Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 109 pagina's
• Uitgeverij: Van Oorschot

Flaptekst

Eerste zin

Helemaal zeker of hij de bel had gehoord was hij niet. Toch liep de man naar de trap. Sinds een jaar hield hij zich met twee handen vast als hij afdaalde.

Samenvatting

Het verhaal kan heel kort worden samengevat.
Er zijn zeven flashbacks die in de tekst  worden gevlochten maar over het verleden gaan.

Deze zeven flash backs zijn:
-  het verhaal van Stoffer die verliefd wordt de vrouw van de dominee
- het verhaal van Jaap die seksueel misbruikt wordt door zijn vader
- het verhaal van Anna die op haar 5e verjaardag een fiets krijgt
- het ontdekken van de relatie tussen Stoffer en de domineesvrouw en de vlucht uit Goeree
- het misbruik van de boer bij Anna in bad
- het ontdekken van het seksueel misbruik van zijn vader door Jaap en de klap met de schop die mogelijk de dood betekent
- het verhaal van Mini die Stoffer Pivacet ontmoet in Rotterdam
Een aantal van de flashbacks spelen van zeven jaar daarvoor tot aan 1953

Het verhaalheden:
Op vrijdag 30 januari 1953 staan in Rotterdam Jaap en Anna Pivacet voor de deur bij hun oom Stoffer (43) Ze vragen onderdak.`Het zijn zoon en dochter van zijn broer die Anna "de boer" noemt.  Jaap (14) kan later die avond niet slapen en gaat naar beneden. Hij vertelt tegen zijn oom dat hij zijn vader met een schop heeft doodgeslagen en met zijn zusje (7 jaar) is gevlucht. Het gaat om seksueel misbruik door hun religieuze vader, de schijnheil.
Anna vertelt over thuis: haar oom werd door "de boer" voorgeschoteld als een duivel, maar hij is juist erg aardig.
De volgende dag gaan ze Rotterdam verkennen:
- ze gaan eerst op bezoek bij Mimi, de vriendin van Stoffer. Die heeft appeltaart gebakken.  Bij Mimi vertelt Stoffer over het seksueel misbruik van de kinderen en de reactie van Jaap. 
- daarna gaan ze een bezoek brengen aan de Kuip, want Jaap is gek van Feyenoord. Indrukwekkend.
- daarna gaan Mimi en Jaap naar het bordeel waar ze als bardame werkte. Ze laat Jaap inwijden door een bevriende prostituee.
- oom Stoffer en Anna gaan naar Blijdorp.
Aan het einde van de dag gaan ze lekker eten. Tijdens het diner zegt Jaap dat hij terug naar huis wil. Hij wil verantwoordelijkheid tonen voor zijn daad. Stoffer vindt het goed en zal hem met de auto van de buurman naar Hellevoetsluis brengen. Vandaar kunnen ze met de boot. Onderweg denkt Stoffer aan de laffe houding van hemzelf tijdens een criminele aanslag. Hij vindt Jaap een voorbeeld en zal de volgende dag open kaart spelen in ieder geval tegen zijn vriendin Mimi.

Maar komt er voor alle personages wel een volgende dag?

 

Personages

Stoffer

Stoffer is een onafhankelijke geest. Hij was havenmeester op Goeree. Had veel vriendinnen en versierde de domineesvrouw die een slecht huwelijk had. Hij hield echt van haar. De relatie wordt ontdekt en Stoffer moet vertrekken van zijn familie (zijn broer). Hij gaat naar Rotterdam, heeft contact met de onderwereld en met hoertjes. Maar die mensen zijn blijkbaar eerlijker dan de schijnheilige familie. Hij wordt weer verliefd op Mimi. In het verleden heeft hij iets doms en lafs uitgehaald en naar aanleiding van het dappere gedrag van Jaap besluit hij dat ook te gaan doen. Of het zover komt...

Jaap

Jaap is een dappere jongen die zijn verantwoordelijkheid heeft genomen door zijn vader te straffen voor het seksueel misbruik Daar zal wraak ook een rol bij hebben gespeeld. Hij wil zijn zusje beschermen tegen de lage driften van zijn vader. Hij wordt in de seks ingewijd door een hoertje.

Mimi

En volksvrouw met het hart op de goede plaats. Vriendelijk voor de kinderen: bakt o.a. appeltaart en gaat met Jaap naar de hoertjes.

De boer

De vader van de kinderen is een stereotype van de religieuze schijnheil. Wel in de kerk zitten, maar je vrouw in haar meningsvorming beknotten en je kinderen misbruiken. En je wat in denkbeelden vrijere broer uit het dorp verbannen.

Anna

Anna speelt de traditionele kinderrol, die nog weinig begrijpt van wat er met haar en in het leven gebeurt.

