Feitelijke gegevens

• 3e druk, 2008
• 220 pagina's
• Uitgeverij: Arbeiderspers

Flaptekst

Eerste zin

Die eerste zondag van juli hing er niks in de lucht, geen wolk, geen vogel. Thomas wachtte met racefiets en reistas voor zijn huis op Alexander en Jaap. Hoewel de ochtend nog niet eens halverwege was, was de atmosfeer dik en warm. De wind ondernam geen poging tot waaien, over de Amstel schokte een roeiboot.

Samenvatting

Deel I

Elk jaar trekken  vijf vrienden (allemaal veertigers) Alexander, Peer, Boris, Jaap en Thomas in juli een week naar Frankrijk om daar met elkaar te gaan fietsen. Dit zijn geen eenvoudige ' tochtjes... ze kiezen in Frankrijk voor  voor pittige bergen in de Alpen of de  Pyreneeën. Meestal verblijven ze in het vakantiehuis van  Thomas, een wat introverte man die meteen ook de verteller is.  In het "gewone verhaal" vertelt hij personaal, en hij houdt van de voorbereiding op hun  monstertocht een ik-dagboek bij vanaf januari. Hij  is dit keer vast van plan zijn eeuwige vriend en rivaal op de fiets -Jaap-  voor te blijven. Het is namelijk tien jaar dat het vriendenclubje bestaat en ze besluiten een heroïsche prestatie te leveren. Dat wordt het fietsen van de "Marmotte", voor veel amateur-wielrenners een echte uitdaging:  een extra pittig, loodzwaar parcours  van 175 kilometer waarbij ze de Alpenreuzen, de Glandon  Télégraphe, de Galibier en als laatste de Alpe d'Huez moeten beklimmen.

Ze hebben professionele maar sommigen wat verouderde racefietsen en trainen vooraf flink, zodat ze ook inderdaad deze prestatie kunnen leveren. Elk jaar opnieuw kijken ze naar het vriendenuitje uit. Even weg van de vrouwen en kinderen en de  verplichtingen van de baan die ze hebben. Ze verkeren ook in een fase van hun leven waarbij ze zullen overdenken wat ze verder nog willen (midlifecrisis)

Deze jaar  is de voorbereiding op de zware tocht dan ook veel serieuzer, de vrienden maken flink wat kilometers, op Boris na. Hij, de dikste maar de minst fanatieke, eindigt ook altijd als laatste. Hij wil gewoon afvallen als training.
Jaap is de beste wielrenner. Vooral bergop staat hij zijn mannetje. Onze Thomas eindigt in bergetappes , zeer tot zijn ergernis, altijd als één na laatste. Hij is een matige klimmer,  maar durft zich bij het dalen naar beneden te laten vallen.  Dit jaar  wil hij beter presteren en daarom maakt hij vanaf januari veel kilometers, al zijn die in Nederland (nabij Amsterdam) voornamelijk vlak. Dat houdt hij allemaal bij in zijn wielerdagboek.  Hij noteert ook wat de anderen doen. Ook lezen we dat hij een paar kilo zwaarder (hij weegt 88)  is dan Jaap en dan berekent hij ook hoeveel minuten hij eigenlijk mag verliezen in tijd. Wie zwaarder is, heeft het bij het klimmen namelijk veel moeilijker.  Jaap is een kunstenaar, neemt het leven wat makkelijker dan Thomas. Zo deinst hij er niet voor terug om te liegen over zijn prestaties en ook dat is een bron van ergernis voor Thomas. Daarom moet er voor eens en altijd een afrekening komen. 

Er ontspint zich een heftige strijd tussen Jaap en Thomas die niet alleen het wielrennen betreft. De eens zeer goede vrienden zijn ook een onderlinge strijd aan het leveren die vooral irritatie bij Thomas oplevert. Dronken mannen spreken de we waarheid en  na het nuttigen van een stevige hoeveelheid alcohol  gooit Thomas er wel van alles uit. De andere vrienden vooral Alexander  sussen dat wat. Bij een van de eerste confrontaties bepleit Thomas voor een minder-economisch groei-model-in-de-wereld. Met een voorraadje drank erbij loopt het gesprek bijna uit de hand.

