Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 346 pagina's
• Uitgeverij: Ambo/Anthos

Flaptekst

Eerste zin

Fuck goederenrecht.’ Ik duw mijn stoel naar achter. Klotezooi. ‘Uitslover,’ zegt Roest, die zelf de grootste streber in huis is. Wat maakt het uit. Ik heb de hele dag gestudeerd. ‘Je das,’ zegt hij. Ik zet mijn kraag omhoog en steek mijn kop in de bordeauxrode strop. ‘Wie gaan?’

Samenvatting

De roman telt 346 bladzijden en er zijn vijf vertellers. Dat houdt meteen in dat er veel gebeurtenissen worden verteld. Daarom is dit een samenvatting in grote lijnen, omdat het anders veel te uitgebreid zou worden.

Dirk de Larrey (van voorname afkomst uit het villadorp Berkheij) komt bij zijn studievereniging 'Concordia' in de problemen als hij tijdens een drankavond van een op een stoel geplaatst bierfust springt op de rug van een eerstejaarsstudent. Die Edward van Zanten houdt er een dwarslaesie aan over en het is volgens de senaat van Concordia verstandig dat Dirk een tijdje uit beeld blijft. Hij gaat terug naar het huis van zijn ouders in het villadorp. Zijn vader die door zijn studie en afkomst een groot netwerk heeft, schakelt een bevriende advocaat in die met de familie van het slachtoffer contact opneemt en een schadevergoeding moet regelen om te voorkomen dat ze aangifte gaat doen. Uit alles blijkt dat Dirk een ruig en lui studentenleven er op nahoudt. Er zijn veel "wijven" met wie hij seks heeft en de drank kan niet op.  Tentamens haalt hij bijna niet of op het nippertje.

In het huis van De Larrey wonen nog Waldemar en Elisabeth. Ze hebben een vrij huwelijk, tenminste de jager Waldemar. Elisabeth doet vrijwilligerswerk bij een dominee en is begaan met het lot van de Afrikaanse vluchtelingen. Ze stelt voor om het koetshuis achter hun villa open te stellen voor een gezin met 'nette vluchtelingen." Dat gezin bestaat ook. Khalid is een arts in Saoedi-Arabië  die niet meer gelooft in de wetten van de strenge islam in dat land en hij maakt deel uit van een geheime verzetsgroep. Wanneer er gevaar voor hem dreigt, moet hij vluchten. Hij heeft geld genoeg om een vliegtuig te regelen. Hij komt met zijn vrouw Fatima, de bloedmooie dochter Yasmin en zijn recalcitrante puberzoon Mohammed in AZC's terecht. Zij worden uitverkoren om in het koetshuis van de familie De Larrey te wonen. Daar moet het begin van het  inburgeringsproces plaatsvinden.

Elisabeth strikt haar zoon Dirk (die thuis veel harder studeert en intussen zijn seksuele lusten botviert met een meisje uit het dorp Annefleur) om Nederlandse les aan het gezin te geven. Yasmin wil dat graag, ze is leergierig maar Mohammed heeft er niets mee. Die verzaakt zijn lessen.  Het hoeft geen nadere uitleg dat Dirk  veel oog heeft voor de mooie Yasmin. De lessen worden meer en meer in de privésfeer getrokken. Yasmin is leergierig en wil zo snel mogelijk naar de universiteit. Ze verwestert heel snel tot verdriet van haar moeder (die conventioneel is) en tot woede van haar broer, die een strenge aanhanger van de islam is. Hij citeert ook voortdurend uit de Koran voor hem toepasselijke soera's. Wie de godsdienst afzweert, zal in de hel komen en hij moet zijn zus voor dat onheil behoeden. Hij roept haar ter verantwoording en slaat haar. Ze trekt zich echter niets van hem aan. Ze draagt geen hoofddoek meer en laat tijdens de taallessen merken dat ze verliefd is op Dirk. Ook het omgekeerde is het geval. Vader Khalid begint zich meer en meer af te vragen of hij wel de goede keus gemaakt heeft om naar Nederland te komen.
In de Koepel (de mancave van Waldemar) ontmoet Dirk Yasmin als zijn vader op jacht is. Het komt tot seksuele handelingen die Yasmin ook erg prettig vindt, maar ze wil per se maagd blijven. Dat gaat een tijdje zo door.
Vriendje Roest loopt intussen co-schappen in Amsterdam en merkt dat daar ook strenge regels gelden wat betreft de onderlinge verhoudingen. Hij heeft daar weinig te vertellen.
Hij is benieuwd naar hoe Yasmin eruit ziet. Hij krijgt een uitnodiging voor het kerstdiner van de familie. Daar worden veel mensen op uitgenodigd, ook de familie van Khalid. Maar daar loopt het uit op een scherpe confrontatie tussen Mohammed en twee familiehomo's die hun geaardheid laten merken  tijdens het diner. Mohammed gedraagt zich daardoor onbeschoft en loopt weg. Khalid en Yasmin schamen zich voor Mohammeds gedrag  en roepen hem ter verantwoording.

