Feitelijke gegevens

• 24e druk, 1992
• 179 pagina's
• Uitgeverij: Lemniscaat

Flaptekst

Eerste zin

Het was weer zover.

Samenvatting

Judith woont samen met haar moeder en kleine broertje Dennis in Den Haag. Voor de buitenwereld lijkt het alsof Judith een gelukkig leventje leidt, maar het tegendeel is waar. Judith wordt door haar eigen moeder mishandeld. Zodra Judith iets fout gedaan heeft, of haar moeder vermoedt dat ze iets fout gedaan heeft, wordt ze bont en blauw geslagen. Judith is altijd op haar hoede, omdat ze haar blauwe plekken en verwondingen voor de buitenwereld wil verbergen. Dit betekent dat ze altijd voorzichtig moet zijn met wat ze tegen anderen zegt, en dat ze nooit mee kan doen met gym omdat het haar klasgenoten dan op zal vallen dat ze zoveel blauwe plekken heeft.

In het dagelijks leven gaat Judith naar school en zorgt ze voor Dennis. Zodra ze uit school komt haalt ze Dennis op van de opvang. Vervolgens zorgt ze voor het huishouden. Op school heeft ze het erg naar haar zin sinds Michiel bij haar in de klas gekomen is. Michiel heeft een deel van zijn leven met zijn vader in Amerika gewoond, maar is uiteindelijk terug naar Nederland verhuisd waarna hij bij zijn tante ging wonen. Regelmatig komt Judith op bezoek bij Michiel thuis. Binnen een korte tijd groeit de vriendschap tussen Judith en Michiel uit tot een hechte vriendschap. Judith durft echter nog steeds niet te vertellen dat ze thuis mishandeld wordt.
Michiel heeft desondanks één keer haar verwondingen gezien, waarna Judith met de smoes kwam dat ze door een paar jongens in haar buurt mishandeld werd. Uiteraard gelooft Michiel dit. Om haar te beschermen besluit hij om elke middag na school met haar mee naar huis te fietsen. Michiel weet natuurlijk niet dat alle verwondingen door Judiths moeder komen.

Ondertussen krijgt de moeder van Judith een relatie met Nico. Elke keer als de moeder van Judith met hem afgesproken heeft, is er geld uit haar portemonnee gestolen. De eerste keer denkt ze dat Judith dit gedaan heeft, waardoor Judith helemaal in elkaar geslagen wordt. Als Judith vervolgens vertelt dat ze heeft gezien dat Nico het geld uit haar moeders portemonnee heeft gestolen, breekt de hel helemaal los: Judith wordt helemaal bont en blauw geslagen en geschopt door haar moeder. Als haar moeder er vervolgens achter komt dat Nico echt elke keer het geld steelt, probeert ze er vanaf te komen met een zwak excuus. Judith is het thuis helemaal zat, maar durft tegen niemand iets te zeggen.

Als de tante van Judith langs komt, tante Lies, komt ze erachter waarom ze mishandeld wordt. Dicky, het broertje van de moeder van Judith, was altijd het lievelingetje van het gezin terwijl de moeder van Judith mishandeld werd. Als Dicky en de moeder van Judith gaan schaatsen, komt Dicky onder een wak terecht waarna hij overlijdt. De oma van Judith heeft het de moeder van Judith nooit vergeven, waardoor er altijd ruzie tussen die twee was. Omdat Judith heel erg op Dicky lijkt, wil de moeder van Judith haar agressie van vroeger uiten op Judith.

Inmiddels begint het de meester van Judith op te vallen dat ze regelmatig afwezig is. Hij probeert afspraken met haar moeder te maken, die elke keer op het laatste moment niet doorgaan. Af en toe laat de meester Michiel naar het huis van Judith gaan om te kijken met haar gaat. Toen de moeder van Judith hier één keer achter kwam is ze weer opnieuw bont en blauw geslagen.

