Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2016
• 269 pagina's
• Uitgeverij: Atlas Contact

Flaptekst

Eerste zin

Dit zou het begin kunnen zijn. Donker water, zo ver als ik kan kijken. Golven, huizenhoog. Ik draai me om. Misschien mag ik al stoppen. ‘Verder, ga verder! Je moest toch zo nodig plassen?’ En dan nog iets, maar dat versta ik niet. Er wordt gelachen. Behalve door een grote man in een witte zwembroek die zich losmaakt uit de groep en met driftige passen op me af komt lopen. Ik durf niet meer voor- of achteruit te gaan. Ineens is hij er, grijpt een arm en een been, en slingert me de zee in. Ik ben drie of vier jaar oud. Dan moet mijn vader dertig zijn geweest.

Samenvatting

De 53-jarige verteller Arjan Visser wil in Spanje de rust zoeken om een roman te schrijven over familiebetrekkingen tussen zes zoons.  Maar voordat hij afreist, hoort hij dat één van zijn jongere zussen, Alicia,  opgepakt is met haar man en een zoon vanwege drugshandel. Ze was ooit naar het land gereisd om er een handeltje in tropische vogels op te zetten, maar de verteller was niet zo verbaasd geweest dat dat niet gelukt was. Ze zijn daar in Spanje echter niet zo bang dat ze veroordeeld gaat worden. Alice en haar man Stan zullen binnenkort wel vrijgelaten worden. Hij maakt ook kennis met de advocaat van zijn zus, Krit, die steeds verwacht dat alles wel zal meevallen. In Nederland zou je na een waarschuwing gewoon weer op straat zijn gezet.

Arjan brengt verslag uit aan zijn moeder en begint over het verleden van zijn vader die in de zeventiger jaren een fruithandel / exportbedrijf voor sinaasappels was gestart, daardoor vaak naar Spanje moest en er vrienden en vriendinnen door veroverde. Een ervan was de jonge Spaanse Fina, die in 1974 door haar moeder zou zijn vermoord. In zijn dromen/herinneringen kan hij zijn vader en zijn opa oproepen. Zijn moeder vindt dat zijn vader een geweldig goede kerel was die veel deed om mensen te helpen, soms kinderen mee naar huis nam, maar soms ook een hoertje uit Rotterdam of dus Fina uit Spanje. Hij organiseert ook hulp voor mensen die het slachtoffer zijn geweest van een aardbeving in Italië. Maar net als zijn zus had zijn vader alles rooskleurig opgevat en hij was tenslotte ook failliet gegaan. Ook een door Alice opgezet eetcafé in Torremolinos was namelijk al mislukt. 

Arjan is van plan zijn aanvankelijk te schrijven boek in de ijskast te zetten en  nu in ieder geval een artikel over de lotgevallen van zijn zus in de krant te zetten. De redactie van Vrij Nederland wil dat wel faciliteren. Hij vertrekt dus opnieuw naar Zuid-Spanje.  Alice vertelt hem dat ze erin getuind was en ook over hoe de arrestatie was verlopen (ze stond net een appeltaart te bakken) Hij mag zijn zus en zwager op het sekskamertje ontvangen en de sfeer is ongedwongen. Stan maakt nog grappen. Arjan bedenkt dat hij in plaats van aan artikel beter een roman over zijn familie kan schrijven. (hier komen fictie en realiteit weer als motief in het verhaal)

Arjen vraagt als hij weer thuis is naar de affaire van 1974 en hoe dat zat tussen zijn vader en Fina. Moeder vertelt hem dat ze het krantenartikel over de moord heeft weggegooid. Arjan is daar pissig over. Hij krijgt via Krit een kopie van een artikel uit een Spaanse krant, waarin wordt gesuggereerd dat moeder en dochter op dezelfde man verliefd zouden zijn geweest en dat dit de reden van de moord kan zijn geweest. Arjan raadpleegt een vriend van hem die therapeut is. Reinier  brengt de film van Woody Allen ter sprake. Deze film wordt in het motto genoemd.  Dat gaat over een gerespecteerde arts die iets crimineels heeft gedaan en daarmee wegkomt. Welk geheim verbergt de moeder van Arjan over zijn vader?