Intussen merkt iedereen wel dat Yasmin en Dirk iets hebben. Yasmin gaat bovendien werken in een restaurant en doet het daar heel goed. Dirk bezoekt haar vaak in het restaurant om contact met haar te kunnen hebben. Mohammed radicaliseert steeds meer. Op een zeker moment betrapt Waldemar zijn zoon met Yasmin in zijn mancave. Zowel hij als Elisabeth zijn - hoe ruimdenkend ook- er niet voor dat hij zal trouwen met Yasmin. Maar Dirk denkt helemaal nog niet aan trouwen. Mohammed blijft zijn imam bezoeken en hij wordt door hem gesteund in zijn gedachte tot wraak. Hij komt erachter dat Yasmin bij Dirk in de Koepel zit en betrapt hen. Hij schopt Dirk ongenadig hard tegen zijn ballen en wil hem met een mes te lijf gaan. Yasmin pakt een oud (en ongeladen) pistool van Waldemar en is van plan op haar broer te schieten. Dan verdwijnt Mohammed uit beeld. Dirk wordt opgenomen in een ziekenhuis, omdat er een bal uit zijn zak is  losgescheurd. Hij moet geopereerd worden en misschien blijft hij onvruchtbaar. Yasmin bezoekt hem. Dirk zegt dat het beter is dat ze hun relatie gaan beëindigen. Die verschillen tussen de twee culturen zijn te groot. Hij vertrekt binnen een paar weken naar Amsterdam. Het huis dat ze daar met vier studenten gaan betrekken,  wordt binnenkort opgeleverd en hij zal zijn studie rechten afronden. Hij denkt aan 'vreemdelingenrecht.'

Personages

Dirk

Dirk is het prototype van de luie, en er op los levende student. Hij komt uit een rijke familie. Studentes zijn er om te neuken. Hij doet dronken iets doms, heeft er best een schuldgevoel over en keert tijdelijk terug naar huis. Hoewel hij eerst neerkijkt op de vluchtelingen in hun koetshuis, komt er verandering in als hij verliefd wordt op Yasmin. Hij respecteert haar wens om maagd te blijven, is ook werkelijk dol op haar. Dat komt hem duurt te staan, want Mohammed straft hem voor zijn zonden. Hij besluit daarop de relatie met Yasmin te verbreken. De cultuurverschillen zijn toch te groot.

Yasmin

Yasmin heeft een vrije en onafhankelijke geest. Ze wil snel inburgeren, de taal leren en studeren. Ze vormt een schrille tegenstelling met haar moeder die conventioneel is. Ze vindt dat man en vrouw aan elkaar gelijk zijn. Ze weerstaat haar broer die in de leer van de Koran blijft geloven. Ze kleedt zich westers en wil wel een vorm van seks met Dirk. Ze stelt duidelijke grenzen. Wil Dirk beschermen (met een ongeladen pistool) tegen de aanslag van Mohammed. Komt hem in het ziekenhuis bezoeken en hoort dan dat Dirk toch de relatie verbreekt.

Mohammed

Mohammed heeft nooit naar Nederland willen vluchten. Hij is strak in de leer en leest de soera's van de Koran die hem van pas komen. Hij luistert meer naar de woorden van de strenge imam dan naar de woorden van zijn vader. Hij gedraagt zich onfatsoenlijk bij het kerstdiner. Wanneer hij zijn zus een keer betrapt met Dirk in De Koepel, besluit hij wraak te nemen. De aanslag lukt niet helemaal, maar hij heeft Dirk wel bij 'zijn ballen.'

