mevrouw Verona wat met haar vingers te tokkelen. Ze heeft tijdens haar leven veel jongeren pianoles gegeven. Zelf was ze begonnen met cello spelen, maar leerde later ook pianospelen. Door veel collega's werd ze gezien als de vrouw van, omdat haar man een bekende componist was.  

In Oucwègne wordt de burgemeester gekozen via een speciale procedure. Er wordt namelijk een raap verstopt in het dorp door de huidige burgemeester. Degene die deze raap vindt, wordt de nieuwe burgemeester. Zo gebeurt het dat op een bepaald moment een koe voor een jaar burgemeester wordt. 

In het dorp bevindt zich ook een kruidenierswinkeltje dat wordt gerund door Rosetta Courthéoux. Zij is van mening dat alles verkocht kan worden en verkoopt bijvoorbeeld conservenblikken die al jaren hebben staan gisten. Corneille komt vaak in het kruidenierswinkeltje, maar heeft nooit geld bij zich en koopt alles op de pof. Rosetta schrijft alles op, maar verwacht niet dat ze het geld ooit krijgt. Op een dag komt Corneille toch zijn rekening vereffenen en Rosetta kan hierdoor met pensioen.

Op een dag besluit mevrouw Verona de boom waaraan haar man zich heeft opgehangen, te laten omhakken. Ze vraagt een cellobouwer of hij er een cello van wil maken. Omdat het hout eerst moet uitdrogen, duurt het twintig jaar voor mevrouw Verona haar cello krijgt.

Mevrouw Verona betrapt zich er soms op dat ze tegen haar overleden man praat. Ook draagt ze wel eens zijn kleren, om zijn geur om haar heen te hebben. In huis is hij nog overal aanwezig, en toch mist ze hem.

Na twintig jaar is de cello klaar en deze wordt bij mevrouw Verona thuis afgeleverd. Omdat de cello uit een loofboom is gemaakt (niet geschikt voor het maken van instrumenten) is het een lelijke cello. Ze bespeelt hem niet, maar ze verwacht dat het geluid ook lelijk zal zijn. Na weken pas neemt ze haar strijkstok ter hand, en het geluid is inderdaad lelijk.

Mevrouw Verona krijgt het koud op het bankje onderaan de heuvel. Ze strekt nog een laatste keer haar benen en gaat op een rotsblok zitten. De hond ligt op haar voeten om haar warm te houden.

Personages

Mevrouw Verona

Mevrouw Verona is het hoofdpersonage. Wanneer ze besluit de heuvel af te dalen, is ze 82 jaar. Ze is celliste en heeft jarenlang pianoles gegeven. Op de academie heeft ze dan ook haar man ontmoet, Meneer Pottenbakker. Wanneer hij overlijdt, blijft Mevrouw Verona alleen achter in het dorp Oucwègne. Ze mist haar man en leidt een afgezonderd bestaan. Wanneer het hout op is dat haar man voor haar had verzameld, vindt ze het tijd om ook te sterven.

Meneer Pottenbakker

Meneer Pottenbakker is de man van Mevrouw Verona. Hij heet eigenlijk geen Pottenbakker, maar omdat de dorpelingen wisten dat hij kunstenaar was, gingen ze er vanuit dat hij wel Pottenbakker zou zijn. Zijn hele leven rookt hij stevig, en dat is volgens Mme Lunette de oorzaak van de longkanker die zij bij hem constateert. Als kind heeft hij in een internaat gezeten, waar hij tafelvoetbal leerde spelen. De laatste taak die hij op zich neemt, is het verzamelen van genoeg stookhout voor zijn vrouw, daarna hangt hij zich op, om de aftakeling van zijn ziekte niet mee te hoeven maken.

Quotes

"Toen hij weet kreeg van zijn ziekte had Meneer Pottenbakker zich voorgenomen om nog één strijd te leveren: zoveel mogelijk hout te stapelen, opdat hij zijn vrouw nog tot op haar oude dag warmte kon geven die ook de zijne zou mogen zijn." Bladzijde 32

"Iedereen zou zich herinneren dat het plaatsvond in het jaar dat er een koe burgemeester van Oucwègne werd. Een koe, jawel, om preciezer te zijn: een Blonde d'Aquitaine, bij boeren bekend als een uitstekend vleesras." Bladzijde 72

Thematiek

Dood

De dood is het centrale thema van dit verhaal. Mevrouw Verona daalt voor de laatste keer de heuvel af, om hier de dood tegemoet te treden. Haar man is al jaren geleden overleden en Mevrouw Verona kijkt ernaar uit om zich bij hem te voegen: \'En uiteindelijk was er niets logischer dan dat Mevrouw Verona en Meneer Pottenbakker zouden worden herenigd in die schrikwekkende leegte genaamd De Overkant, het tartte alles van schoonheid indien zij elk in een ander hiernamaalsgedeelte zouden worden ondergebracht.\' (p. 14) De dood van Meneer Pottenbakker speelt een belangrijke rol in het verhaal. Nadat hij te horen krijgt dat hij ongeneeslijk ziek is, berooft hij zichzelf van het leven om een verdere lijdensweg te voorkomen. Voor Mevrouw Verona is hij de liefde van haar leven, en haar leven staat daarna dan ook in teken van rouw. Ze blijft in hetzelfde huis wonen en leeft nog ruim twintig jaar alleen verder, maar het gemis blijft een constante factor in haar leven.