Uit Spanje komt bericht dat Stan en Alice op borgtocht zijn vrijgelaten. Ze verwacht nu dat het met een sisser zal aflopen en ze gaan op weg naar een gehuurde buitenboerderij. Arjan zoekt contact met de ex-handelspartner van zijn vader, mijnheer Jiménez. Via zijn directiesecretaresse Alexia krijgt hij allerlei informatie over zijn vader en Fina. Adele heeft maar een jaar voor de moord vastgezeten. Er blijkt wel een vrouw te leven die in het jaar dat Fina werd vermoord, geboren was. Een dochter van Adele.

En opnieuw gaat Arjan naar Spanje: deze keer met een auto. Hij huurt een appartement in het plaatsje waar ze vroeger met vakantie gingen: "Playa de Gandía." Hij gaat op zoek naar het graf van Fina en Adele, maar hij kan het niet vinden. Later blijkt dat  bij gebrek aan betaling van onderhoudskosten het graf is opgegraven en de resten in een massagraf zijn gegooid. Adele schijnt gecremeerd te zijn. Hij rijdt naar Marbella waar hij Alice ontmoet die hem wil bijstaan bij zijn zoektocht.
Van Alexia hoort Arjan dat Fina mogelijk zwanger is geweest. Hij brengt daarna ook een bezoek aan de oude handelspartner Jiménez. Die benadrukt dat zijn vader een goede man is geweest die altijd anderen wilde helpen. Hij weet niet of hij een seksuele relatie met Fina of haar moeder had. Intussen stelt Arjan een aantal theorieën op: is het mogelijk geweest dat Arjan de veroorzaker van de moord is geweest door verliefd te zijn geworden op twee vrouwen. Arjan komt er ook achter dat een nog levend halfzusje mogelijk in een modewinkel werkt. Hij bezoekt haar, maar ze weet nog weinig meer af van de situatie in 1974.
Tijdens dat bezoekt komt er nog een andere dochter van Adele binnen, Luz, die hem vertelt dat Adele helemaal niet zo'n lieve moeder was. Ze beweert ook dat Fina een kind had gehad dat na de moord geadopteerd was.

Arjan googlet  op Facebook en merkt dat er meisje Beatriz is dat dezelfde achternamen heeft als Fina. De geboortedatum zou uitwijzen dat Fina zwanger raakte in Nederland.  Daarom keert de verteller maar weer terug naar Nederland om een en ander met zijn moeder te bespreken. Ze blijft echter achter haar overleden man staan en denkt niet dat hij een verhouding heeft gehad met Fina. Er zijn in de familie ook andere broers die verliefd op haar zijn geweest. Ook dat gaat Arjan nu onderzoeken. Maar ook hier komt hij niet veel verder. De mannen geven wel toe dat ze verliefd zijn geweest, maar bekennen niet dat ze iets hebben uitgehaald.

Via advocaat Krit krijgt Arjan weer enkele berichten uit een boulevardblad El Caso opgestuurd. Ze betreffen de verslaggeving omtrent de moord op Fina. Ze vermelden min of meer dat zowel Fina als Adele als hoeren aan de Costa del Sol had gewerkt. In het blad wordt ook vermeld dat Adele wegens gebrek aan bewijs wordt vrijgesproken. Gevolg:  een vlucht naar Spanje. Arjan spreekt nog met een advocaat uit de tijd van het proces. Ook die kan geen helderheid meer verschaffen.

Intussen moeten Stan en Alce toch voorkomen bij de rechtbank en Arjan die weer even terug in Nederland was (gesprek met moeder en Reinier) besluit opnieuw te vliegen naar Malaga. Aan zijn moeder heeft hij over het boek van zijn familie (Pa Jaap en zus Alice) verteld, maar zijn moeder voelt geen behoefte het manuscript te lezen. Eigenlijk voelt ze zich best een beetje trots op zijn vader, net als ze een beetje trots is op Arjen die zomaar het familieleven in een roman beschrijft. Via Zavetem vliegt hij weer naar Malaga. Hij ontmoet Alice en zegt dat hij haar verhaal over haar opgezette bedrijfjes maar mondjesmaat gelooft, omdat het een en ander zo knullig overkomt. Alice is teleurgesteld in haar broer. Omdat alles was mislukt, moest ze wel marihuana gaan verbouwen en verkopen. Ook de rechtszaak verloopt niet zoals ze hadden verwacht. De agenten pleiten in het voordeel van de verdachten, maar de eis is onverwacht hoog: twee jaar gevangenisstraf. Uitspraak volgt over een aantal weken. Arjan vindt het jammer dat zijn zus niet meteen in de drugshandel was gegaan. Dan was hij eerder naar Spanje vertrokken en had hij misschien Adele nog in levende lijve gezien. De uitspraak laat lang op zich wachten, maar daarna is het goed mis. Ze krijgen zelfs een jaar langer dan de eis was . Het kan raar lopen in Spanje. Alice belt ook naar haar moeder. Als Arjan weer terug is in Nederland, bezoekt hij nog een keer zijn moeder. Ze vindt het goed dat hij het boek schrijft en gelooft steevast in de onschuld van Jaap Visser.