Fatima

Fatima is het type van de onderdanige vrouw zoals de islam dat voorschrijft. In Nederland bemoeit ze zich alleen met het huishouden. Ze leert niet snel genoeg Nederlands. Is haar man gevolgd omdat dit hoort. Zou het liefst terug gaan naar Saoedi-Arabië.

Khalid

Khalisd heeft voor arts gestudeerd. Vindt de islam dom en te streng. kan zich daarin door zijn studie niet vinden en wil vrijheid van meningsuiting. Hij vlucht naar Nederland en vraagt zich later af of hij zijn verlangen naar vrijheid niet te ver heeft doorgezet. Wat heeft het zijn gezin gebracht?

Elisabeth

Elisabeth doet vrijwilligerswerk bij een dominee. Ze wil goed doen. Deed vroeger ook veel op school van haar kinderen. Keurt het gedrag van haar studentenzoon Dirk af, maar is wel gek op hem. Ze vindt het fijn als hij haar helpt in de stal met haar paard. Wil - hoe ruimdenkend ze ook is- dat Dirk zou trouwen met Yasmin. het cultuurverschil zou te groot zijn.

Roest

Roest is maar een bijfiguur. Hij vertoont ook studentikoos gedrag. Hij is de beste vriend van Dirk. Merkt bij het lopen van zijn co-schap dat hij ook maar een ondergeschikte positie in de hiërarchie van een Universiteitsziekenhuis heeft. Dat ondersteunt daarmee het thema van het verhaal.

Quotes

"Roest trekt zijn telefoon. ‘Goedenavond. Er ligt hier op straat een jongen die onwel is. Misschien heeft hij een beetje veel gedronken. Ik denk dat er een arts nodig is. Op de hoek van de Kolk en de Korenmarkt.’ Dan pakt hij de laveloze jongen onder zijn oksels. Ik grijp zijn benen. We sjouwen hem de bocht om, even wat verder weg van de Toko. Allemachtig, de dude is niet licht. Op de Korenmarkt leggen we hem voor een café op de stoep. Als Roest hem op zijn zij heeft geduwd, steken we een sigaretje op. (Dirk)" Bladzijde 10

"Als volbloed Nederlander wil ik de arme mensen in het asielzoekerscentrum helpen. De professionals die er werken, hebben nauwelijks tijd om een praatje met de vluchtelingen te maken en ze te vertellen hoe het eraan toegaat bij ons. De dominee coördineert alles, hij is geweldig, altijd hartstochtelijk bezig voor anderen. Ik ben gestart met kleding inzamelen. (Elisabeth)" Bladzijde 14

"Een dromedaris in de polder, dat ben ik. Gras groeit hier binnen fi jnmazige rasters van donkere sloten; kanalen en rivieren doorkruisen het land. Overal is water, het valt ook uit de lucht. Om in dit land succesvol te kunnen zijn zal ik andere kwaliteiten moeten ontwikkelen. Twee keer per week luister ik naar mijn coach. Een goedwillende, maar eenvoudige vrouw die zeker vijft ien jaar ouder is dan ik, haar haren zijn grijs en onverzorgd. Van mijn coach leer ik wat een dromedaris moet kunnen in dit land. (Mohammed)" Bladzijde 18

""Die clubvrienden van jou zij niet aardig voor vrouwen. Net als moslims eigenlijk." (Yasmin)" Bladzijde 320

"Budel zei ooit tegen mij: : Emigreren doe je voor je kinderen."Destijds dacht ik: ik doe het vooral voor mezelf, en mijn gezin profiteert mee. Kijkend naar de verwrongen gezichten van Yasmin en Fatima is de vraag wat mijn vrijheid hun heeft gebracht. Er is hoe dan ook geen weg terug (verteller Khalid)" Bladzijde 342

"Zolang mijn jongen niet gevonden is., weiger ik te geloven dat deze nachtmerrie echt waar is, dat mijn zoon in staat is een moord te plegen voor zijn overtuigingen. De imam beweert dat hij niet weet waar Mohammed is. Dat is een leugen, daar ben ik van overtuigd. (verteller Khalid)" Bladzijde 340

