Feitelijke gegevens

• 16e druk, 2001
• 215 pagina's
• Uitgeverij: Uitgeverij De Arbeiderspers

Flaptekst

Eerste zin

Ik krijg naar de graven, het zijn graven uit de byzantijnse tijd.

Samenvatting

Nilgün Yerli woont samen haar met ouders, twee broers en zussen in Turkije. Ze heeft nog een broer, Nusret, maar hij woont niet thuis omdat hij wegens verdenking van diefstal in de gevangenis zit. Als Nilgün tien jaar is, besluiten haar ouders om naar Nederland te verhuizen. De vader van Nilgün heeft namelijk voor vijf jaar lang een baan in Nederland aangeboden gekregen.

In Nederland gaan ze in Heerenveen wonen. Nilgün vindt het erg spannend: de omgeving is anders, de mensen zijn anders en ze moet naar een school waar ze de taal niet spreekt. Ze vindt het allemaal heel erg eng. Gelukkig weet ze elke keer steun bij haar moeder te vinden. Nilgün en haar moeder zijn twee handen op één buik en Nilgün weet dat ze met al haar problemen bij haar moeder terecht kan.

Het wordt voor Nilgün in Nederland langzaamaan duidelijk dat haar vader een dubbelleven lijdt. Hij heeft meerdere vrouwen aan wie hij aandacht wil geven. Daarnaast doet hij erg veel leuke dingen met het geld, waardoor het gezin nog nauwelijks geld heeft om van te leven. Omdat de moeder van Nilgün het zo wil laten en er geen probleem van wil maken, gaat ze aan de slag als garnalenpelster. Thuis aan de keukentafel zit ze hele dagen garnalen te pellen om ook maar een klein beetje geld te verdienen. Van het kleine beetje geld dat ze verdiende betaalde ze de boodschappen en stuurde ze vervolgens een deel naar Nusret in de gevangenis.

Als Nilgün vijftien jaar oud is, besluit het gezin om weer eens terug te gaan naar Turkije. Ze missen iedereen verschrikkelijk waardoor ze hun familie snel weer willen zien.

Als Nilgün ergens met haar familie zit, staat ineens Nusret in de huiskamer. Niemand snapt hoe dit kan, aangezien hij nog in de gevangenis hoort te zitten. Hij vertelt iedereen dat hij alvast vrijgelaten is. Meteen valt het iedereen op hoe Nusret zowel lichamelijk als geestelijk mishandeld is in de gevangenis. Nusret is helemaal in de war en denkt zelfs dat Nilgün, zijn bloedeigen zusje, zijn echtgenote is. Dit resulteert in het feit dat Nilgün continu lichamelijk contact met haar zoekt. Het maakt Nilgün bang. Als ze zich er tegen probeert te verzetten, wordt hij ontzettend boos. Uiteindelijk vertelt Nilgün alles tegen haar moeder. Haar moeder reageert begripvol en wil graag dat Nilgün en Nusret even bij elkaar uit de buurt blijven.

Na een tijdje gaat het gezin met twee auto’s naar Nederland. Destijds bestonden er nog geen mobiele telefoons, waardoor het gezin bij de grens met elkaar afgesproken had. Nilgün zat samen met haar andere broer Nihat in de auto. Haar ouders en Nusret zaten in een andere auto.
Na twee dagen is de andere auto met haar ouders en Nusret nog steeds niet bij de grens. Nilgün en Nihat beginnen zich ernstige zorgen te maken.

Uiteindelijk blijkt de andere auto een auto-ongeluk te hebben gehad. De moeder van Nilgün is overleden en haar vader ligt nog in coma. Van Nusret heeft niemand meer wat gehoord. Hij is nog in leven, maar hij lijkt van de aardbodem verdwenen te zijn.

