Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 270 pagina's
• Uitgeverij: Prometheus

Flaptekst

Eerste zin

Als een warme zandstorm verspreidde de muziek zich door het hotel.

Samenvatting

Kunstenaars en vertellers Adrian Zeitblom en Kiriko Meertens komen beiden in aanraking met Igor Goldschmeding. Het samenzijn met hem verandert hun leven.

 

Kiriko Meertens, een beeldend kunstenares, heeft genoeg van de kunstwereld die volgens haar om geld, lijstjes en schouderklopjes draait. Niets is meer ‘echt’. Ze begint een kluizenaarsexperiment op haar zolderkamer waarbij zij de enige is die de dingen ziet en niemand haar ziet: het Monopticum. Wat daaruit voortkomt, moet wel echt zijn. Wat niet expliciet genoemd wordt als onderdeel van dit experiment, maar later wel steeds duidelijker wordt, is dat Kiriko niet alleen haar kunst tot een nulpunt terug wil brengen maar ook zichzelf door zo weinig mogelijk te eten.

Ze bant alle kunst uit haar leven behalve muziek en ontmoet tijdens een concert de violist Igor Goldschmeding. Ze is niet geïmponeerd maar geïntrigeerd door zijn technisch perfecte spel en neemt hem mee naar haar zolder en haar bed. Achteraf baalt ze daarvan. Als Igor de volgende ochtend haar werk ziet, noemt hij het de perfecte antikunst. Hij snapt niet dat ze zo kan leven en nodigt haar bij hem thuis uit.

Kiriko denkt Igor ergens van te kennen en bezoekt haar vader om bij hem oude fotoboeken te bekijken maar ze wordt niets wijzer. In een internetcafé ziet ze dat ze een mail heeft van een galeriehouder, Toeki Starman, bij wie Igor haar heeft aanbevolen. Hij vraagt of hij haar werk mag komen bekijken. Thuis tekent ze zichzelf door Igors ogen, zoals Cocteau zijn geliefde tekende: één enkele lijn.

Kiriko bezoekt Igor thuis en anders dan zijn perfecte vioolspel is zijn huis alles behalve zielloos. Ze hebben seks en Kiriko bedenkt dat ze bij hem in de buurt wil blijven om te achterhalen wat ze van hem wil. Na de seks moet ze van Igor echter naar huis omdat hij wil studeren. Hij lijkt zijn interesse in haar verloren te hebben.

Thuis verkleedt Kiriko zich als man, als Igor, en ze krijgt meteen een enorme honger. Ze gaat de straat op om te eten en als ze weer thuis komt, spuugt ze alles uit. Ze laat Toeki langskomen om haar werk te bekijken en als ze zegt dat hij alles mee mag nemen, maken ze samen een wandeling. Kiriko stort haar hart bij hem uit maar Toeki zegt dat ze alleen zichzelf kan helpen. Na deze afspraak loopt ze door de regen en ze komt ziek thuis. Ze krijgt koortsdromen en sms’t Igor voor hulp maar hij komt vooral om zijn hart bij haar uit te storten over zijn aankomende examen. Kiriko ligt een week ziek op bed en gaat dan naar Igors afstudeerconcert. Door haar aanwezigheid speelt hij met een randje en hij slaagt. Kiriko loopt dan de Kalverstraat in en zakt in een winkel in elkaar. Het niet-eten en de ziekte hebben haar gesloopt. Igor vindt haar maar ze laat zich niet helpen en ze loopt op blote voeten naar huis.

 

Zeven jaar later hoort violist en concertmeester Adrian Zeitblom iemand perfect ‘Een heldenleven’ van Strauss, Adrians solostuk, spelen in de lobby van het hotel waar hij in Rome verblijft. Hij en veel andere gasten gaan kijken. De violist blijkt Igor Goldschmeding te heten en iemand te vervangen in het orkest waar ook Adrian deel van uitmaakt. Adrian en Igor leren elkaar kennen en trekken met elkaar op. Adrian had nooit behoefte aan gezelschap maar is tegen Igor verrassend open. Igor lijkt niemand nodig/lief te hebben, slechts een keer kwam hij in de buurt van een dergelijk gevoel (bij Kiriko).