Het begon  bovendien al op de heenweg als Jaap in zijn eigen auto aan het 'klooien' is  en vraagt of iemand het stuur van hem wil overnemen en dat doet Thomas, weliswaar tegen zijn zin. 
Jaap is bezeten van de gedachte dat deze krachttoer  de kroon op zijn werk zal moeten worden en traint daarom nog fanatieker dan Thomas die hij ook al bespiedt tijdens de trainingen. De dag voor het vertrek heeft hij nog de Elfstedentocht gefietst en daarom valt hij tijdens de autorit bijna in slaap.
De dagboekaantekeningen van Thomas' voorbereiding  worden tussen de andere hoofdstukken aan de lezer gepresenteerd. Daarin uit hij zijn twijfels over zijn te maken trainingskilometers, maar ook over zijn gezondheid (Heeft hij niet een hartprobleem, zoals zijn vader?)

Alexander, Boris en vooral Peer voegen als personages niet zo veel toe aan het verhaal. Ze zijn soms als katalysator, soms als verzoenende factor in de loop van het verhaal aanwezig. Thomas is bang voor veel dingen o.a. voor mensen: hij laat mensen niet graag dichtbij komen. Dat betekent ook wel een verwijdering tussen de vrienden Jaap en Thomas. Jaap kan slecht tegen zijn verlies. Als ze aan het oefenen zijn voor de Marmotte, klaagt hij over een te zachte band. Daar ligt zijn slechte rijden aan Hij pest Thomas ook graag: in een vorig jaar was Thomas niet meer de Croix de Fer opgeklommen en Jaap was dan de eerste die hem dat onder zijn neus wreef. Ze oefenen de eerste dagen  met wat oefenrondjes in de buurt. Boris houdt zich afzijdig: het is slecht weer en hij gaat zich niet uitsloven.  Peer meldt zich zelfs ziek. Van het oorspronkelijke plan blijft weinig over. Het ziet ernaar uit dat slechts drie mannen de Marmotte gaan rijden. In de oefenrondjes wordt Thomas bergop er gewoon afgereden. De mannen praten nog eens over het leven: het huwelijk, een poging tot vreemdgaan, het werk, de vriendschap.

Deel II 
Thomas is vroeg naar bed gegaan, maar Jaap haalt hem die nacht een aantal keren uit zijn vaste slaap, zogenaamd, omdat Thomas zo snurkt. Alexander ontkent dat later en vindt het ook een smerige truc van Jaap om Thomas moe te maken. Thomas heeft een dag ervoor nog snel een lichter verzet op zijn fiets laten monteren, waarvan hij hoopt dat hij er bij de zware beklimmingen profijt van zal hebben. Toch raakt Thomas bij de beklimming van de Glandon al achterop; hij hoopt bij het afdalen Alexander en Jaap weer in te halen.  Dat lukt tot verbazing van de twee renners. Dan volgt de Télegraphe, ook een zware berg. Ook daar is hij bij de beklimming achterop, maar veel tijdverlies heeft hij niet. Thomas is in goede vorm en hij durft veel beter te dalen. Hij haalt ze beiden weer in. Dan volgt de beklimming van de moeilijke berg de Galibier. Maar het wordt lastig om te zien of ze op tijd aan de voet van D'Alpe Huez zullen zijn. Anders mogen ze niet meer naar boven. Ze zijn net op tijd aan de voet, maar Alexander ziet het niet meer zitten de Alpe d'Huez op te rijden.Hij keert om.  Thomas wil echter doorgaan en Jaap laat zich niet kennen. Ze zijn beiden dodelijke vermoeid. Thomas lijkt de laatste berg beter te verteren. Jaap zwoegt en zwoegt en komt in bocht 14 ten val. De eerste gedachte van Thomas is dat hij dood is, maar Jaap  leeft nog. Hij belt Alexander die met Peer en Boris een biertje aan het drinken zijn en vraagt om een ambulance. Tegenover een andere (Nederlandse) wielrenner zegt hij dat hij Jaap heeft zien liggen, maar hem niet kent (Petrus-motief) en hij vervolgt zijn weg naar de top van de Alpe. Een bocht later krijgt hij kramp en moet hij van de fiets. Hij moet nog tien kilometer. Als hij naar boven gaat lopen, is hij over drie uur op de top. Hij zal het proberen. Hij is nog "de enige in de koers."
 