Op een dag is Judith zo erg mishandeld dat ze nauwelijks meer kan lopen door de pijn in haar enkel. De meester probeert haar te helpen en biedt haar aan om haar enkel te verbinden. Eventjes vergeet Judith al haar blauwe plekken, waardoor ze haar broekspijpen omhoog doet. Hierdoor ziet de meester alle blauwe plekken. Dan vallen alle puzzelstukjes bij de meester op zijn plaats: hij weet zeker dat Judith thuis mishandeld wordt.

Hierna komt Judith ineens niet meer op school. Als Michiel bij haar thuis komt, spreekt hij de onderbuurvrouw die hem vertelt dat ze verhuisd is. Michiel wist van niks en voelt zich belazerd door Judith. Als hij een paar dagen later door Judith vanuit een telefooncel opgebeld wordt, krijgt hij duidelijkheid: Judith is onverwachts verhuisd naar Leiden. Haar moeder begon zich langzaam te beseffen dat de meester van Judith achter de problemen thuis kwam, waardoor haar moeder weer naar een veilige en nieuwe plek wilde verhuizen. In Leiden kent niemand Judith, waardoor de mishandeling gewoon door kan gaan. In Leiden heeft namelijk niemand vermoedens over de mishandeling van Judith.

Personages

Judith

Judith is een lief meisje dat nog op de basisschool zit. Ze neemt veel van de zorg van haar jongere broertje Dennis op zich, waardoor ze na schooltijd nauwelijks tijd voor zichzelf heeft. Thuis is Judith erg angstig omdat ze door haar eigen moeder mishandeld wordt. Door de mishandelingen is ze ook erg onzeker over zichzelf. Daarnaast praat ze niet veel met buitenstaanders, omdat ze ook bij andere mensen bang is om wat fout te doen. Judith is een erg zorgzaam meisje voor zowel haar omgeving als haar broertje. Daarnaast doet ze er alles aan doet om het haar moeder naar de zin proberen te maken. Dit lukt echter niet, omdat Judith altijd iets fout doet in de ogen van haar moeder waarna ze weer geschopt en geslagen wordt. Als Judith bevriend raakt met Michiel ziet ze ineens hoe het er in andere gezinnen aan toe gaat. Vanaf dan gaat ze zich thuis nog slechter voelen omdat ze zich elke keer afvraagt wat ze nou fout gedaan heeft.

Dennis

Dennis is het jongere broertje van Judith. Hij is nog zo jong dat hij niks zelf kan. Hij heeft dan ook altijd hulp nodig met alles.

De moeder van Judith

De moeder van Judith, van wie de naam niet bekend is, mishandeld haar eigen kind. Ze is moeder van twee kinderen: Judith en Dennis. Dennis is het kleine lievelingetje van haar, waardoor ze hem niet wil mishandelen. Judith mishandelt ze echter dagelijks. Elke keer na de mishandelingen lijkt de moeder van Judith weer spijt te hebben, maar vervolgens slaat ze haar eigen dochter een paar dagen later weer. De moeder van Judith is dus een hele onberekenbare vrouw omdat Judith nooit weet wanneer ze precies geslagen of geschopt gaat worden. In haar jeugd heeft ze een trauma opgelopen toen haar jongere broertje Dicky omkwam toen ze samen gingen schaatsen. Hij viel in een wak. Haar eigen moeder heeft dat haar nooit kunnen vergeven en ze werd zelf ook mishandeld. Deze opgekropte frustratie en verdriet uit zich naar Judith toe die een beetje lijkt op Dicky.

Michiel

Michiel zit in de klas bij Judith. Ook hij zit dus nog op de basisschool. Michiel zijn moeder is overleden, waardoor hij een tijdje bij zijn vader in Amerika heeft moeten wonen. Dit vond hij echter verschrikkelijk, waarna hij in Nederland bij zijn tante is gaan wonen. Regelmatig komt Judith bij hem op bezoek. Af en toe merkt Michiel wel wat aan Judith, maar Judith durft hem nooit te vertellen wat er nou precies aan de hand is. Toch reageert Michiel altijd heel lief en behulpzaam. Hij probeert er alles aan te doen om het Judith naar haar zin te maken.