Personages

Arjan Visser

De ik-verteller wil graag weten hoe het met het verleden van zijn vader zat. Hij gaat op zoektocht naar Spanje. Maar hij komt uiteindelijk niet met zekerheid te weten wat zijn vader heeft uitgespookt. Intussen heeft hij stof genoeg opgedaan om een familieroman te schrijven, daar waar hij eerst van plan was om een roman over een andere familie te schrijven.

Jaap Visser

Jaap, de vader van Arjan, is een goed mens, maar een slecht zakenman. Hij is bereid andere mensen te helpen, maar dat loopt niet allemaal goed af. Als zakenman is hij minder succesvol.

Alice

Akice heeft veel van haar vader. Waarschijnlijk is ze ook een goed mens, maar ze is niet zo succesvol in haar opgezette bedrijfjes (tropische vogels, eetcafé, drugshandel). Ze is erg optimistisch, gelooft dat ze zal worden vrijgesproken, maar wordt toch veroordeeld. Ze heeft wat trekjes van haar vader.

Moeder Visser

Lieve vrouw die ondanks alles in de onschuld van haar man gelooft. ze is niet rancuneus en vindt het ook niet erg dat haar zoon Arjan een boek over de familie schrijft. Daardoor krijgt Arjen steeds meer sympathie voor haar.

Over Fina

Fina wordt zelf in de roman niet opgevoerd als personage. Er wordt alleen over haar verteld,. Het meest waarschijnlijke is dat ze heeft willen profiteren van de goedheid van Jaap Visser en geld van hem heeft kunnen aannemen, wel of niet zonder tegenprestatie.

Quotes

"Wie zich veel herinnert, weet waarschijnlijk weinig zeker. Ik benijd de mensen voor wie het verleden lijkt op een archief dat zelden wordt geopend. Ik haal mijn herinneringen zo vaak tevoorschijn dat ze verkreukeld en onbetrouwbaar zijn geworden. Het zijn inmiddels herinneringen aan herinneringen, niet zo of misschien zelfs nooit gebeurd." Bladzijde 10

"Alice is mijn op één na jongste zus, het vijfde kind in een rij van zes. Loes is de oudste, een jaar later werd Koos geboren en dertien maanden daarna kwam ik. Na mijn geboorte besloot mijn moeder dat het gezin compleet was, maar de dominee en de dokter dachten daar anders over. ‘Waarom nu ophouden? Je hebt het toch goed, Anna? Een lieve man, een prachtig huis?’ Ze liet zich vermurwen, werd zwanger en kreeg een miskraam. " Bladzijde 14

"Het (boek) zou gaan over de ondergang van een familiebedrijf, met zes ongetrouwde broers die tot op hoge leeftijd bij elkaar bleven wonen en voor de financiering van de uitdijende mantelzorg hun woning bij een huisarts in onderpand hebben gegeven. Ik zou de één na de ander laten overlijden en ik verheugde me er al op om de scènes die ik in gedachten had uit te werken." Bladzijde 18

""Familieleden die in Spanje met een drugshandeltje in de problemen komen", zei ik, : daar zot gewoon een mooi verhaal in."Daarna sprak ik voor het eerst uit welke overeenkomsten ik begon te zien met het gezin waarin ik zelf opgegroeid was, hoe we hadden geleefd in een land vol gouden bergen, hoezeer mijn zus op mijn vader was gaan lijken." Bladzijde 47

""Het moet een boek worden waarin ook al die andere Spaanse verhalen aan bod kunnen komen. Ik ben door wat er met Alice is gebeurd gaan nadenken over alles wat wij als gezin in dat land hebben meegemaakt. Ik geloof dat ik allerlei overeenkomsten en verbanden zie."" Bladzijde 81