 

Personages

Jaap

Jaap is extravert, kunstenaar, heeft een manier van leven waarbij hij eigenlijk nergens om geeft en zijn eigen gang gaat. Hij neemt het niet zo nauw met de waarheid en heeft een neiging tot pesten. Vooral Thomas op de kast jagen is zijn favorite bezigheid. Hij wil per se als beste klimmer van de vrienden geboekt blijven staan en gaat in het geheim nog meer trainen dan Thomas. Maar die is op de dag der Waarheid in bloedvorm, hoewel Jaap hem uit zijn slaap had gehouden. Hij kan het niet hebben als Thomas alleen de Alpe d'Huez zou beklimmen, maar vindt in bocht 14 zijn Waterloo.

Thomas

Thomas is introvert, eenzamer en eigenlijk overal bang voor. Dat geldt vooral voor mensen. Hij kan er niet tegen dat hij steeds als één na laatste eindigt als hij met zijn vier vrienden gaat fietsen in Frankrijk. Hij besluit veel te gaan trainen, houdt daarvan een dagboek bij. Zal hij het dit keer redden. Hij is bang blijkt uit het dagboek dat hij een hartkwaal van zijn vader heeft geërfd. Als hij teveel drinkt (en dat doet hij nog wel eens) vallen zijn remmingen weg en gaat hij verbaal de strijd aan met vooral Jaap. De eerst zo hechte vriendschap is gesleten, Sinds hij weet dat Jaap nogal eens liegt. Hij doet er in de laatste trainingen van alles aan om goed beslagen ten ijs te komen, laat nog een lichter verzet monteren en gaat aan de slag. Op de beklimmingen raakt hij achter, maar hij durft hard te dalen. Hij bereikt de laatste berg, en waar Alexander het voor gezien houdt, gaat hij de Alpe d 'Huez beklimmen. Jaap gaat ook, maar moet veel afzien. Als die valt, denkt Thomas dat hij dood is. Hij belt Alexander voor een ambulance, maar gaat zelf verder en zegt zelfs tegen een andere wielrenner dat hij Jaap niet kent (vgl. de verloochening van Petrus). Dan gaat hij alleen lopend naar boven. maar is hij daarmee de morele winnaar?

Andere vrienden

Ach, ze fietsen mee of niet (Boris en Peer) maar veel functie hebben ze in deze roman niet.

Quotes

"Zoals inmiddels traditie zouden Thomas en zijn vrienden de eerste paar dagen van de vakantie doorbrengen in zijn Franse vakantiehuis en daarna afreizen naar het hooggebergte om daar beroemde Tourcols te beklimmen. Dit jaar was een bijzonder jaar. Voor de tiende keer gingen ze met zijn vijven een week in Frankrijk fietsen. Op een decemberavond hadden ze besloten het lustrum op te luisteren met deelname aan La Marmotte, met 175 kilometer lengte en vier alpencols zo ongeveer de zwaarste eendagswedstrijd voor niet-professionele wielrenners." Bladzijde 8

"Vandaag een nieuwe racefiets gekocht, een Trek à 1300 euro. Goedkoop voor een topamateur, maar toereikend voor een gelegenheidsfietser. Op het frame wordt in grote letters reclame gemaakt voor Discovery Channel, de sponsor van Lance Armstrong. Belangrijker is dat de Trek 2,5 kilo lichter is dan mijn oude Koga. Dat kan geen kwaad, de weegschaal gaf vanochtend 91 kilo aan. Ik heb een halfjaar om er wat aan te doen. Op 7 juli wacht La Marmotte. (dagboek van Thomas)" Bladzijde 12

"‘Genieten van het fietsen? Tien jaar lang hang ik aan de staart van de groep en toch sta ik elk jaar weer te popelen om te vertrekken. Sterker nog: vrijwel direct na afloop van de fietsvakantie verlang ik naar de volgende. Ondanks mijn vierde en vijfde plekken. Ik vraag me af of jij net zo enthousiast zware beklimmingen zou voorstellen als jij steeds in de achterhoede bovenkomt." Bladzijde 52

"Vanaf dat moment bekeek Thomas Jaap met andere ogen. Steeds meer zag hij in plaats van een levenskunstenaar een charlatan. Dat Jaap creatief omging met de waarheid had hij charmant gevonden, dat hij de waarheid kneedde ten gunste van zichzelf verwerpelijk. Hoe Thomas ook probeerde zijn wantrouwen te overwinnen, het lukte hem niet. Hij vervloekte zijn calvinistische achtergrond." Bladzijde 60

