Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2017
• 141 pagina's
• Uitgeverij: Atlas Contact

Flaptekst

Eerste zin

Ze was een flirt, Victorine. Vroegrijp. Onstuimige krullen, een klaterende lach die alles overstemde – de huisconcerten bij haar ouders, de jaaropening op school. Vic trok de aandacht. Geen jongen uit de wijde omtrek die niet op zeker moment verliefd op haar werd.

Samenvatting

Hoofdstuk 1 begint met een terugblik naar het verleden van de moeder van Emma, Victorine, die met een vlotte Amerikaanse musicus was getrouwd, mee naar Amerika is  gegaan waarna die kerel haar zwanger van haar tweede kind liet stikken. Victorine werd weer door haar ouders opgevangen. Emma was het oudste meisje en Lotte haar twee jaar jongere zusje.
Als Emma een vriendinnetje meeneemt van school, vertelt ze het verhaal over de dood van haar vader, die met een auto in het water is gereden.

Ze is inmiddels 39 jaar en afgestudeerd juriste en is gaan werken bij een Haags bedrijf, waar ze veel te hard heeft gewerkt waardoor ze een burn-out kreeg. Net nu ze daarvan aan het terugkomen is, krijgt ze een dag voor Kerst de zak. Ze brengt nog een bezoek aan haar vriend Luuk in Amsterdam, die een rothumeur heeft en haar wegstuurt. Hij is een loser, en een klaploper en doet eigenlijk niets. Ze heeft hem ooit ontmoet in een bar.

Ze gaat naar Den Haag  terug om met haar moeder die intussen getrouwd is met de vlotte Thijs en met Lotte (al gescheiden) kerstfeest te vieren. Emma kan het tijdens het feestelijke gebeuren nog niet helemaal aan en vlucht huilend weg, Met haar zus vergeleken die al een leuk zoontje (Timo) heeft, voelt Emma zich ook een loser. Daarna brengt Lotte haar thuis en we zien dat Emma ook een dwangneurose heeft ontwikkeld.

In Ho 3 wordt Emma gebeld door een oom van Luuk met het nieuws dat ze meteen naar Amsterdam moet komen. Er is iets met Luuk. Als ze in Amsterdam  aanbelt, hoort ze meteen dat Luuk dood is. Hij is uitgegleden in de badkamer, al dan niet onder invloed van...  Oom Marius vangt haar op en dat is een heel wat plezieriger persoon dan de moeder (Mia) van Luuk.

In hoofdstuk vier krijgen we een stuk voorgeschiedenis van Mia en Luuk. Ze was zwanger maar wist niet van wie en heeft daarom Luuk alleen opgevoed. Hij was altijd een oogappeltje gebleven. Maar het is eigenlijk een zakkenwasser. Hij teert op de zak van Emma die dus sinds kort ook geen baan meer heeft.

Oom Marius is wel leuk en hij laat Emma bij hem slapen. Ho 5: De begrafenis wordt voorbereid, waarbij Mia de boventoon voert. De vriend van gay Marius komt weer terug en hij is wel even verbaasd dat Emma er is. Hij is niet zo vriendelijk als Marius. Met oom Marius gaat ze kleren kopen die hij voor haar betaalt en daarna gaan ze met zijn drieën naar een filmhuis. Ze kan wel genieten van de flair van Marius, maar ook van de manier waarop de twee nichten met elkaar omgaan. Liefde kan best ongedwongen zijn.

Bij de begrafenis in Ho 7 voert Mia de boventoon weer met een  dramaqueen speech. Emma voert het woord niet. Beau zegt na afloop dat de beste manier om een burn-out weg te werken is weer te gaan werken.
Met een familie-uitje op Oudjaarsdag eindigt hoofdstuk 8: zij en haar zus Lotte gaan nog even los in de disco van het hotel. Met de familie viert ze het Nieuwe jaar. Ook haar bonusvader Thijs geeft haar aan dat ze weer de handen aan de ploeg moet slaan. Emma is ondanks de dood van Luuk positief gestemd.
 