Er ontbreekt gelijk een zware tijd aan voor Nilgün. Ze mist haar moeder verschrikkelijk. Haar beste vriendin is ineens overleden. Toch besluit ze om na de begrafenis weer terug naar Nederland te vertrekken. Omdat haar vader nog niet voor haar kan zorgen, besluit ze op zichzelf te gaan wonen in een studentenflatje. Ze moet ontzettend hard werken om alles te kunnen bekostigen, maar met al haar doorzettingsvermogen weet ze  haar havo diploma te behalen.

Als haar vader weer gerevalideerd is, ontmoet hij een jonge vrouw met wie hij trouwt. Samen met deze vrouw gaat hij in Turkije wonen. Nu staat Nilgün er voor haar gevoel helemaal alleen voor. Er ontbreekt een erg zware tijd voor haar aan, maar ze weet zich er doorheen te zetten.

Omdat Nilgün opzoek is naar liefde, krijgt ze allemaal (foute) vriendjes. De relaties duren nooit lang, waardoor ze elke keer na gaat denken. Op een gegeven moment komt ze tot de conclusie dat ze de dood van haar moeder gewoon moet accepteren. Ze begint haar gedachten op te schrijven en zo ontstaat er langzaamaan een nieuwe hobby voor haar. Uiteindelijk schrijft ze voor het Parool en treedt ze op in de stadsschouwburg. Het lijkt alsof Nilgün, na het verlies van haar moeder, haar leven weer langzaamaan op de rit krijgt.

Personages

Gungor Baran-Yerli

Gungor Baran-Yerli is de moeder van van Nilgün. De moeder van Nilgün is een ontzettend lieve vrouw die veel om haar kinderen geeft. Hierdoor cijfert ze zichzelf helemaal weg. De titel van dit boek, de garnalenpelster, verwijst naar deze vrouw omdat ze door middel van het pellen van garnalen extra geld wil verdienen zodat ze haar zoon Nusret in de gevangenis kan onderhouden. Uiteindelijk komt Gungor te overlijden tijdens een auto-ongeluk.

Nihat Yerli

Nihat Yerli is een andere broer van Nilgün. Hij komt in het verhaal niet zo vaak voor. Nilgün zit alleen een keer met hem in de auto tijdens de terugreis naar Nederland vanuit Turkije.

Nilgün Yerli

Nilgün Yerli is de ik-personage van het verhaal. Op 11 november 1969 wordt ze geboren in Turkije. Aangezien het leven in Turkije niet makkelijk is, vertrekt ze samen met haar ouders naar Nederland. Ze komt dan in Friesland terecht. Zo snel mogelijk probeert Nilgün haar leven op te pakken, maar ze merkt dat het erg lastig is aangezien ze de taal niet kent. Dankzij haar grote doorzettingsvermogen weet ze na een tijdje toch vrienden te maken in de klas. Nilgün is een erg lief meisje, dat bezorgd is over alle mensen om wie ze geeft. Ze heeft erg veel doorzettingsvermogen en weet wat ze wil in haar leven.

Vader Yerli

De voornaam van de vader van Nilgün is onbekend. De vader van Nilgün werkt als docent in Nederland, waarbij hij exacte vakken in het Turks aan Turkse scholieren leert. Het is een nare egoïstische man die weinig om zijn kinderen lijkt te geven. Daarnaast gaat hij regelmatig vreemd, tot groot verdriet van zijn vrouw.

Nusret Yerli

Nusret Yerli is de achttienjarige broer van Nilgün. Hij zit in de gevangenis omdat hij wordt verdacht van diefstal. Als hij na jaren vrij wordt gelaten, probeert hij seksuele handelingen te verrichten bij Nilgün. Nusret is helemaal de weg kwijt en wordt zoveel mogelijk uit de buurt gehouden van Nilgün. Nusret komt over als een hele nare jongen, die het psychologisch niet meer op een rijtje heeft zitten. Aan het einde van het verhaal, nadat de ouders van Nilgün en Nusret een auto-ongeluk gehad hebben, is hij spoorloos verdwenen. Niemand weet waar hij is.Nusret Yerli is de achttienjarige broer van Nilgün. Hij zit in de gevangenis omdat hij wordt verdacht van diefstal. Als hij na jaren vrij wordt gelaten, probeert hij seksuele handelingen te verrichten bij Nilgün. Nusret is helemaal de weg kwijt en wordt zoveel mogelijk uit de buurt gehouden van Nilgün. Nusret komt over als een hele nare jongen, die het psychologisch niet meer op een rijtje heeft zitten. Aan het einde van het verhaal, nadat de ouders van Nilgün en Nusret een auto-ongeluk gehad hebben, is hij spoorloos verdwenen. Niemand weet waar hij is.