Tijdens het eerste concert waarbij Igor aanwezig is, laten zijn aanwezigheid en spel iedereen tot grote hoogte stijgen. Adrian realiseert zich dat Igor de grootste musicus van deze tijd zou kunnen worden, als hij alleen ook zo – met een ziel – zou spelen en besluit hem dat te leren. Ze gaan samen naar een vergaderzaal: Igor speelt iets aan Adrian voor en Adrian probeert hem uit te leggen en voor te doen hoe de muziek menselijker wordt en meer gaat leven. Igor reageert geïrriteerd en geeft Adrian technische aanwijzingen waardoor hij meteen beter speelt. De rollen zijn omgedraaid maar Adrian voelt zich er goed bij. Ze gaan samen de stad in en Adrian gaat helemaal op in Igor, hij koopt op zijn initiatief zelfs super dure slangenleren schoenen.

Vlak voordat het orkest naar Florence vertrekt, probeert Adrian zich van de schoenen te ontdoen maar hij zit aan ze vast, net als aan (zijn verlangen naar) Igor. De hele eerste dag in Florence strompelt hij alleen door de stad en voelt zich een ander mens. Als hij terugkomt in het hotel blijkt Igor de hele dag geoefend te hebben op ‘Een heldenleven’. Hij probeert toch iets met Adrians tips te doen en speelt bij vlagen beter.

Op een avond zit Adrian in een hotelbar. Hij hoort welke roddels er over Igor verteld worden en wil ze niet geloven. Ook over Igor en hem wordt geroddeld. Dan stapt Igor de bar in, verkleed als duivel en in het gezelschap van een grote groep verklede mensen. Adrian wil het niet maar laat zich toch door hem meeslepen. De volgende dag wordt hij wakker met een kater en hij is veel te laat voor de repetitie. Igor heeft zijn plek als concertmeester ingenomen en als Adrian hoort hoe het orkest onder zijn leiding speelt, loopt hij weg. Hij weet niet wat hij met zichzelf aan moet, gaat de stad in, bezoekt een museum en als hij het orkest weer tegenkomt, neemt hij Igor apart en zegt hem dat hij een tijdje verdwijnt. Zijn vrouw Sterre komt over en samen verkennen ze de stad.

 

Personages

Adrian Zeitblom

Hij speelt viool sinds zijn zesde. Elke dag alleen studeren beviel hem beter dan met leeftijdsgenoten spelen op het schoolplein. De viool was een hulpmiddel geweest tegen de angst ‘maar de angst was te vroeg gedempt, ik was het echte leven nooit aangegaan, en nu was het een obstakel geworden.’ (p. 112) Naast violist is hij concertmeester en hij heeft steil, braaf haar. Adrian vindt zichzelf überhaupt gewoontjes bij Igor: ‘Ik heb er trouwens van geleerd en zal zoveel mogelijk mijn mond houden over mijn eigen Hollandse autoluwe middenklassenjeugd vol knotwilgen, glazen melk en Palmolive-shampoo.’ (p. 18) Hij is getrouwd met Sterre: beiden hebben ze niemand nodig, het perfecte uitgangspunt voor een samenzijn. Vlak voor zijn tournee hebben ze echter dikke ruzie gemaakt. Hij heeft zich altijd een beetje afzijdig van de overig orkestleden gehouden: hij hoefde de roddels niet te weten en sloeg uitnodigingen om mee de stad in te gaan af. Met Igor wil hij echter wel op pad.

Igor Goldschmeding

Hij speelt viool sinds zijn zestiende, speelt alle noten zuiver, van dezelfde leeftijd als Adrian, blonde lokken die voor zijn gezicht vallen, artistiek gekleed, kan volgens zichzelf niet verliefd worden, alleen met Kiriko kwam hij in de buurt van dat gevoel. Op de pagina’s 16 tot en met 21 staat een uitgebreide beschrijving van zijn leven en karakter. De kern van wie hij is zijn talent voor winnen en het ontdekken van nieuwe wedstrijden: ‘De enige beweging waar hij van hield was omhoog. Achter elke top ligt een nieuwe, en daar zoefde hij weer verder. De afdaling was louter om snelheid te bereiken.’ (p. 18)

Kiriko Meertens

Ze is op de basisschool al een wonderkind en een loner, zat elke middag in haar kinderkamer te tekenen, als tiener melancholisch, beeldend kunstenaar geworden, Japanse moeder en Nederlandse vader, volgens Igor heel mooi, haar moeder heeft als laatste poging om haar te helpen een jaar lang een zolder voor haar gehuurd (‘Een kunstenaar als dochter paste prima binnen dat wereldbeeld, elke bourgeoisfamilie een artiest, maar een mislukte kunstenaar die met een lang gezicht sojamelkcappuccino’s serveerde was uiteraard een gruwel.’ (p. 154)) Op pagina 165 tot en met 168 wordt beschreven hoe ze tot haar experiment gekomen is.

