Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2015
• 284 pagina's
• Uitgeverij: De Bezige Bij

Flaptekst

Eerste zin

De laatste week van februari begon het te sneeuwen. De sneeuw viel onafgebroken, kwam ten slotte aan de lage, rieten dakrand van de boerderij.Daarna begon het te vriezen.

Samenvatting

Deel I
Ruben Sievez (73 jaar) heeft zijn zes jaar jongere broer Thomas gevraagd om oudjaar (2011) bij hem te komen vieren. Ze gaan dan eerst het graf van hun ouders bezoeken. Maar Thomas komt niet. Een jaar ervoor is hij blind geworden door een ongeval (zie deel V) en hij verblijft in het blindeninstituut  Bartiméus.
Op het graf ziet hij dat twee cyclamen zijn gejat. Hun vader is al veertig jaar dood en bij de begrafenis heeft Thomas ingegrepen, omdat de beschuldigende toespraak van de zeer gelovige broeders waartoe hun vader behoorde hem niet beviel.
Ruben loopt zelf verder door naar het huis van zijn oom Anton dat inmiddels een verwaarloosde villa is geworden. 

Deel II: verleden
Ruben(10 jaar) gaat met zijn moeder Margje naar zijn rijke oom Anton. Moeder heeft vroeger bij hem gewerkt tot ze trouwde. Hij mag in de kelder met de elektrische treinen spelen, maar hij gaat op onderzoek uit en ziet in een fotoalbum een foto van Anton en een mooie jonge vrouw (zijn moeder die op Ava Gardner lijkt). Ze hebben alleen oog voor elkaar. De foto is genomen op Roland Garos. Hij laat helaas het fotootje vallen en kan het niet vinden. Margje wil van Anton geen geld aannemen, terwijl ze het eigenlijk heel hard nodig hebben. Ruben is slim, maar mag van de meester  toch niet naar de HBS, dat is alleen weggelegd voor de rijken. De volgende keer dat ze weer naar het huis van Anton gaan, gaat Ruben  het fotootje zoeken, maar hij vindt het niet meer.

Deel III
Na de begrafenis van zijn vader (1973) gaat de kwekerij achteruit. Een buurman komt vragen of hij een stukje grond in bruikleen kan krijgen. De softe Ruben staat het toe.
Er gebeurt heel veel in dit deel: 
- Ruben kan het goed vinden met de gymnastiekleraar Pelgrim, maar die wordt ontslagen omdat hij geld verduistert
- hij neemt het op de Mulo op voor de laar Frans die gepest wordt; na een bezoek bij de leraar thuis, gooit die zich voor d e trein
- Hij bezoekt met moeder Margje zijn opa, omdat ze een kindsdeel denken te krijgen, maar die wil de boerderij niet verkopen en ze krijgen niets. Uit wraak doden Ruben en Thomas twee kippen van opa.
- ook het bezoek aan het huwelijksfeest van een broer van Margje is een mislukking. Op de terugweg krijgt Margje een miskraam.
- Na de Mulo gaat Ruben naar de kweekschool: hij is een goede leerling, maar krijgt een slechte vriend Winfred. Die biedt hem zelfs geld aan als hij seks met hem wil. Ruben weigert.
- Winfred die slecht in taal is. haalt hem over fraude plegen door de antwoorden  van zijn toets te verbeteren. Maar hij verraadt Ruben bij de directeur die hem betrapt. Ruben wordt van school gestuurd.

Deel IV
In deel IV denkt Ruben bij het rondzwerven door het huis van oom Anton terug aan zijn geliefde Johanna. Na de kweekschool was hij in het leger gegaan en daarna wilde hij MO-Frans studeren. Daar ontmoet hij Johanna (onderwijzeres) . Zijn vader is erg blij: nu krijgt hij toch de dochter die hij ooit wilde. Maar Thomas is een mooie jongen die alle vrouwen kan krijgen. Hij flirt met Johanna: twee keer (nagels lakken en uitgaan) en Ruben kan dat niet verdragen. Hij verbreekt de verkering tot groot verdriet van zijn vader. Op zijn broer Thomas is hij boos, maar hij vergeeft het hem uiteindelijk wel.