Quotes

"Het idee dat mijn moeder beneden garnalen zat te pellen kwelde mijn geest en maakte mij woest uit onmacht. Als we het echt arm gehad hadden en die garnalen stonden voor mijn moeders geknok voor ons bestaan, dan was ik misschien trots op haar geweest, maar nu kon ik het niet verdragen. Mijn vader gaf het geld uit aan vrouwen en gokken, zijn gezin was het minst belangrijke leek wel." Bladzijde 83

"Ik moet mijn eigen weg vinden en die op mijn eigen manier gaan. Wanneer ik verdwaal zal ik aan mijn moeder denken, maar er is altijd een tijd van afscheid. Ze zal voortleven in mijn hart en mijn ziel, maar haar levensopvatting hoeft niet meer de mijne te zijn. " Bladzijde 196

"Ik was verdwaald in mijn eigen liefde, alweer. Ik zei tegen mezelf: dit is een zomerliefde, heb geen hoop voor de toekomst. Zijn vrouw was naar Spanje gegaan om de zomer daar door te brengen met hun zoontje van zes, maar na de zomer kwam ze weer terug. Door dit huwelijk hadden twee rijke zakenmannen hun fabrieken gefuseerd, een scheiding zou er nooit inzitten, dat was duidelijk. " Bladzijde 176

Thematiek

Migrantenproblemen

In het verhaal wordt door Nilgün regelmatig een vergelijking gemaakt tussen haar oude leven in Turkije en haar nieuwe leven in Nederland. Nilgün vindt het erg fijn dat ze een beter leven in Nederland hebben, maar tegelijkertijd mist ze iedereen die ze in Turkije achter heeft gelaten. Wat erg opvallend is, is dat er door Nilgün een vergelijking wordt gemaakt tussen Nederlandse en Turkse begrafenissen. Zodra een Nederlandse vriendin van haar overlijdt, blijft ze de vergelijking tussen beide begrafenissen maken. Dit maakt duidelijk dat Nilgün continu een vergelijking maakt tussen de Nederlandse en Turkse gewoontes en/of tradities.

Motieven

Coming of age

Coming of age is een heel belangrijk motief in het verhaal. Bij het thema coming of age staat de ontwikkeling richting volwassenheid centraal. Nilgün heeft het erg lastig als ze in Nederland komt wonen. Ze is erg verlegen omdat ze de taal niet spreekt en heeft het daardoor erg lastig op school. Uiteindelijk weet ze zichzelf met haar hoeveelheid doorzettingsvermogen te ontwikkelen. Ze wordt steeds slimmer en behaalt zelf na de dood van haar moeder haar havo diploma. De ontwikkeling van Nilgün staat centraal in het verhaal.

Rouwverwerking

Nadat de moeder van Nilgün is overleden, begint Nilgün met het verwerken van de dood van haar moeder. In de eerste instantie doet ze dit door veel relaties aan te gaan. Als ze zelf inziet dat dat niet de oplossing is, begint ze met het schrijven van verhalen. Zo verwerkt ze langzaamaan de dood van haar moeder.

Cultuurverschillen

De culturen in Turkije en Nederland verschillen erg van elkaar Nilgün komt er na haar emigratie achter dat de Nederlanders hele andere gewoontes hebben dan de Turken. Nilgün vindt de Nederlandse gewoontes grappig, maar houdt het liever bij de Turkse gewoontes die ze van haar ouders meegekregen heeft. Toch weet Nilgün zo in te burgeren dat na een verloopt van tijd sommige Nederlandse cultuurverschillen normaal voor haar lijken te worden.

