Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 207 pagina's
• Uitgeverij: Bezige Bij

Flaptekst

Eerste zin

Ik trok de deur van het huis dicht. Ik deed het precies zoals altijd, met op het eind een vinnige ruk. Ik liep beheerst het paadje af en ontgrendelde vanaf dezelfde afstand mijn auto.

Samenvatting

Deel I (blz.  7-140)
Astrid (39) is een manager van feestelijke events. Wanneer ze op een donderdag haar zoontje Louis in bad doet, valt haar smartphone in het water en hij is daarna kapot. Ze heeft nu maximale vrijheid om te handelen, want ze is niet bereikbaar voor de buitenwereld en verlaat het huis zonder aandacht te besteden aan Louis. Ze rijdt weg in haar auto, maar na een uur beseft ze dat ze terug moet keren. Als ze de straat inrijdt, ziet ze dat de auto van David (advocaat) inmiddels voor de deur staat. Dat is vreemd, hij is nooit zo vroeg thuis. Bovendien staat er een andere auto. Is dat de auto van  zijn minnares? Wanneer David even later het huis verlaat, rijdt ze hem achterna. Hij bezoekt diverse eerste-hulp afdelingen van ziekenhuizen. Daarna rijdt ze weer naar huis. De auto van de vrouw is weg.

Ze rijdt weer weg en bezoekt haar vriendin Kristien (vrijgezel) die aan de kust woont. Ze mag blijven slapen. Ze vraagt om haar geheimhouding. De volgende dag gaat ze weer naar eigen huis, gaat naar binnen, ruikt vreemd eten en doucht en doet schoon ondergoed aan. 
Verder denkt ze erover na of David haar van overspel zou kunnen verdenken, nu ze weg is gegaan. Maar ze zegt dat ze geen behoefte heeft aan seks met een andere man. Maar in het volgende hoofdstuk (7) ontmoet ze in een slecht bekend staande woonwijk een heel jonge man Roman (fotograaf), die haar van wat opdringerige buurtbewoners verlost. Ze gaat met hem mee eten en naar huis. Daarna bezoekt ze haar dementerende  vader en bij hem ziet ze op de tv een opsporingsbericht voor Astrid. Haar vader heeft niets in de gaten. Daarna rijdt ze bij hem weg en bezoekt een feest van Roman. Ze drinkt te veel en danst. Ze wordt de andere dag wakker in de kamer van Roman. Ze douchen samen en ze verleidt hem tot seks. Ze maakt weer een reisje naar huis en ziet dat David bij de buren aanbelt. Daarna gaat ze weer boodschappen doen en brengt die bij Roman. Weer hebben ze seks met elkaar. Op de zondag gaat ze met hem naar een Waalse stad waar een fotografiemuseum is. Daarna nemen ze afscheid.

Astrid rijdt heen en weer naar huis, ontmoet Roman toch nog een keer, met zijn vrienden. Ze leest een rouwadvertentie in de krant waar haar  naam in wordt vermeld. . Daarna rijdt ze weer naar huis en gaat bij haar zoontje Louis liggen. Naar aanleiding van  de rouwadvertentie visualiseert ze haar eigen begrafenis.  

Deel II (blz. 143-207)
Astrid wordt naakt wakker, haar zoontje ligt niet meer, ze ziet een andere David (hij heeft een andere scherpe neus). Ze wil Louis later die dag uit school halen maar David wil mee. Ze voelt toch dat hij wat anders is. David weet nog dingen uit de tijd dat ze samen naar Portugal geweest zijn. Astrid weet ze niet meer. De volgende morgen noemt hij haar Patricia.