Deel V
De kwekerij gaat ten onder. Er wordt vrij veel gestolen en zijn moeder neemt het Ruben kwalijk. Ze heeft een duidelijke voorliefde voor Thomas. Ze wordt ziek en heeft een ernstig nierfalen. Ze vergiftigt zichzelf, maar ook haar woorden zijn giftig naar Ruben toe. Direct na de begrafenis krijgen ze ruzie over de verdeling van de spullen. Ruben wil een wiedhakje, maar Thomas vindt het niet goed. Hij krijgt een godsdienstige opleving en woont in de buurt van de kwekerij waar Ruben ingetrokken is. Hij maakt aan de lopende band schilderijen over gieters en is er erg obsessief mee bezig. Ruben gaat hem enkele keren bezoeken. Hij betrapt hem een keer met de kleren van zijn moeder aan. Dat gebeurt nog een keer en de vreemde Thomas heeft het over zijn doodgeboren zusje Anne. Volgens Ruben was het een miskraam. Als hij hem weer bezoekt, gebeurt er iets vervelend. Thomas struikelt, de schildersezel valt en Thomas krijgt verf en thinner in zijn ogen. Hij raakt daardoor blind. Het lijkt erop alsof Ruben hem met zijn gezicht in de verf heeft gedrukt.
In het laatste hoofdstuk zwerft Ruben weer door het huis van zijn oom. Het is in vervallen staat. Thomas is toch niet komen opdagen. Ruben loopt naar de kelder die onder water staat. Hij twijfelt even en besluit dan toch het water in te gaan.

Personages

Ruben

Ruben is de gepensioneerde zoon van Hans en Margje. Hij is nooit getrouwd, heeft daar wel de kans voor gehad. Hij had verkering met de mooie, lieve en slimme Johanna, maar door het geflirt met zijn jongere broer was hij zo beledigd dat hij de verkering verbrak. Hij kon goed met zijn gelovige vader opschieten, en naam ook veel werk uit handen. Maar na de dood van zijn moeder verliep de kwekerij en zijn moeder neemt hem dat kwalijk. Hij vindt het heel erg dat zijn moeder meer geeft om zijn jongere broer Thomas. Hij probeert van alles om bij haar in het gevlij te komen. Zijn leven lang twijfelt hij ook over de mogelijkheid dat zijn moeder een liefdesrelatie had met oom Anton. Een fotootje dat hij kwijt is geraakt is daarom ook het Leitmotiv in deze roman. Als zijn moeder sterft door een niervergiftiging, is ze in haar laatste woorden toch nog enigszins rancuneus. Hij vindt het verschrikkelijk dat zijn broer in een obsessie vele schilderijen van de tuin en de gieters maakt. Als hij zijn broer betrapt in een jurkje van zijn moeder, is dat wel een druppel. Bij het ongeluk dat daarna gebeurt, is Ruben mogelijk schuldig en heeft hij wraak gezocht voor de houding van Thomas in het verleden. Hij zou dan de oorzaak van de blindheid van Thomas zijn. Op Oudjaarsdag heeft hij zijn broer uitgenodigd om met hem het graf van hun ouders te bezoeken, maar Thomas komt niet. Ruben dwaalt daarna door het huis van zijn oom en haalt herinneringen op. Op het laatst besluit hij in de onder water staande kelder te stappen. Mogelijk maakt hij een einde aan zijn leven.