Thematiek

Cultuurverschillen

Het thema van deze actuele roman is aan de ene kant een verhaal over cultuurverschillen, maar tegelijkertijd wil de schrijfster ook laten zien dat er overeenkomsten zijn tussen de strenge 'oestercultuur' van de islam en die van de leden van een studentencorps. Niets wat beide groepen naar de buitenwereld kan beschadigen, mag naar buiten gebracht worden. Zo wordt het incident tijdens een studentenavond vooral in de doofpot gestopt door de familie van het slachtoffer schadeloos te stellen. Dat gebeurt met mensen uit het netwerk van vroeger. Maar ook de islam wil niet dat gelovigen zich anders gedragen dan de sharia voorstelt. Dan word je ook een persona non grata. Khalid wil zo streng niet leven; hij aanvaardt de strenge en domme islam niet meer en wil vluchten naar een vrij land. Tegelijkertijd gaat de roman ook over cultuurverschillen.. De vluchtelingen uit Saoedi-Arabië moeten inburgeren en dat valt niet altijd mee. Fatima heeft er weinig zin in, (z eis conventioneel en wil het liefst met een burka blijven lopen) Mohammed verzet zich en hangt de Koran aan, Yasmin is het meest bereid het westen en zijn normen te aanvaarden en Khalid heeft moeite met de taal en het vinden van een baan. Dat levert een boeiend en actueel romanverhaal op.

Motieven

Moeizame liefdesrelaties

De liefdesrelatie tussen Yasmin en Dirk is moeizaam. Aan beide kanten wordt de relatie door de familie niet goedgekeurd. Het meisje moet met iemand trouwen uit haar eigen kring en dat geldt ook voor Dirk. Dirk verbreekt tenslotte de relatie als de broer van Yasmin hem een gescheurde balzak heeft opgeleverd. Overigens hebben de beide geliefden wel variaties met seks, al stelt Yasmin duidelijk dat ze maagd wil blijven. De anders beslist niet zo kieskeurige Dirk in zijn relaties met andere meisjes (Babette, Annefleur).respecteert die wens.

Schuldgevoel

Dirk heeft schuldgevoelens ten opzichte van de student die hij door zijn roekeloze gedrag een dwarslaesie heeft bezorgd. Dat uit hij ook tijdens het ziekenhuisbezoek aan Edward. Vader Khalid heeft na een tijdje een schuldgevoel ten opzichte van zijn gezin dat hij uit hun geboorteland heeft meegenomen naar Nederland. Hij ziet dat de familiebanden uit elkaar vallen en hij heeft misschien wel te veel aan zichzelf gedacht.

Religie

De strijd tussen de Christenen en de moslims speelt een belangrijke rol in het cultuurverschil tussen de familie De Larrey en de familie van Yasmin. Vader Khalid is juist naar Nederland gevlucht, omdat hij de wetten van de islam te streng vindt. Hij gelooft er niet meer in. Yasmin gedraagt zich ook vrij westers en wil geen hoofddoek meer dragen. Moeder Fatima die heel conventioneel is opgevoed, wil nog wel vasthouden aan de oude godsdienst. Het liefst ging ze zelfs terug naar haar familie. Zoon Mohammed is het fanatiekst. Hij wordt opgestookt oor de imam, maar is zelf ook een overtuigde aanhanger. Hij leest in de Koran over de afvalligen van de Islam en waarschuwt zijn zusje. Hij vindt in soera's van de Koran het recht terug om wraak te nemen op de afvalligen. De imam steunt hem daarin.

Vader-zoonrelatie

De relatie tussen vader Khalid en zoon Mohammed is slecht. Mohammed verwijt zijn vader dat hij hem naar Nederland heeft verdreven. Hij had graag thuis willen blijven,. In Nederland voelt hij zich niet thuis. Hij wil niet inburgeren terwijl zijn vader dat van hem verlangt. Hij ziet zijn zus verwestersen en spreekt haar daar op aan, maar ook tuchtigt hij haar. Dat vindt de vader niet goed. Hij moet met de handen van zijn zusje afblijven. Ook gedraagt Mohammed zich tijdens het kerstdiner zoals dat van een gast mag worden verwacht en zijn vader pikt dat niet. Mohammed is opstandig tegen zijn vader en die kan daar niet tegen. Het wordt allemaal nog erger wanneer Mohammed een aanslag pleegt op Dirk.