Nico

Nico is een tijdje de scharrel van de moeder van Judith. Uiteindelijk wil de moeder van Judith geen contact meer met hem hebben, omdat hij geld uit haar portemonnee steelt. Nico is dus een man die niet te vertrouwen is. Verder probeert hij er wel alles aan te doen om zo lief mogelijk tegen Dennis en Judith te zijn.

Tante Lies

Tante Lies is de tante van Judith. Ze is erg lief en behulpzaam en doet er alles aan om het Judith naar haar zin te maken. Omdat tante Lies in het buitenland woont ziet Judith haar tante bijna nooit.

De meester van Judith

De meester van Judith is een hele lieve man die al een lange tijd vraagtekens zet bij de thuissituatie van Judith. Hij weet echter niet wat er precies aan de hand is, maar probeert er alles aan te doen om erachter te komen wat er zich bij haar afspeelt. Hij is erg behulpzaam en doet er alles aan om met Judith te praten. Judith laat alleen niks los over haar thuissituatie tegen hem, omdat ze zich teveel schaamt voor de situatie.

Quotes

"Judith probeerde te lachen, maar het werd een scheve grijns, door haar gezwollen lip. Ze zocht een plaatsje achterin en bleef star uit het raam kijken. Ze schrok toen de conducteur riep: ‘Station!’ Haastig greep ze de tas, au, die ribben… en zeulde hem voor de buis uit. ‘Enkele reis Den Haag,’ zei ze toen ze voor het loket stond." Bladzijde 179

"Judiths hand trilde toen ze de hoorn neerlegde. Michiels vertrouwde stem riep zo’n wanhopig verlangen bij haar op dat ze er draaierig van werd. Ze had de verleiding niet meer kunnen weerstaan hem te bellen, al zou ze hem niet meer kunnen zien nu ze waren verhuisd." Bladzijde 167

Thematiek

Kindertijd en kinderleed

Kindertijd & Kinderleed is het thema van het verhaal. Judith wordt al haar hele leven mishandeld door haar eigen moeder. Zodra Judith wat fout doet, of haar moeder vermoedt dat ze iets fout gedaan heeft, wordt ze onmiddellijk bont en blauw geslagen. Het hele leven van Judith staat in het teken van mishandeling: thuis wordt ze geslagen, en buiten huis moet ze al haar verwondingen en blauwe plekken verbergen voor de buitenwereld. Daarnaast schaamt Judith zich zo erg dat ze niemand over de mishandeling wil vertellen. Ook past deze thematiek bij de onderliggende oorzaak van het mishandelen. Judiths moeder is namelijk in haar eigen kindertijd ook mishandeld door haar moeder. Tijdens het schaatsen met haar broertje Dicky, viel hij in een wak en kwam hierbij om het leven. Haar moeder (Judiths oma) heeft haar dochter dit nooit kunnen vergeven en uitte haar verdriet door haar dochter te mishandelen. Dit is een traumatische ervaring geweest en Judiths moeder uit haar verdriet op dezelfde manier, namelijk haar dochter mishandelen.

Motieven

Vriendschap

In het verhaal staat de vriendschap tussen Michiel en Judith centraal. Vriendschap is dan ook een belangrijk motief. Michiel en Judith kunnen al vanaf het begin dat ze in bij elkaar in de klas zitten goed met elkaar opschieten. Zodra Judith regelmatig bij Michiel thuis komt, komt ze erachter dat een gezinsleven ook heel gezellig kan zijn. Beetje bij beetje wordt de band tussen Michiel en Judith hechter. Judith durft echter niet aan Michiel te vertellen dat ze mishandeld wordt. Uiteindelijk komt Michiel hier achter via de oude onderbuurvrouw van Judith, waarna hij er als een echte vriend alles aan probeert te doen om haar te helpen.

