Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2016
• 190 pagina's
• Uitgeverij: Moon

Flaptekst

Eerste zin

Politie! Bij hen in de straat. Erger nog, bij hun huis stond een politiebusje.

Samenvatting

'Free run' gaat over Ward die zodra zijn moeder wordt opgepakt, besluit naar het zuiden van het land te fietsen om zijn vader te gaan zoeken.

Als Ward thuis komt, staat er politie voor de deur en blijkt zijn moeder te zijn opgepakt door de vreemdelingenpolitie. Zijn moeder komt uit Venezuela en verblijft illegaal in Nederland. Hij loopt door omdat hij geen zin heeft in weer weken in detentie verblijven en belandt bij het huis van zijn beste vriend Marnix. Hij vertelt voor het eerst aan iemand wat er aan de hand is en Marnix biedt hem een slaapplaats aan. Ward gaat echter terug naar huis om er zeker van te zijn dat zijn moeder niet terugkomt. Hij overnacht in het fietsenhok en zoekt 's nachts op zijn gemak de spullen uit die hij mee wil nemen. Zijn moeder sms't hem dat ze wordt uitgezet en dat er een blik met geld in het plafond ligt. In dit blik vindt Ward ook een foto van zijn zwangere moeder en zijn vader: Hans.

De volgende ochtend parkeert hij zijn spullen bij Marnix en vraagt of hij enkele nachten kan logeren. Na school blazen Marnix en hij stoom af door samen te trainen: ze zijn beste vrienden vanwege de gedeelde liefde voor freerun. Als hij net slaapt, belt zijn moeder hem vanuit de gevangenis in Caracas: ze wordt vastgehouden voor een vergrijp uit het verleden maar wil niet zeggen wat ze gedaan heeft. Ward wil meer informatie van haar over wat ze gedaan heeft en over zijn vader, maar die wil ze niet geven. Na het gesprek doorzoekt Ward haar spullen die hij heeft meegenomen, o.a. een usb-stick waarop hij een filmpje vindt van hem als baby in de buurt van een dierenwinkel. In een adresboekje vindt hij ook enkele onbekende namen. De volgende dag belt Ward de onbekende nummers en een blijkt interessant: een vrouw, Rama, neemt op maar zij wil niet over deze telefoon praten en belooft hem later terug te bellen.

Een week later wil Marnix' vader weten wat er nu echt met Ward aan de hand is: Ward besluit open kaart te spelen en als Marnix' vader alles snapt, wil hij de vreemdelingenpolitie en Jeugdzorg bellen. Daar heeft Ward geen zin dus hij besluit de volgende dag weg te gaan om zijn onderzoek naar zijn moeders verleden en zijn vader voort te kunnen zetten. Omdat de dierenwinkel in Den Bosch was, zal hij daarheen fietsen. Marnix helpt hem met pakken.

Aan het einde van de eerste fietsdag ontmoet hij het zeilmeisje Liz bij wie hij op de kamer mag slapen. 's Avonds zeilen ze samen en in bed (stapelbed!) vertelt hij wat er met hem aan de hand is. Liz woont in de buurt van Den Bosch. De volgende ochtend wisselen ze telefoonnummers uit, maar later wist hij haar nummer omdat hij niet weer teleurgesteld wil worden en dus niet verliefd wil worden. Rama belt hem en ze maken een afspraak in Utrecht. Daar vertelt ze hem dat zijn moeder vroeger dieren van Venezuela naar Curaçao smokkelde voor Hans. Ze was toen erg jong, naïef en verliefd. Ze noemt zijn vader agressief en gevaarlijk en raadt hem af hem op te zoeken. Ze vertelt hem wel zijn achternaam: Lammers.