Samen met David bezoekt ze enige tijd later een huwelijksfeestje van een bevriend stel. Astrid had destijds haar hun bruiloft georganiseerd. Haar aanwezige vriendinnen vragen niets over de tijd dat ze is weggegaan. David brengt een toast uit op het bruidspaar. 
Als we weer thuis zijn, hebben ze voor de eerste keer weer seks. Ze willen een reis naar Canada maken en moeten daarvoor shoppen. In de stad ziet ze Roman maar ze ontloopt hem. Later die dag ontmoet ze haar vriendin Kristien die nu een Somaliër heeft en ze vraagt eigenlijk helemaal niet meer naar Astrid (Nu Patricia dus)  Eigenlijk is dus niemand in je echt geïnteresseerd, zou  de  idee van de roman dus kunnen zijn.
Als ze op vakantie gaan, wordt David bij de douane aangehouden. Hij heeft boetes niet betaald. Als ze in Canada zijn krijgt hij een naar bericht dat zijn moeder stervende is. Ze gaan naar huis. Haar schoonmoeder heeft haar nooit gemogen en echt rouwig is Astrid dan ook niet om haar dood. De familie van advocaat David kun je toch een een beetje rangschikken onder de kouwe kak.
Na de begrafenis lopen David en Patricia/Astrid een gesprek over een gebeurtenis uit Portugal die is blijven hangen. Er kwamen wat bedreigende mannen aanrijden naar het vakantiehuis, maar uiteindelijk was er toch niets gebeurd.  Dat is ook meteen de laatste zin van deze bizarre roman.
 

Personages

Astrid-Patricia

Het belangrijkste personage is deze 39-jarige vrouw. Ze heeft een goede en leuke baan en organiseert 'events'. Astrid is zelf van eenvoudige komaf, maar haar ouders hebben haar toch laten studeren. Met haar (rijke) schoonmoeder kan ze niet goed opschieten, maar haar huwelijk is niet slecht. Op het moment dat haar smartphone in het water valt, doet ze iets onverwachts. Ze verlaat haar gezin. Dat is op zich vreemd voor een moeder en een vrouw. Ze heeft geen slecht huwelijk. Ze gaat steeds af en toe terug en betreedt dan weer haar eigen huis. terwijl ze eerst heeft verteld dat ze geen behoefte heeft aan seks met een andere man, gaat ze toch naar bed met Roman, een veel jongere fotograaf van buitenlandse afkomst. Er gebeuren vreemde dingen: er komt een opsporingsbericht op televisie maar een dag later staat er ook een rouwadvertentie in de krant. Het zijn allemaal vreemde gebeurtenissen. Ze gaat terug naar huis en visualiseert haar eigen begrafenis. Opvallend is dat ze in foetushouding in de kist ligt. Is dat een teken van een nieuw begin/leven? je zou bijna denken van wel. In deel II wordt ze namelijk wakker in de kamer van kleine Louis. Haar man doet of er niets gebeurd is, vraagt niet waar ze is geweest en noemt haar op een bepaald moment Patricia. Ze antwoordt er gewoon op, maar weet niet wie dat is. Haar vriendinnen op het bruidsfeest praten ook over allemaal andere dingen, maar vragen niet waar ze geweest. Ook heeft ze weer seks met David. Ze bereidt een vakantie naar Canada voor met het gezin, maar als ze daar zijn, krijgen ze een slecht bericht over Davids moeder. ze gaan terug en Astrids schoonmoeder overlijdt. na de begrafenis gaan ze naar beiden naar het park van hun jeugd en halen een vergeten herinnering aan een vakantie in Portugal op. Maar wat de bedoeling ervan is? Ik weet het niet.

David

Over haar echtgenoot David komt de lezer maar weinig te weten. Hij is advocaat, maar zijn handelwijze is toch wel wat vreemd. Omdat het perspectief beperkt is (je ziet alles via Astrid) weet je niet goed wat hij van de verdwijning vindt. Hij moet echter zelf een rouwadvertentie hebben geplaatst. In deel II vindt Astrid dat ze een andere David tegenover haar vindt: hij heeft een veel scherpere neus. Ook is het vreemd dat hij haar ineens Patricia noemt.G=Hij begint ook steeds over een 'vergeten'vakantie in Portugal.