Thomas

Thomas is zes jaar jonger dan zijn broer. Hij is veel opstandiger dan zijn broer, kan minder goed overweg met het geloof van zijn vader en onderbreekt als een vorm van protest de begrafenistoespraak van de broeder. Thomas neemt het leven gemakkelijker op dan Ruben en hij lijkt daarom ook meer op zijn moeder, die zich misschien wel om die reden meer aangetrokken voelt tot hem dan tot Ruben. Hij drinkt meer dan Ruben, hij flirt met Rubens vriendin. Hij kan gemakkelijk vrouwen krijgen en hij heeft ook iets vrouwelijks. Zijn vader had graag gewild dat hij een meisje was en dat is dan weer de reden dat hij zich minder geaccepteerd voelt door zijn vader. Hij raakt obsessief bezeten van de kwekerij na de dood van zijn moeder en hij schildert per dag wel tien stukken met gieters erop. Door een ongeluk raakt hij blind (verf en thinner in zijn ogen) en mogelijk is Ruben schuldig daaraan. Hij komt op Oudejaarsdag niet naar het huis van Ruben en naar het graf van zijn ouders. Ook gaat hij niet naar het huis van oom Anton.

Hans Sievez

Hans was de hoofdpersoon in "Knielen.... violen", maar in deze roman blijft hij heel erg op de achtergrond. Het gaat eigenlijk helemaal niet meer over hem. Het meeste wordt nog verteld over zijn begrafenis.

Margje

Margje is een mooie, jonge vrouw als ze tenminste echt op Ava Gardner heeft geleken, zoals Ruben op het fotootje zag. Het heeft er alle schijn van dat Margje en haar oom een liefdesrelatie hadden. Ze zijn samen naar Parijs op reis geweest. Op het fotootje kijken ze verliefd naar elkaar, vindt Ruben. Toch heeft ze de stap met de oudere en rijke Anton niet aangedurfd en heeft ze gekozen voor de stillere Hans. Dat heeft ze geweten, want naast zijn geloofsgekte leefden ze voornamelijk in armoede.Ze heeft geen opstandig karakter, komt ook niet tegen haar vader die haar een kindsdeel (dat ze goed zou kunnen gebruiken) onthoudt in verzet en laat ook de geloofswaanzin van Hans over haar gezin heen komen. Ze is te hoogmoedig om geld aan te nemen van de rijke oom Anton.

Johanna

Johanna is een lief en mooi meisje dat in het leven van Ruben verschijnt. Op de kweekschool ziet ze hem nog niet staan, maar tijdens de MO-Frans opleiding leren ze elkaar beter kennen. Vader Hans is weg van haar en ziet in haar de nooit verkregen dochter. Johanna past beter in het rijtje met Margje en Thomas omdat ze levenslustig is, wijn drinkt en graag danst. Het is natuurlijk jammer dat ze na één avondje flirten aan de kant wordt gezet en uit het verhaal verdwijnt. Misschien zag ze toch ook te weinig leven in Ruben.

Winfred

Winfred is het type van de foute vriend. Hij is psychisch niet in orde, wil niet leren en probeert Ruben (zelfs voor geld) te verleiden en in bed te krijgen. Wanneer hij niet presteert, biedt hij geld aan om met zijn toets te frauderen. Ruben kan het geld goed voor zijn familie gebruiken en geeft toe. Maar het wordt een heterdaadje. Winfred verraadt op dat moment Ruben bij de directeur van de school. Die had hem nog zo gewaarschuwd voor Winfred.