Motieven

Natuur

De natuur komt op verschillende manieren terug in het verhaal. De natuur zorgt er zelf voor dat planten die sterven weer worden opgenomen in de natuur: \'Waar de getakelde reuzen mulden liet hij [Meneer Pottenbakker] de rottenis op haar beloop, zwammen de wortels omspinnen, en wormen verrichten waarvoor ze op aard waren gezet: de sloop.\' (p. 32) Ook via Mme Lunette, de dierenarts die ook als dokter optreedt, komt dit motief aan bod. Zij maakt namelijk geen onderscheid tussen mens en dier, volgens haar is dat onderscheid er niet: \'Hoe ze hun tijd tussen het neuken en het eten verdeelden durfde dan wel eens te variëren, ze waren beide speelballen van bacteriën, kokken, bacillen en spirillen, met dezelfde klieren en dezelfde kankers, en wie de moed had om hierbij stil te staan, begon zich af te vragen waarom het esculapenschap zich had vertakt in een orde voor een beest en een orde voor alle overige beesten.\' (p.37)

Dorpssfeer

In het verhaal wordt veel aandacht besteed aan de sfeer in het dorp en verhalen van de dorpelingen. Meneer Pottenbakker en Mevrouw Verona woonden net iets buiten het dorp, maar de verteller is goed op de hoogte van wat zich allemaal in het dorp heeft afgespeeld. Verschillende dorpelingen die aan bod komen zijn Mme Lunette, Rosetta Courthécoux en Corneille.

Verval

In het verhaal zijn verschillende zaken in verval, zoals bijvoorbeeld het lichaam van Mevrouw Verona: \'De laatste maal dat ze te voet naar boven was gegaan had ze er uren over gedaan en voelde ze zich vernederd door haar eigen botten. Eenmaal boven had ze gezworen zich nooit nog tot een opstand tegen de ouderdom te laten verleiden.\' (p. 19). Het dorp zelf is in zekere zin ook in verval omdat het (op een paar mensen na) langzaam maar zeker leegloopt: \'En zij die bleven, nu nog negenendertig in getal, wel, zij bléven. Met hun pétanqueballen en flessen anijs onder de plataan, en hun liedjes van Aznavour die steeds meer begonnen te klinken als een aftelrijm.\' (p. 84) Maar ook het huis lijkt langzaam af te takelen, het begint steeds meer te kraken.

Trouw

Na de dood van haar man, blijft Mevrouw Verona hem nog haar hele leven trouw. Ze krijgt geen nieuwe man en haar gevoelens voor hem blijft ze in stand houden door bijvoorbeeld zijn kleding te dragen en nog steeds voor hem te koken. Ook de honden, die Mevrouw Verona altijd vergezellen, zijn een teken van trouw. Haar laatste hond volgt haar tot waar hij kan: hij wacht samen met haar op de dood en zal daarna op zoek moeten naar een nieuw baasje.

Motto

Mijn hond is oud. Soms lijdt hij en zijn blik wordt smekend. Ik ben zijn God. Hij weet niet dat er achter de God die hij smeekt en die hem redden zal, een andere staat die hij niet ziet. Staat er nog een andere achter de onze? De hond kruipt voor mijn voeten. Voor wiens voeten moeten wij kruipen?

Jean Ray

Jean Ray is een pseudoniem van de Vlaamse auteur Raymundus Joannes de Kremer (1887-1964). Dit citaat verwijst naar typerende kenmerk van Mevrouw Verona, namelijk dat ze dat ze altijd de volgzaamheid van honden geniet. Er is dan ook een hond aan haar zijde wanneer ze de heuvel afdaalt om haar dood tegemoet te treden. De vraag wat er na de dood is (een poortwachter van de hemel? God?) is relevant voor het verhaal.

Opdracht

Voor Nathalie, eindelijk

Trivia

Oucwègne is een fictief dorpje en is dus niet terug te vinden op de landkaart.

Titelverklaring

De titel is makkelijk te verklaren, Mevrouw Verona daalt namelijk de heuvel af waarop zij jaren heeft gewoond. Het is de bedoeling dat dit de laatste keer is dat ze deze tocht maakt, want ze vindt het tijd om te sterven. Wanneer ze beneden is, zet ze zichzelf op een bankje en overpeinst haar leven. Deze overpeinzingen beslaan een groot deel van het verhaal.