Kristien

Kristien is een vriendin van vroeger. Die heeft een hekel aan David. misschien omdat ze zelf ongetrouwd is gebleven. Ze woont aan de kust op zichzelf. Ze laat Astrid wel bij haar overnachten, maar vraagt eigenlijk ook niet veel verder. In deel II komt Astrid Kristien weer tegen in de stad. Ze heeft dan een zwarte vriend bij zich uit Afrika voor wie ze heel wat meer aandacht heeft dan voor Astrid. Ook hier vraagt ze niet wat er nu verder met Astrid aan de hand is.

Quotes

"Astrid. Ze had dezelfde familienaam. Halfweg de bladzijde stond mijn eigen overlijdensbericht. Haar man David en zoon Louis meldden diepbedroefd het overlijden van hun beminde vrouw en moeder." Bladzijde 129

"Door het schuim kon ik niets zien, mijn arm verdween tot mijn elleboog onder water. Het duurde te lang. terwijl ik het toestel uit het bad viste, doofde het scherm met daarop de naam van mijnheer Dierickx langzaam uit. Even bleef het grijs, toen was het plots zwart.." Bladzijde 16

"Niki en David? Misschien hield David van grote borsten, al beweerde hij van niet. Natuurlijk hield hij van grote borsten. Maar Niki ? Nee, Ik wist dat David van mij hield en ik vermoedde dat hjij bed ruim aan zijn trekken kwam. Hij praatte af en toe over het vreemdgaan van sommige van zijn collega's en van Stijn, zijn beste vriend." Bladzijde 31

"Door met Roman te praten kwam ik tot rust. Ik hoorde mezelf praten alsof we elkaar al jaren kenden en geen geheimen voor elkaar hadden. Toen ik stopte, vroeg hij of ik nog tijd had, voor een ommetje. Ik keek op mijn horloge en knikte." Bladzijde 76

"Er had zich een soort crisis voorgedaan. Ik had onbewust mijn woning verlaten met Louis nog in bad en was weggereden, en na drie dagen hadden mijn instincten me als bij mirakel teruggebracht naar d eomgeving van het huis." Bladzijde 117

"In mijn kist voelde ik hoe ik wiegend aan de touwen in de grond werd gelaten. Ik was niet bang. Ik lag op mijn zij, met opgetrokken knieën, de bodem van de kist was zacht en er schemerde hetzelfde rode licht als in Louis'; kamer. Het neerkomen van de scheppen aarde was al snel een ver, nauwelijks waarneembaar geluid. (Slotregels deel I)" Bladzijde 140

Thematiek

Identiteitsverlies

Het thema is vrij moeilijk, net zo vreemd als de inhoud van de roman. Er wordt door de vertelster weliswaar in heldere bewoordingen verteld, maar toch gebeuren er vreemde dingen. Een moeder verlaat haar huis omdat ze haar telefoon in het bad van haar zoontje laat vallen. Ze keert telkens terug naar huis. Haar man laat eerst een opsporingsbericht op tv zetten, maar een enkele dag later staat er al een rouwadvertentie van Astrid in de krant. Verder lijkt het leven van haar man en zoontje gewoon door te gaan. Is er dan niemand die haar mist? Ook haar vriendinnen niet. Is iedereen in het leven soms zo zelf egoïstisch bezig? In deel II wordt het verhaal nog vreemder. Wanneer ze weer thuis is, vindt haar man het blijkbaar allemaal gewoon. Maar vanaf dat moment noemt hij haar Patricia. En zij ziet in hem een andere man, vooral door zijn andere (scherpe) neus, Is de bedoeling van de roman een vervreemdingseffect op te roepen. Is David David wel en is Astrid dezelfde vrouw als Patricia? Ze gaat daarna ook zelf gehoor geven aan die naam. Het verhaal lijkt een soort Kafka-thema te hebben: een mens die zijn identiteit kwijtraakt. Dan ben je eigenlijk in een existentiële crisis als mens belandt. Doe je er eigenlijk nog wel toe in het leven.Word je überhaupt gemist (door je man, je collega;s, je vriendenkring) ? Ook ken ik een boek van de Vlaamse schrijver Jos Vandeloo uit 1963, namelijk 'Het Huis der onbekenden', waarin een man op een dag thuiskomt en daar twee voor hem vreemde mensen in wonen. Die doen echter of ze hem herkennen als Paul Everaart. Ook iedereen in zijn omgeving doet alsof ze hem herkennen en hij heeft dat gevoel zelf niet. Het zou goed zijn als een scholier die het boek van Terrin leest ook de roman van Vandeloo zou lezen. En wat het grappige is, Ik weet zelf ook geen oplossing voor het raadsel dat Peter Terrin in deze roman oproept. Lees daarom als je het boek op je lijst zet, vooral ook de recensies in de belangrijkste kranten hieronder. Misschien geven ze je enig houvast.