Thematiek

Ouder-kindrelatie

Deze roman is een roman over de relatie tussen ouders en kind. Arjen is op zoek naar het verleden van zijn vader. Heeft hij in de zeventiger jaren een relatie gehad met de jonge Spaanse Fina die hij regelmatig in Zuid-Spanje opzocht? Ook kwam deze Fina naar Nederland. Jaap Visser betaalde geld aan het gezin. Maar ineens is Fina vermoord. De vermoedelijke dader is haar moeder: die zou haar hebben gewurgd, maar eigenlijk wordt ze na een rechtszaak vrijgelaten. Er wordt gesuggereerd dat moeder en dochter dezelfde minnaar zouden hebben en dat er sprake zou zijn van jaloezie als motief voor de moord. Arjan vraagt zich af of zijn vader inderdaad een relatie met deze Fina en/of haar moeder heeft gehad. De vrouw van Jaap gelooft stellig in zijn onschuld: hij mag een womanizer zijn geweest, maar hij zou geen seks met haar hebben gehad, is haar vaste overtuiging. Ze verdedigt haar inmiddels overleden man tegenover haar zoon. Ze aanvaardt dat hij een boek over de familie schrijft. Door haar liefdevolle houding begint Arjan ook steeds meer waardering voor zijn moeder te krijgen. Het wordt niet duidelijk wie er eigenlijk de waarheid en wijsheid in pacht heeft. Overigens zou je aan de roman ook een tweede thema kunnen vastplakken, nl . de verhouding tussen fictie en werkelijkheid. Daarbij kun je je zelfs afvragen of het boek een roman is dan wel een autobiografisch verhaal (dus non-fictie). Met dat fenomeen speelt Visser enkele keren in het verhaal. Dat gebeurt o.a. wanneer hij wordt aangehouden door de Spaanse politie of wanneer hij aan zijn moeder vertelt dat hij geen artikel voor de krant over Alice gaat schrijven maar een roman over de familie, zowel over Jaap Visser als Alice Visser.

Motieven

Moord

In 1974 is Fina gewurgd gevonden. Haar moeder Adele werd maanden later opgepakt, maar uiteindelijk toch vrij gesproken. De justitie zocht daarna niet meer verder naar een mogelijke andere moordenaar. De moord blijft in feite onopgelost. Er is dus een motief van "whodunit."

Queestemotief

Arjan Visser reist diverse keren naar Andalusië af om achter de waarheid van het geheim van zijn vader te komen. Hij beleeft avonturen op vreemd terrein en hij start en eindigt thuis. Dat zijn klassieke kenmerken van de Middeleeuwse Queeste zoals je die kunt terugzien in de Arthurromans.

Vader-zoonrelatie

Arjan wil graag weten of zijn vader een charmeur is geweest of hij een relatie heeft gehad met de Spaanse Fina en eventueel met haar moeder. Zijn moeder blijft haar man verdedigen, maar Arjan is er niet zo zeker van dat zijn vader onschuldig is. Opvallend vaak werd hij in het gezelschap gezien van andere vrouwen.

Familiebetrekkingen

Het blijkt dat niet alleen Jaap Visser maar ook andere broers van hem verliefd waren op het meisje Fina. Ook van die broers Visser probeert Arjen te weten te komen welke rol zij hebben gespeeld.

Relatie tussen broer en zus

Het zusje van Arjan Alice is in Zuid-Spanje opgepakt wegens drugshandel. Hij gaat haar opzoeken in de gevangenis. Het is een meisje dat nogal ondoordacht dingen aanpakt die daardoor verkeerd aflopen. Arjan gaat met haar samen ook op zoek naar het geheim van hun vader.

Familiegeheim

Arjan wil erachter komen of zijn vader een relatie heeft gehad met het Spaanse meisje Fina dat later door haar moeder vermoord zou zijn. Hij reist daarom naar Spanje om in het zuiden informatie in te winnen bij mensen die het geheim zouden kunnen weten.

Fictie en realiteit

Arjan Visser - de verteller- schrijft dat hij een boek wil schrijven over een ondergaande familie. Maar hij gaat een boek schrijven over zijn eigen familie. Nu gaat een literair motief spelen. Je moet je als lezer afvragen of je bezig bent aan een roman over zijn vader en zus, of over een verslag van een zoektocht die meer de kant op gaat van een non-fictie boek. Dat is een extra dimensie in dit boek.