In de  epiloog wordt Emma aangenomen door de baas van het filmhuis waar ze al eerder een film heeft gezien. Ze zal daarbij  geholpen zijn door de kruiwagens Marius en/of Beau. Maar ze wordt aangesteld en ze krijgt een kans om opnieuw te beginnen met de rest van haar leven.

Personages

Marius

Marius is een man van zestig jaar die prima weet hoe je in het kleven moet staan. Hij heeft een rijke vriend aan de haak geslagen en weet dat geld goed uit te geven. Hij wijst als rijpere man Emma de weg hoe ze in het leven moet navigeren.

Lotte

Lotte is de zonnige kant van de twee zusjes, waar Emma altijd het glas half leeg ziet, is zij ervan overtuigd dat het glas half vol is. Ze blijkt bijzonder aantrekkelijk voor mannen te zijn. Ze geeft zich dan ook gemakkelijk aan een nieuwe relatie over.

Victorine

Victorine zag haar relatie met de Amerikaanse musicus stukgaan, moest op hangende pootjes terug naar Nederland. Maar ze heeft zich daar weer terug in het leven geknokt en een nieuwe man aan de haak geslagen. Ze heeft haar oudste dochter willen behoeden voor dezelfde fout als zij maakte, maar de geschiedenis heeft zich herhaal. beide minnaars zijn gestorven. Wil na de begrafenis nog wel even haar gram halen, maar zal verder haar oudste dochter liefdevol in de armen sluiten.

Mia

Mia is het type van de schoonmoeder die Emma als concurrente ziet in relatie met haar zoon. Heeft nooit leuk gedaan tegenover Emma, waardoor die haar niet meer wilde zien. Bij de dood van Luuk is ze prominent aanwezig evenals bij de begrafenis, waar ze de drama queen speelt. Naar personage.

Luuk

Luuk is een slappeling, die weinig initiatieven neemt. Hij teert op de zak van Emma, ook als ze ontslagen is. Hij stuurt haar vlak voor zijn dood weg. In bed is hij niets waard en hij lijkt ook weinig zin in seks te hebben. Komt op een schlemielige manier om het leven, maar dat past natuurlijk wel bij zo'n personage.

Emma

Emma is de hoofdfiguur en de personale vertelster. Het is een vrouw van 39 die gewend was hard te werken voor een klein bedrijf, vrijwel geen rust nam en daardoor een burnout kreeg. Ze heeft een relatie met Luuk die een slappe zak is en niet veel doet. (de geschiedenis van haar moeder herhaalt zich in Emma). Emma woont in Den Haag en haar latrelatie in Amsterdam. Na de burnout is Emma niet meer helemaal de oude en ze krijgt nog een dreun te verwerken als ze vlak voor Kerst de zak krijgt. Ze gaat voordat ze haar familie bezoekt nog langs Luuk, maar erg vrolijk word je van zo'n bezoek niet. Hij stuurt haar op een rottige manier weg. In de warmte van haar eigen nest voelt Emma zich beter, hoewel ze nog niet alles aankan. Haar zusje is een vrolijker type met bovendien een leuk kind. Haar moeder heeft voor een leuke bonusvader gezorgd. Emma is in alle opzichten een schijnvrouw, want seks met Luuk is er vaak niet bij. Voor de familie heeft ze zich anders voorgedaan. Heel verdrietig is ze dan ook niet wanneer met kerst de boodschap via een oom van Luuk wordt overgebracht dat hij gevallen is in de badkamer. Hij is dood. Het was bovendien een moederskindje en zijn moeder bemoeit zich met de regeling van de begrafenis.Op de begrafenis is ze allesbehalve de weduwe die in de belangstelling staat. Wel heeft ze een leuke man ontmoet, nl. oom Marius die grappig, doortastend (en homo ) is. Ze gaat nmet het homostel naar de film en ziet hoe liefde toch kan zijn, iets wat ze gemist heeft in de relatie met Luuk. De mannen porren haar op de draad weer op te pakken en Emma gaat in de epiloog ook werken in het filmhuis. Niet een indrukwekkende baan, maar wel één waarmee ze misschien de lol in het leven weer terugkrijgt. Het is was tot nu toe eigenlijk alleen maar schone schijn.

