Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2017
• 256 pagina's
• Uitgeverij: Cossee

Flaptekst

Eerste zin

Boven slaapt de jongste. Alma brandt haar tong. Ze zet haar kop koffie neer en leunt met haar rug tegen het aanrecht. De laatste druppels chloorwater glijden vanuit haar nek naar beneden: ze heeft gezwommen en is net thuis.

Samenvatting

De vertellers wonen beiden in Leem, een fictief dorpje van 5000 inwoners in Nederland dat op het punt staat zijn honderdjarig bestaan te vieren. Alma, een ex-zwemjuf, heeft twee dochters. Sandra is slim en heeft een bestaan in Berlijn opgebouwd met twee kinderen. Maar de nu twintigjarige Michelle is zwakbegaafd. Bovendien is het op de dag dat de roman begint precies twee jaar geleden dat deze Michelle verdween en later verkracht werd teruggevonden door een man. Die man verdween daarna uit  het dorp, maar keert er precies die dag weer terug. Hij heet Bauke komt sigaretten kopen in een  Books &Moore Store, waar de mooie achttienjarige Eline staat. Zij wil niet verder studeren of iets anders doen, maar ze vindt een simpele baan in die dorpszaak leuk.
De zwakbegaafde Michelle is door haar baas Barend aangenomen om simpele karweitjes op te knappen, zoals prijsstickertjes plakken. Eline heeft bovendien een seksuele relatie met de gescheiden Fred die de midlife-vader is van een vroegere klasgenoot Ruben. Michelle is inderdaad niet zo slim, rent zomaar de straat op als ze een in gevaar verkerend vogeltje ziet en wordt dan bijna aangereden. Ook slaat ze later een klein jongetje met een boek een gebroken neus, omdat hij zo tegen Eline zeurt. Omdat ze op proef is, begint Barend  te twijfelen.

Alma hoort van haar vriendin Marjolijn dat Fred een seksrelatie heeft met Eline. Eline brengt de door Michelle geredde vogel naar de opvang en gaat dan weer met Fred mee om seks te hebben. Hij onderbreekt uit zichzelf de vrijpartij. Eline gaat boos weg. Ze heeft nog nooit een orgasme gehad.

Alma denkt na. Haar andere dochter komt uit Duitsland over om hun trouwdag te vieren. Alma sombert hoe het verder moet met Michelle. Ze kan er niet tegen dat Michelle na de verkrachting nooit meer een woord gezegd heeft. Ze mag met Arthur uit eten en dan past Sandra op Michelle. Ze eet in het café waar Bauke serveert die zij verdenkt van de aanranding. Ze drinkt teveel en Arthur schaamt zich ervoor. Hij gaat eerder weg. Ze gaat een dag later ook heel vroeg naar het zwembad waarvan ze de sleutel heeft achtergehouden en gaat daar naakt zwemmen. Ze wordt betrapt door een jongere badmeester en moet haar sleutel inleveren.

Eline praat met een vriendin Lieke over haar relatie met Fred en gaat later naar de woning van Bauke om ook met hem seks te hebben. Ze is bang dat ze zwanger is, want ze is al een paar dagen over tijd. Bauke  zegt dat ze niet met Fred moet neuken. Dien ouwe man past niet bij haar.  Toch gaat ze Fred weer opzoeken en ze neuken opnieuw. Fred zegt dat ze zich niet als een vrouw gedraagt en vrijt nu heel hard met haar. Ze zit daarna onder het bloed en weet nu dat ze ongesteld is geworden en dus gelukkig niet zwanger is. Haar moeder die haar bij het douchen betrapt, vraagt of het niet beter zou zijn dat ze op kamers gaat, bij Lieke bijvoorbeeld. 

Dan komt het grote feest van het 100-jarige dorp. Er is eerst een konvooi, een soort praalwagenoptocht, waar de zwakbegaafde Michelle mag plaatsnemen op de brandweerauto, maar haar moeder die mee wil, moet van Michelle weg. Ze wil liever met Eline op de brandweerauto.  Daarna brandt het feest los. Eline moet werken bij de ijskar en brengt Michelle naar zus Sandra.