Quotes

"Een avondzon scheen met een geëxalteerd violet licht; het was dat zomerse uurtje dat de wereld er zo verrukkelijk doet uitzien dat je de straat nog zou willen likken." Bladzijde 11

"Van bladmuziek naar brein, dat is niet het moeilijkste werk. Van brein naar lichaam is de langste weg. Je lichaam moet de muziek bezielen, doorleven, je kunt het niet alleen van tevoren bedenken, dát maakt het zo verslavend: de tijdelijkheid ervan, het toeval, een onvoorspelbaarheid die de ratio niet kan bevatten.’" Bladzijde 41

"Muziek liet zich niet vertalen naar woorden, juist daarom voelde ik me er thuis. Muziek was sonore lucht, had ik wel eens gehoord, of gestolde tijd. Die verdraagt geen theorie, geen meningen, muziek stond op zichzelf en vertelde hooguit wat ze van óns vond. Wij waren dienaars, hij en ik, slechts het lichaam dat de muziek tijdelijk bewoont.’" Bladzijde 48

"Sterre, de vrouw die niemand nodig had en van niemand onder de indruk was, veranderde in mijn nabijheid in een naar adem happende, stomme ziel. Alsof ik de tentstokken uit haar geest had getrokken." Bladzijde 140

"Iedereen leek het te kunnen, iedereen zei tegen zichzelf en tegen zijn kinderen: ‘Dit is wat het leven is, zo houden we de boel bij elkaar. ’s Ochtends smeren we de boterhammen voor in de middag, we dommelen wat in de trein. Voor we eten koken doen we nog een uurtje ons best in de sportschool. We zijn nuttig. We brengen soms wat eten naar de buurvrouw die net weduwe is geworden. Als we hard genoeg werken krijgen we straks een vast contract. We kunnen groeien. We worden gewaardeerd. ’s Avonds zijn we moe, maar het lukt toch om elke week een biertje te drinken met de vriendengroep. In de stad wonen is fijn. Er zijn festivals met lekker eten en leuke bandjes. Parken en bossen om uit te waaien. Elk jaar is er een barbecue met de straat, met halal eten, zodat iedereen mee kan doen. We krijgen het beter. We doen wat we kunnen.’ " Bladzijde 185-186

"Net als hij boog ik voor de fatalistische gedachten die zich bij een breuk als een junk met een fiets aan je opdringen (op een of andere manier klinkt het sentimentele altijd het meest plausibel): dat mensen als wij niet tot liefhebben in staat waren. Dat we gedoemd waren alleen te zijn, niet omdat er een vloek over ons lag, maar omdat we ons hele wezen nodig hadden voor wat we deden. En een viool kun je niet neuken.’ " Bladzijde 138