"‘Voor Thomas heet de eerste berg van de Marmotte voortaan de Croix te Ver,’ spotte Jaap. De anderen lachten hard. Thomas lachte mee, maar hij beschouwde de laffe terugkeer als exemplarisch voor zijn leven. Nooit doorgezet, nooit uitdagingen aangegaan. Altijd uit angst wegblijven, weglopen, op de schreden terugkeren." Bladzijde 70

"Een Nederlander vroeg: ‘Een vriend van je?’Thomas keek naar boven, weg van de man. Daar, verscholen achter de beboste bergwand, lag Alpe d’Huez ergens. Toen zei hij: ‘Nee, ik ken hem niet. Ik reed toevallig achter hem en zag hem vallen. Ik dacht even dat hij dood was, maar hij ademt gelukkig nog.’‘Heb je al een dokter gebeld?’‘Er is een ambulance onderweg.’ Hij boog zich nogmaals voorover. ‘Ja, hij ademt.’Toen stond hij op en dacht aan de wedstrijd waarop hij zich een halfjaar met grote toewijding had voorbereid. Weer was hij gestrand in La Marmotte, hij was geen meter verder gekomen dan Jaap." Bladzijde 180

Thematiek

Vriendschap

Vriendschap is het thema van deze wielroman, maar ook het verraad aan de vriendschap. Tien jaar lang gaan de vijf vrienden met elkaar een wielervakantie in Frankrijk doorbrengen. Het tiende jaar moet iets exclusiefs worden. Ze gaan de zware Marmotte proberen te voltooien. Thomas en Jaap zijn eerst elkaars beste vrienden, maar gunnen elkaar de overwinning niet. Jaap heeft klimmerstalent en is bovendien lichter. Hij is de beste klimmer, maar Thomas weer de beste daler. Hij wil dit jaar niet afhaken en gaat vanaf januari keihard treinen, maar Jaap volgt hem nauwlettend en traint nog harder. In Frankrijk zijn er enkele keiharde confrontaties, want als Thomas teveel drinkt, durft hij Jaap wel de waarheid te vertellen. Hij irriteert zich ook aan de levensstijl van Jaap en aan diens leugens. Dat moet tot een apotheose leiden op de dag van de beklimming. Twee vrienden haken af en Alexander- de derde vriend- is een soort bemiddelaar tussen de twee. Maar het gaat in deze roman vooral om Jaap en Thomas. Die bestrijden elkaar, maar echte vriendschap is er op den duur niet meer. Er is een ongezonde rivaliteit, waarbij ze beiden verraad aan de vriendschap plegen. Jaap maakt Thomas enkele keren wakker in de nacht voordat ze moeten rijden. Hij zou snurken, maar Alexander zegt later dat dat niet waar is. Thomas ziet op de laatste berg Jaap vallen en ruikt zijn kans. Hij belt wel om een ambulance, maar zegt tegen een andere passerende wielrenner dat hij Jaap niet kent. Hij verloochent daarmee de vriendschap. Te voet zet hij zijn tocht voort tot aan de top. "Maar is het niet erg eenzaam aan de top".

Motieven

Midlifecrisis

De vijf vrienden zijn alle veertigers. Dat is de leeftijd om over je bestaan na te denken. Heb je het goed gedaan? Wat was leuk? Wat is je huwelijk je waard, wat je baan? Hoe sta je in het leven?. Het zijn gesprekken die de vijf vrienden tijdens hun fietsvakantie met elkaar hebben. Dat gaat niet altijd heel gemoedelijk. Er is een flinke onderlinge rivaliteit.

Sport

De wielersport is een belangrijk motief in deze roman. De vrienden zijn meer dan verdienstelijke amateur-wielrenners en proberen de roemrijke Marmotte te fietsen.

Alcohol

De vijf vrienden drinken nogal wat alcohol in de dagen voor de wedstrijd. Vooral Thomas drinkt teveel en wordt dan min of meer agressief, vooral tegen Jaap die hij graag de waarheid wil zeggen.

List, leugens en bedrog

Thomas heeft in de jaren dat hij met Jaap omging gemerkt, dat Jaap niet van de eerste leugen gestorven is. Hij irriteert zich daar de de laatste jaren enorm aan. Jaap is niet echt een leuke man. Met een list (Thomas wakker maken) probeert hij Thomas de nacht voor de wedstrijd te vermoeien.

