Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2015
• 156 pagina's
• Uitgeverij: Wereldbibliotheek

Flaptekst

Eerste zin

Hoe vaker ik van verblijfplaats verander, hoe meer ik er een hekel aan heb. Door de glaspartij van de woonkamer zie ik de Schelde. L' Escaut heet ze hier. Een heldere, kabbelende beek.

Samenvatting

Er zijn vijf delen in de roman.

Eloïse 1997 (1)
De 33-jarige ik-vertelster Eloïse, architecte, is getrouwd met Seth en heeft een kind Louisa, voor wie ze moeilijk moederlijke gevoelens kan opbrengen. Ze zijn pas weer van Vlissingen naar Antwerpen verhuisd, waar ze vroeger heeft gewoond. De Schelde speelt een belangrijke rol in haar leven. Op het moment dat de roman begint, is ze met een minnaar Jacob in het noorden van Frankrijk, vlak bij de oorsprong van de Schelde. Jacob heeft sinds haar vijftiende jaar een belangrijke rol in haar leven gespeeld. In een impuls is ze nu weer met hem meegegaan. Via haar moeder heeft ze een krantenartikel gelezen waarin de dood van het zusje van haar vader werd beschreven (in 1953 verdronken in De Schelde). Van haar moeder heeft ze ook drie schriften gekregen waarin haar vader vijf jaar ervoor over het grote familiegeheim heeft geschreven. Ze heeft de schriften meegenomen naar Frankrijk.

Louie 1992 (1)
Vader schrijft in de ik-vorm over zijn naderende dementie. Blijkbaar erfelijk want zijn moeder heeft er ook aan geleden. Hij zit in een verzorgingstehuis. Hij schrijft ook over het drama in 1953 toen zijn zusje in De Schelde verdronk en het lijkje later nog een keer in De Schelde terecht was gekomen. 
Ook vertelt vader over zijn huwelijk met Marie en de verhouding die hij kreeg met de mooie Celeste.  Louie is piloot en dat schept mogelijkheden voor een dubbelleven. Er zijn problemen wanneer Marie een kind wil en Celeste dat juist krijgt. Dat houdt hij eerst nog een tijdje verborgen. Hij houdt namelijk van beide vrouwen en wil ze geen van beiden kwijt.

Eloïse 1997 (2)
In Noord-Frankrijk heeft Eloïse het eerste deel van haar vaders schriften gelezen. De keuze van haar vader heeft haar leven beïnvloed. Op een bepaald moment toen ze vijftien jaar was had ze van haar oma gehoord dat ze een halfzusje was van Jolien en dat haar vader met twee vrouwen een relatie onderhield. Ze was toen weggelopen van huis en opgevangen door Jacob. met wie ze nu bijna twintig jaar lang een bizarre relatie heeft. Steeds na een paar dagen wil hij dat ze weer weggaat. Hij is ene vrij leven gewend: hij is kunstenaar. Toch hebben ze seks met elkaar en dat is natuurlijk wel een vorm van overspel, omdat Eloïse getrouwd is met Seth. Nadat ze wist dat ze zusje Jolien had, onderhield ze contact met Jolien. ze wilde eigenlijk heel graag bij Marie en Jolien inwonen, maar dat stond haar moeder niet toe. Eloïse is daardoor een moeilijke puber geworden en eigenlijk altijd erg eigenzinnig gebleven. Onrustig was ze altijd in haar leven gebleven: een trekje van haar vader in de genen overgenomen.

Louie 1992 (2)
Vader vertelt verder over de dementie van zijn moeder. Hij heeft de zwangerschap van Celeste eerst aan zijn moeder verteld, daarna pas opgebiecht aan Marie. Die is vijf dagen weggegaan en na terugkomst gaf ze aan dat ze bij hem wilde blijven wonen. Louie onderhoudt daarna een relatie met twee vrouwen. Afspraak is dat hij steeds aan Marie opbiecht dat hij of werkt of bij Celeste is. Gelukkig wordt ook Marie een jaar later zwanger. Als Jolien geboren wordt, wil ze dat dit meisje het nooit te weten zal komen. Maar als Eloïse een puber is (15) vertelt haar oma haar toch het grote  geheim en zij wil dan kennismaken met haar halfzusje. Ze wordt onhandelbaar als dat niet mag en het heeft ook invloed op Jolien. maar dat is eigenlijk een erg lief meisje en ze heeft haar vader nooit een verwijt gemaakt. Sterker nog, ze zegt tegen haar vader dat zij wel voor hem wil zorgen als hij aftakelt. De moeder van Louie overlijdt dement. Eloïse houdt een toespraak. Ze is dan al met Seth en ze wil met Seth, haar vriend, weg uit Antwerpen. Ze gaan naar Vlissingen verhuizen: naar de mond van de Schelde.