Alma en Arthur maken van de gelegenheid gebruik om een soort zorgboerderij te bezoeken om te kijken of Michelle daar kan gaan wonen. Als ze weer terug zijn en Alma twijfels heeft of ze dat haar dochter zou mogen aandoen, heeft ze voor het eert sinds lange tijd weer met seks. 

Op het feestterrein is er wat dreiging ontstaan; de jeugd komt altijd om te knokken, soms met het naburige dorp Leer. Eline staat bij de ijskar, ziet Bauke weer en ze haalt ook bier voor Michelle. Die vindt dat wel lekker en is op een bepaald moment verdwenen. 
Bauke moet ook straks meedoen aan een touwtrekwedstrijd. De andere partij  wordt aangevoerd door Fred en zijn zoon Ruben. Die winnen de wedstrijd. Het lijkt wel een gevecht om de gunsten van Eline. Bauke neemt haar later mee naar een geheime ruimte achter het café. Dat is de plek waar Michelle verkracht is. Hij suggereert  Eline dat Michelle er zelf om heeft gevraagd. Intussen heeft Fred ook gezien dat Bauke en Eline samen zijn. Hij wil dat voorkomen en maakt zich kwaad.

Het feest dreigt uit de hand te lopen en Michelle is ook nog steeds niet gevonden. Ineens hoort iedereen een noodstop van de trein bij het station en ineens is er de prangende vraag: "Is er iemand -Michelle?- voor de trein gesprongen? 
Alma, Arthur, Marjolijn  en Eline gaan met een bang gemoed naar het station. Gelukkig zit Michelle op het perron, gered door een gehandicapte man (Frank)  die diverse keren in het boek is opgedoken met zijn skelter. Hij heeft haar van het spoor gehaald. Michelle was wel dronken (gevoerd?).

in het laatste hoofdstuk komt alles goed. Daardoor heeft dit hoofdstuk het karakter van een epiloog.
Sandra is met man en kleinkinderen op bezoek bij Alma en Arthur. Dat gaat leuk.
Michelle is opgenomen in het verzorgingstehuis en heeft het erg naar haar zin.
Marjolijn en Eline praten met elkaar. Eline heeft Fred intussen losgelaten ( "Hij was ook niet alles")
Bauke is weer met stille trom uit het dorp vertrokken. Was hij toch de dader?  
Eline heeft zijn baan als serveerster overgenomen in het dorpscafé  'de Buren."  Ze is daar wel tevreden mee. Hoeft niet per se iets anders.

Personages

Michelle

Het is niet zozeer dat Michelles karakter is veranderd, nee, eerder doet Michelle denken aan een huis waaruit de bewoners van het ene op het andere moment zijn vertrokken. Het pand is nagenoeg in originele staat, er is niets meegenomen, alleen het leven is eruit weggelopen. Als een huis plotseling wordt verlaten, de tafel nog gedekt, de melk in de glazen wordt langzaam groen, wat zegt dat dan over degene die het heeft gebouwd? (citaat uit de roman) Michelle is vanaf de geboorte laagbegaafd, maar de situatie is verergerd sinds ze twee jaar geleden door iemand is verkracht. Het lijkt veel weg te hebben van een PTSS. Ze praat na die verkrachting helemaal geen woord meer en doet in de winkel ook dingen die merkwaardig zijn: ze rent ineens de straat op om een vogeltje te redden, waarbij ze bijna wordt aangereden. Ze slaat een kleine jongen met een boek op zijn neus waardoor die een neus breekt. En ze wordt woedend wanneer ze door een stel puberende jongens wordt uitgedaagd. Ze gooit met aanstekers, en met boeken en gaat ze met een nietmachine te lijf. Ze kan eigenlijk niet langer gehandhaafd worden en haar man en oudste dochter dringen erop aan om haar te laten opnemen in een tehuis. Daarmee heeft moeder Alma nogal wat moeite. Toch gaan ze later in het verhaal kijken en wanneer Michelle ook tijdens het festival verdwijnt en dronken wordt en op het laatste moment wordt gered door een gehandicapte rijder in een skelter, waarmee een bijna zekere zelfmoord wordt voorkomen, weet ook Alma dat het beter is dat Michelle wordt opgenomen. Het is een vogeltje dat nooit van de grond zal komen.