Schuld (gevoel)

De moeder van Judith spreekt in het verhaal meerdere keren haar excuses uit naar Judith toe. Elke keer als ze Judith mishandeld heeft, komt ze uren later naar Judith om te vertellen dat het haar spijt. De moeder van Judith kampt dus de hele tijd met een schuldgevoel, waar ze verder weinig mee doet.

Dood

In het eerste opzicht lijkt het niet dat de dood een motief van het verhaal is, maar toch is dit zo. De moeder van Judith mishandelt haar namelijk omdat ze wraak wil nemen op haar dode broertje Dicky. De moeder van Judith werd vroeger thuis door haar moeder mishandeld, terwijl haar broertje Dicky helemaal niet mishandeld werd. Als Dicky vervolgens door een ongeluk om het leven komt, maakt de oma van Judith het leven van de moeder van Judith helemaal zuur. De emoties en jaloezie van de moeder van Judith tegenover Dicky kwamen pas na de dood van Dicky naar boven. Om alles rondom Dicky te kunnen verwerken, wordt Judith geslagen door haar eigen moeder.

Geheim

Judith kampt altijd met een groot geheim. Ze wordt mishandeld door haar eigen moeder, waardoor ze altijd met blauwe plekken en verwondingen rondloopt. Judith schaamt zich zo erg dat ze het aan niemand durft te vertellen, waardoor ze altijd haar verwondingen verborgen probeert te houden.

Trivia

Dit boek is in 1993 bekroond met de prijs van de Nederlandse Kinderjury in de leeftijdscategorie 10 t/m 12 jaar en 13 t/m 16 jaar.

Dit boek is inmiddels al in meerdere talen vertaald. Inmiddels is het boek zowel in het Engels, Zweeds als Duits uitgegeven.

Titelverklaring

Structuur & perspectief

Het verhaal wordt vanuit een personaal perspectief verteld. Dit wordt ook wel de alwetende verteller genoemd. Iemand van ‘bovenaf’, die niks met het verhaal te maken heeft, vertelt het verhaal. Het verhaal wordt dus niet door de ogen van één of meerdere personages verteld.

Het verhaal begint met een opening-in-de-handeling: het verhaal begint gelijk en de gebruikte personages en ruimtes worden niet geïntroduceerd.
Het verhaal heeft een open einde. Judith koopt een treinkaartje naar Den Haag, waar ze door Michiel opgevangen wordt. Het is echter niet duidelijk wat er gebeurt als ze eenmaal bij Michiel is. Het kan zijn dat ze hulp krijgt, maar het kan ook zijn dat de mishandeling door haar moeder door blijft gaan. Toch insinueert dit einde wel dat Judith eindelijk een beslissing durft te nemen en afstand neemt van haar moeder. In al de tijd dat ze geen hulp durfde te vragen en de mishandelingen doorgingen, doet ze dat nu wel door een radicale beslissing te nemen en een treinkaartje te kopen, waardoor de toekomst weer helemaal open ligt.

Het verhaal is opgedeeld in hoofdstukken die te herkennen zijn aan een cijfer. In totaal heeft dit verhaal 23 hoofdstukken.

Decor

Het verhaal speelt zich vooral bij Judith en op de basisschool van Judith af, in Den Haag. Daarnaast speelt het verhaal zich ook af en toe af bij Michiel, een vriend van Judith. Ook Michiel woont in Den Haag. Helemaal aan het einde van het boek verhuist Judith naar Leiden, waardoor het verhaal zich ook eventjes in Leiden afspeelt.

Er is in dit verhaal geen gebruik gemaakt van een belangenruimte.

Wanneer het verhaal zich afspeelt is niet bekend. Er wordt echter meerdere keren over guldens gesproken, waardoor het verhaal zich voor het jaar 2000 af moet spelen. Sinds 2000 is namelijk de euro in Nederland als wettig betaalmiddel ingesteld.