Verlangen naar vrijheid / vrijheidsdrang

Khalid had in zijn geboorteland een sterk verlangen naar vrijheid. Je moet kunnen zeggen wat je denkt. Hij wil daarom naar een vrij land vluchten. Hij heeft geld en kan een vliegtuig charteren. Yasmin leert op die manier een voor haar onbekende vrijheid kennen en maakt daar gebruik man. Ze leert snel Nederlands, ze gaat werken, wil inburgeren, wil geen hoofddoek meer dragen en wil zo snel mogelijk naar de Universiteit.

Moeder-zoonrelatie

Moeder Elisabeth keurt het gedrag van haar zoon Dirk tijdens zijn leven in het corps sterk af. De mores die daar gelden vindt ze verwerpelijk. Ze schaamt zich ook dat hij de oorzaak is van een dwarslaesie van een student. Daarnaast keurt ze zijn relatie met et moslimmeisje Yasmin ook niet goed. Goed, je kunt op iemand verliefd worden, maar je kunt als Nederlander toch eigenlijk niet met een moslimmeisje trouwen.

Lichamelijke beperking

Edward van Zanten loopt door de ondoordachte daad van Dirk een dwarslaesie op die hem zijn verdere leven zal; beperken in zijn lichamelijke mogelijkheden. Maar misschien krijgt Dirk ook een beperking, omdat Mohammed met een felle trap een van zijn ballen uit de balzak heeft geschopt. Roest twijfelt eraan of dat weer helemaal in orde zal komen.

Schaamte

Vader Khalid schaamt zich erg voor het gedrag van zijn zoon Mohammed tijdens het kerstdiner bij de familie De Larrey. Moeder Elisabeth schaamt zich voor het gedrag van haar zoon Dirk tijdens zijn rechtenstudie bijvoorbeeld in het incident met Edward van zanten.

School- en studentenleven

Een groot deel van de roman gaat ook over de regels (mores) die in studentenverenigingen worden opgelegd. De regels van het studentenleven liggen ook vrij vast. De corpseer is erg belangrijk. Wanneer Dirk door een ongelukkig ongeluk een medestudent een dwarslaesie bezorgt, komt die eer van het corps Concordia in gevaar. Hij wordt door de senaat geschorst en alles moet in de doofpot worden gestopt. Daarom wordt via een advocaat een afkoopsom afgesproken als er maar geen aanklacht wordt ingediend. Ook de regels om jongere studenten af te zeiken liggen vrij vast. Dirk vertelt hoe het er aan toe gaat op feesten en ontgroeningen. De meisjes zijn erg gewillig en er is veel seksueel contact. Dirk doet ook weinig om zijn tentamens te halen. Wanneer hij een tijdje verplicht thuis woont, gaat dat studeren hem beter af. Hij neemt later Yasmin ook mee naar een studentenfeest feest in Limburg. Daar vinden wel weer wat uitspattingen plaats, wat Yasmin er toe brengt om te zeggen dat mannelijke studenten eigenlijk net zo onaardig tegen vrouwen doen als moslims. Dat is wel een harde opmerking die met het thema van het boek te maken heeft.

Seks

Tijdens zijn studentenperiode gaat Dirk aardig te keer met "wijven." Die zijn meestal erg gewillig. Babette is zo'n meisje. Als hij terugkeert naar Berkheij, heeft hij een tijdje heel ruige seks met Annefleur. Roest en hij sandwichen haar ook een keer. Wanneer Dirk verliefd wordt op Yasmin, onderneemt hij ook seksuele pogingen. Ze wil echter maagd blijven , maar ze vinden andere manieren om elkaar te bevredigen.

Motto

Het is moeilijk dwazen te bevrijden van de ketenen
die ze vereren.
– Voltaire-

Mensen die vastgeroest zijn in rituelen (studenten)  of in geloofsgewoonten (moslims) kunnen zich vaak niet mentaal vrijmaken voor andere inzichten. 

Opdracht

Er is geen opdracht.

Trivia

Zo doen we dat hier is de derde roman van Martje van der Brug over het fictieve villadorp Berkheij.