Motto

Er zijn twee Engelstalige motto's:
Stacey: "Pa? What happened?"
Mike Ehrmantraut: "You know what happened. The question  is can you live with it?"
(Better Call Sam (2015) Netflix , S1, E6: Five-O

Dat is een mooie verwijzing naar de inhoud van het boek . Arjan vermoedt dat er het een en ander met zijn vader aan de hand is geweest in de relatie met het Spaanse meisje Fina. Hij gaat het onderzoeken, maar kan niet echt bewijzen vinden. De vraag blijft of hij met de gedachte kan leven.

Het tweede motto is van Woody Allen, uit "Crimes and Misdemeanors (1989)
"We are all faced throughout our lives with agonizing decisions, moral choises. Some are on a great scale. Most of these choises are on lesser points. But we define ourselves by the choises we have made. We are, in fact, the sum of our choises. Even unfolts so unpredictably, so unfairly. Human happiness does not seem to have been includes in the design of the creation. It is only we, with our capacity to love, who give meaning tot the indifferent universe. And yet, most human beings seem te have the ability to keep trying and even to find joy from simple things like their family, thier work and from the hope that future generations  might understand more.

Dit motto verwijst in grote lijnen naar de morele keuzes die mensen in hun leven hebben gemaakt. Ze zijn eigenlijk het resultaat van alle keuzes die ze tijdens het leven hebben gemaakt. Soms zijn die maar op een heel gewoon niveau van familie en werk. Dat kan trouwens voldoende zijn. Je hoeft de wereld niet te veranderen. Ook dit motto slaat dus voornamelijk op het leven van de vader van Arjan Visser. Wat heeft die met zijn leven gedaan?

Opdracht

Voor Greetje en Greetje

Titelverklaring

De titel is best eigenaardig voor een roman. Hij verwijst naar een citaat van de vader van Arjan. Die is achttien als hij een meningsverschil krijgt met zijn vader. Hij wil dat zijn vader hem zijn excuses aanbiedt. Dat weigert hij en ineens is hij boosaardig en valt uit: "God sta mij bij want ik ben onschuldig."(blz. 100) Arjan vindt zijn vader op dat moment een groot kind dat zijn gelijk niet krijgt.
Ook op blz. 233 staat de titel nog een keer als fictief antwoord op de vraag van Arjan waarvan hij zijn vader verdenkt. Hij voert in hoofdstuk 44 een fictief gesprek met zijn vader waarin die van alles ontkent. 

Structuur & perspectief

Er zijn 51 genummerde hoofdstukjes zonder titel. Daarin vertelt de ik-verteller (en schrijver) Arjan Visser - 53 jaar-  in 2014 over de zoektocht die hij naar het verleden van zijn vader heeft ondernomen. De hoofdstukjes zijn over het algemeen genomen in chronologische volgorde geplaatst.
Hij vertelt in d e o.v.t  en hij is ook een echte achteraf-verteller, omdat hij herhaaldelijk passages gebruikt als "Later hoorde ik ".

Decor

Een belangrijk deel van het het verhaal speelt zich af in Spanje. Daar heeft de vader van de verteller ooit tijdens zijn werk een Spaanse meisje ontmoet dat vermoord werd door haar  vader. De familie is in de zeventiger jaren ook vaak naar Spanje geweest: Playa de Gandía. Op zijn queeste naar de waarheid moet hij dus terug naar Spanje. Dat komt bovendien goed uit, want zijn zusje Alice is in Andalusië opgepakt wegens drugshandel. Hij bezoekt haar in de gevangenis en trekt later er op uit om met haar achter de waarheid van zijn vader te komen.

In Nederland woont de verteller in Amsterdam. In die Nederlandse passages gaat hij vaak naar zijn moeder om haar ook dingen te vragen over zijn vader en diens mogelijke relatie met Fina.

Er loopt een verhaallijn in de roman van 1974. Dat is het jaar waarin Fina door haar moeder werd vermoord. Daar komt de verteller in het boek natuurlijk steeds op terug en daarop richt zich zijn queeste. Maar dat is in het verhaalheden, veertig jaar later. Dat betekent dat de verhaallijn van het heden vanaf het voorjaar van 2014  begint. Dat neemt best veel tijd in beslag en deze lijn loopt zeker door tot 2015 en mogelijk zelfs 2016. 

Stijl

Arja Visser heeft een prettige, heldere stijl die het niet al te moeilijk maakt om zijn roman te lezen.  Met een enkele zin kan hij een situatie beschrijven zoals hij die ervaart in een Spaanse gevangenis.
(blz. 25) "Er werd veel gesnauwd, maar vaker nog hield men zich doof en stom. Een gevangenis is net zoiets als een ziekenhuis, maar dan zonder medelijden."
Hij is spaarzaam met moeilijke woorden en even spaarzaam met metaforen.