Motieven

Vriendschap

Astrid merkt dat de vriendschappen in haar leven eigenlijk niet zo veel voorstellen. Haar vriendinnen geven er geen blijk van dat ze nieuwsgierig zijn naar wat er met Astrid is gebeurd. Dat kun je heel goed zien op het huwelijjksfeest van een stel waarmee ze bevriend zijn. Haar vriendinnen vragen niets over haar verdwijning. Je zou ook kunnen zeggen dat Roman iemand is met wie ze een vriendschappelijke relatie aanknoopt. Hij is wel in haar geïnteresseerd.

Queestemotief

Je zou in het verhaal ook een queeste kunnen zien naar de betekenis van het bestaan of een zoektocht naar je ware ik.

Seksualiteit

De seks in haar huwelijk met David was niet slecht. Daarvoor had ze nooit een andere man begeerd. Toch gaat ze met de heel jonge Roman naar bed (twee keer)

Moeder-zoonrelatie

Het blijft vreemd dat Astrid haar 5-jarige zoontje alleen in bad achterlaat. Moeders laten hun kinderen niet snel in de steek. Ze gaat natuurlijk ook regelmatig terug naar huis. Ze slaapt ook af en toe naast hem. Dat gebeurt bijvoorbeeld aan het einde van deel I.

Overspel

Komt op twee manieren voor. Ze verdenkt David een minnares te hebben, omdat er na haar vertrek een auto op de oprit staat. Zou dat zijn vriendin zijn. Zelf heeft ze een overspelmoment met Roman.

Dementie en geheugenverlies

Een niet zo belangrijk motief. Maar de vader van Astrid dementeert. Ze bezoekt hem tijdens haar zoektocht.

Motto

Er is geen motto en geen opdracht

Titelverklaring

De hoofdfiguur van deze roman heet Astrid. maar in deel II wordt ze door haar man David steeds Patricia genoemd. Er is geen aanwijsbare reden voor, maar dat vermelden van die naam draagt wel bij aan het thema van de vervreemding.

* In diverse recensies wordt verwezen naar de naam van de thrillerschrijfster Patricia Highsmith, voor wier Peter Terrin bewondering zou hebben. 

Structuur & perspectief

Er zijn twee delen in de roman. Deel I waarin de ik-vertelster Astrid wordt genoemd en deel II waarin haar man haar daarna  Patricia noemt. Deel I wordt onderverdeeld in 12 hoofdstukken zonder titel. Deel II bestaat uit 7 korte hoofdstukken zonder titel.
De ik-vertelster vertelt voornamelijk chronologisch en ze doet dit in de o.v.t. 

Decor

Over het decor wordt niet al te veel verteld. je weet als lezer dat het verhaal zich afspeelt in een vrij grote Vlaamse stad waar Astrid met haar man David en zoontje Louis een grote woning heeft. Ze vertrekt bij haar huis en maakt omzwervingen in de stad en in de omgeving eromheen. Ze brengt ook een nacht door bij haar vriendin Kristien die aan zee woont. Verder valt er nauwelijks iets over het decor te vertellen. 

Ook qua tijd wordt er weinig verteld. het is een actueel verhaal, want het verhaal begint met een nat geworden smartphone. Ook weet je dat het mei is.In deel I wordt gesproken over ene periode van bijna een week. In deel; II wordt er meer tijd verteld maar ook omdat er veel tijdverdichting is. 