Aangekomen in Den Bosch belt hij de makelaar van het pand waarin de dierenwinkel gevestigd was en hij komt erachter dat Hans in een chique wijk aan de rand van Den Bosch woont. Op een terras belt hij enkele Hans Lammersen uit het telefoonboek maar zonder resultaat. Als hij weg wil fietsen, botst hij tegen een scooter aan en belandt met fiets en al op straat. De jongens van de scooter helpen hem maar even later blijken zij zijn geld gestolen te hebben. Ward wordt heel verdrietig en boos, wat hem de energie geeft de jongens te zoeken maar tevergeefs. Die nacht slaapt hij op straat en de volgende ochtend haalt hij zijn eten uit een kliko van een supermarkt en wast zich bij een fonteintje.

Hij fietst naar de buurt waar zijn vader zou wonen en installeert zich in een vervallen schuur. Even later ziet hij zijn vader het terrein van het huis ernaast oprijden en die avond wordt hij door Hans ontdekt, als hij zijn hond uitlaat. Ward vertelt hem waarom hij daar is en eerst ontkent Hans alles maar als Ward de foto laat zien, herkent Hans Maria. Hij noemt hem ook 'Eduardo' terwijl Ward die naam niet gezegd heeft. Hans wil Ward helpen maar wil geen problemen thuis, daarom regelt hij voorlopig een onderkomen voor hem en geeft hem geld. Hem erkennen als zoon kan dus voorlopig niet. Het door Hans geregelde pension is aftands en er verblijven vooral Roemeense en Poolse gastarbeiders. Ward sluit vriendschap met een van hen: Patryk.

Een paar dagen haalt Hans hem op en samen rijden ze naar een man die een vals id voor hem kan maken. Ward wil dat eigenlijk niet want hij wil niets illegaals doen en de eigenaar van de id, niet in de problemen brengen, maar Hans haalt hem over. Ward komt erachter dat Hans' andere zoon ook vijftien jaar oud is. Vervolgens laat Hans twee weken niets van zich horen en besluit Ward uit verveling hem op zijn werk, een afvalverwerkingsbedrijf, op te zoeken. Hans reageert begripvol en optimistisch op Wards vragen over het hem erkennen als zoon en vraagt Ward om voor hem een pakketje weg te brengen en een ander pakketje op te halen en hoewel Ward bezwaren heeft, weet Hans hem zo te manipuleren dat hij het toch doet.

Een week later gaat Ward het dorp kijken waar de eigenaar van zijn id woont: Wouter. Als hij daar op een bankje zit, komt hij Liz weer tegen. Ze nodigt hem uit voor een tweede zeiltocht en vertelt dat er de laatste tijd veel is ingebroken in het dorp: Wouter heeft zijn id dus niet verloren zoals Ward verteld is, maar het is gestolen. Op het water vertelt Ward Liz wat hij allemaal heeft meegemaakt maar hij vertelt niets over het valse id.

Die avond vraagt Hand hem langs te komen in zijn bedrijf. Hij zegt dat erkenning mogelijk is als bewezen kan worden dat ze een band hebben en als zijn vrouw toestemming geeft. Dat heeft dus tijd nodig en Hans stelt voor dat Ward voorlopig in het pension blijft, na de zomer in Den Bosch naar school gaat en dan langzaam zijn gezin leert kennen. Ward baalt maar kan niet anders dan instemmen en Hans vraagt hem om een envelop te deponeren in de postbus van het bedrijf. Als Ward dat doet, wordt hij aangehouden door de politie. Ward vlucht en weet door zijn free run-capriolen best ver te komen maar uiteindelijk wordt hij ingerekend. Als hij uit het busje gehaald wordt, weet hij zijn portemonnee met zijn valse id onder het busje te gooien. Ward vertelt zo veel mogelijk de waarheid en hij wordt in de cel gegooid als ze zijn vader gaan ophalen. Die ontkent echter alles, ook zijn vaderschap. Hans zegt dat Ward hem stalkt. Ward snapt dat Hans hem erin geluisd en terug in de cel moet hij overgeven.