Eloïse 1997 (3)
Jacob vertelt dat Jolien haar zusje komt opzoeken in Noord-Frankrijk. Ze wil het liever niet, maar ze heeft toch wel een prima band met haar halfzusje. Ze wil zelfs een dag op Louisa passen. Ze vraagt zich wel af wat haar halfzusje met Jacob heeft. Na een paar dagen is Eloïse het weer zat om met Jacob te leven. Ook hij vindt het wel weer genoeg. Ze hebben een knipperlichtrelatie. Hij blijft toch onweerstaanbaar voor haar.
Ze bezoekt later met man Seth en dochter  Louisa haar vader in het verzorgingstehuis en vertelt hem dat dit haar gezin is. In haar achterzak brandt echter een briefje waarin Jacob haar vraagt "terug te komen." 

Personages

Eloïse

De architecte Eloïse is het buitenechtelijk kind van haar vader Louie. Ze heeft wat de liefde betreft het gedrag van haar vader gekopieerd. Ook zij kan zich niet aan de lievere Seth binden en heeft gezelschap nodig van Jacob. Ook zij volgt haar driften, net als haar vader. Lang heeft ze het haar vader kwalijk genomen dat die haar en haar moeder Celeste in dat leven heeft gebracht, maar na het lezen van zijn memoriams heeft ze er wel vrede mee. Ze kan trouwens heel goed opschieten met haar stiefzusje Jolien. Die komt haar opzoeken en ophalen in Noord-Frankrijk. Eloïse zal altijd blijven twijfelen, net als haar vader. Ze wil graag naar de bron van de Schelde. Dat lijkt een symbolische reis naar de zin van het leven. Een rivier kan een symbool zijn van het leven. Zij zat aan het einde (de monding van de rivier in Vlissingen) maar ze wil naar het begin: een twee meter brede kabbelende beek.

Louie

Louis is piloot geweest. Hij heeft er een dubbelleven op nagehouden. Van zowel Marie als Celeste heeft hij volop gehouden. De keuze die hij maakte, was dat hij eigenlijk geen keus heeft gemaakt. Hij wordt niet eens zo erg oud dement en wordt opgenomen in een inrichting voor dementen. Vijf jaar daarvoor heeft hij zijn herinneringen in drie schriften opgeschreven. Deze moeten aan zijn beide dochters worden gegeven.

Jacob

Jacob is een flamboyante kunstenaar die jaren geleden de puber Eloïse heeft opgevangen. Hij ziet dat ze steeds terugkeert naar hem. Hij profiteert ervan. Hij heeft een belangrijke plaats (substituut-vader; hij is ouder) in het leven van Eloïse verkregen. Toch gaat het bij hem ook kriebelen als ze lang om hem heen is.

Marie

Van Marie is het knap dat ze na het bericht dat Louie een minnares had die bovendien zwanger was, slechts een aantal dagen nodig had om erachter te komen dat ze tich bij Louie wilde blijven. Gelukkig wordt ze ook zwanger, maar bedisselt dan dat Jolien nooit iets van de affaire te weten mag komen. Haar schoonmoeder verraadt het geheim aan de andere kleindochter en dan zijn de poppen aan het dansen. Toch blijkt uit niets dat Marie een haatdragende persoonlijkheid is.