Quotes

"Picavet, die aan het gangpad zat, stond op, rechtte zijn rug, knakte met zijn vingers en waggelde weg. Helemaal naar het midden van de tram. Zo hier en daar keek een passagier even op. Eentje wees op zijn voorhoofd. Anna zat te schateren. Toen hij weer terugkwam begon ze te klappen. Picavet ging zitten. 'Zie je wel,' zei Picavet. 'Is dat waggelen of niet?' 'Is het moeilijk?' vroeg Anna. 'Je moet goed oefenen. Maar je hebt er die het meteen kunnen.'" Bladzijde 81

"Televisie. Iedereen had het erover. Bij Bart hadden ze het al.Maar toen ze dat thuis hoorden, mocht hij daar niet meer naartoe. "Televisie komt van de duivel", vond de boer. Jaap was er nieuwsgierig naar." Bladzijde 15

"Al de helft in zijn leven had hij al gehoord dat deze man Lucifer in eigen persoon was. Natuurlijk was hij daar van lieverlee in gaan geloven. Wat, dat wist hij niet, maar ooit was er iets vreselijks gebeurd." Bladzijde 23

"Zwijgend trok hij zijn zoon de broek naar beneden en deed wat hij dan deed. Voor de lunch in de weekeinden en in de vakanties. De jongen merkte dat de boer er zwaar bij ademde en er soms van kuchen ging." Bladzijde 31

""Er zit zand tussen je benen:, had hij gezegd. "Van het fietsen vast." Gek vond ze, ze was toch niet gevallen. Hoe kon daaronder nou zand zitten. Hij had het zand zonder washandje weggehaald." Bladzijde 66

Thematiek

Seksualiteit

Het thema van de kleine roman is seksueel misbruik. Zowel Jaap als Anna wordt door hun vader ("de boer") seksueel misbruikt. Wanneer Jaap ziet dat zijn vader zijn zusje in de schuur misbruikt, pakt hij een schop en slaat zijn vader (dood?) Seksueel misbruik wordt in deze roman verbonden aan stiekeme religieuze schijnheiligheid.

Motieven

Moeizame liefdesrelaties

De relatie tussen de dominee en zijn vrouw is slecht. Hij is een hork. De relatie tussen de boer en zijn vrouw (de schoonzus van Stoffer) is slecht. Ze is echt onderdanig en mag geen eigen mening vormen. De relatie tussen Mimi en Stoffer is goed en gelijkwaardig.

Religie

Op Goeree - een gesloten gemeenschap- speelt religie een grote maar schijnheilige rol. Stoffer heeft een geheime relatie met de domineesvrouw. Als die wordt ontdekt wordt hij verbannen naar Rotterdam. Zijn schijnheilige broer (die zelf zijn kinderen misbruikt) noemt hem de duivel. Heel subtiel : Jaap heette vroeger Jacob (Bijbels) maar wil na het misbruik door zijn vader Jaap worden genoemd. Weg met die religie.

Moord

Jaap bekent aan zijn oom dat hij zijn vader met een schop heeft doodgeslagen omdat hij zag dat die zijn zusje misbruikte.

Vader-zoonrelatie

De vader misbruikt jarenlang zijn zoon. Hij verkracht hem op het land vlak voor de lunch. Als Jaap elf jaar is houdt het misbruik op. Vader heeft een nieuw slachtoffer.

Relatie tussen broer en zus

Jaap neemt zijn zusje Anna in bescherming. Dat is dapper. Hij komt tegen zijn vader op.

Familiegeheim

Het is een geheim wat er met de kinderen op Goeree gebeurt. De relatie tussen Stoffer en de domineesvrouw moet geheim blijven. Er is een familiegeheim wat oom Stoffer in Rotterdam heeft uitgehaald.

Prostitutie

Mimi werkt in het bordeel en laat via een prostituee Jaap kennismaken met betere (liefdevolle) seks.

Inwijding

Jaap krijgt tijdens het bezoek aan Rotterdam een seksuele inwijding door een hoertje, die een bekend eis van Mimi. Hij heeft daar geen nare herinnering aan, zoals hij die wel heeft aan de seks met zijn vader. Door hem, werd hij formeel ingewijd maar dat was niet liefdevol zoals het hoertje dat had gedaan.

Overspel

De domineesvrouw pleegt overspel. De relatie wordt bij toeval ontdekt. De gevolgen zijn groot. De dominee moet weg met zijn vrouw. Stoffer wordt door de familie verbannen. Hij gaat naar Rotterdam. De kinderen van "de boer" mogen geen contact meer met deze duivel.

