Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2015
• 176 pagina's
• Uitgeverij: Schuyt en Brandt

Flaptekst

Eerste zin

Samenvatting

In de proloog heet de artistiek leider van de toneelschool de nieuwe studenten aan het begin van het studiejaar hartelijk welkom. Aan het einde ervan sluipt er een figuur weg naar het dakterras om er te springen. Dit verwijst naar het laatste hoofdstuk waarin een ex-leerling van de toneelschool van het dak springt.

Alma Fischer is een jonge vrouw (18) die auditie doet voor de toneelschool. Het is tevens een stap naar de volwassenheid. Ze wordt aangenomen.  De grens tussen student en docent is maar heel dun. Na elk college gaan beide groepen naar het café om na te kletsen. Na een tijdje gaat de Vlaamse toneeldocent Peer Daels al met Alma mee naar huis. Dan gebeurt er nog niets.  
Hij neemt later met een sms-je contact met haar op en wil met haar gaan dimsummen. Na afloop van het eten gaat hij met haar naar huis en hij "dwingt" haar tot orale seks. Ze  krijgen een verhouding, kussen elkaar maar tot echte seks komt het niet. Peer is allesbehalve een beest in bed en ook Alma heeft niet veel ervaring. (Vgl.flashback over pubervakantie in Frankrijk). peer is bovendien knap lelijk.

Peer dringt er op aan dat de relatie geheim blijft want hij heeft vrouw en kind en ontdekking van het overspel zou grote gevolgen kunnen hebben voor hem. Intussen moet hij haar natuurlijk ook een keer beoordelen voor haar prestaties. Die  lijden wel onder de relatie. Enkele keren dat ze samen is met Peer, wordt ze gezien door een 4e jaars studente Fay, een klein maar bijzonder meisje. Het lijkt er vanaf het begin op dat Fay in de gaten heeft dat er iets tussen Alma en Peer speelt. Is zij misschien een voorgangster van Alma geweest in een relatie met Peer?

Een ander personage dat iets meer doorheeft, is haar studiegenoot Mats, één vrolijke en slimme jongen. Peer faalt enkele keren op het gebied van seks. Hij kan Alma geen orgasmen bezorgen, hoe zeer ze er ook naar verlangt. De lezer heeft natuurlijk al eerder door dat hij misbruik van haar maakt en ook dat het niet de eerste keer is. Zijn secretaresse weet inmiddels ook van de relatie en ze waarschuwt Alma er discreet mee om te gaan.

Peer raakt een tijdje buiten beeld als hij als acteur op tournee moet. Ze sms-en met elkaar. Hij meldt dat hij haar graag ziet en zij meldt dat ze van hem houdt. Steeds blijft Fay Zomers opduiken. Als hij weer terugkeert en het schooljaar op het einde loopt, stuurt hij een berichtje dat hij als afscheid een keer echt met haar wil neuken.  Ze stemt toe, maar het wordt weer een afgang. Na vier stootjes zegt hij dat hij last van zijn geweten krijgt en laat haar onbevredigd achter.
Ook het laatste schoolfeest wordt een mislukking. Ze neemt Mats mee naar huis, hij mag op de bank slapen. Aan het einde van het schooljaar moet ze bij de artistiek leider komen. Ze mag blijven ( krijgt een tweede kans)maar hij vindt wel dat ze een veelbelovend begin is teruggezakt. Buiten wordt ze opgewacht door Fay die van haar  affaire weet. Die stuurt Alma terug  naar de artistiek leider. Ze biecht nu op wat Peer gedaan heeft. De artistiek ieder prijst haar discretie. Hij zal niets ondernemen, want ook hij heeft boter zijn hoofd.

De zomervakantie breekt aan en ze valt in een zwart gat. Na een korte vakantie met studiegenoten  o.a. met Mats, wacht haar een teleurstelling. .Ze heeft een belastingschuld  en zal moeten gaan werken. Hoe die schuld  is opgebouwd, wordt niet vermeld. Dat werken in de Horeca gaat haar ook niet goed af, maar ze ontmoet er wel een vrouw, die zegt datzelfde de therapeut is van een meisje op de toneelschool. Deze Elke blijkt de mysterieuze Fay te zijn.