Thematiek

Kunstwereld

Centraal in deze roman staan de vragen 1. of een kunstenaar op zichzelf en de kunst betrokken moet zijn of erop uit moet en 2. waar kunst in zit. Deze vragen zijn uitgewerkt in de tegenstelling tussen Adrian en Kiriko aan de ene kant en Igor aan de andere kant. Die tegenstelling beschrijf ik bij het dubbelgangersmotief, hieronder ga ik in op de vraag waar kunst in zit, namelijk niet alleen in kwaliteit, want dan zou kunst perfect moeten zijn en dat willen we ook weer niet. Adrian heeft lief: hij is getrouwd maar hij houdt vooral van de muziek en zijn viool. Die liefde hoor je terug in zijn muziek: zijn muziek bevat fouten maar klinkt doorleefd en daar houden mensen van: ‘Het was een persoonlijk triomf; de fouten die ik maakte liet ik als lijken op het slagveld achter me liggen. Nog nooit had ik mijn eigen muziek zo diep beleefd. Nog nooit had ik gevoeld dat ik elke noot de zaal in stuurde met een liefde die mijn prille artiestenhartje te boven ging. Ik zou voorgoed van mijn viool houden, me met het instrument als wapen in de hand geklemd door het leven slaan. Maar was het goede muziek? Ja, want het wás muziek. Krakend en piepend, bibberend, vals, maar het was alles wat ik te bieden had, een genereus, diep gemeend offer op het altaar van de kunst.’ (p. 25-26) Igor heeft niets en niemand lief en je hoort hemzelf dus niet terug in zijn spel. Hij speelt volledig zuiver en maakt geen fouten, wat zijn spel perfect maar ook onmenselijk en saai maakt. Adrian geeft zichzelf weg door middel van zijn spel, Igor houdt wat hij te bieden heeft, voor zichzelf. Ook heeft hij niets met imperfectie: ‘Je klinkt net als de anderen. Er is volgens jullie maar één manier waarop muziek gemaakt kan worden, en dat is met een rouwrand. De faalfetisj.’ (p. 63) De tegenstelling tussen Adrian en Igor symboliseert de tegenstelling in de muziek: men streeft naar perfectie maar tegelijkertijd is een perfect uitgevoerd spel saai. ‘Perfectie is een van de pijlers van de klassieke muziek, ja, maar nu de perfectie zelve voor mij stond, een lange jongen met blonde kwasten en gouden sproeten in een zwartzijden T-shirt dat naar cederhout rook, wist ik dat het niet alles kon zijn. Perfectie kon alleen een ideaal zijn, geen fysieke werkelijkheid. Juist de afwezigheid van het ongeluk was beangstigend. Hoe was het mogelijk dat een mens zo kon spelen?’ (p. 66) Symbool voor Igors perfecte vioolspel staat het schilderij van Dorian Gray. Hiermee samen hangt de theorie van de honderd- en negentigprocentmensen: een van de orkestleden heeft ooit gezegd: ‘Het is gemakkelijker om je voor honderd procent voor iets in te zetten dan voor negentig procent.’ (p. 31) Veel mensen behoren tot die negentig procent: zij geven bijvoorbeeld negentig procent aan de muziek en bewaren tien procent van zichzelf voor de wereld. Adrian geeft zichzelf echter honderd procent aan de muziek en daarom heeft hij eigenlijk geen ruimte voor een liefdesleven/zijn vrouw Sterre. Igor wordt voor Adrian een honderdtienviolist, hijzelf probeert door/voor Igor een negentig-procentmens te worden: ‘’Negentig procent zijn was veel beter, het was niet voor niets moeilijker.’ (p. 121) Als hij zich realiseert dat honderdtien voor hem niet is weggelegd, geeft hij er de brui aan.

Motieven

Liefde

Muziek lijkt voor Adrian een religie of een geliefde: ‘Maar ik hoefde me toch niet te bewijzen? Op die noodzaak alleen had ik het nooit tien jaar volgehouden. Muziek maken ging om iets groters, ik was de priester die de rituelen kende, die zich elke dag schoonwaste om in het heilige der heilige te mogen komen. (Hier rolde Sterre met haar ogen. ‘Van het patriarchaat aan het Museumplein, bedoel je.’) Velen zijn geroepen en slechts weinigen uitverkoren.’ (p. 35) Als hij spreekt over Strauss’ metgezel in ‘Een heldenleven’ dan schetst hij door middel van de muziek en de tonen een beeld van haar karakter. Hij vergelijkt toonladders met welvingen, beweegt zijn lichaam tijdens het spelen zoals het beweegt tijdens het bedrijven van de liefde en zegt tegen Sterre dat zij de muziek is (waar ze volgens zichzelf de lessenaar voor zijn muziek is). Aan Igor vertelt hij bang te zijn dat hij zijn leven niet echt ervaart maar alleen via zijn viool, de viool staat altijd tussen hem en de wereld in. Kiriko vergelijkt Igors paarse plek in zijn nek, veroorzaakt door de viool, met een zuigzoen. Als Adrian Igor ontmoet, leert kennen en uiteindelijk wil zijn, ruilt hij eigenlijk zijn liefde voor de viool in voor zijn liefde voor Igor, hij verwaarloost zijn viool en de muziek zelfs een beetje en als hij door heeft dat Igor zijn rol in het orkest overgenomen heeft, stopt hij er zelfs mee. Sterre weet deze situatie perfect te analyseren: ‘Je beschermt je muziek, alsof die alleen van jou is. Jij verafgoodt haar. Je staat jezelf niets anders toe. Zelfs een ochtend uitslapen met mij in je armen maakte dat je de rest van de dag ongelukkig door het huis slofte. Maar het gaat je niet echt om de viool, zie je. Die wordt net zo gemakkelijk vervangen door Igor. En nu is hij er met je muziek vandoor.’ (p. 140)