Titelverklaring

De uitdrukking "Zo doen we dat hier" die nauw verbonden is met het thema van de roman komt ook letterlijk in het verhaal voor.
(blz. 108) "Dus als het de bedoeling is dat de familie Van Zanten geen aangifte doet, dan zul je genoegdoening moeten bieden. Geld. Zo doen we dat hier."
(blz. 138) "Yasmin laat onze gasten zien hoe onze gerechten geproefd kunnen worden. "Met de handen pakken, zo doen we dat hier", zegt ze.
Op blz. 77 komt de tekst nog wat minder letterlijk voor. "Fatima kwam alleen binnen om wat schalen met eten te brengen. Zo doen we dat nu eenmaal in Saoedi-Arabië. Mannen staan er boven de vrouwen om dat we geleerd hebben dat Allah ons heeft geschapen om te excelleren.

Het is natuurlijk niet toevallig dat de schrijfster twee personages met een verschillende culturele achtergrond precies dezelfde woorden laat zeggen. Het gedrag in je leven is immers alleen een kwestie van waar je geboren bent en met welke gewoonten en rituelen je bent opgegroeid. 

Structuur & perspectief

Het verhaal wordt verteld in heel veel korte hoofdstukjes met een vijftal ik-vertellers. De naam van de verteller staat steeds boven het hoofdstuk. Dat is maar goed ook, anders zou je als lezer snel de draad kwijt zijn wie er aan het woord is. 
De vijf vertellers zijn:
Dirk de Larrey, de 22-jarige rechtenstudent
Roest, zijn vriend en medestudent die Dirk Larrie noemt
Elisabeth, de moeder van Dirk de Larrey 
Khalid al Habib, de arts uit Saoedi-Arabië die naar Nederland is gevlucht
Mohammed, zijn achttienjarige zoon.

Dirk neemt de meeste hoofdstukken voor zijn rekening: hij is ontegenzeggelijk de hoofdpersoon. Daarna komen Elisabeth en Khalid. Roest en Mohammed krijgen de minste ruimte om hun verhaal te vertellen.
Vooral in de hoofdstukken die Khalid vertelt, wordt heden en verleden nog wel eens afgewisseld. Khalid vertelt dan hoe het in zijn geboorteland was gesteld en ook hoe hij naar Nederland is gevlucht en daar van AZC naar AZC  moest verhuizen, voordat hij ook in Berkheij onderdak kreeg.
De vertellers vertellen vrijwel allemaal in de o.t.t. behalve over de handelingen die in het verleden hebben plaatsgevonden. Die staan vanzelfsprekend in de o.v.t. 

Decor

Het is de derde roman van de schrijfster over het villadorp Berkheij. Dat is een gefingeerd dorp en het meest waarschijnlijke is dat het in de provincie Zuid-Holland kan worden gesitueerd.  De schrijfster heeft jaren in Wassenaar gewoond en delen van  de omgeving zal ze gebruikt hebben voor de invulling van  haar romans. Dirk studeert in een nabij gelegen stad. Dat kan in Leiden zijn. De studentenvereniging van Dirk heet 'Concordia'. De grootste en bekendste vereniging in Leiden heet nu Minerva, maar is ontstaan uit een fusie waarvan een deel heette"Vitus Concordia Fides".  Amsterdam is het in ieder geval niet, want naar die stad staat Dirk op het punt te verhuizen aan het einde van de roman. Roest loopt er al stage, waardoor zijn hoofdstukken in de hoofdstad spelen.  Omdat hij na een ongelukkig incident met Edward van Zanten weer bij zijn ouders intrekt, speelt het grootste deel van het verhaal zich af  in Berkheij. In de flashbacks van Khalid is Saoedi-Arabië het decor.

De tijd van het verhaal is niet precies vast te stellen, maar uit tekstgegevens kun je wel het een en ander opmaken. Er is sprake van een vluchtelingenstroom in Nederland die in AZC's worden opgevangen. (in ieder geval na 2014)  Op blz. 201 vertelt Dirk dat hij met Yasmin en Mohammed naar een Nederlandse film gaat kijken in de bioscoop. Die film heet Ventoux (naar de roman van Bert Wagendorp) De release van die film is in het jaar  2015.
Op blz. 234 zegt vertelster Elisabeth over de verruwing in het land dat er een minister-president is die  "pleurt op" roept. Mark Rutten deed die uitspraak in het programma Zomergasten in augustus 2016. Het gezin De Larrey nodigt hun vluchtelingen-buren uit op het Kerstdiner. Dat moet dan wel het Kerstdiner van 2016 zijn (zo'n uitspraak van een minister-president blijft immers maar kort in het geheugen hangen.) De ontknoping van het verhaal vindt dan plaats in het voorjaar van 2017. 