Quotes

"Tja, en toen die tragische finale. Hoewel. Misschien was het een zegen. Lotje was nog geen jaar oud toen de Amerikaan verongelukte. Naar verluidt reed hij ’s nachts met wat kompanen in een busje over de snelweg en scheurden ze zo van een open brug af. Ridicuul. Dat er drank en god weet wat nog meer in het spel was laat zich raden. Vic miste de begrafenis – wij hoorden er tenminste niks over." Bladzijde 5

"Het begon bij de naambordjes. Kijk, zei ze als ze het touwtje met de sleutel van haar hals haalde en de deur opendeed: zij en Lot heetten Peeters, maar je zei Pieters en niet Peters, want het was de achternaam van hun vader en die was Amerikaans. Hun vader kon heel goed gitaar spelen, hij was beroemd en gaf ook een keer een show in Nederland, in de tent van Stuif es in. Het was propvol, helemaal uitverkocht, maar mama stond vooraan bij het podium in een mooie jurk. Toen de Amerikaan haar zag wilde hij meteen met haar trouwen. Hij nam mama mee naar Amerika." Bladzijde 6

"Haar clandestiene schaduwleven werd echt, tastbaar, nu dit blakende, optimistische, kapitaalkrachtige viertal was afgereisd om de dood van een door hen nauwelijks gekend personage te markeren. Geen van hen had Luuk of het idee van Luuk ooit serieus genomen, laat staan dat ze aan hem gehecht waren- voor hen was hij bij leven al slecht nieuws. Ze waren hier dus voor haar, realiseerde ze zich, en ze voelde zich gekoesterd . Beschermd." Bladzijde 109

""Nou", zei Marius. "Mia zal zich voorlopig wel niet vertonen, dus vertel ik het je maar. Het is met Luuk niet.....niet goed afgelopen. Hij is er niet meer. Maar hij heeft geen pijn gehad, dat wil ik er meteen bij zeggen. Hij heeft niet geleden." Bladzijde 68

"Sindsdien was hun seksleven tot hun stille opluchting stukje bij beetje verdord, opgedroogd tot sporadische, onbeduidende intermezzo's. In benevelde of sombere toestand had Luuk nauwelijks libido, en als hij weer eens wilde, stelde het weinig voor. Ze praatten er nooit over- Emma vermoedde dat hij het hele onderwerp net als zij banaal en een beetje vies vond, en opnieuw was ze dankbaar dat ze haar soulmate had gevonden." Bladzijde 55