Slotzin

Als we op gelijke hoogte komen, zijn we ongeveer even oud. Zijn blik is blanco, maar niet op een onverschillige manier. Eerder rustig, sereen. Een man zonder zorgen. We knikken in het voorbijgaan naar elkaar. Ik hoef niet te weten waar hij vandaan komt. Hij vraagt me niet waar ik naartoe ga.

Beoordeling

Goed leesbare roman over familiebetrekkingen, kind-ouderrelaties, verleden en heden van ouders en de zoektocht naar de waarheid in het leven van je ouders.
Jammer is het aan de ene kant dat niet duidelijk wordt voor de lezer of vader Visser inderdaad een relatie heeft gehad met de jonge Spaanse Fina.
Het boek beweegt zich tussen de lijnen van fictie en non-fictie en dat maakt het aan de ene kant wel bijzonder.

Het is op de literatuurlijst uitstekend te combineren met andere boeken over de vader=-zoonverhouding die in de laatste jaren veelvuldig zijn verschenen.

Een vrijblijvend advies:
-  Alex Boogers   Alleen met de goden (2015)
-  Ad Fransen    Vaderskind (2015)
-  P.F. Thomèse  De onderwaterzwemmer (2015)
- Nico Dijkshoorn Nooit ziek geweest (2012)
- A.H. J. Dautzenberg  Extra tijd  (2012) 
- Jan Siebelink - Knielen op een bed violen (2005)
- Gerbrand Bakker - Boven is het stil (2006)
- Maarten 't Hart - De aansprekers
- Jan Wolkers - De doodshoofdvlinder
- F. Bordewijk - Karakter

Voor nog meer boeken kijk je in de database van scholieren.com onder de subpagina thema.

Recensies

"Of we de waarheid ooit zullen leren kennen blijft onduidelijk. Het boek zwalkt heen en weer: is het een autobiografisch verhaal over de moeilijkheden waarmee een schrijver moet worstelen? Is het een misdaadroman over een moord van jaren her? Is het een familieverhaal waarbij een overeenkomst wordt gevonden tussen de vader en de dochter? En al lijkt het zo dat de schrijver niet kon kiezen, dat is geenszins de indruk die je al lezende krijgt. Het is het verhaal van de journalist/schrijver, die ook de zoon en de broer van is. Het een roept de interesse in het verleden op, het ander veroorzaakt de zorg voor de familieleden. En zoals het leven nooit sec die ene lijn volgt, zo doet dit boek dat ook niet. En dan heb ik het nog niet gehad over de prettige schrijfstijl of de manier waarop de overleden vader in het heden zijn zegje doet." http://www.leestafel.info/a-visser

"De vraag is natuurlijk hoe goed dat verhaal is. En dan blijkt dat lang niet alle details over de marihuana-kwestie en lang niet alle naspeuringen over de moord op Fina even boeiend zijn. De journalist Visser, die moeilijk afstand kan doen van zijn vondsten, en de romancier Visser die de verhaallijn moet bewaken, zitten elkaar geregeld in de weg." https://nrcwebwinkel.nl/a...w/id/1438/

"Als fictie zou dit thrillerachtige verhaal over twee 'zaken', die allebei niet helemaal tot ontknoping komen, rommelig zijn. Het zou al te toevallig zijn dat zowel vader als dochter zich met duistere zaken in Spanje hebben beziggehouden. We komen er niet achter of de vader in Spanje een kind heeft verwekt. Dat geeft niet. Het gaat niet om de ontknoping, maar om de zoektocht. Die onthult veel over een gelukkig gezin met zes kinderen in de jaren zeventig, over de veranderende moraal en de alles bedekkende liefde van een moeder. Juist als non-fictie is dit boek geslaagd." http://www.volkskrant.nl/...~a4259212/

"Helaas verdwijnt Arjan Visser het personage daarna weer achter Arjan Visser de journalist. De geschiedenis die hij onthult blijkt bovendien karig. Er worden geen schandalen onthuld en het leven kabbelt voort. Zonder hoogtepunt of spanningsboog. Zo is God sta me bij want ik ben onschuldig als fictie en non-fictie mislukt. Te weinig emotionele diepgang en ontwikkeling voor het eerste, te weinig interessante feiten voor het laatste." https://www.hebban.nl/rec...onschuldig