Eline

Eline heeft geen vader gekend, haar moeder besteedt weinig aandacht aan haar en heeft alleen oog voor haar baan, waar ze iets betekent voor scheefgegroeide jongeren. Dat Eline zich dan al heel vroeg tot oudere mannen (zoals de vader van een klasgenoot) wendt, mag dan ook niet zo'n verwondering wekken. Is ze behept met een vadercomplex? Ze heeft zichzelf voorgenomen om niet als de leerlingen van haar school te gaan studeren, een tussenjaar te nemen of een studiereis te maken. Nee, ze gaat in een boekhandel annex snuisterijenwinkel werken en vindt dat prima. Niet elk vogeltje hoeft uit te vliegen, vindt ze. ze vindt eenvoudig werk leuk en doet intussen veel sociale ervaringen op (de seksavonturen) . Wel is ze op een bepaald moment bang dat ze zwanger denkt te zijn. En ook is het jammer vindt dat ze nog geen orgasme heeft gekend. Daar maakt Fred een einde aan, want na een vrijpartij met hem komt ze wel klaar en blijkt bovendien dat ze ongesteld is. Ze vindt het wel cool dat er twee mannen zijn die om haar vechten (letterlijk tijdens het touwtrekken) en gaat ook nog een keer met Bauke mee om het raadsel van de verkrachting te ontdekken. Als Bauke het vertelt en Fred haar daarna weer weghaalt, komt nog de scène met de trein.

Fred

Fred is het type van de midlifecrisis. Als veel oudere man zou ij zich natuurlijk nooit mogen storten in een relatie van de ex-klasgenoot van zijn zoon Ruben. Waarschijnlijk had hij al seks met Eline toen ze zestien was. Hij stopt ook abrupt de vrijpartij als hij gestoord wordt. En dan durft hij haar ook nog te beschuldigen van het feit dat ze nog helemaal gene vrouw is. Bovendien is hij als oudere minnaar jaloers op Bauke, wanneer die ook banden aanknoopt met Eline. Fred is een onsympathiek personage.

Bauke

Het onsympathieke etiket past ook wel bij Bauke.Alleen is hij een jongere versie van Fred. Verder verschillen ze niet zo veel. Onduidelijk is of hij werkelijk Michelle heeft verkracht, zoals hij overigens wel suggereert (ze zou er om gevraagd) hebben. Hij verdwijnt twee keer met de noorderzon uit het dorp.

Quotes

"Voor de borsten, billen en tussen-de-benen pakt Alma een washandje. Michelle heeft het blonde schaamhaar van Arthur. Van haar komt geen woord, geen zucht zelfs, nog steeds houdt ze haar ogen dicht. Ging het toen ook zo, in het café, op het station? Alma hoopt het, ze hoopt dat Michelle niet naar die man heeft gekeken." Bladzijde 10

"Een hommel stijgt op van een roze hortensia en landt op een paarse. Marjolijn vertelt dat Fred een vriendin heeft van amper achttien, er gaan geruchten dat het nog eerder begon. "Net zo oud als Ruben, ze hebben met elkaar in de klas gezeten, nota bene. Kun je je zoiets voorstellen?" Bladzijde 41

"Het dorp telt ruim vijfduizend inwoners, ze gaf honderden kinderen zwemles en kent er geen vijftig meer bij naam. Zit hij ertussen?" Bladzijde 60