Dan begint het nieuwe schooljaar.  De artistiek leider houdt exact dezelfde toespraak als het jaar ervoor. Als Alma naar buiten loopt, ziet ze dat er iemand van het dak gesprongen is. Het is Fay die eigenlijk Elke heette. Het meisje dat zich als haar beschermengel had opgeworpen. Alma weet het ook niet meer, ze kan het niet uithouden in haar kamer en gaat terug naar haar moeder. Ze moet steeds denken aan Fay.

Personages

Alma

Alma is een jonge meid die haar beginstappen zet in de wereld van toneel. Door veel nieuwe dingen wordt ze overrompeld o.a. met de aandacht die docent peer aan haar geeft. Door schade ( de slechte seksuele ervaring) en schande (het bekend worden van de relatie) wordt ze wijs. Ook krijgt ze steun van Fay, die het zelf uiteindelijk niet redt.

Peer

Peer is toch wel een standaardtype van een docent die teveel aandacht aan jonge meisjes schenkt en dat doet op basis van macht die hij heeft. Het is geen adonis (Alma noemt hem zelfs lelijk), al lijkt hij daar zelf niet onder gebukt te gaan. Het is vast niet de eerste keer dat hij een meisje van de opleiding benaderd heeft. Hij is getrouwd en heeft een kind en is bang dat de relatie uit komt. Hij is vast niet van plan om met Alma verder te gaan, ook al noemt hij haar steeds "zijn levensverzekering." Verkeerd type.

Fay

Fay, die eigenlijk Elke heette, is een mysterieus typetje. Ze komt steeds in de buurt van Alma als die bij Peer is. Blijkbaar houdt ze Alma goed in de gaten. Ze is haar mentrix in het bestaan, maar neemt aan het einde zelf een drastisch besluit.Alma hoort van een vrouw dat Elke een therapeute had: er zal dus wel iets met haar aan de hand zijn geweest. Blijkbaar is ze ook een meisje dat uit een dorp in de grote stad kwam. Ik interpreteer de tekstgegevens ook steeds zo dat ze zelf ook slachtoffer is van het misbruik van een docent en dat ze zich heeft voorgenomen een ander (Alma) te beschermen. Tegelijkertijd ziet ze dat er niets verandert aan de situatie op de toneelschool. (Vgl. de toespraak van de artistiek leider die steeds hetzelfde is)

Quotes

"De conciërge kijkt door het raam. "Niets blijft geheim", gromt de man naast hem. De conciërge bevochtigt zijn lippen en wrijft over zijn kin. "Er is iemand gesprongen. Ja, je hoort het goed." Mijn mond valt open. Ik denk aan de acht trappen en de lift naar boven." Bladzijde 173

"... en kocht er voor 8 euro op zijn aanraden Het seksuele leven van Catherine M. Die middag duurde lang. Die avond ging ik met mijn kleren aan op bed liggen en volgde mevrouw M. in haar precieze beschrijvingen met de toppen van mijn vingers. Het boek in mijn linkerhand, mijn onwennige vagina in mijn rechterhand. We hadden nog nooit echt gevreeën. Ik was praktisch nog maagd." Bladzijde 48

"De volgende dag werd ik ongesteld. De man was een visionair/ Peer was lelijk, maar dat was een truc. |Peer was niet van hier, ook al leek het van wel. Peer sprak ondermaans laag en 's avonds nog lager.Hij fluimde op straat. Hij haalde zijn neus op. Hij kloof op gefrituurde garnalen alsof het spareribs waren. Maar het allemaal bedacht. Een slimme maskerade. Peer was de onsterfelijke minnaar." Bladzijde 35

""Ik ben onder de indruk dat je het al die voor je hebt weten te houden. Discretie is een verwaarloosd begrip, Alma, maar je bent het en je blijft het. We zullen de mensen een geweten moeten schoppen tot ze een geweten hebben. Op die dag zal de Messias bij jou aan tafel schuiven."" Bladzijde 135