Stijl

De stijl van Martje van der Brug is net als in "De Havo is geen optie" heel helder. De dialogen zijn scherp, er is een ondertoon van humor, de zinsbouw niet te lastig. Ook door de opbouw in korte hoofdstukken met steeds een verschillende vertellersfiguur doet  de stijl wel denken aan een literaire thriller.

In de hoofdstukken met Dirk (het hoofdpersonage) als verteller gebruikt ze echt studententaal:
"wijven/ herten" (voor met seks gemakkelijke vrouwelijke studenten),
nuldejaars,  feuten, ( namen voor studenten)
als ik Annefleur volblaf  / doorsmeer" (neuk) ,
een crush hebben op Yasmin (verliefd zijn op) 
awkward (vervelend)  enzovoort.
In de hoofdstukken met Mohammed als verteller worden steeds citaten uit de soera's van de Heilige Koran genoemd. Die worden in kleine gecursiveerde letters afgedrukt. Het zijn meestal teksten waarin de Koran aanzet tot de bestraffing van afvalligen. 
Moeder Elisabeth praat wat formeel, zoals bij haar leeftijd en afkomst hoort.
Yasmin heeft het vlotte taalgebruik van een jonge vrouw; ze leert snel en goed Nederlands.
Roest is  een student en hij gebruikt ook weer woorden en zinnen van een student medicijnen.
Khalid van een oudere, gestudeerde man die wat moeite heeft met het Nederlands.

In haar metaforen is Martje van der Brug origineel. De beeldspraak past ook meestal goed bij de betreffende verteller.
(blz. 52) Never mind dat het leer van mijn zaalschoenen gebarsten is als een woestijnkorst.
(blz. 108) Er komt geen woord langs de omheining van hun tanden.
(blz. 115) Het grind kraakt als brekende bastognekoeken wanneer het busje koers zet naar het koetshuis.
(blz. 314) Ik voel me als een eenzame hadj in de woestijn. Der moskee is mijn enige oase.
(blz. 324) Ze strijkt de elastische stof (van haar jurk) als een condoom over haar heupen.
(blz. 331) Mo's haatbaard  hangt als een spinnenweb in mijn gezicht.

Slotzin

Nog maar twee weken, dabn komt de verhuizer. Mijn vriendjes zitten er al, ze appen foto's van de verbouwde keuken, van de plee, van het uitzicht, van de tyfuszooi op hun kamers en van het café op de hoek. Als ik in Amsterdam zit, ga ik met mijn scriptie beginnen. Ik heb al een onderwerp. Iets met vreemdelingenrecht.

Beoordeling

Net als haar eerste roman over Berkheij is deze derde van Martje van der Brug ook uitstekend geschikt voor scholieren/studenten van vooral de examenklassen.
Het onderwerp dat ze beschrijft, is actueel: de opvang van vluchtelingen en  de wantoestanden bij studentenverenigingen waarover men het liefst naar buiten toe zwijgt.

Haar stijl is prettig om te lezen met altijd een luchtige ondertoon. Het verhaal wordt weliswaar breed uitgemeten,(350 bladzijden)  maar door de indeling in heel korte hoofdstukken met steeds wisselende vertellers kun je er toch wel snel doorheen komen.
Kortom, je zult je niet vervelen als je dit boek gaat lezen.
Een 'gezonde portie seks' is ook nooit weg. 

Recensies

"Interview met de schrijfster over de roman en over de vooroordelen waarmee ze heeft gekampt tijdens het schrijven." https://www.nrc.nl/nieuws...n-a1602390

"Interview in het AD over de roman waarin de schrijfster stelt dat ze overeenkomsten ziet tussen de regels van de islam en de mores van het studentencorps." https://www.ad.nl/den-haa...~a3543e75/