De volgende ochtend hebben ze zijn portemonnee gevonden en de aanklachten stapelen zich op. Bij het pension zeggen ze hem niet te kennen en zijn spullen zijn weg. Het enige wat hij kan doen om te bewijzen dat hij op de dag van de inbraken in het dorp ergens anders was, is Liz erbij betrekken, omdat hij haar op die dag ontmoette. Hij wijst zijn advocaat ook op Patryk maar die werkt niet 's avonds. De volgende dag meldt Simone Hunink zich echter: zij is een vriendin van Liz' moeder, gespecialiseerd in dit soort zaken en wil hem helpen. Simone raadt hem aan alles op te schrijven en dat geeft hem rust. Als ze hem weer opzoekt, heeft ze zijn moeder gesproken en zij is inmiddels vrij. Ward wordt vrijgelaten en door Simone naar een opvanghuis gebracht. Hans is opgepakt voor witwaspraktijken en drugshandel.

Ward zit in het opvanghuis. Liz komt hem daar voor de eerste keer opzoeken en heeft goed nieuws: uit de dna-test is gebleken dat Hans zijn vader is en dat een Nederlands paspoort dus binnen handbereik ligt.

Personages

Ward Marquez

Ward is een afkorting van Eduardo. Hij is vijftien jaar en zit in de tweede klas van de havo omdat hij door alle verhuizingen en keren dat hij in detentie zat, veel vertraging heeft opgelopen. Hij heeft het gevoel dat de politie hem er altijd uitpikt, maar hij is niet zwart, heeft geen kaalgeschoren hoofd, is geen hangjongere of dronken voetbalvandaal, draagt geen glanzend synthetisch trainingspak of een camouflagebroek. Hij is wel staatloos omdat zijn Venezolaanse moeder illegaal in Nederland verblijft en zijn Nederlandse vader hem niet wil erkennen. In beide landen bestaat hij dus niet. Tot zijn achttiende heeft hij recht op onderwijs en zorg en daarna wordt hij nog meer een speelbal van de maatschappij dan hij zich nu al voelt. Ward is koelbloedig want als hij de politie voor zijn huis ziet staan, loopt hij rustig door. Hij is ook zelfstandig want hij raakt niet in paniek als zijn moeder verdwijnt, regelt rustig zijn zaakjes en verblijft zelfs zonder al te veel problemen een nacht op straat. Uiteindelijk is hij ook gewoon nog maar 15 jaar oud en best bang als hij alleen aan zijn zoektocht begint of alleen in de cel wordt gestopt. Hij is verantwoordelijk want als hij hun zolderkamer achterlaat, belt hij de huisbaas om uit te leggen wat er aan de hand is. Ook wil hij het valse id niet aannemen omdat hij de eigenaar ervan niet in de problemen wil brengen. Door de situatie waar hij in zit, heeft hij zich altijd een buitenstaander gevoeld: dingen die voor andere jongeren heel normaal zijn, zijn voor hem onmogelijk en hij maakt dingen mee, die andere alleen in films zien. Hij is ook wantrouwend en altijd op zijn hoede omdat iedere verspreking gevaarlijk kan zijn. In dat verband is het bijzonder dat hij nadat zijn moeder is opgepakt, zijn verhaal met relatief veel mensen (Marnix, de rector, zijn vader, Liz) deelt. Hij is te vaak in de steek gelaten en neemt zichzelf daarom in bescherming door Liz' nummer te wissen. Hij gelooft door alles wat hij heeft meegemaakt, ook nergens meer in, maar zijn hoop op dat alles goed komt en dat hij een vader heeft, is zo groot dat hij zich ondanks zijn wantrouwen en zelfbescherming laat inpakken door zijn manipulatieve vader. Hij kan ook heel boos worden en is bang die onbeheersbare woede van zijn vader geërfd te hebben.