Dubbelgangersmotief

Adrian en Igor zijn elkaars tegenpolen. Adrian is gewoontjes en ingetogen, Igor is artistiek en uitbundig. Adrian speelt viool met een rauw randje wat zijn spel levendig maakt, Igor speelt technisch perfect wat zijn spel saai maakt. Datzelfde geldt voor Kiriko en Igor: ‘Alles aan hem was haar vreemd, volledig tegengesteld aan haar. De overdreven nette en zelfverzekerde kleren, de hoekigheid waarmee hij de wereld leek open te beuken, het volledige kleurenspectrum dat zijn verschijning besloeg. Er was niets wat hen verbond.’ (p. 171) In het orkest ondersteun Igor Adrian in eerste instantie: ‘Een as waren we, Igor en ik, we hadden een verbond. Al vergat hij een keer een bladzijde om te slaan, en moest ik het doen. Ik knikte hem toe. Vaderlijk. Of nee, broederlijk.’ (p. 59) Die ondersteunende rol lijkt hij voor het gehele orkest te vervullen want met zijn aanwezigheid spelen ze alsof ze verliefd zijn. Maar de verhouding tussen Adrian en Igor slaat om als Adrian zichzelf, zijn spel, gaat vergelijken met (dat van) Igor. Hij meent dat Igor de grootste violist van zijn tijd zou kunnen worden als hij maar met een ziel zou kunnen leren spelen en besluit hem dat te leren. Dan zet hij eigenlijk zijn eigen ondergang in en creëert hij zelf een situatie waarin Igor zijn plaats in het orkest overneemt. Eerst ziet hij zichzelf nog als oudere broer, als gezagvoerder, die Igor iets kan leren, maar Igor leert hem ook dingen en neemt zijn rol over. Adrian wil van Igor leren en hem worden, zoals ook Kiriko Igor wil worden en als man verkleed de straat opgaat. Kiriko heeft geleerd dat je contrast nodig hebt om iets in beweging te zetten en in haar behoefte aan beweging denkt ze dat Igor het contrast is dat ze nodig heeft (grottekening, travestie, galeriehouder). Waren ze eerst beiden (Adrian en Kiriko) onafhankelijk of in ieder geval zo onafhankelijk mogelijk, door Igor in hun leven toe te laten, worden ze afhankelijk van hem, willen ze door hem gezien worden en hem zelf worden. Kiriko: ‘Hij had haar leeggezogen, alles uit haar getrokken wat hij nodig had.’ (p. 269) Beiden hebben ook een ‘ster’ in hun leven door wie ze wel gezien worden, respectievelijk Sterre en Toeki Starman, maar dat is niet genoeg. Symbool voor de vriendschap tussen Adrian en Igor staan hun bijnamen Jonathan en David, uit het Bijbelverhaal. Sommigen vermoeden bij Jonathan en David geen vriendschap maar een liefdesrelatie. Leidmotief bij de gedaantewisseling van Adrian: zijn slangenleren schoenen. Symbool voor Adrians ondergang staat Francisco Zurbaráns schilderij ‘Het martelaarschap van de heilige Serapion’.

Intertekstualiteit

Igor wordt steeds de man zonder gezicht genoemd naar Musils ‘De man zonder eigenschappen’ en Kiriko wordt steeds serieus en ernstig genoemd, wat me deed denken aan het karakter van Susan Sontag. Bekkering is fan van beiden maar het voerde voor dit verslag te ver om de precieze overeenkomsten te onderzoeken. Het zelfde geldt voor de overeenkomsten met Dantes ‘Goddelijke komedie’ waaruit Igor regelmatig citeert. Igor verleidt Adrian als duivel tot de onderwereld.