"Mijn kamer was mijn kamer nog, mijn bed mijn bed, mijn lakens mijn lakens. Maar in wezen was alles veranderd. Nog geen vier slagen mocht ik versmelten met mijn restvorm en hij klaagde over zijn geweten. Er kwam geen woord meer uit me. Het koud geworden speeksel lag in een plasje onder mijn tong. peer klopte zijn pantalon uit, trok zijn kleren aan en verliet mijn nest." Bladzijde 105

Thematiek

Coming of age

De titel is een heel sterke aanwijzing voor het thema van de roman. Wie is Alma aan het worden/ wie is ze. Ze gaat naar de grote boze buitenwereld in Amsterdam en komt dan in een vrijdenkend milieu terecht. De grens tussen student en docent is erg dun, ook al omdat ze na de lessen en repetities in het zelfde café iets met elkaar drinken. Blijkbaar was het de gewoonte in Amsterdam dat er gemakkelijk relaties konden ontstaan tussen studenten en docenten. Dat is natuurlijk geen gewenste situatie. Alma moet er aan wennen aan die nieuwe wereld. Het lijkt allemaal de gewoonste zaak van de wereld. Ze moet wennen aan de aandacht die ze krijgt en werkt mee aan het geheim houden van de relatie. Dat is onderdeel van het spel. Maar haar inwijding in de wereld van volwassenen is geen spetterende seksuele relatie met peer. Hij kan haar nog niet eens een orgasme bezorgen en verwijst naar een boek waarin wat oefeningen staan. De les voor Alma is hard. In de zomervakantie laat Peer niets van zich horen, daarna ziet ze een keer zijn vrouw en kind. Bovendien wordt ze steeds geconfronteerd met de fragiele Fay (Elke). Het wordt niet verteld, maar gesuggereerd: Fay lijkt ook wel een slachtoffer van een docent te zijn geweest. Bij de diploma-uitreiking zegt ze geen woord tegen de artistieke leider. Een paar maanden later springt ze van het dak. Een mooie les voor Alma dat ze verkeerd bezig is. Maar zij krijgt een tweede kans: door de relatie met Peer was ze wat weggezakt in haar ambities, maar de artistiek leider geeft haar nog een mogelijkheid. Kortom, Alma wordt snel groot in die Amsterdamse scène.

Motieven

Seksualiteit

In de relatie tussen Peer en Alma zit een seksueel element. Een van de eerste keren dat ze bij elkaar zijn, zet hij haar aan tot orale seks. Een andere keer wil hij haar manueel bevredigen, maar stopt halverwege. Een de laatste keer krijgt hij last van zijn geweten als hij een keer echt met haar wil "neuken." Peer is geen beest in bed, maar ook Alma heeft niet veel ervaring. Er is een flashback naar een mislukte vrijpartij tijdens een zomervakantie in Frankrijk. ze moet een boekje kopen (op advies van Peer) hoe ze zichzelf moet bevredigen.

Machtsverhoudingen

Bij een relatie tussen een docent en een student is er sprake van machtsverhoudingen. Daarom zijn die relaties verboden. Een leerling kan afhankelijk worden van het oordeel van een docent. Bovendien kan hij zelf chantabel worden. Wanneer Alma op aanraden van Fay het geheim vertelt aan de artistiek leider, doet hij een beroep op haar discretie. Zelf heeft hij ook namelijk geen schoon blazoen en hij kan daarom Peer niet aanpakken.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

De relatie tussen peer en Alma is een verboden liefdesrelatie. Bovendien gaat peer vreemd. Hij is getrouwd en heeft een kind. Uit alles suggestieve uitingen blijkt dat Alma echt niet de eerste is die hij versiert. Fay, die Elke heette en zelfmoord pleegt, is ook een mogelijke slachtoffer.

Inwijding

Dit motief is nauw verbonden aan het coming of age-thema. Eigenlijk maakt Alma voor het eerst kennis met de seksualiteit van de wereld der volwassenen. Het niemendalletje tijdens een Franse zomervakantie stelde immers ook niets voor.

School- en studentenleven

Het verhaal speelt zich af op de Toneelschool van Amsterdam. Een belangrijk motief is de verhouding tussen student en docent.

Zelfdoding/zelfmoord

Fay neemt het drastische besluit van het dak van de toneelschool te springen.