"Ze kijkt op. Haar man wordt oud. Achter hem hangt de poster van het schildpadjong en het ei. Het beeld klopt niet, het jong op de poster weet precies waar het heen moet, waar de zee ligt: Michelle zou het ei uitkomen en de andere kant op kruipen, ze zou opgegeten worden door een meeuw. Of nee, Michelles ei zou als eerste breken, veel te vroegen ze zou verhongeren tussen ongeboren broertjes en zusjes." Bladzijde 173

"Haar moeder raapt de kleren van de vloer. : Veel bloed, kindje. Alles in orde?" "Niet zwanger." Met een handdoek pakt haar moeder Elines ondergoed van de vloer en stopt hem diep in de wasmand." Bladzijde 170

"De avond voor de vergadering ging ze bij hem langs om de kan te halen. Eerst pijpte ze hem, toen neukte hij haar, vervolgens kreeg ze de thermoskan, daarna moest ze gaan." Bladzijde 19

"Alma ziet zichzelf in de weerspiegeling van de ruit: klein en bleek, met haar handen in de zij is ze net een oversteekjuf, alleen het malle felgekleurde hesje ontbreekt. In de keuken bereidt Sandra spaghetti bolognese, ze neuriet iets, Alma herkent de melodie niet. Boven neemt Arthur een douche. Geen man zo gelukkig als een vader die zijn gezin weer compleet heeft." Bladzijde 180

Thematiek

Zin van het bestaan / zin van het leven

Dit is het overkoepelende thema van de roman van Marijn Sikken. Vooral Eline voelt er niets voor om te doen wat andere mensen van haar verlangen. Ze hoeft niets te doen wat andere klasgenoten van haar wel doen: doorstuderen, een sabbatical nemen of reizen. Ze is tevreden met haar bestaan in het suffige Leem en werkt met plezier in de bookstore. Na het einde van haar avontuur verkast ze naar het café en is ondanks haar vwo-opleiding heel tevreden met haar baan als serveerster. Sommige vogels komen nooit van de grond, is haar stelregel. Intussen heeft ze al een interessant seksleven achter de rug, al is de keuze voor de twee vreemde mannen: de veel oudere Fred en de mogelijke aanrander van Michelle, Bauke, niet erg te prijzen. Ook is ze vrij zorgeloos in het gebruiken van voorbehoedmiddelen en daardoor zou ze zwanger kunnen raken, wat haar bestaan een heel andere wending had gegeven. Ze heeft haar vader nooit gekend, ook omdat haar moeder net zo reageerde in haar jeugd? Fred maakt haar uiteindelijk vrouw (ze krijgt haar eerste orgasme) en dat maakt haar echt trots. Ze hoort er nu helemaal bij. Ook voor Michelle is er sprake van de zin of zinloosheid van het bestaan. De laagbegaafde jonge vrouw kan niet voldoen aan de eisen van haar moeder en na de verkrachting uit ze zelfs geen woord meer. Alma kan daar slecht tegen, maar Michele lijkt op haar plaats in de winkel waar ze met Eline goed kan opschieten, ook al doet ze dingen die voor het imago van de winkel niet zo goed zijn. Misschien wil zij als vleugelloos vogeltje wel uit het nest weg bij de kloek Alma. Bauke suggereert dat ze zelf heeft gevraagd om seks en op het zomerfestival in Leem drinkt ze voldoende bier om dronken te worden. Ze wordt weerhouden van een misschien niet helemaal gewilde zelfmoord en wordt daarna gelukkig in het verzorgingstehuis. Weg bij moederkloek Alma. Hert leven in Leem gaat daarna waarschijnlijk probleemloos verder. Op naar het tweehonderdjarig bestaan.