Maria Marquez

Wards moeder is een bijfiguur omdat ze aan het begin van het boek wordt opgepakt. Ze wil niet dat Ward in haar verleden en dat van zijn vader duikt. Ze was heel jong en naïef toen ze iets met Hans kreeg. Verder is ze een goede vrouw, volgens Hans te goed voor deze wereld. Ze had dan ook geen idee dat Hans haar misbruikte. Ze weet het ondanks haar armoede gezellig te maken en vindt reinheid erg belangrijk.

Hans Lammers

Hans is slank, heeft blonde krullen en Ward lijkt op hem. Hij wordt omschreven als een agressieve en gevaarlijke crimineel die misbruik van mensen maakt. Hij zegt tegen Ward dat hij zijn leven gebeterd heeft en nu in de afvalverwerking zit: hij doet iets voor het milieu. Hij manipuleert en gebruikt zijn zoon echter nog steeds: hij maakt hem afhankelijk van hem, voedt Wards liefde en hoop met kleine brokjes positief nieuws, is teleurgesteld als Ward hem niet vertrouwt en laat hem op die manier klusjes voor hem doen. Als Ward wordt opgepakt, laat hij hem keihard vallen. Aan de andere kant lijkt hij ook ware genegenheid te tonen: hij hoeft Ward bijvoorbeeld niet te omhelzen of mee te nemen in een vliegtuig, Ward had door minder aan het lijntje gehouden kunnen worden.

Marnix

Vanwege hun liefde voor free runnen zijn Marnix en Ward beste vrienden, ookal komen ze uit verschillende milieus. Marnix is zeer beschermd opgegroeid en Wars verhaal is zijn eerste kennismaking met de boze buitenwereld. Hij staat wel meteen klaar voor zijn vriend, ook al weet hij niet altijd wat handig en onhandig is. Zo zegt hij per ongeluk tegen de docent Nederlands dat Ward privéproblemen heeft terwijl Ward niet de aandacht op zich wil vestigen. Uit schuldgevoel over het gedrag van zijn vader helpt hij hem met pakken en geeft hij hem van alles van zichzelf mee. Hij wil ook dat Ward hem iedere dag laat weten hoe het gaat.

Quotes

"Hij was dan wel vogelvrij uitschot in de ogen van de overheid, maar vogelvrij betekent ook zo vrij als een vogel. Schijt aan de wereld. Ze zochten het allemaal maar uit met hun stomme regels." Bladzijde 55

"... en verwijderde in een impuls Liz' nummer, [...] Hoe schizofreen kon je zijn? Maar zo hoefde hij zich tenminste geen illusies meer te maken. Hij had gedacht dat hij inmiddels voldoende gehard was geraakt. Wie had er meer ervaring met in de steek gelaten worden dan hij? Maar het tegendeel was waar. Elke keer deed het meer pijn. Hij had ondertussen wel geleerd dat voorkomen beter was dan genezen." Bladzijde 73

Thematiek

Verlangen naar vrijheid / vrijheidsdrang

Ward is staatloos en dus vogelvrij maar hij is niet echt vrij: doordat zijn moeder illegaal in Nederland verblijft, hij zijn vader niet kent en hij geen nationaliteit heeft, zijn allerlei gewone dingen in het leven voor hem onmogelijk. Om aan die situatie een einde te maken gaat hij nadat zijn moeder is opgepakt, op zoek naar zijn vader: als die hem erkent, kunnen zijn moeder en hij een verblijfsvergunning krijgen en is hij echt vrij. Dat gevoel van vrijheid ervaart hij nu alleen als hij aan free runnen doet en een beetje tijdens de zoektocht naar zijn vader omdat die soms op een gewone vakantie lijkt.

Motieven

Eenzaamheid

Ward voelt zich altijd al een buitenstaander maar hij voelt zich echt in de steek gelaten door zijn moeder, omdat zij hem de waarheid niet wil vertellen, en door zijn vader, omdat die hem niet wil erkennen. Verder is hij ook daadwerkelijk alleen op de wereld (hij vergelijkt zichzelf ook met Remi) als zijn moeder wordt opgepakt: hij kan tijdelijk bij Marnix slapen maar daarna trekt hij er alleen op uit. Gelukkig komt hij veel vriendelijke vreemdelingen tegen. Voor een van hen, Liz, sluit hij zich letterlijk af omdat hij niet nog een keer in de steek gelaten en teleurgesteld wil worden.