Quotes

"De prediker verhief zijn stem. De aanwezigen hadden het voorrecht genoten aan het graf te mogen staan van broeder Sievez. Te sterven aan zichzelf was leven voor God. "Wat een klootzak", zei Tom." Bladzijde 36

"Ruben sloeg de pagina om. Een lege pagina met rechtsboven een kleine vierkante foto, met gekartelde rand. Opnieuw oom, in hetzelfde kostuum, de zonnebril in zijn hand, de blik gericht op een vrouw naast hem. Onder de foto: Hoofdtribune Roland Garos." Bladzijde 57

"Ruben had voor het eerst doorgevraagd, waarom Thomas niet mocht zijn, wie hij was. " Wat bedoel je daarmee?" "Papa had gewild dat hij een meisje was. De geboorte van weer een jongen was een diepe teleurstelling. Ik ben ik het ziekenhuis bevallen. Het kostte hem moeite mij te feliciteren. Daar heeft hij lang mee gewacht."" Bladzijde 81

"Hoe anders was het op vaders begrafenis geweest als ze daar met twee schoondochters aan het graf had gestaan. en met kleinkinderen van een jaar of vijf, zes. Die hadden de begrafenis niet beust hoeven meemaken, maar ze zouden later, zelf volwassen, die lieve , zachtaardige man die ze mochten helpen met planten water geven. herinneren en aan hun kinderen over hem vertellen." Bladzijde 168

"Hij hield zichzelf voor: dit is niet mijn moeder. Toch waren die boze woorden uit haar mond gekomen. De afvalstoffen veranderden haar persoonlijkheid. Die zo andere vrouw, die doodzieke moeder, koos niet voor hem." Bladzijde 240

"Ruben liep snel om de schildersezel heen. Het was een afgrijselijk gezicht, het bloedende hoofd van Johannes de Doper, de vlammende doornen van de dikke druppels verf. Zijn broer , tussen de flarden linnen, verloren, godverlaten, deerniswekkend." Bladzijde 272

Thematiek

Familiebanden/ familiebetrekkingen

Hoewel de roman Margje heet, gaat het eigenlijk om een flink aantal familiebetrekkingen. - de relatie tussen Margje en haar man Hans voor wie ze heeft gekozen in plaats van haar oudere oom Anton - de relatie tussen Margje en haar beide zoons - de relatie tussen de broers Ruben en Thomas - de relatie tussen Thomas en zijn vader - (liefdes) relatie die er mogelijk was tussen Margje en oom Anton. - de familierelaties tussen Margje en haar eigen familie: haar vader die haar het kindsdeel niet wil geven en de verhouding met haar wel rijke zussen en broers. Zie voor de uitwerking van de relaties hieronder bij de motieven. In tegenstelling tot het "eerste deel" Knielen op een bed violen" is de godsdienstwaanzin die zo nadrukkelijk het thema vormde in dat eerste deel nu niet nadrukkelijk aanwezig.

Motieven

Verbroken liefdesrelatie

Ruben heeft een vriendin Johanna, een mooie, lieve en slimme meid,maar zijn broer Thomas flirt met haar en daar kan Ruben niet tegen. Hij verbreekt tot verdriet van zijn ouder de verkering. Hij vergeeft het zijn broer wel.

Wraak

Wanneer Margje het kindsdeel van haar ouders niet krijgt, is ook Ruben boos. Hij en Thomas nemen wraak op de kippen. Ze doden er twee met een dakpan. In de apotheose van de roman lijkt Ruben wraak te nemen zijn broer. Die heeft ooit zijn vriendin versierd, waarna Ruben het uitmaakte. Als hij zijn broer in de kleren van zijn moeder ziet lopen gebeurt er een ongeluk waarbij Ruben het gezicht van zijn broer in verf en thinner duwt waardoor hij blind wordt.

Geloof

De vader van Ruben behoort tot een groep zwaar gelovigen waardoor hij zijn gezin in armoede brengt.Bij de begrafenis van zijn vader grijpt Thomas in door de broeder het woord te ontnemen. Vader Hans wordt vooral "Knielen op een bed violen " beschreven. In deze roman telt het geloof veel minder zwaar mee.

Vader-zoonrelatie

Thomas geeft aan dat hij helemaal niet kan opschieten met zijn vader. Dat komt omdat de oude man veel liever een dochter had gehad dan een zoon. Hij wil eigenlijk maar weinig van zijn vader weten. Ruben daarentegen heeft wel bewondering voor zijn hardwerkende vader. Het is alleen jammer dat de man zich na een visioen bekeerd heeft tot een zwaar gelovige Gereformeerde sekte. Daarmee stort hij zijn gezin in armoede.