Motieven

Verkrachting/seksualiteit

Twee jaar voor het verhaal-Nu is de zwakbegaafde dochter Michelle verdwenen en later verkracht teruggevonden. de dader is nooit gepakt, maar moeder Alma heeft een sterk vermoeden dat de man die haar teruggebracht heeft, ook de dader is. Deze Bauke legt het ook aan met Eline en laat haar een afgesloten ruimte zien, waarin de verkrachting mogelijk heeft plaats gevonden. Op blz. 232 geeft hij als personage een aanwijzing, als hij Eline heeft meegenomen en tegen haar zegt: "Ga maar. Maak van mij maar een schurk. Dat wil je toch? Dat is makkelijker dan denken dat ze het zelf wilde." Hij doet een stap naar haar toe. "Want dat is pas echt een enge gedachte, toch?""

Midlifecrisis

Zoon Ruben zegt van zijn vader Fred dat die in een midlifecrisis zit. En daarom op zoek is gegaan naar een jonge vrouw om daar seks mee te hebben.

Seksualiteit

Eline is achttien jaar maar al daarvoor had ze een seksrelatie met de veel oudere Fres, de ex-partner van Marjolijn. Als Bauke in het dorp Leem terugkeert, gaat ze ook met hem seksueel aan de haal. Ze vrijt zonder condooms en en het lijkt erop alsof ze zwanger zal zijn. Ze is over tijd, maar op een bepaald moment menstrueefrt ze weer.

Coming of age

Eline staat aan het begin van haar volwassen leven, maar ze voelt er niets voor om zoals de andere adolescenten in haar dorp te gaan studeren, een baan te zoeken of te gaan backpacken. Het is ook een manier van coming of age om gewoon te doen waar je zelf zin in hebt: werken in een soort boekwinkel of zoals later werken in een café. Ze vindt het wel best. Tegelijkertijd is ze de wereld der volwassenen ingestapt als seksobject.

Jaloezie

Eline is achttien jaar en ze vrijt met Fres. Hij is een oudere maar knappere man en ze vergelijkt zichzelf steeds met vrouwen die er goed uitzien en de leeftijd van Fred zelf hebben. Kan ze de concurrentie aan? De jaloezie is er ook bij de beide minnaars Fred en Bauke. Ze proberen elkaar steeds zwart te maken bij Eline. De een zegt dat de ander te oud is, de ander zegt dat Eline moet oppassen voor de gevaarlijke, niet te vertrouwen Bauke.

Familiebetrekkingen

Een motief dat sterk ontwikkeld is, is dat van de familiebetrekkingen. Het gaat om een aantal families in het dorp. Alma heeft twee dochters: een slimme Sandra, die naar Duitsland is verhuisd en kinderen heeft en een laagbegaafde Michelle, die dik is en van wie niets utgaat. Ze kan er niet meer tegen en twee jaar ervoor is Michelle verkracht, waarna ze geen woord meer heeft gezegd. Haar dochter en haar man vinden dat Michelle beter af is in een verzorgingstehuis. Maar daar heeft Alma moeite mee.Toch gaat ze met Arthur kijken en na het zomerfestival krijgt Michelle een plaats in het verzorgingstehuis. Een tweede familierelatie is die tussen Fred en Marjolijn met hun zoon Ruben. Ze zijn gescheiden. Fred heeft zich gewend tot de veel jongere Eline, die nota bene klasgenoot is geweest van zijn zoon. Hij gebruikt haar seksueel en verwijt haar later dat ze het ook doet met Bauke. Marjolijn vindt het niet leuk dat hij zo'n jonge vriendin heeft. Eline en aar moeder is het derde koppel met een familie. Eline heeft nooit geweten wie haar vader was en haar moeder heeft alleen maar aandacht voor haar werk in de probleemopvang. Har moeder zou nog het liefste zien dat Eline iets nuttigs gaat doen en een kamer zoekt bij haar vriendin Lieke.

Motto

"Al heel vroeg in mijn leven was het te laat".
(Marguerite Dumas in "De minnaar.")

Een leuk motto voor deze tragikomische roman. Het motto slaat in ieder geval op Eline, die vaderloos is gebleven en met haar moeder niet goed kan opschieten. Op zestienjarige leeftijd wordt ze al een "prooi" voor de oudere Fred. Daarna wordt ze als ze achttien ook nog eens "bewerkt" door Bauke, die een minder goede reputatie in het dorp heeft.