Moeder-dochterrelatie

De moeder-dochterrelatie tussen Nilgün en haar moeder staat centraal in het verhaal. Nilgün kan het erg goed met haar moeder vinden. Ze vertrouwt haar moeder alles toe en haar moeder is dan ook een grote steun voor haar. Als de moeder van Nilgün na een auto-ongeluk komt te overlijden weet Nilgün even niet meer wat ze moet doen. Ze heeft het ontzettend zwaar en beseft zich hoeveel ze van haar moeder gehouden heeft. De relatie tussen Nilgün en haar moeder is erg mooi: ze zijn als twee beste vriendinnen voor elkaar. Ze houden dan ook ontzettend veel van elkaar.

Familiebanden

Het gezin Yerli houdt erg veel van hun familie. Zodra het kan vertrekken ze vanuit Nederland op vakantie naar Turkije om daar hun familie te kunnen zien. Iedereen vindt veel steun aan elkaar en houdt gigantisch veel van elkaar. De sterke familieband is dus belangrijk voor iedereen.

Trivia

De schrijfster van dit boek, Nilgün Yerli, is geboren in Turkije en ging op haar tiende in Heerenveen wonen. Yerli heeft dus haar eigen levensverhaal opgeschreven in dit boek, waardoor dit boek een autobiografische roman is. Alles wat in dit boek omschreven is, heeft de schrijfster namelijk ook zelf meegemaakt.

Titelverklaring

De titel, de garnalenpelster, is makkelijk te verklaren. De moeder van Nilgün pelt garnalen om extra geld te verdienen voor het gezin. Doordat ze als garnalenpelster hard moet werken voor een laag loon, vindt Nilgün het vreselijk om haar moeder aan de keukentafel zo hard te zien werken. Daarnaast schaamt ze zich voor het feit dat haar gezin op deze manier geld moet verdienen, waardoor ze geen vrienden van school mee naar huis durft te nemen.

Jaren later zit deze schaamte er nog steeds in bij Nilgün. Het is zelfs zo erg, dat ze tijdens een etentje geen garnalen wil eten omdat ze dan aan haar eigen moeder als garnalenpelster moet denken.

Structuur & perspectief

Het verhaal wordt verteld vanuit het ik-perspectief. Dit is al gelijk aan het begin van het boek duidelijk. De verteller is Nilgün Yerli. Als lezer lees je haar gedachtes en handelingen, waardoor je je als lezer volledig in kan leven in Nilgün Yerli . Om het inlevingsvermogen van de personage te vergroten, wordt er veel gebruik gemaakt van details. Onderstaand een quote van het gebruikte perspectief.

‘Een week na mijn intrek in de flat vertrok mijn broer naar Turkije. Achttien maanden lang zou ik mijn broer niet zien. Weer een afscheid, gelukkig dit keer niet definitief. Ik heb hem niet kunnen uitzwaaien op Schiphol, want ik ging naar mijn vader die dag.’ – bladzijde 53

Decor

Het verhaal speelt zich in zowel Nederland als Turkije af, waarin Nederland de belangrijkste ruimte is. De hoofdpersoon Nilgün is in Turkije geboren. Omdat het leven in Turkije moeilijk is, besluiten haar ouders om naar Nederland te emigreren. In Nederland komt Nilgün in Heerenveen, in Friesland, te wonen. 
Nadat Nilgün haar leven eindelijk op de rit kreeg in Nederland, is ze zelfstandig in Steenwijkerhold, Heemstede, Amsterdam en Haarlem gaan wonen. Ook speelt het verhaal zich onderweg naar Milaan af. In Milaan komt Nilgün echter nooit aan, vanwege haar Turkse paspoort.