Relatie tussen broers

Ook al omdat religie een belangrijk motief is in het werk van Siebelink, zou je in de relatie tussen de beide broers een Kaïn en Abelmotief zien. Ruben ziet dat zijn moeder eigenlijk meet voelt voor zijn broer (die juist minder attent is) en hij wil ook graag bij zijn moeder nummer 1 zijn.

Jaloezie

Ruben is jaloers op zijn broer Thomas. Zijn moeder geeft meer om zijn broertje dan om hem.Hij doet pogingen om door zijn moeder beter begrepen te worden, maar ze verwijt hem van alles. Thomas kan geen kwaad doen.

Verraad

Winfred vraagt aan Ruben om fraude te plegen bij zijn toets. Ruben kan het geld goed gebruiken maar Winfred verraadt Ruben bij de directeur.

Armoede

Doordat Hans Sievez ook geld stort bij zijn broeders, maar ook omdat de kwekerij te weinig opbreekt en er veel kosten moeten worden gemaakt, hebben de Sievez (en) het niet rijk.Elk jaar moeten natuurlijk de kolen voor de kas gekocht worden en daarom staan ze bij de kolenhandelaar in het krijt.Er zijn ook andere schuldeisers. Wanneer Margje naar haar oom gaat, biedt die haar geld aan, maar ze is teveel op haar eer gesteld om het geld aan te kunnen nemen. Ruben zou graag zien dat ze het geld had aangepakt. Ook grijpen ze naast het kindsdeel dat ibn het vooruitzicht was gesteld en de erfenis van Hans'ouders is niets anders dan een lelijke, leren maar vooral lege portemonnee.

Moeder-zoonrelatie

Moeder Margje heeft twee zoons. Ruben is de meest verantwoordelijke van de twee en de oudste, maar moeder Margje heeft een zwak voor de jongste, wat die ook doet of juist niet doet. Ze verwijt Ruben dat hij te soft is geweest, terwijl die juist de verantwoordelijkheid voor de kwekerij op zich heeft genomen. Aan het einde wanneer haar nieren niet meer werken en ze zichzelf aan het vergiftigen is, spreekt moeder giftige woorden tegen Ruben.

Dood

Zowel de vader als de moeder van Ruben gaat in deze roman dood. Er wordt niet verteld waaraan de vader sterft, wel wordt over zijn begrafenis verteld. De moeder krijgt veel later ernstig nierfalen waardoor ze zichzelf vergiftigt.

Motto

Enkele dichtregels uit "Het veer" van Martinus Nijhoff vormen het motto van deze roman.

"Dat wie sterft pas ziet
Hoe dieper het bloed is,
Dan de hemel hoog."

Opdracht

Voor Gem

Trivia

Margje lijkt een vervolg op de beroemde bestseller van Siebelink "Knielen op een bed violen." In plaats van de focus op vader Sievez is nu vooral moeder Margje het thema van het verhaal.

Siebelink schrijft heel autobiografisch. Ruben heeft veel trekken van de inmiddels wat oudere Siebelink. (zoon van een kweker, kweekschool, Mo-Frans )

Titelverklaring

De titel behoeft geen verdere uitleg.