Ook is de titel symbolisch te interpreteren. Wanneer iemand stierf ten tijde van de Oude Grieken daalde hij/zij af naar de onderwereld waar Hades de macht had.

Structuur & perspectief

Het boek bestaat uit 17 korte, met Romeinse cijfers genummerde hoofdstukjes. Het eerste hoofdstukje gaat over het typerende kenmerk van mevrouw Verona, namelijk dat ze het gezelschap van honden aantrekt. Hiermee eindigt het verhaal ook weer: mevrouw Verona zit klaar om te sterven, met haar hond aan haar voeten. Dit maakt de cirkel van het verhaal rond. Daartussen vinden flashbacks plaats naar andere momenten in het leven van Mevrouw Verona. Het verhaal is dus niet chronologisch.

Het verhaal wordt verteld vanuit een alwetende verteller. De verteller is namelijk op de hoogte van de ins en outs van het leven van mevrouw Verona en is tevens op de hoogte van alle gebeurtenissen in het dorp van de afgelopen decennia.

Decor

Het verhaal speelt zich af in Oucwègne, een fictief dorpje in België. Het dorpje bestaat uit drie heuvels en er loopt een rivier doorheen. Het dorpje ligt erg afgelegen, waardoor er een hechte gemeenschap bestaat in het dorp. Het grootste deel van de bevolking bestaat uit mannen, wat voor een leegloop van het dorp zorgt.

Het huis van mevrouw Verona is ligt nog net weer buiten het dorp, wat het nog geïsoleerder maakt. Het huis is altijd bewoond geweest door 'buitenstaanders': 'Het meest geïsoleerde huis in een steeds geïsoleerder dorp bewoonde ze. En voor zover men dit kon nagaan was het steeds bewoond geweest door buitenstaanders, mensen van buiten Oucwègne, die het isolement nog romantisch benaderden en dat later afbetaalden met grote happen uit hun verstand.' (p. 99)

Het huis bevindt zich naast een bos, dat deels tot de grond van het huis behoort. Hierdoor is er altijd genoeg brandhout geweest voor meneer Pottenbakker en mevrouw Verona. Naarmate mevrouw Verona ouder wordt, begint het huis steeds meer te kraken.

Er worden in het verhaal geen exacte tijdsaanduidingen gegeven, maar doordat er geen hedendaagse technologieën aanwezig zijn in het verhaal (zoals mobiele telefoons) lijkt het verhaal zich ongeveer halverwege vorige eeuw af te spelen. Maar doordat het dorpje zo afgelegen ligt, kan het zijn dat ze qua technologie ook nog wat achterlopen. Het verhaal heeft in ieder geval iets tijdsloos, omdat het bijna als een soort sprookje wordt verteld.

Stijl

Ondanks dat het een dun boekje is, is het niet heel makkelijk leesbaar. Dit komt voornamelijk door de soms lange zinsbouw en moeilijke woorden (denk aan xenofoob, notoire atheïsten, sacramenteel, hermetisch). Als je je hierdoor niet laat afschrikken, krijg je er veel humor een geestigheid voor terug. Vooral de passages over het kruidenierswinkeltje en de koe die burgemeester wordt, bevatten veel humor. Daarnaast schrijft Verhulst heel beeldend en hij maakt gebruik van ongewone beeldspraak:

'Van ver zag je de verwoesting komen, het uitspansel spoog kleuren waar geen enkel kind in zijn krijtjesdoos naar greep.' (p. 98)

Het verhaal bevat weinig dialogen, maar omdat het steeds korte hoofdstukjes zijn, wordt het nergens langdradig. Verhulst is een Vlaamse schrijver waardoor je sommige woorden wellicht niet direct herkent. Zo wordt tafelvoetbal 'kicken' genoemd.

Slotzin

Het gezicht van iemand die een portier begroet en zich begeeft naar een balie en daar op de belangrijkste vraag antwoordt dat ze haar hele leven lang de volgzaamheid van honden heeft genoten.

Beoordeling

Het thema van het verhaal is vrij droevig, mevrouw Verona gaat sterven en blikt terug op haar leven. Ze heeft de laatste decennia van haar leven door moeten brengen zonder haar geliefde. Toch wordt het verhaal nergens zwaar omdat mevrouw Verona vooral met veel liefde over het eigenaardige dorp Oucwègne en haar man praat. Droevige gedachten over het gemis van haar man worden afgewisseld door grappige passages. Al met al een erg fijn boekje om te lezen.

Recensies

"Het verhaal van haar afdaling laat zich lezen als een troostrijk liefdeslied dat ook getuigt van een oneindige troosteloosheid." http://nrcboeken.vorige.n...de-dan-god

"Als een oude sage ontrolt zich deze vertelling, en Verhulst hult zich in het gewaad van een wereldwijze sprookspreker die ons meeneemt naar een uithoek, ver van het gewemel van alledag." http://www.volkskrant.nl/...el-af.html