Jaloezie

Jaloezie en rivaliteit speelt een grote rol in het verhaal. Thomas is een aardige fietser, maar bergop haakt hij jaar na jaar af. Zijn vrienden pesten hem. Als de de Marmotte gaan rijden in hun jubileumjaar, wil hij goed getraind aan de slag gaan. maar de rivaliteit tussen jaap en Thomas blijft. Ze waren eerst elkaars beste vrienden maar die vriendschap brokkelt af. Jaap houdt Thomas de avond voor de wedstrijd wakker en Thomas laat Jaap achter op de Alpe D'Huzes. Eindelijk is hij de enige in koers.

Motto

Motto van Deel I
Weer was de langste dag  voorbij.  De  dagen  kortten  nog nauwelijks  merkbaar, maar  wij  wisten ’t, ook deze  zomer  zou  voorbijgaan.
Nescio, Mene Tekel

Motto van Deel II
Ik  zit op de berg en  kijk in het dal  der plichten. Dat is dor,  er is geen water, het  dal is zonder bloemen en  bomen. Er lopen veel mensen door  elkaar.  De meesten zijn  wanstaltig en verwelkt  en kijken voortdurend naar  de grond. Enkelen kijken nu  en dan op  en dan schreeuwen zij.
Nescio, Het  dal der plichten

Beide motto's verwijzen naar de schrijver Nescio, die ook nog 'Titaantjes' schreef. Mannen die zich geweldig voelden. 

Titelverklaring

Op de helling verwijst naar de bergetappes die de mannen in de toerrit la Marmotte moeten afleggen. Dat is een monstertocht.
Maar de titel kan ook verwijzen naar de vriendschap tussen de vijf mannen die 'op de helling'gaat. Er blijkt toch een onderlinge competitie en  afgunst te leven en die is het sterkst merkbaar tussen Thomas en Jaap. Hun vriendschap staat op de tocht, of op de helling.

Structuur & perspectief

De roman is verdeeld in twee delen die allebei beginnen met een motto van Nescio. (Zie daarvoor onder het kopje 'motto'.) De delen zijn onderverdeeld in korte hoofdstukken die genummerd zijn. Het eerste deel omvat 18 hoofdstukken. Tussen die hoofdstukken in worden er bladzijden uit het dagboek van Thomas verteld. Die staan cursief afgedrukt.
De gewone hoofdstukken hebben een personale verteller, vooral vanuit Thomas gezien. Maar af en toe lijkt  een alwetende verteller het over te nemen.  
De dagboekfragmenten worden verteld door de ik-verteller Thomas. Deel I gaat vooral over de voorbereiding op de krachttoer: het kunnen volbrengen  van de Marmotte.

Deel II begint op de dag van de Marmotte. Dit deel bevat in totaal 10  hoofdstukken. Er zijn geen dagboekfragmenten meer van Thomas. De voorbereiding is immers afgelopen:  het grote werk gaat beginnen. Deel II gaat helemaal over de dag van  de helletocht naar Alpe D'Huez.

Decor

De voorbereiding van de fietstocht wordt in de dagboekfragmenten vermeld. Die is 2 januari tot begin juli. In het verhaalheden is er sprake van een week in juli. In welk jaar de vrienden de tocht volbrengen wordt niet vermeld.  De roman is al in 2008 verschenen en het ligt voor de hand dat de tocht niet lang daarvóór heeft plaatsgevonden. (2006 of 2007)

Vertrekpunt is Amsterdam waar de vrienden wonen en de tocht gaat uiteindelijk naar het gebied van de Franse Alpen waar de vijf vrienden het plan hebben opgevat de Marmotte te rijden. In het boek wordt aan de binnenzijde het kaartje van het Franse Alpengebied afgedrukt, zodat je als lezer de rit goed kunt volgen.

Stijl

Je moet wel van sport in het algemeen houden en wat weten van wielrennen, anders is het boek waarschijnlijk niet aan je besteed. De stijl van het boek is helder en met vaak gespierde  (mannelijke) taal. Er zijn ook beeldspraken die aan duidelijkheid niets te raden overlaten. Door de opbouw vlieg je vrij snel door het verhaal heen  en  je krijgt een reële kijk op het afzien van de wielrenners. Smid heeft de Marmotte zelf een keer gereden en dus hij weet hij hoe je afzien onder woorden moet brengen.