Thematiek

Zin van het bestaan / zin van het leven

Emma Peeters (39) komt er in korte tijd achter dat er meer is dan het leven dat zij tot dusver heeft geleid. Ze zou het best een midlifecrisis kunnen noemen. Ze werkte hard op een klein kantoor, totdat ze een burn-out krijgt. Ze heeft een relatie met een slappe musicus Luuk die niets voorstelt, ook seksueel gezien niet. In haar baas heeft ze zich vergist, want hij ontslaat haar kort voor Kerstmis. Al die tijd heeft ze voor de familie de schijn opgehouden een gelukkige vrouw met een goed privéleven te zijn, maar dat is niet waar. Ze is eigenlijk doodongelukkig. Ze spiegelt zich met Kerstmis aan haar zus Lotte die weliswaar gescheiden is, maar een leuk zoontje heeft en ook weer nieuwe seksdates uitprobeert. Het seksleven van Emma stelt helemaal niets voor. Ook kan ze niet verwerken hoe haar moeder die toch bijna zestig is en een tweede man Thijs heeft, heel anders in het leven staat. De geschiedenis heeft zich herhaald, want ook haar moeder had een musicus uitgekozen, was naar Amerika gegaan en haar musicus was daar van haar gescheiden toen ze van Lotte in verwachting was. Op hangende pootjes moest ze terug naar Nederland, waar ze door haar ouders werd opgevangen Als Luuk doodgaat in de badkamer, ontmoet ze zijn oom Marius (een nicht) die wel weet hoe je moet leven. Hij heeft een rijke vriend Beau en hij kijkt heel anders tegen het leven aan. Emma beseft dat ze al die tijd wel wat heeft gemist. Tussen Kerst en Oudjaar beleeft ze een dieptepunt als Luuk sterft, maar aangezien er geen sprake is van echte liefde, leert zij in een paar dagen tijd wat er werkelijk van belang is in het leven: je familie. De geschiedenis herhaalt zich: ze moet terug naar haar familie als "schijnvrouw". Vanaf dat moment zal het Nieuwe jaar nieuwe hoop brengen.

Motieven

Midlifecrisis

Het is natuurlijk niet toevallig dat Emma de burnout krijgt trerwijl ze 39 jaar is. Ze is in het midden van haar leven beland en z evraagt zich af wat de zin van haar schijnbestaan is. een drukke baan, waar ze overbodig is geworden en een slapjanus als vriend die haar ook seksueel niets kan geven. Om haar heen ziet ze een leuke zus met een leuk kind die de tegenslag van een scheiding wel gemakkelijk kan verwerken. Emma verkeert in een midlifecrisis.

Homoseksualiteit

Na de dood van Luuk ontmoet ze de homo-oom van hem. Dat is een man die wel weet hoe je het leven moet vieren. Hij heeft een rijke vriend aan de haak geslagen en hoewel ze af en toe lekker kissebissen, ziet Emma wel dat er bij hun toch sprake is van een echte liefde.

Kind-ouderrelatie

Er spelen diverse kind-ouderrelaties. Victorine was tegen de zin van haar ouders naar Amerika gegaan. Ze hadden gelijk gekregen, maar aan de andere kant wel weer opgevangen toen ze naar Nederland kwam. Victorine zelf had niets gezien in de relatie van Emma met de slappe Luuk. Ook zijn heeft gelijk gekregen en ze doet hetzelfde als haar ouders veertig jaar eerder. De moeder van Luuk, Mia en Luuk, hebben een bijzondere moeder-zoonrelatie.Ze is zijn oogappel, wat bijna leidt tot een Oedipus-verhaal. De schoondochter is daarbij ongewenst vanwege de onnatuurlijke jaloezie. Ze wil zich bij de begrafenis ook met alles bemoeien en houdt een toespraak bij de begrafenis die van een drama-queenachtig niveau is.

Seksualiteit

Het seksleven van Emma Peeters stelt niets voor. Bij haar vriend Luuk is ze nog nooit klaargekomen. Hij is een slechte minnaar. Daar staat tegenover dat haar zus Lotte ondanks een scheiding een veel beter seksleven heeft. Ze heeft weer nieuwe dates met wie ze meteen naar bed gaat.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

In d eliefde heeft de gescheidenis zich herjaald. Er zin diverse liefdesrelaties die niet goed zijn. Moeder Victorine was verliefd op een kunstenaar en met hem naar Amerika gereisd waar de man haar in de steek liet toen ze in verwachting was van haar tweede kind. De liefdesrelatie van Emma, ook verliefd op een musicus, stelt niets voor. De liefdesrelatie van Lotte is ook gestrand, maar die heeft open oog en oor voor andere mannen. de moeder van Luuk heeft diverse relaties gehad, maar dat is geen leuk personage en Luuk heeft nooit geweten wie zijn vader was.