Vreemdeling

Ward is zelf een beetje een vreemdeling in Nederland: hij heeft geen nationaliteit en hij moet van alles voor zijn vrienden verborgen houden. Niemand kent hem echt en hierdoor voelt hij zich een buitenstaander (zie ook het derde motief). Tijdens zijn zoektocht komt hij allerlei aardige vreemdelingen tegen: een boer die hem met zijn lekke band helpt, Liz die hem bij haar laat slapen, de oude man die hem een fietskaart geeft, Rama die hem in haar kamer laat overnachten en de eigenaresse van de bloemenzaak die zijn wonden verzorgt. De enige vervelende vreemdelingen blijken de jongens van de scooter en zijn vader te zijn. De boodschap lijkt hier te zijn dat een soort naïef vertrouwen in het goede van de mens, helemaal zo slecht nog niet is.

Free run

Hoewel dit motief een beetje tegenvalt, komt free runnen wel steeds terug. Marnix en Ward zijn beste vrienden omdat ze samen free runnen en Ward kan aan de politie ontsnappen vanwege het free runnen. Echt functioneel wordt dit motief verder echter niet omdat Ward er verder vooral aan denkt maar het niet doet omdat hij het niet leuk vindt om in zijn eentje te trainen. Wat betreft benadrukt het niet free runnen zijn eenzaamheid tijdens de zoektocht.

Spiegel

Wards moeder was jong en naïef en heeft zich door Hans laten inpakken: ze heeft dieren voor hem gesmokkeld zonder dat ze daar zelf van op de hoogte was en uiteindelijk komt ze hiervoor in de gevangenis terecht. Ward snapt dit niet van haar en vindt haar in eerste instantie maar dom, totdat hij zichzelf door de manipulatieve Hans laat inpakken en ook illegale pakketjes voor hem vervoert. Uiteindelijk komt ook hij in de cel terecht. De situatie van de moeder wordt dus gespiegeld in die van Ward. In de gevangenis krijgt hij meer begrip voor zijn moeder en hij schrijft haar een brief.

Titelverklaring

De titel 'Free run' slaat letterlijk op de sport die Ward beoefent: je zo snel mogelijk verplaatsen over en met obstakels. Figuurlijk is het een combinatie van het op de vlucht slaan wat Ward doet nadat zijn moeder is opgepakt en het vogelvrij zijn, omdat hij als statenloze jongen geen rechten heeft en iedereen misbruik van hem kan maken. Het vogelvrije is echter ook positief, omdat hij zich tijdens zijn vlucht regelmatig zo vrij als een vogel voelt: het voelt zelfs een beetje als vakantie. Tijdens het free runnen en als hij in het vliegtuig zit, voelt hij zich ook zo vrij.

Als Ward een nacht op straat geslapen heeft, voelt hij zich echter als een zwerver: 'Je moet doorgaan, lopen, fietsen, zoeken, wegwezen om niet gek te worden.' (p. 103) Die definitie past ook mooi bij de tweede titelverklaring: het op de vlucht slaan.

Structuur & perspectief

Het verhaal is opgebouwd uit 24 genummerde en relatief korte hoofdstukken. Er begint meestal een nieuw hoofdstuk nadat er een sprong in de tijd gemaakt is. Het verhaal bevat geen flashbacks: Ward denkt wel aan het verleden en hij vertelt erover maar nergens beleeft hij dat verleden opnieuw.