Een tweetal voorbeelden  ervan:

"Alsof Thomas  geen  vrouw  en kinderen had,  zo stortte hij zich naar  beneden. Op het bovendeel van de zuidflanken van de  kale  berg wemelde  het van de haarspeldbochten.  Geen enkele poging was ondernomen de weg van de afgrond  af te schermen. Het  kon hem niet deren.  Af  en toe  stuiterde hij uit zijn zadel en schoof hij bijna van zijn fiets. Maar hij  nam  geen gas terug. Niet  de angst,  maar  de pijn begon  hem op te breken. Door het  horizontaal  houden van zijn hoofd  in de steile  afdaling protesteerden zijn nekspieren.  Zijn handen  verkrampten van  het vele  remmen. Even kwam de verleiding op  om  te stoppen, om  zijn schouders en nek  los  te  schudden,  zijn vingers  te strekken.  Maar  toen zag  hij op de weg onder zich  een groen-rode Bavaria-trui  door een bocht  sturen. Jaap! Hij zat vlak  achter hem."

"De sereniteit  van de  Télégraphe en de Galibier  was voorbij. De  Alpe d’Huez was een kruising tussen carnaval en Het Laatste Oordeel van Jeroen Bosch. Door een waas van zout zweet zag Thomas onder de  brandende  zon halfnaakte  mensen met wanstaltige  koppen aan de  kant klappen en  schreeuwen, de aangemoedigde  renners radbraakten hun lichaam, al gefinishte renners kwamen met zingende banden naar beneden gesneld, auto’s claxonneerden,  het smeltende asfalt rook naar teer en  rubber.  De  hitte hing bewegingloos tegen de berg.  Er was  geen wind, geen  schaduw."

Slotzin

Hij keek op zijn kilometerteller. Minder dan tien kilometer nog. Hij liep drie kilometer per uur, dat betekende dat hij rond tien uur bij de finish zou zijn. Is die dan nog open? Hij wist het niet en het kon hem niets meer schelen. Beneden in het dal loeide de sirene van een ambulance. Terwijl hij met de fiets aan de hand voortging, mompelde Thomas: ‘Ik ben als enige nog in koers.'

Beoordeling

Een roman over vriendschappen, verraad aan de vriendschap  en de wielersport. Niet moeilijk te lezen en geschikt voor jongens (en meisjes) die van sport in het algemeen en van wielrennen in het bijzonder  houden.  Je kunt het boek ook uitstekend combineren met andere boeken die over sport  gaan (o.a. wielrennen), en over vriendschappen en gezamenlijk een reis maken.

Bert Wagendorp - Montoux
Rick Nieman - Altijd Vareggio
Lisa van Sambeek - Zadelpijn en ander damesleed 
Lisa van Sambeek -Koninginnerit
Mart Smeets - Een lange ontsnapping
Mart Smeets - De kopgroep
Thijs Zonneveld - De ereronde van de eland
Tim Krabbé - De renner 
PB Gronda - Onder vrienden 
Boudewijn Smid - De laatste zaterdag (over de laatste wedstrijd van een amateurvoetballer)

Naar aanleiding van het boek  en de uitgekozen motto's kun je natuurlijk ook lezen
Nescio- Titaantjes 

Recensies

"Ingesleten oude patronen doorbreken en al zijn vrienden versteld doen staan, dat is zijn droom. Maar dat doe je niet zo gemakkelijk, het zijn niet voor niets ingesleten patronen. Binnen de dynamiek van de groep heeft ieder een rol. De groep functioneert door het feit dat een ieder zijn rol speelt, anders valt de groep uit elkaar. Thomas baalt van die ingesleten structuren en wil verandering. Hij wil een vernieuwde Thomas laten zien, alleen zitten de mannen daar niet op te wachten. Hij wil de hiërarchie op zijn kop zetten. Om twee redenen heeft dit boek mij op sleeptouw genomen. De eerste is dat ik ook fietser ben en dit jaar de Marmotte ga fietsen. Ten tweede had ik ook een groep vrienden die aan elkaar hing van ingesleten patronen. Ik heb besloten om deze groep niet meer als groep te behandelen maar als individuen en zo haar leden te herontdekken of af te schrijven." http://boekbladleest.blog...lling.html

"Achterop het boek staat dat dit het literaire debuut is van Boudewijn Smid. Literair is het misschien wat minder. Het motto bestaat uit enkele zinnen van Nescio's novelle Mene Tekel en er worden in het verhaal enkele verwijzingen naar Nescio gegeven maar die doen nauwelijks ter zake. Echt schitterende taal wordt er ook niet gebruikt, maar dat neemt niet weg dat het een zeer prettig debuut om te lezen is. " https://www.leestafel.inf...ewijn-smid