Motto

Lei é discreta  (let. Zij is discreet)

Dit motto verwijst naar het moment dat Alma aan de artistiek leider van de toneelschool heeft verteld dat ze een verhouding heeft gehad met Peer Daels, een docent. Hij verzoekt haar om het geheim te houden. (blz. 136)

Trivia

Docent Jappe Claes wordt ervan beticht tientallen leerlingen van de Amsterdamse Theaterschool te hebben misbruikt, waarbij ook de naam van Anne van Veen viel. Hij zegt nu dat er sprake was van liefde tussen de twee. Jappe Claes Jappe Claes Foto: Richard Mouw "Het is in de ruim tien jaar dat ik docent was aan de Theaterschool de énige seksuele verhouding die ik met een studente heb gehad", vertelt de Vlaamse acteur in Het Laatste Nieuws. "En die ene affaire staat volledig los van de beschuldigingen. Want hier was er, zowel bij haar als bij mij, sprake van heftige verliefdheid. Die affaire had in de verste verte niks te maken met machtsmisbruik." Karin Bloemen onthulde het seksueel misbruik van leerlingen aan de toneelschool. Claes stapte begin 2014 op nadat naar hem een onderzoek werd ingesteld. Hij heeft aan zijn vrouw de affaire met Anne, die dertien jaar geleden plaatsvond toen zij 20 was en hij 50, opgebiecht. Hij verkeert volgens de krant sindsdien in een huwelijkscrisis. Karin kondigde al aan dat Anne in september in een boek met haar verhaal over praktijken op de school naar buiten komt. "Over een leerlinge die worstelt met haar verhouding met een Vlaamse leraar. Wie zal dat nu eens zijn? Anne van Veen, de dochter van Herman van Veen, schrijft daarin het een en ander van zich af. Kijk, dat is een wijf met karakter dat denkt: 'Zo, en nu ik!' Dat zal een hoop losmaken, want iedereen weet nu dat dit soort praktijken daar echt voorkomt."

Anne van een is de dochter van cabaretier/zanger Herman van Veen. Ze is de halfzus van Babette van Veen (GTST)

Titelverklaring

De titel verwijst indirect naar het thema van de kleine roman: coming of age. Alma, een meisje van buiten d e grote stad gaat naar Amsterdam om een toneelloopbaan te krijgen. Maar ze wordt er ook vrouw. Ze raakt volwassen in die periode.(Het Roodkapje syndroom en de boze wolf die op ieder meisje loert) De titel komt ook vrijwel letterlijk voor in de tekst.

Ze denkt op blz. 94 na over haar identiteit/ bestaan. (Was ik wel origineel? Ik werd gek. Wie was ik dan aan het zijn?)

Structuur & perspectief

De roman begint met een proloog die bestaat uit een toespraak van de artistiek leider aan het begin van een schooljaar. Aan het einde ervan glipt iemand weg om van het dakterras te springen.
Daarna komen 36 genummerde maar ongetitelde kleine hoofdstukken. Daarin wordt de geschiedenis van Alma Fischer tijdens het eerste jaar van haar studie aan de toneelschool verteld. Afgezien van het gepresenteerde in hoofdstuk 1 waarin heden en verleden nog door elkaar lopen, is het verhaal vrijwel chronologisch.
Het verhaal beschrijft voornamelijk de verhouding tussen Alma en haar docent Peer, alsmede het toeleven naar de zelfmoord van Fay.
Het perspectief berust bij de achttienjarige Alma, die in de ik-vorm vooral in de o.v.t. vertelt. Enkele stukjes zijn in d e o.t.t.(de zelfmoordpassage van Fay)

Decor

Het decor is vooral gesitueerd in Amsterdam, waar Alma studeert aan de Toneelschool. Het gebouw van de Academie en haar kamer vormen de belangrijkste decors van het verhaal. Enkele keren gaat Alma terug naar het huis van haar moeder, die gescheiden leeft van haar vader.
Wat de tijd betreft is er sprake van één schooljaar: het begin van het ene cursusjaar tot aan het begin van het andere.
Jaartallen worden niet genoemd, maar als je in ogenschouw neemt dat Anne van Veen een waargebeurde geschiedenis als basis neemt voor haar verhaal, zou je eruit kunnen afleiden dat het verhaal zich bijna direct na de eeuwwisseling afspeelt. (2001, 2002). Ze is  namelijk geboren in 1983 en Alma Fischer is 18 jaar. 
Maar daar staat tegenover dat Alma enkele keren in de roman het over bedragen in euro's heeft. De euro werd pas in 2002 ingevoerd.