 Nilgün is in 1969 geboren. Het verhaal begint wanneer Nilgün vijf jaar oud is, dus het verhaal speelt zich vanaf 1974 af. Doordat er veel gebruik gemaakt wordt van tijdssprongen is de verteltijd zo'n 28 jaar. Dit is de tijd waarin Nilgün naar Nederland emigreert en in Nederland een leven op probeert te bouwen.

Stijl

Wat meteen opvalt is de hoeveelheid details die er gebruikt worden. Hierdoor is het verhaal erg levendig. Doordat er veel details gebruikt worden, komen de emoties van Nilgün sterk naar voren. Hierdoor komt het verhaal emotioneel over op de lezer.
Nilgün Yerli heeft een goede balans gevonden tussen het gebruik van details: er worden niet teveel details gebruikt, maar ook zeker niet te weinig.

Onderstaand een quote die de schrijfstijl illustreert:

'Ze keek alleen maar voor zich uit een veegde zo nu en dan een traan weg. We wandelden door de gangen van het ziekenhuis, een huis dat zeer noodzakelijk is maar tevens het meest trieste en ongezellige huis dat er bestaat. Haar vader zat op het bed naast haar moeder. Toen wij de kamer binnenliepen stond hij op om Elyn een flinke omhelzing te geven.' - bladzijde 123

Daarnaast is het verhaal op een eenvoudige wijze geschreven. Er worden geen moeilijke woorden en zinsstructuren gebruikt. Ook zijn de zinnen kort, waardoor het verhaal goed doorleest.

Het verhaal is op een niet-chronologische manier geschreven. Er wordt veel gebruik gemaakt van flashbacks en tijdssprongen, waardoor het verhaal zich elke keer in een andere tijd afspeelt. Het verhaal begint bijvoorbeeld in 2001 als Nilgün naar Milaan gaat. Later in het verhaal speelt het verhaal zich ineens in 1974 af: de tijd waarin Nilgün met haar familie in Nederland komt wonen.

Slotzin

Er is een pad dat het lot heet maar op dat pad maak je wel je eigen keuzes.

Beoordeling

Ik kan maar één ding zeggen over dit boek: ik vind het echt een aanrader. Al van het begin van het verhaal werd ik meegenomen in het verhaal, waardoor het verhaal me vanaf het begin tot het einde boeide. Het verhaal wordt door de ogen van een Turks meisje verteld. Dat meisje emigreert naar Nederland. Doordat er erg veel details gebruikt zijn, is het voor de lezer heel indrukwekkend om het verhaal te lezen.

Wat ik echt super leuk aan dit boek vind, is dat er achteraan recepten staan. Het verhaal is geen recepten boek, maar Nilgün -de verteller van het verhaal-, vertelt regelmatig dat haar moeder zo erg goed kan koken. Een aantal van deze recepten staan helemaal aan het einde van het verhaal. Super handig en leuk!

Als je op zoek bent naar een indrukwekkend en mooi verhaal, moet je zeker dit boek kiezen. Ook als je wilt weten hoe het is om als buitenlander in Nederland te wonen, is dit een aanrader. Kortom: dit is een boek dat je zeker moet lezen.

Recensies

"Ondanks die overdreven soberheid blijft het boek je toch bij. Zoals het verhaal van de ondergang van Nilgüns broer, dat een ander licht werpt op de garnalenpellerij van de moeder. En wie dit boek heeft gelezen zal zelden meer een visrestaurant betreden zonder te denken aan die garnalenpelster, die zichzelf letterlijk tot de dood heeft weggecijferd." http://www.trouw.nl/tr/nl...alen.dhtml

"De dood van de moeder door een auto-ongeluk, hoe tragisch ook, wordt er pathetisch door. Pagina's lang Grote Gevoelens van Verdriet en Wanhoop geven de lezer geen kans meer om zelf nog enige emotie te ervaren. Ze doen verlangen naar een wat minder uitgesproken tragedie, een wat ingetogener subtiliteit – naar wat minder hagiografie en wat meer autobiografie" http://nrcboeken.vorige.n...n-verdriet

Bronnen

Nilgün Yerli

http://nl.wikipedia.org/w...%BCn_Yerli