Natuurgeweld

Boven het verhaal hangt steeds de dreiging van het natuurgeweld: de watersnoodramp is op komst. Het begint aan het einde van de roman al flink te stormen. Maar dan houdt de verteller op....

Het nemen van verantwoordelijkheid

Jaap wil zijn verantwoordelijkheid nemen door terug te gaan naar Goeree. Hij wil zijn daad onder ogen zien. Tijdens de autoreis ziet Stoffer dat moedige standpunt van zijn neefje in en besluit zijn omissie uit het verleden ook onder ogen te zien.

Motto

Er zijn twee motto's.
Het eerste is de weersvoorspelling op vrijdag 31 januari 1953.
Het tweede het eerste radiobericht over de ramp op 1 februari 1953.

De watersnoodramp hangt steeds als een doem over het verhaal. Hij is nog niet geweest en er wordt geen letter over geschreven. Wel over de  zich ontwikkelende storm.

Opdracht

Een opdracht is er niet of je moet het dankwoord zo opvatten.
Met dank aan Josette en Willem.

Titelverklaring

Jaap en Anna brengen een interessant dagje in Rotterdam door. De titel suggereert dat er een gezellige familiedag wordt beschreven. Dat is dus ironie. Want het gaat om een ernstig vergrijp van seksueel misbruik. 
Op blz. 109 wordt naar de titel verwezen : "Het was een mooi dagje in de stad geweest."

De titel doet denken aan die van Heere Heeresma "Een dagje naar het strand". 

Structuur & perspectief

Deze kleine roman heeft veertien korte hoofdstukken met een titel die bijna altijd uit één woord bestaat: Bezoek, Bitter, Appeltaart, Schoon schip.
Dezer hoofdstukken beschrijven het verhaalheden 30 en 31 januari 1953.
Deze hoofdstukken worden onderbroken door zeven korte flashbacks vanuit verschillende perspectieven bekeken. Deze hebben geen titel.

Daardoor lijkt het het een meervoudig perspectief- verhaal. Dat geldt zeker voor de flashbacks. Maar in de gewone hoofdstukken wisselt het perspectief ook steeds. En af en toe lijkt er een alwetende verteller te zijn. Overigens storen die overgangen van perspectief niet. De verteltijd is o.v.t.

Decor

Er zijn twee decors. Het verhaalheden speelt herkenbaar in Rotterdam: De Kuip, Blijdorp, Katendrecht. Maar het heden en de woonplaats van Jaap en Anna ligt op het eiland Goeree-Overflakkee dat wordt gekenmerkt door een streng religieuze bevolking.

De tijd van het verhaal wordt precies aangegeven. De kinderen bezoeken hun oom Stoffer op vrijdagavond 30 januari, brengen de  volgende dag 31 januari in de stad door en de volgende dag zal het 1 januari zijn (de dag van de Watersnoodramp)

Eigenaardig is dan wel dat er een vertelfout in de tekst staat. Stoffer opent de deur voor zijn neef en nicht op een donderdagavond. (blz. 7)

Stijl

Het korte verhaal wordt heel helder verteld. Geen moeilijke woorden. Opvallend is dat in de gewone hoofdstukken een heleboel dialoogteksten (de directe rede) staan. De dialogen zijn "echt." Dat is knap.
In de stukken met de flashbackteksten staan geen dialogen. 

Slotzin

Jaap, we zijn er.", zei hij tevreden. "Kom snel nu. De boot wacht niet." Morgen zou het alweer februari zijn.

Bijzonderheden

De Watersnoodramp hangt steeds boven het verhaal. Maar we merken er als lezer alleen van dat er over een dreigende storm wordt gesproken. Dat lijkt symbolisch, omdat in het verhaal de dreiging van de persoonlijke ramp geldt. Maar misschien is 1 februari alles anders.

Het open einde van de roman biedt namelijk vele mogelijkheden:
- redden Stoffer en Jaap het om met de boot naar Goeree-Overflakkee te komen?
- ligt er een lijk in de schuur?
- verdrinken de familieleden van Jaap en Anna bij de vloed?
Dat is natuurlijk wel een erg aardig gevonden structuur met een fraai open einde.

Beoordeling

Ik hou erg van korte romans die desondanks de moeite waard zijn om te leven. Waarom teveel woorden en pagina's en papier misbruiken om alles maar uit te leggen?
In 100 bladzijden ontvouwt de schrijver een familiedrama met seksueel misbruik. Dat is knap. Bovendien geeft hij met zijn open einde de lezer veel speelruimte. 
Natuurlijk een ideaal boek voor scholieren:
- erg kort (leesduur een uur?)
- een mooie bladspiegel
- een aantrekkelijke verhaal (actueel ook)
- een open einde.
Hup, op de lijst voor je examen!!