Stijl

De stijl is heel helder. Je kunt alle goede volgen. Er staan geen moeilijke woorden in de tekst. De zinnen die Astrid aan de lezer vertelt, zijn eigenlijk heel rationeel en beschrijvend. Niet erg poëtisch of wazig. Ook wordt er geen overdaad aan metaforen gebruikt.
Omdat Terrin een Vlaming is, zitten er wel een paar Vlaamse woorden in de tekst, maar dat zijn er niet veel.
blz.114   "Het mooiste meisje plukte daarbij frenetiek aan haar gezicht "(dol, bezeten) 
blz. 122... "en heeft meteen iemand verwittigd."
blz. 129 ".. zoals gewoonlijk overliep ik ik de mooie, oude voornamen in de rouwadvertenties...
blz. 179 ".... Maarten kwam me tegemoet en wist met zijn vreugde geen blijf....

Slotzin

Toen begon het loeien van de motor weer, hobbelend over het zandpad, het hele eind terug naar de openbare weg. Er was niets gebeurd.

Beoordeling

"Patricia" is een interessante maar  niet altijd goed te volgen roman. Je blijft namelijk bij het perspectief van Astrid en je weet als lezer eerlijk gezegd niet waar je met haar aan toe bent. Droomt ze, fantaseert ze, hallucineert ze, liegt ze ?  

Ook bij tweede lezing wordt je niet veel wijzer over het door Terrin voorgeschotelde mysterie. Dat is weliswaar de kracht van de roman, omdat je er toch als lezer over moet nadenken als je het boek dichtdoet.
Maar het kan zijn  dat het voor sommige scholieren een onbevredigend verloop van het verhaal is.
Gek genoeg is het verhaal helemaal niet lastig om te lezen, het taalgebruik is ook niet moeilijk. Er is een fijne bladspiegel en het verhaal is niet al te dik, en zeker goed gestructureerd.

Maar vraag ook mij niet, als samensteller van het verslag, wat er precies bedoeld wordt. Een moderne vrouw die haar identiteit verliest? (Het zou zomaar kunnen) Of een idee dat je als mens er eigenlijk niet toe doet, omdat iedereen toch met zijn eigen leven bezig is? (Net zo goed mogelijk)

In die zin is de roman ook uitermate geschikt als een leesopdracht voor een leesclubje. En dan lekker met zijn allen door fantaseren wat je zelf zou doen als de mogelijkheid zich voordoet om  een ander leven te beginnen..of ..te verdwijnen van de aardbodem.

Zoals ik al eerder onder thematiek schreef,  Jos Vandeloo publiceerde in 1963 al "Het huis der onbekenden."  Ook een helder verhaal met een voor velen onbegrijpelijke duiding.
Moet je voor Duits een boek lezen dan kun je bij deze thematiek denken aan de romans van Franz Kafka: 'Die Verwandlung', 'Der Prozess'.

Recensies

"Een verontruste, verwarde lezer achterlaten is al een hele prestatie, maar als je probeert om een verdere bedoeling van de schrijver te achterhalen worden de verontrusting en verwarring alleen maar groter. Maakt het niet uit als we verdwijnen? Heeft niemand ons echt nodig? Wat is het verschil tussen verdwijnen en sterven? Zijn meer dingen die wij als zeer relevant ervaren futiliteiten voor anderen? Kan een kleine verandering een mens helemaal veranderen? Wat is de waarde van een naam? Advies: lees dit boek. Nog een advies: geef je geliefde een dikke knuffel na het lezen van dit boek." https://www.tzum.info/201...-patricia/