Mogelijk slaat het motto ook op Michelle, een laagbegaafd meisje dat twee jaar ervoor door Bauke (?) is verkracht. En omdat ze bij geboorte al niet erg slim was, kan het motto even goed op haar van toepassing zijn.
Vgl. citaat blz. 173: Ze kijkt op. Haar man wordt oud. Achter hem hangt de poster van het schildpadjong en het ei. Het beeld klopt niet, het jong op de poster weet precies waar het heen moet, waar de zee ligt: Michelle zou het ei uitkomen en de andere kant op kruipen, ze zou opgegeten worden door een meeuw. Of nee, Michelles ei zou als eerste breken, veel te vroegen ze zou verhongeren tussen ongeboren broertjes en zusjes.

Titelverklaring

De titel wordt drie keer expliciet in de tekst genoemd.  Voor wie over een TomTom beschikt, is het een herkenbare uitspraak. Je rijdt op de verkeerde weg en de mechanische stem van je TomTommevrouw zegt: " Probeer om te keren." 
De eerste keer gebeurt dat op blz. 46 wanneer Eline door de oudere Fred meegenomen wordt.
De tweede keer rijdt Alma met Arthur naar het verzorgingstehuis, als de boodschap in de auto ook wordt doorgegeven. (blz. 195)
De derde keer ligt Alma in bed en heeft sinds lange tijd  weer seks gehad met Arthur. Ze ligt naar het plafond te staren en denkt: "Probeer om te keren."
Het gaat dus allemaal om waarschuwingen voor personages die op het punt staan iets verkeerds te doen.
Eline moet eigenlijk geen relatie beginnen met een man die haar vader had kunnen zijn, want hij is ook de vader van een ex-klasgenoot.  
Alma kan er eigenlijk niet meer tegen dat ze een laagbegaafde dochter heeft, die bovendien dik wordt en geen initiatief toont. Het wordt tijd om het anders aan te pakken.

Structuur & perspectief

De roman wordt onderverdeeld in 31 relatief korte hoofdstukken met twee wisselende vertellers. Het verhaal wordt vrijwel chronologisch verteld. Wel is er steeds een verwijzing naar het verleden van twee jaar daarvóór, toen de jongste dochter van Alma, verkracht is door een onbekende man.

De twee personale vertellers zijn Alma, moeder van twee dochters en Eline, een achttienjarige jonge en zelfstandige vrouw. Ze vertellen beiden ook in de o.t.t. wat de spanning van de handeling ten goede komt. De oneven hoofdstukken komen voor rekening van Alma, de even hoofdstukken worden verteld door Eline. 

Decor

Het decor is het fictieve, kleine dorp met 5000 inwoners, Leem. Het ligt vlak bij de iets grotere plaats Leer. Maar waar in Nederland het dorp ligt, wordt niet verteld. Het is een kleine sociale gemeenschap, waar iedereen op elkaar let. Dat kan heel benauwend zijn. Daarom gaan veel kinderen uit Leem weg, maar Eline heeft juist geen zin om haar vleugels uit te slaan. Dat mag best, vindt ze.

Er worden ook geen data en jaartallen genoemd. Het verhaal-Nu moet in de zomer spelen, want Leem viert zijn 100-jarig bestaan met een festival. Je weet wel zeker dat eer sprake is van een actueel verhaal uit de 21e eeuw vanwege tekstgegevens over de sociale media.
Ook de vertelde tijd duurt niet heel erg lang, hooguit een paar weken.
De kans is groot dat hoofdstuk 31 geruime tijd (een paar maanden?) na het vorige hoofdstuk speelt, omdat de laagbegaafde Michelle dan in het verzorgingstehuis is opgenomen, waarvan sprake is in de vorige hoofdstukken. Want ook Sandra is in eens met haar man uit Duitsland op bezoek bij haar ouders.