Quotes

"En vooral: hoe deed je het allemaal alleen? Nu leken die vragen van gene belang meer. Wat moest ik haar vertellen? Dat ik Louisa soms in mijn armen hou en dan denk, als ik je nu heel dicht tegen me aandruk, dan is dit eindelijk voorbij?" Bladzijde 18

"De eerste tekenen van de ziekte zijn als de schokkende bewegingen van een zware trein die zich op gang trekt. Ze zijn er, ze zijn er niet, ze zijn er, ze zijn er niet. Wellicht zullen er geen schokken meer zijn wanneer de trein voorgoed zijn cadans gevonden heeft." Bladzijde 39

"Al in de eerste seconden bedwelmde Celeste me. En dat terwijl ik gelukkig getrouwd was, verliefd op mijn Marie. Dus nee, ik was niet op zoek naar verleiding en vuur. Maar Celeste wekte iets in me op dat me nooit meer losliet." Bladzijde 49-50

"We zwegen tegen de kinderen . We creëerden ene geheim, een luchtbel die aan de oppervlakte zou komen en openspatten. Ik suste me met de gedachte dat alles mettertijd in de plooi zou vallen. Waarom hebben we het hun in godsnaam niet verteld? Mijn dochters betalen de prijs van ons zwijgen. " Bladzijde 120

"Celeste, mijn geliefde en mijn zoete minnares, was nu de moeder van mijn dochter. De komst van een kind hertekent, scherpt aan en zorgt voor nieuwe verbindingen. Het ouderschap veranderde ons. De liefde verdween niet, de passie loste niet op; ze werd voller." Bladzijde 117

Thematiek

Ouder-kindrelatie

Het verhaal staat geheel in het teken van de soms bizarre relatie tussen ouders en kinderen. Ouders maken wel eens keuzes in het leven die grote gevolgen kunnen hebben voor het leven van de kinderen. Louie kiest ervoor om met twee vrouwen verder te gaan bij wie hij een kind heeft. Die non-conformistische levenswijze heeft gevolgen voor vooral Eloïse. Die kan haar leven ook niet goed op orde brengen, omdat ze steeds verbonden blijft aan Jacob, de man die haar heeft opgevangen toen ze in de puberteit in de problemen zat. Ook zij heeft behoefte uit de sleur van het huwelijk en de wat saaiere echtgenoot te breken om met Jacob enkele dagen door te brengen. Maar Jacob kan haar ook niet altijd om haar heen hebben. Die levenswijze zorgt ervoor dat Eloïse zich niet kan hechten. Ook toont ze geen echte moederlijke gevoelens voor haar kind Louisa. Ze vindt het moederschap maar lastig en kan nog niet voldoende liefde aan haar kind geven . Een ander element dat in de roman naar voren komt is het erfelijkheidsverschijnsel. De moeder van Louie is dement geworden. Hij vindt dat verschrikkelijk, maar ziet met nog grotere zorgen de toekomst tegemoet. Hij vreest ook dement te worden en dat overkomt hem inderdaad. Daarom schrijft hij zijn herinneringen over zijn liefdes en het geheim dat daarmee verbonden wordt in drie schriften op dat zijn dochters later moeten kunnen lezen. Vijf jaar later leest dochter Eloïse wat hij over het geheim geschreven heeft.

Motieven

Schuldgevoel

Zowel Louie als Eloïse kampen met een schuldgevoel met betrekking tot hun overspel.

Relatie tussen zussen

De relatie tussen Jolien en Eloïse is erg goed. De laatste wil zelfs graag in het gezin met haar halfzusje wonen. Jolien komt in het laatste deel naar haar halfzusje toe en beweegt haar ertoe om weer terug naar Antwerpen te gaan.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

Er is sprake van een ingewikkelde liefdesrelatie. Louie houdt zowel van Celeste als van Marie. Er is sprake van een complex leefschema en gezinsleven. Marie wil echter bij Louie blijven als ze gehoord heeft van zijn minnares.

Dood

Het zusje van Louie is in 1953 verdronken en dat heeft in het gezin vrij grote gevolgen gehad. De Schelde is altijd een rol in het leven van de familie blijven spelen. Ook Oma sterft: in een tehuis overlijdt ze aan de gevolgen van dementie.

Familiegeheim

Voor de kinderen Jolien en Eloïse is er het geheim dat hun vader er twee vrouwen op nahoudt. Lang wordt het geheim verzwegen, totdat de moeder van Louie het aan haar kleindochter Eloïse vertelt. Die gaat meteen op onderzoek uit en zo komt ook haar halfzusje Jolien het te weten.

Overspel

Zowel Louie als Eloïsa plegen overspel. Ze zijn getrouwd en hebben daarnaast toch een relatie met een ander.

Dementie en geheugenverlies

Zowel oma Leroi als haar zoon Louie krijgen te maken met de gevolgen van dementie. Ze worden beiden opgenomen in een verzorgingstehuis. Oma sterft. Louie schrijft het verleden op omdat hij bang is dat hij het vergeten zal. Hij wil zijn beide dochters vertellen wat er is gebeurd.