Stijl

De schrijfstijl van Anke de Vries is eenvoudig. Ze maakt geen gebruik van moeilijke woorden en zinsconstructies, waardoor het verhaal heel gemakkelijk te lezen is voor jong en oud.

Anke de Vries gebruikt veel details die emoties versterken. Hierdoor kan je je als lezer goed inleven in het verhaal en wordt het verhaal erg realistisch.

Onderstaand een voorbeeld van de schrijfstijl van Anke de Vries:
‘Uren later hoorde Judith zachte, vermoeide stappen op de trap. Doodstil bleef ze liggen. Ze raadde het silhouet van haar moeder in de deuropening. De stappen naderden haar bed. Angstzweet prikte op haar rug, maar ze moet net doen of ze sliep, anders…’   bladzijde 145
In deze quote is te zien dat het taalgebruik eenvoudig is. Daarnaast gebruikt Anke de Vries details om de emoties in het verhaal sterker te maken.

Het verhaal is op een chronologische manier verteld zonder flashbacks. Ook verwijzingen naar het verleden zijn nauwelijks te vinden. Alleen Michiel vertelt op een gegeven moment over de tijd waarin hij samen met zijn vader in Amerika woonde. Dit is dan ook de enige verwijzing naar het verleden.

Slotzin

'Enkele reis Den Haag,' zei ze toen ze voor het loket stond.

Beoordeling

Ik weet dat ik dit boek vroeger meerdere keren vol verbazing gelezen heb. Elke keer kon ik me zo goed inleven in de hoofdpersoon Judith, dat ik een gigantische medelijden met haar kreeg. Ik verwachtte dat het boek weer heel heftig zou zijn en deze verwachting kwam vervolgens uit: wat een heftig verhaal is dit.

De schrijfster, Anke de Vries, gebruikt zoveel details en emoties dat het verhaal heel realistisch is. Als lezer zie je alle gebeurtenissen voor je, waardoor het lijkt alsof je in een film zit. Ik vind het ondanks de heftigheid een ontzettend mooi boek en ik denk dat veel kinderen en volwassen van het verhaal kunnen leren. Niet alles is wat het lijkt, en mensen doen er alles aan om hun problematiek te verbergen.

Eigenlijk zijn dit één van de boeken waarvan ik vind dat iedereen het gelezen moet hebben. Zowel kinderen als volwassenen. Door de schrijfstijl is het verhaal heftig, maar tegelijkertijd ook erg leerzaam. Ik denk dat dit verhaal ook zeker kinderen die zelf mishandeld worden aanspoort om hulp te zoeken, omdat het laat zien dat mishandeling helemaal niet iets is om je voor te schamen.

Recensies

"Blauwe plekken is een realistisch boek. Herkenbaar en leerzaam. Ook al is het verhaal voorspelbaar en makkelijk te lezen, het zet je wel aan het denken. Laat je inspireren door dit aangrijpende verhaal, want misschien heb jij ook een klasgenoot die een moeilijk verleden of heden heeft." http://sufamale.wordpress...e-plekken/

"Het ligt er natuurlijk aan in hoeverre de kinderen uit de klas zich al ontwikkeld hebben, maar het boek kan dus ook op de basisschool gelezen worden. Een indrukwekkend verhaal dat de kinderen zich ook nog lang zullen heugen en alert maken op de tekenen van kindermishandeling." http://juflinn.wordpress....e-plekken/

"Ondanks het heftige onderwerp, is het boek niet moeilijk geschreven. Het leest zo weg, omdat je jezelf afvraagt hoe het afloopt voor Judith. Het boek is al wat ouder, maar ook deze titel behoort tot de klassiekers die iedereen wel een keer gelezen moet hebben. Het boek is niet kinderachtig geschreven en kan gelezen worden door jong en oud." http://www.bookalicious.n...ekken.html