Stijl

Vlotte vertelstijl, waarbij de schrijfster geen blad voor haar mond neemt bij het beschrijven van de seksavontuurtjes van Eline. Maar dat doet ze ook met een relativerende humor:
vgl blz. 165: "Ze hijgen uit, duizelig en dorstig en met natte ruggen. Eline houdt Freds krimpende erectie nog even in zich, blijft nog even tegen hem aanliggen, ze wil het moment uitstellen. De tijd zou zijn adem moeten inhouden en hun de ruimte moeten geven, maar die vertikt het: ze voelt Fred al uit zich wegglippen. De achtbaan stopt, de rit is ten einde, iedereen uitstappen, alstublieft." [....] Met tegenzin gaat ze van hem af. Van zijn schoot tot aan de rand van het bed en het matras zit alles onder het bloed".

Ver gebruikt Marijn geen moeilijke woorden, geen erg lange zinnen,  wel vlot lopende dialogen en heldere  en herkenbare beeldspraak. Daarom goed te lezen voor scholieren van havo- en vwo-niveau. 

Slotzin

Vanaf het grasveld steekt Sandra haar hand op. Alma luistert naar het gemakkelijke geklets tussen twee vrouwen die elkaar niet zouden moeten liggen. Naast haar wiegt haar jongste dochter tevreden heen en weer.

Recensies

"Het verhaal is afstandelijk beschreven, waardoor het moeilijk is sympathie op te brengen voor een van de personages. Zoals Alma zegt van de kroeg waar ze samen met Eline zit: ‘Deze kroeg. Hij heeft iets deprimerends. Alles klopt en toch is het leeg.’ Toch is Probeer om te keren een knappe psychologische roman waarin Sikken de lezer weinig informatie geeft en deze zelf zijn conclusies moet trekken. De symboliek van de loopvogels is verweven door het hele verhaal, maar uiteindelijk gaat het niet alleen om de keuze van blijven of weggaan. Het is ook een verhaal over de relatie moeder – dochter, over loslaten en vasthouden, en over de moed die nodig is om achter je eigen beslissingen te gaan staan. " https://www.literairneder...eschreven/

"Wel geslaagd in deze roman is hoe Sikken in dialogen verschillende tijdslagen mengt. De roman heeft als het ware een intern geheugen: zo keert bijvoorbeeld het beeld van het nest verlatende vogels in verschillende hoofdstukken terug. Ook komen objecten in scènes meerdere keren terug: gedachten die telkens onderbroken worden door, bijvoorbeeld, een appel die op tafel staat, opgepakt wordt, gegeten. Dat geeft Probeer om te keren een caleidoscopische kwaliteit, waarin zulke motiefjes telkens in een nieuw licht geplaatst worden. Jammer dat we door de lens van de caleidoscoop zoveel grijs zien." http://8weekly.nl/recensi...ijstinten/

"In dit romandebuut laat Marijn Sikken haar talent zien: schrijven, met rake metaforen. Doordat de winkel, het café en de spoorbellen steeds terugkomen, is het alsof ik zelf door Leem wandel, op een mooie zomerdag. En dan komt de dag van het feest, want Leem bestaat honderd jaar. Alle bekende mensen uit het dorp komen daar bij elkaar: de huisarts, de barman, de gekke Frank op zijn skelter, de oudere dames die altijd postzegels komen kopen, Elines vriend Fred, Michelles moeder Alma. Eline verkoopt ijsjes en ze let op Michelle. Het is gezellig, maar loopt dit goed af? De spanning wordt haast ongemerkt opgebouwd. Toch eindigt het niet in een enorme climax, wat ook niet zou passen. Marijn Sikken weet te doseren. Ze schrijft vlot en ondertussen komen levensvragen naar boven. Probeer om te keren is een prachtig boek. Er is weer een jonge schrijver bij waarvan ik alles wil lezen dat maar van haar uitkomt." https://lalageleest.wordp...jn-sikken/