Motto

Er zijn twee motto's 
"Het ziet ernaar uit dat verdwaald zijn gelijkstaat aan het ontbreken van architectuur. "( M. Wigley)
Dit motto kan in de roman gelinkt worden aan het hebben of niet hebben (dementie) van herinneringen. Herinneringen worden gekoppeld aan plaatsen.

"Je kunt niet ontkomen 
Aan de zee die jou wiegde
En die jij zoekt"( Godderis) 
De uitleg hiervoor is in de eerste plaats een verwijzing van de genetische afkomst van mensen. Je bent in een milieu geboren en je krijgt daar de trekjes van mee. Maar voor de familie van Eloïse heeft deze dichtregel ook betekenis voor de aanwezigheid van de Schelde. Er heeft zich een familiedrama afgespeeld, maar toch gaat de dochter ook op zoek naar de bron van de Schelde.: een onbelangrijk knabbelende beek.

Titelverklaring

In "Drift"  volgen mensen hun driften en de keuzes die daaruit voortvloeien, hebben gevolgen voor hun kinderen. Louie wordt getroffen door de blikken van Celeste, waardoor oerdriften losgemaakt worden. Hij kan haar niet meer loslaten en heeft een liefdevolle relatie met twee vrouwen.
Datzelfde overkomt Eloïse : Ze vlucht in haar puberteit naar Jacob en die man blijft haar leven beheersen. Ook als ze getrouwd is met Seth en zelfs een kind bij hem heeft, blijft d e oerdrift naar warmte en seks naar Jacob haar trekken. (Zie het motto: :"je kunt niet ontkomen aan de zee die je wiegde....")

Maar De Schelde trekt als een rode draad door het verhaal. Van het begin (een kabbelende beek) tot aan de monding in Vlissingen (een belangrijke zeeader) De Schelde staat daarmee symbool voor de drift waarin Eloïse is geraakt. Ze weet nog niet welke kant ze in haar leven moet uitgaan. Ze is in de war na de geboorte van Louisa (een post-natale depressie waarschijnlijk) en dus op drift geraakt.

Structuur & perspectief

Er zijn vijf  delen in deze kleine roman. De delen worden onderverdeeld in kleinere hoofdstukken die in de drie delen die Eloïse voor haar rekening neemt een (meestal korte)  titel hebben.
De delen van Louie worden wel onderverdeeld in hoofdstukken die gescheiden zijn door witregels. Ze hebben echter geen titel. Dat is ook logisch bij mensen die het zicht op de werkelijkheid (dus de structuur) kwijt zijn. Die delen niet iets in met overzichtelijke titels.

De drie delen zijn getiteld : Eloïse 1997 en twee delen Louie 1992.
In de twee delen Louie vertelt de vader van Eloïse in een drietal schriften over het grote  familiegeheim. Vijf jaar later krijgt Eloïse deze schriften van haar moeder en leest ze erin als ze in Noord-Frankrijk verblijft.  Ze is dan met een andere man dan haar echtgenoot. Ze moet nadenken over haar relatie met Seth en het moederschap.
De twee delen wisselen elkaar af en o.a. daardoor ontstaat een niet-chronologische roman. Maar ook in het deel van Eloïse vertelt ze haar herinneringen niet in chronologische volgorde.

Het perspectief berust in de delen van Eloïse bij deze dochter van Louie. Ze vertelt in de ik-vorm afwisselend in de o.t.t. en de o.v.t .
In de twee delen Louie vertelt haar vader ook in de ik-vorm hoe hij haar moeder heeft leren kennen en hoe hij met de bizarre liefdesrelatie is omgegaan.

De roman heeft een open einde. 

Decor

Wat de tijd betreft zijn de titels een mooie aanwijzing voor de tijdlagen. Vader Louie schrijft de herinneringen over zijn geheim in 1992 op. Hij doet dit, omdat er langzaam aan  een grote vijand in zijn brein sluipt: Alzheimer.
Vijf jaar later speelt de handeling in het noorden van Frankrijk waar zijn dochter Eloïse met haar minnaar de bron van de Schelde opzoekt. Daar leest zij de schriften van haar vader. Ze vertelt ook  zelf hoe het grote familiegeheim aan haar onthuld is.
Maar in beide delen spelen herinneringen een rol, waardoor een niet-chronologische roman ontstaat. Belangrijk is bijvoorbeeld ook de tijdlaag van 1962 waarin Louie  als 27-jarige zijn minnares Celeste ontmoet.