Structuur & perspectief

Er zijn vijf delen in de roman. Ze hebben geen titel. De delen worden onderverdeeld in korte hoofdstukken die ook geen titel hebben. In totaal zijn er 66 hoofdstukken.
Er is sprake van een verhaalheden, waarin Ruben Sievez op oudejaarsdag 2011 rondzwerft in het huis van zijn oom. Daar denkt hij terug aan hoe het leven van zijn familie is geweest. Er zijn flashbacks aan bezoeken aan zijn oom, aan zijn opa, aan de tijd dat hij op de kweekschool zat, aan de periode dat hij een vriendin had en ook aan de begrafenissen van zijn vader en moeder. De herinneringen komen steeds bij hem op als hij de villa van zijn oom doorloopt in afwachting van zijn blinde broer Thomas.
Daarom is de structuur van deze roman niet-chronologisch. het verhaal begint en eindigt wel op oudejaarsdag 2011. 
Er is sprake van een open einde. Dat laat interpretatie open voor de lezer. Pleegt Ruben aan het einde zelfmoord, of gaat hij tegen beter weten in toch nog een keer op zoek naar de foto van zijn moeder die hij in die kelder voor de eerste keer zag?

Het perspectief berust bij Ruben Sievez die in het verhaalheden 74 jaar is.
Hij is een personale verteller die in de o.v.t. vertelt over zijn familie.

Daarnaast zijn er vijf korte passages die steeds vooraf gaan de vijf delen . Daarin wordt kort iets verteld over de geboorte en het leven van Margje voordat ze trouwde met de vader van Ruben. Die stukjes lijken een alwetende verteller te hebben.
 

Decor

Het decor is natuurlijk hetzelfde als in de grote roman "Knielen op een bed violen." Ruben Sievez woonde op de kwekerij van zijn vader in Velp (Gelderland) aan de Bergweg. Ook de vill van zijn oom , niet ver daarvandaan speelt een rol, omdat Ruben daar in het heden een bezoek aan brengt. Verder speelt het gehele verhaal zich af in de buurt van Arnhem (kweekschoolperiode).

Het verhaalheden is gesitueerd op oudejaarsdag 2011. Ruben is 73 jaar en hij is geboren in 1938. Er zij diverse tijdlagen in de roman te onderscheiden.
- In deel II gaat het voornamelijk over de tienjarige Ruben die met zijn moeder op bezoek gaat bij zijn rijke oom Anton. Het is dan 1948.
- In deel III gaat het vooral over de periode dat  Ruben op de kweekschool fraude pleegde. Hij doet dat voor een vriend Winfred die veel (en een slechte) invloed op hem heeft. Ruben is dan 20 jaar en dat betekent dat deze episode zich afspeelt in 1958. 
- Hij gaat daarna in dienst en doet dat twee jaar voordat hij aan een studie MO Frans begint. Hij is dan 22 jaar en hij ontmoet Johanna.
- In 1971 sterft zijn vader : Ruben is dan 33 jaar. Thomas haalt uit op de begrafenis naar de zwaar gelovige broeders van de Gereformeerde gemeente waarbij Hans zich heeft aangesloten.
Wanneer zijn moeder sterft, is niet uit het verhaal op te maken.

Stijl

Jan Siebelink is een rasverteller. Hij weet als geen ander een verhaal in een roman te construeren en zorgt er altijd voor dat het verhaal goed leesbaar en spannend is. In dit boek zijn er ook veel decorbeschrijvingen die deel uitmaken van de handeling: de kwekerij, de omgeving van Arnhem en Velp, de kweekschool (al vaak het decor van zijn romans)  het huis van oom Anton dat ook in het verhaalheden een rol speelt. Wat gebeurt er met Ruben?

Zijn stijl is direct, krachtig en helder, maar in deze roman door een oudere man wordt verteld, ook met een zachte, relativerende vorm van humor. Bovendien vertelt hij niet alles in detail uit en laat hij ruimte voor de lezer om de gegevens te interpreteren zoals die dat wil, bijv. in het open einde.