Oorspronkelijkheid

Adrian is nooit zenuwachtig voor een uitvoering omdat het er volgens hem om gaat je eigen unieke stem te geven aan oude noten. Op de muziekschool leer je dienstbaar te zijn aan de muziek. Als je ‘ik’ verschrompeld was en de muziek groter was geworden dan jijzelf, dan mocht je je eigen innerlijk weer opzoeken en luisteren naar wat het te zeggen had. Dan kon je je eigen stem aan de muziek geven, maar veel violisten horen hun eigen stem niet meer, die kunnen alleen nog maar hun docenten imiteren. Kiriko is ook op zoek naar haar eigen stem, los van de commercie en de schouderklopjes. Ze zoekt naar een nulpunt om haar kunst vanaf daar weer op te bouwen: ‘Kiriko’s verlangen naar kunst die uit zoiets als een kern voortkwam, een innerlijk vuur, noodzaak, was bovendien een romantische gedachte, en romantische zielen hadden iets belachelijks gekregen, ze waren naïef, of erger: serieus.’ (p. 153) In haar zoektocht verschrompelt ze echter niet alleen haar kunst maar ook zichzelf, door zichzelf af te zonderen en weinig tot niets te eten. Symbool voor Kiriko’s zoektocht naar haar kern staat de tekening die ze van zichzelf maakt – een enkele lijn – naar Cocteaus ‘Raymond Radiguet endormi’. Symbool voor haar ondergang in die zoektocht staat Igors vergelijking met Tiresias, de blinder ziener.

Motto

Het boek is in twee delen verdeeld: ‘Adrian’ en ‘Kiriko’. Beide delen hebben een motto. Adrians motto is:

Wie niet lief heeft wordt gezien

Wie niet lief heeft wordt gezien

Herhaal de gedachte elke dag

Wie niet lief heeft wordt gezien

                Lucebert

 

Ik weet niet precies wat dit gedicht betekent maar ik vind het vooral bij Igor passen, die zelf zegt dat hij niet in staat is om verliefd te worden, om lief te hebben dus. Adrians geliefde is zijn viool, dan lijkt hij ‘verliefd’ te worden op Igor en die pakt dan ook nog eens zijn muziek van hem af.

 

Kiriko’s motto is:

 

Daar moet men in berusten

dat een kunstwerk

zich volkomen onafhankelijk maakt

het kan niet eens meer met anderen

samen zijn

dit geldt vooral de familieleden

maar ook alle anderen

een volmaakt kunstwerk

een zo tot een volmaakt kunstwerk

geworden mens

die immers geen mens meer is

mijn waarde

kan vanaf een bepaald ogenblik

helemaal niemand meer zien

behalve zichzelf

alleen zichzelf

er is niets meer

behalve ik

                Thomas Bernhard

 

Dit citaat uit een toneelstuk van Bernhard slaat mooi op Kiriko, die in haar zoektocht naar oorspronkelijke kunst van haar eigen leven een kunstwerk maakt en zich om die reden isoleert.

 

Opdracht

Pour mon double

Dit kan ‘voor mijn dubbelganger’ of ‘voor mijn tegenhanger’ betekenen en past bij het motief van de dubbelganger, waarbij Adrian en Kiriko het spiegelbeeld zijn van Igor.

Titelverklaring

Letterlijk slaat de titel op het stuk met dezelfde titel van Strauss, dat Igor perfect kan spelen. Figuurlijk slaat de titel op Igor zelf: hij is een held die alles kan en leeft het leven van een held. ‘Een heldenleven’ van Strauss gaat ook over een held, een muzikant, die het met behulp van zijn metgezel opneemt tegen zijn vijanden, zijn critici. Igor gebruikt Adrian en Kiriko ook om beter te worden in zijn spel en zich te weren tegen de critici die vinden dat hij te gelikt speelt.

Structuur & perspectief

Het boek is verveeld in twee delen en die delen zijn genoemd naar de vertellers in die delen: Adrian en Kiriko. Binnen die delen worden er hoofdstukken aangebracht door middel van sterretjes. In Kiriko’s deel staat een tekening van Cocteau afgebeeld.

 

Het verhaal wordt niet-chronologisch verteld omdat Kiriko’s deel na Adrians deel komt, terwijl het zeven jaar eerder afspeelt. Ook binnen de delen zijn fabel en sujet niet gelijk.