DE Schelde is eigenlijk het belangrijkste decor.
In de familie is een zusje van Louie in 1953 in De Schelde omgekomen en haar lijkje was daarna tijdens de Watersnoodramp opnieuw in De Schelde gevonden.  Eloïses leven wordt ook bepaald door de Schelde. Ze woont afwisselend in Antwerpen en verhuist later met Seth naar Vlissingen (de mond van de Schelde) . Maar met haar minnaar bezoekt ze het noorden van Frankrijk waar de Schelde ontspringt.

Stijl

Ellen Van Pelt is een Vlaamse schrijfster, maar dat kun je niet uit haar stijl opmaken. Er zijn vrijwel geen Vlaamse woorden en uitdrukkingen in het verhaal. Verder gebruikt ze eenvoudige woorden en korte zinnen, waardoor het verhaal een hoog tempo krijgt. Ze weet ook verschil in vertelstijl aan te brengen tussen de twee ik-vertellers.

Wat me ook opviel was het grote aantal metaforen in deze kleine roman. Enkele voorbeelden die met gemak kunnen worden uitgebreid:
(blz. 25) Pas op de avond dat oma overleed had ik Seth mijn geschiedenis verteld, het verhaal kwam eruit als een rivier die buiten zijn oever treedt.
(blz. 37) Traag , ik wil traag schrijven. Schrijven, herschrijven, herkauwen tot het mooi is. Maar de tijd ademt als een stier in mijn nek."
(blz. 50) Met zwier stelde Sebastien me voor aan de andere gasten die als zwaluwen bij ons neerstreken.
(blz. 53) Celeste sloop in mijn gedachten, in mijn tijd, in mijn leven. Als een dorstig dier, dat altijd weer de bron opzoekt om zich aan te laven, zo was mijn hang naar haar.
(blz. 137) Het was alsof ik me tegenover Jolien schuldiger voelde dan toen ik destijds Marie mijn relatie met Celeste opbiechtte. We hadden een veilig nest voor Jolien willen bouwen. Door nu over Celeste en Eloïse te vertellen schudde ik hevig aan de takken waarop het dan had gerust.
(blz. 143) Toen mijn vader stierf, had mijn moeder voor een dubbelgraf gekozen en op d egrafzerk meteen haar naam laten beitelen. Nu is de grafsteen opzijgeschoven en haar kant van het graf ligt erbij als een onopgemaakt bed.

Slotzin

In de lift kijk ik naar Seth, naar Louisa. "Dit is ons gezin", zegt ik. In mijn broekzak sluit ik mijn vuist om het verkreukelde briefje waarop Jacob "Kom terug" heeft gekrabbeld.

Beoordeling

Kleine, vlot vertelde en strak gecomponeerde roman over de relatie tussen ouders en kinderen. Ouders maken keuzes die gevolgen hebben voor de kinderen.
Het verhaal is daarom gemakkelijk met andere boeken over ouder-kindrelaties te combineren.
Goed nummer voor je literatuurlijst. Geschikt voor havo en vwo.
Mooi thema voor leesclubs met simpel te formuleren discussievragen.

Recensies

"Drift wordt gekenmerkt door een fijn geserreerde stijl. Het is overigens begrijpelijk dat Eloïse meer moeite heeft met de situatie. Een mooie twist van Van Pelt. Niet de moeder van Jolien is de buitenvrouw. Haar kunstzinnige moeder is zelf de ander! Dat moet een enorme klap zijn geweest. Van Pelt werkt in deze roman mooi terloops met parallellen en tegenpolen en de o zo noodzakelijke dilemma’s. Hoe handelt Eloïse immers zelf, kopieert zij haar vader niet? Is Jacob immers niet haar Dionysus? [......] Bij een dergelijke goedverzorgde roman past alleen een suggestief einde. Hulde! Het doet deugd dat er, met Ellen Van Pelt, Isabelle Rossaert en Anne Neijzen in gedachte, de laatste tijd zoveel uitstekende debuten van schrijfsters (in spe) verschijnen." http://www.tzum.info/2015...elt-drift/