Stijl

Anne van Veen heeft een heldere stijl, gebruikt geen moeilijke woorden maar laat toch ook raadseltjes achter in haar zinnen. Ze legt niet alles uit (zoals een goed schrijver betaamt). De zinnen zijn over het algemeen vrij kort. Je kunt zien dat ze als actrice/kleinkunstenaar kan omgaan met de taal en dat zal ook wel een genetische basis hebben met een vader als Herman. Bovendien kan ze blijkbaar goed observeren.
Een schrijver kun je ook vaak herkennen aan de metaforen:
- (blz. 51) Het brommertje  klom als een hijgende merrie op haar achterbenen over de onverharde wegen.
- (blz. 52) Ik ging liggen en deed mijn broekje uit . Hij kwam boven me hangen. Zweetdruppeltje stonden op zijn slapen. Verwilderd en verwaaid zocht hij in zijn broek  als naar zijn kwijtgeraakte sleutels.
- (blz. 64) De gang was  de verkeersader van de school. Hij grensde aan weerszijden aan lokalen, docentenkamertjes en het secretariaat.  
- (blz. 67) De gang was  een galerijflat, we waren passanten en niemand stelde vragen.
- (blz. 63) De bewegingsjuf fladderde als een kraai door de witte ruimte.

Beoordeling

Goed leesbare debuutroman van een beginnend schrijfster. Het onderwerp is niet zo origineel, omdat de relatie tussen een docent en een leerling/studente natuurlijk al heel wat keren in de literatuur beschreven is. Maar Anne van Veen onderscheidt zich door een fraaie stijl en een mooie techniek. Ze onthult  niet alles en de lezer blijft nog met enkele vragen zitten. Voordeel voor scholieren is bovendien dat de roman door de heldere opbouw, de fijne bladspiegel en het niet al te grote aantal pagina's een heel snel te lezen roman is.
Wie meer boeken over hetzelfde thema wil lezen voor zijn literatuurlijst:
Jan Siebelink - Suezkade 
Graa Boomsma - Achttien
Shira Keller - M. 

Maar je kunt natuurlijk ook goed combineren met andere boeken met het thema "Coming of age."
Wanda Bommer - Engel 
Maria Stahlie - Scheerjongen
Marieke van der Pol - Voetlicht 
Sarah Meuleman - De zes levens van Sophie 

 

Recensies

"Van Veen schetst Alma zeker niet als slachtoffer of zielig meisje in de handen van een gretige minnaar of machtswellusteling. Integendeel: zij is degene die te lang achter de man aan sjouwt en hem ten slotte voor het blok zet. Ze hanteert een sfeervolle, onopgesmukte stijl en weet haar verhaal spannend te houden doordat ze en passant ook het treurige lot van een collega-student vertelt. Een nogal geheimzinnig relaas, dat eindigt met een sprong vanaf de hoogste verdieping van het schoolgebouw. Opnieuw kijkt iedereen weg." http://www.volkskrant.nl/...~a4174468/

"Bericht over de werkelijkheid van de affaire tussen Anne van veen en een docent op de theaterschool." http://www.scenes.nu/rece...e-van-veen

"Interview in NRC met de schrijfster. "Is de affaire achteraf gezien een trauma voor je geweest? „Nee, een trauma is te heftig gezegd, maar ik denk wel dat ik er een jaar daarna nog problemen van ondervond. Ik was toen 22. Ik had een scheve beleving en was onzeker over mijn gevoelens. Als ik weer verliefd werd zat dat gevoel nog als een elastiekje aan die oude ervaring vast. Ik dacht, o god, ik zal toch niet op die meneer vallen om zijn positie, of op die mevrouw omdat ze me bevestigt? Het heeft even geduurd voordat ik mijn intuïtie weer vertrouwde, maar die butsen waren niet zo groot dat ik er tot de dag van vandaag hinder van heb.”" http://www.nrc.nl/next/20...en-1545189