Dood

De eerste man van Victorine is bij een ongeluk in de VS om het leven gekomen, toen hij onderweg was naar een concert.. De relatie van Emma glijdt ook uit, maar dan in de badkamer, zonder al te veel heroïek.

Familiebanden

Emma kan zich gelukkiger terugvinden in de beschermde omgeving van haar familie, die zich als een warm bad over haar ontfermt als ze in de problemen komt. Ze had de schijn dus niet hoeven ophouden voor die mensen. Met haar schoonmoeder heeft ze echter niets, omdat het juist een afstandelijk mens is. Wel beleeft ze plezier aan het gedrag van de oom van Luuk, die een levensgenieter is.

Burn-out

Emma heeft geleden aan een burnout doordat ze veel te veel tijd aan haar werk besteedde, terwijl ze daarvoor weinig waardering kreeg. Als ze uit de roulatie raakt, is het moeilijk terug te komen en ze wordt heel oneerlijk door haar baas ontslagen, omdat hij intussen een andere vrouw heeft aangenomen.

Hoop

Maar er is hoop, want Emma krijgt op aanraden van de oudere mannen (Marius, Thijs en Beau) tips voor een nieuw leven in een betere richting. Dat lijkt volgens de situatie in de epiloog nog te lukken ook.

Motto

Er is geen motto en geen opdracht

Trivia

"Schijnvrouw" is de debuutroman van de schrijfster.

Titelverklaring

De titel "schijnvrouw" wordt in de kleine roman niet uitgelegd en ook niet in d tekst genoemd. Maar het kan niet anders zijn dat die titel op Emma Peeters slaat. Ze is een hardwerkende juriste, bij wie op een bepaald moment werkelijk alles tegen zit. Ze heeft een burn-out vanwege haar grote inzet en perfectie, ze wordt ontslagen, haar vriend teert op haar zak en is een loser, haar moeder heeft een nieuwe relatie en haar zus Lotte gaat ook niet gebukt onder haar scheiding. Die heeft een leuk zoontje en alweer nieuwe seksdates.
Seks is voor Emma een terrein dat niet ontgonnen is. Luuk is een waardeloze minnaar, het komt weinig tot seks en dat houdt geen paard vol. Haar zus gaat er wel voor.
Eigenlijk is Emma dus een (schone) schijnvrouw : afgestudeerd, lijkt een leuke baan te hebben en een relatie in Amsterdam te hebben, maar het is eigenlijk allemaal niets waard. Eigenlijk is ze Luuks schijnvrouw, want als je de relatie onder een microscoop bekijkt hebben ze eigenlijk niets. Ze is dan ook niet erg verdrietig als ze hoort dat hij dood is. Voor de familie heeft ze echter jarenlang de schijn opgehouden.

Structuur & perspectief

Er zijn 8 hoofdstukken zonder titel. Daarna volgt een epiloog waarin wordt meegedeeld wat er met Emma gebeurt.  In het eerste en vierde hoofdstuk staat een stuk voorgeschiedenis. In hoofdstuk 1 over de moeder van Emma , in hoofdstuk 4 over Luuk en zijn moeder. Het verhaalheden is vooral een week tussen Kerstmis en Oudjaar. Die hoofdstukken zijn vrijwel chronologisch verteld.

Het perspectief  van de 8 hoofdstukken berust bij Emma Peeters, een 39-jarige juriste die aan een bun-out heeft geleden. Alles gaat even mis in die week van kerst.  Ze vertelt  als zij-vertelster (dus personaal wat haar overkomt en overkomen is). In de twee cursief gedrukte voorgeschiedenissen is er sprake van een alwetende verteller die de lezer toespreekt in de "wij-vorm". 