"Signalen van een zinsbegoocheling en een dubbelgangersperspectief kon je wel opmerken, maar ook links laten liggen, zoals Astrid. Pas wanneer het tweede deel aanbreekt, op tweederde, speelt Terrin die troeven uit. En dat doet hij tamelijk verbluffend: het verhaal gaat verder, maar het relaas uit het eerste deel, waaraan je nauwelijks twijfelde, komt dan tegenover een alternatieve werkelijkheid te staan, wat zowel volstrekt verrassend als onontkoombaar voelt. Onder de oppervlakte speelde nóg meer. Maar terugbladeren, zoekend naar puzzelstukken, lijkt zinloos. Vooruit moet je, al ga je misschien vooral voort uit een gevoel van solidariteit met het hoofdpersonage: zij kan ook niet terugkijken en zoeken naar wat ze misschien gemist heeft. ‘Iets wat onmogelijk was, was toch gebeurd. Een mens zoekt naar verklaringen, het is zijn natuur, maar ik vond er geen, ook later niet’, noteert ze. De vrouw voegt zich, toch." https://www.nrc.nl/nieuws...d-a2193874

"Nee, dit boek geeft bij een eerste lezing niet al zijn geheimen prijs. Waar is Astrid uiteindelijk gebleven? ‘Alsof Astrid een naam in een boek was, waarbij ik in de kantlijn geschreven had wat ik na al die tijd niet meer kon lezen.’ Misschien is Patricia een gezichtsbegoocheling.." https://www.demorgen.be/b...-bd6b0059/

"Het is niet al literair verantwoorde vervreemding en onthechting wat de klok slaat in ‘Patricia’. Uiteindelijk draait deze roman rond een heel herkenbare fantasie: zou het niet fijn zijn om jezelf een paar dagen uit je eigen leven, en alle verplichtingen die daarbij horen, weg te gommen? Net als ‘Monte Carlo’ straalt ‘Patricia’ opnieuw die internationale klasse uit die Terrin tot ver buiten onze landsgrenzen zou moeten brengen. En in een roman waarin niets aan het toeval wordt overgelaten, nodigt ook de titel tot speurwerk uit. De film noir-achtige scènes, de beklemmende suspense, het spel met herinnering en identiteit... Goed mogelijk dat Terrin een eerbetoon brengt aan Patricia Highsmith, die dankzij ‘Strangers on a Train’ en ‘The Talented Mr. Ripley’ wordt beschouwd als één van de grootste misdaadauteurs van de 20ste eeuw." https://www.humo.be/boekr...n-patricia

"De lezer intussen weet volstrekt niet waar hij aan toe is, heeft Astrid maar wat gedroomd, heeft ze haar geheugen verloren, is er sprake van een enorm complot om haar heen, bestaat ze überhaupt wel (ik moest zelfs even denken aan de film ‘The Sixth Sense’ met Bruce Willis waarin de hoofdpersoon ondanks zijn overduidelijke aanwezigheid dood blijkt te zijn)? Terrin laat het allemaal in het midden. Haarscherp en sec beschrijft hij de vervreemding van een vrouw in het midden van haar leven zonder ook maar ergens een steekje te laten vallen, een oplossing voor het tergende raadsel aan te dragen." https://www.trouw.nl/cult...~a937247d/

"En dan, eindelijk, trekt Terrin die geheime kaart uit zijn mouw: Patricia. Uitleggen wie zij is zou de verbluffende verrukking van die troef tenietdoen. Precies willen begrijpen hoe en wat zou de verwondering doven. Juist het feit dat je niet alles kunt verklaren, schept de ruimte om Terrins lef, vernuft en literaire vingervlugheid te bewonderen. Triomfantelijk schudt hij de kaarten, en deelt opnieuw." https://www.volkskrant.nl...~b728063e/

"Dit is zo’n beetje wat Terrin bewerkstelligt. Na het sterk parabel-achtige De bewaker, het metafictionele Post mortem, het serene Monte Carlo, het onrustige Yucca, pleegt hij met Patricia een omgekeerd highsmithje: in haar romans kijken dromers, wanhopigen en oplichters naar de levens van anderen, en proberen zichzelf daarin te plaatsen. In Terrins roman kijkt een vrouw naar het leven van haarzelf en naar het vacuüm dat ze heeft achtergelaten. Ze ziet hoe het wordt gevuld, of eigenlijk: hoezeer haar aanwezigheid niet lijkt uit te maken. Dat is pas een existentiële crisis." https://www.groene.nl/art...kel/vacuum