 

Er is sprake van een meervoudig perspectief: Adrian vertelt in een ik- en Kiriko in een personaal perspectief over Igor. Hierdoor wordt aan de ene kant hun verwarring goed duidelijk en omdat er twee vertellers zijn en Igor op hen beiden dezelfde invloed lijkt te hebben, wordt het verhaal ook betrouwbaarder. Adrian schrijft zijn verhaal op voor zijn therapeut, vertelt dus achteraf en staat boven zijn eigen verhaal, wat zorgt voor spanning: ‘Het verhaal heb ik onthouden, maar de waarschuwing die ik erin had moeten zien drong niet tot me door.’ (p. 16) Hij zegt ook zich niet meer te identificeren met deze vroegere versie van zichzelf en daarom een eerlijk verhaal te vertellen.

Decor

Adrians deel speelt zich eerst af in Rome en daarna toert het orkest door Italië. De tour duurt vier weken maar zijn samenzijn met Igor slechts een week. Voor Adrian doet de omgeving er niet toe: Europa is Europa.  Kiriko’s deel speelt zich af in Amsterdam, zowel Kiriko als Igor wonen daar. Kiriko woont als een asceet op een zoldertje terwijl Igor een tot het plafond volgebouwd appartement heeft. Over zes weken woont ze een jaar op de zolder en eindigt haar experiment. Ik heb het idee dat de vertelde tijd hier niet langer dan zes weken is.

 

De tijd is het heden: iemand speelt op een gegeven moment het computerspel Assassin’s Creed en dat bestaat sinds 2007.

Stijl

'Wat weet zij in dit boek goed weer te geven waar het in de muziek op aan komt! Niet door met saaie definities te komen of afgezaagde citaten, maar door het fenomeen muziek uit steeds weer andere hoeken te benaderen en in fraaie vergelijkingen op papier te zetten. Bladzijden lang weet Bekkering steeds weer de mooiste woorden vinden voor wat zich per definitie aan de taal onttrekt.' (Mulder 2018)

'Romantische kunstenaarsclichés veegt de schrijfster rücksichtslos van tafel. Als ze zich al eens laat gaan, zoals hier in de beschrijving van Adrians muzikale gewaarwordingen, dan voegt ze daar meteen een ontnuchterend terzijde aan toe: 'Voor mijn ogen balde het verlangen zich samen tot een zuil van vuur, en als aan de grond genageld stuurde ik mijn muziek ernaartoe. (Ik begin mystiek te klinken en uit gewoonte wil ik een nuchtere opmerking maken, maar ik doe het niet. Jammer dan. Als muziek al geen mystieke ervaringen meer mag produceren, hou ik ermee op.)' Slim, want zo heeft ze de verheven én de nuchtere opmerking toch gemaakt.' (Van den Bergh 2018)

Zie voor mooie vormen van beeldspraak ook de citaten.
 

Slotzin

Onverschillig was ze, nog steeds, maar ze liep rechtop, de winkelstraat uit, op huis aan. Na enkele passen deed ze haar schoenen uit. Op blote voeten ging ze verder. Toen ze thuiskwam, veegde ze haar voeten niet.

Beoordeling

'Een heldenleven' is geen makkelijk maar wel een intrigerend boek. Ik houd ervan als een boek me ertoe aanzet om dingen op en uit te zoeken. Ik vond het eerste deel wel meeslepender dan het tweede deel.

Interessant om samen te lezen met 'De hemel boven Parijs' van Bregje Hofstede en 'Er is geen vorm waarin ik pas' van Erna Sassen, beide ook over perfectionisme en/of kunst.

Recensies

"Bij het lezen van Persis Bekkerings overrompelende debuutroman Een heldenleven moest ik geregeld aan dat zinnetje van Reichenfeld terugdenken. Maar mijn conclusie was dit keer anders: schrijven over muziek kan eigenlijk niemand – behalve Persis Bekkering. " https://www.tzum.info/201...ldenleven/

"Een zwaar op de maag liggend vertoog lijkt dan welhaast onvermijdelijk. Maar Bekkering slaagt erin deze personen en hun artistieke onderzoek, dat tegelijkertijd zelfonderzoek is, tot leven te wekken. Dat de schrijfster niet bezwijkt onder haar huizenhoge ambities is haar grote verdienste. " https://www.volkskrant.nl...~b3e387fe/

Bronnen

Recensie: Persis Bekkering – Een heldenleven

https://www.tzum.info/201...ldenleven/

Soms wat overdadig, maar door knappe compositie en frisse stijl blijft Een heldenleven zeer genietbaar

https://www.volkskrant.nl...~b3e387fe/