 

Decor

De tijd van het verhaalheden is dus de week van Kerstmis tot aan Oudjaar. Verder wordt er niet over een jaar gesproken, maar uit de actuele gegevens als internet, smartphone en Whatapp kun je opmaken dat er sprake is van een modern verhaal. 
De epiloog van het boek begint waarschijnlijk in een nieuw jaar na de oudejaarsnacht van het einde van de roman.

Het decor is voornamelijk gesitueerd in twee plaatsen. Allereerst is er Den Haag, waar Emma en haar familieleden wonen. Maar in Amsterdam woont haar vriendje Luuk, die ze af en toe bezoekt. Wanneer die sterft aan d e gevolgen van zijn val in de badkamer, speelt het verhaal zich voornamelijk af in de hoofdstad.

Stijl

De stijl van deze debutante is  vlot, luchthartig  en helder. Ze gebruikt geen moeilijke woorden en ingewikkelde zinsconstructies. Ze hanteert een onderkoelde humor, wat het verhaal  aantrekkelijk maakt om te lezen.
Over de nabespreking van de begrafenis van Luuk schrijft ze bijvoorbeeld;
blz. 113 : "Die moeder siste Sebas. "Ik begrijp dat het onwijs sneu is allemaal, maar djiezus, dit was gewoon amateurtoneel, met die uithalen aan het eind. Luuk, Lukie toch, waar ben je, wat hebben ze met je gedaan. ... 
Hij rolde met zijn ogen. Lot en Emma giechelden.
"Kon echt niet". zei Sebas en klapte nog een plak cake dubbel. "Als ik ooit zoiets meemaak", - en hij nam een hap- "dan doe ik of een heel korte strakke speech, of niks."
"Zoals Em", zei Lot.
Zo'n passage beschrijft in een paar zinnen de stemming van de begrafenis van Luuk en de houding van Emma.

Of over de houding van Marius tegenover Emma: "Zeg wil je niet even naar huis bellen, naar je mama? Kan hoor, zolang als je wilt. De telefoon staat voor, op het Javaanse tafeltje. Maar om half elf wil ik daar op mijn stoel zitten, want dan begint Midsomer Murders. Meekijken mag maar alleen in devote stilte." (blz. 83)
Een mooi voorbeeld van het adagium van een goede verteller: "Show, don't tell."

Slotzin

Emma produceerde een grinnik- hij sprak al met aar als een insider. Ze zou zich bij hem melden, elke dag, ze zou geen minuut te laat zijn. Ze zou doen wat haar werd opgedragen, en meer. Ze zou praten zoals hij en de 'jonkies'strak en afgemeten te woord staan in haar uniform. Zwart. En in de zalen zou steeds weer het licht uitgaan, om een sprookje te laten beginnen,

Beoordeling

Vlotte en luchthartige roman  van een debuterende schrijfster  over een vrouw die tot midden in haar leven het gevoel heeft gekregen dat ze maar en meer door anderen geleefd wordt. De tegenhanger van de man in zijn midlifecrisis.
Goed te behappen en lekker dun. Ideaal boekje voor scholieren van havo en vwo.

En als je combinaties wilt maken voor je literatuurlijst, zijn er thema's te over om er boeken aan te koppelen.
Twee voor de hand liggende zijn: 
Dood van een geliefde ( "Turks Fruit" van Jan Wolkers, "Het jaar van de kreeft"  van Hugo Claus of moderner "Lieve" van Ronald Giphart  of "Je blijft"van Anna Drijver, "Er komt een vrouw bij de dokter" van Kluun)

Midlifecrisis ("De ontsnapping" van Heleen van Royen, "Denken aan Bruce Kennedy " van Herman Koch, "Vriendendienst" van Aleid Truijens, en meer op niveau (dus wat lastiger) "Blindgangers" van Joke J. Hermsen. ) Een bijna "klassiek" (en simpel te lezen) boek over een midlifecrisis is "Bleekers zomer" van Mensje van Keulen.