Ook in zijn metaforen is Siebelink goed. Niet overdadig en overdreven, maar zorgvuldig de momenten in zijn verhaal uitkiezend. Een paar voorbeelden:
- (blz. 44) "Honderden boomstammen dreven daar rond, aangevoerd uit Rusland en Polen, via de Oostzee. Ze  leken met hun ruige bast op enorme krokodillen, die half onder water, zacht deinend, onverwacht met een harde klap konden toehappen."
- (blz. 133) "Over het gehele gebied lag een dun laagje rijp, als gesmolten bastaardsuiker."
- (bl. 149)  "De school had hij vanaf de eerste keer als een onmetelijke krab gezien, half weggekropen onder het zand."
- (blz. 187) ""De barkeeper heette Rob. Een goedmoedige gorilla.
- (blz. 198) "Ruben keek op het klokje van het dashboard, maar slaagde er niet in de tijd af te lezen. De wijzers waren wriemelende insecten, buiten de tijd."

Slotzin

Nog enkele treden daalde hij de trap af, twijfelde of hij er goed aan deed. dttapte in het water, waadde on het brakke halflicht door de kelder, recht op zijn doel. af.

Beoordeling

Na het lezen van "Knielen... violen" had ik als lezer een beklemmend gevoel: hoe kan een vader door zijn geloofsopvatting zijn gezin zo in  armoede brengen ? Dat maakte niet alleen  gevoelens van verwondering, maar ook van boosheid los. Nu het hetzelfde gezin in "Margje"wordt beschreven, doet Siebelink dat vanuit een geheel andere hoek. Het geloof speelt geen dominante rol meer. Wel de onderlinge familiebetrekkingen: een moeder die meer blijkt te houden van het kind dat eigenlijk minder deugt ban de oudere, beter oplettende zoon (Toch een soort "verloren-zoon"- motief?) Jan Siebelink is altijd een rasverteller geweest en het onderwerp van de kwekerij is in veel meer boeken en verhalen aan de orde geweest. 
"Margje" is een mooie roman van een ervaren verteller in een losse maar overdachte structuur in een soms  dromerige stijl met een onverwachte apotheose. Het thema past  in de reeks moeder-zoonverhalen die in de afgelopen jaren zijn verschenen. Mooi is het verschil te zien tussen de ironische stijl waarin Maarten 't Hart dit jaar over zijn moeder schrijft in "Magdalena." 

Verder goed te combineren op de literatuurlijst met 
Adriaan van Dis - Ik kom terug 
Michael Bijnens - CInderella
Jeroen Brouwers - Bezonken rood 
Jan Wolkers - De junival
Yvonne Keuls - Benjamins bruid
Maar natuurlijk is ook een combinatie mogelijk met romans over de invloed van het geloof van Maarten 't hart, Jan Wolkers, en Anne Heimerikx.


 

Recensies

"Onder die ogenschijnlijk zo kneuterige gieters en cyclamen, zo blijkt in het verrassend explosieve slothoofdstuk, gaat veel opgekropte woede, wraakgier en verongelijktheid schuil. De twee broers hadden allebei de uitverkoren zoon willen zijn en menen die ouderliefde met gieters en cyclamen nog steeds te kunnen verwerven. En dan blijft er maar één conclusie over: ook naaste familieleden hebben, ook al durven ze dat niet hardop uit te spreken, lang niet altijd het beste met elkaar voor." http://www.nrc.nl/handels...er-1551047

"Dit spanningsveld houdt Siebelink broeierig onder de oppervlakte door een filmtechniek te gebruiken: niet de gevoelens van zijn personages beschrijft hij, maar het decor vertelt wat er in hen omgaat. Rubens haast erotische verlangens naar zijn broer situeert de auteur in Rubens 'lusthof', 'de aarde doordrenkt van zaad'; later wacht Ruben vergeefs op Thomas in een treurig vervallen villa. Margje wordt geboren in de winter, het huis in een muur van sneeuw vastgevroren: vanaf haar eerste uur onbenaderbaar. Margje herhaalt niet de bominslag van Knielen op een bed violen; dit is een streling langs je wang. " http://www.volkskrant.nl/...~a4174447/