Er is sprake van een personaal perspectief: je leest de gebeurtenissen vanuit Ward in de hij-vorm. Hierdoor kom je alleen zijn gevoelens en gedachten te weten. Dat voel je vooral tijdens momenten in het boek waarop het misgaat: die ober die fluit als hij Wards geld ziet en die jongens die in de buurt met hun scooter bezig zijn, betekenen voor de lezer waarschijnlijk slecht nieuws, maar Ward is jong en naïef en heeft niet door dat die jongens hem niet helpen maar zijn geld stelen. Ook heeft de lezer veel sneller door dan Ward dat zijn vader nog steeds niet te vertrouwen is: Ward laat zich leiden door emoties omdat hij eindelijk een vader heeft en alles goed lijkt te komen, terwijl de lezer hier veel nuchterder is.

Decor

Het verhaal begint in Leeuwarden, waar Ward met zijn moeder op een zolderkamer woont. Er is een duidelijk verschil tussen zijn woonomstandigheden en die van zijn beste vriend Marnix, die in een groot huis woont en een eigen badkamer heeft. Marnix kan kiezen uit wat hij wil eten voor het ontbijt, terwijl Ward en zijn moeder de eindjes aan elkaar moeten knopen. Als Ward op de vlucht slaat, fietst hij door Friesland en uiteindelijk neemt hij de trein naar Utrecht, waar Rama in een antikraakpand woont. Of hij fietsend of met de trein in Den Bosch aankomt, is mij niet duidelijk. In Den Bosch heeft zijn moeder vroeger gewoond en na de breuk met zijn vader, is ze waarschijnlijk zo ver mogelijk van hem vandaan gaan wonen. Zijn vader woont nog steeds in Den Bosch en ook hier valt het verschil op tussen de woonomstandigheden van die van zijn vader aan de ene kant en Ward en zijn moeder aan de andere kant. Ondanks het geld dat zijn vader verdient, verblijft Ward hier in een armoedig pension.

Het verhaal speelt zich af in het heden, Ward refereert bijvoorbeeld aan seizoen 5 en 6 van 'Breaking Bad'. De vertelde tijd is twee maanden.

Stijl

De stijl is strak en simpel, met af en toe een opvallende vorm van beeldspraak: 'Een aantal mensen stond er als hongerige gieren omheen.' (p. 5) Of: 'Ieder ander zou omgekeken hebben en net als Orpheus in de onderwereld het noodlot over zich hebben afgeroepen.' (p. 6) Er is meer beeldspraak waarbij de klassieke oudheid een rol speelt.

Slotzin

'Vergeet niet dat je nog een taakstraf voor de boeg hebt, jij!' 'Die taakstraf betekent het definitieve einde van alle shit', zei Ward. 'Hoe eerder hoe liever.'

Beoordeling

Dit verhaal is spannend en meeslepend, waardoor je niet wil stoppen met lezen. Ward is namelijk een sympathieke hoofdpersoon en je wil graag dat het goed komt met hem. Ik heb het dan ook in een dag uitgelezen. Een ander positief aspect van het boek is dat het geen zwart-witversie van de werkelijkheid geeft: Ward is niet alleen maar slim en goed maar hij twijfelt veel en maakt ook fouten. Hij zegt dat zelf ook: niemand is alleen maar crimineel of alleen maar goed. En als zijn vader alle genegenheid die hij aan Ward toont, speelt, dan is hij wel een heel goede acteur. Het boek is geschikt voor beginnende en ervaren lezers. Het enige negatieve vind ik dat het free runnen er een beetje bij getrokken lijkt: het heeft twee keer echt een functie, als Ward met Marnix gaat trainen en als hij voor de politie vlucht, en verder denkt Ward er vooral aan omdat hij het niet leuk vindt om in zijn eentje te trainen.

Recensies

"Er zijn al heel veel boeken over buitenlandse kinderen geschreven, maar op dit boek van Annemarie Bon zaten wij nog te wachten." https://www.hebban.nl/rec...r-free-run

"Al met al is Free run een boek dat een brede groep lezers aan zal spreken: toegankelijk geschreven, actueel onderwerp." http://www.lezenisleuk.nl...4-free-run