Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2015
• 183 pagina's
• Uitgeverij: Leopold

Flaptekst

Eerste zin

Met grommende motoren rijden vrachtauto's de straat in.

Samenvatting

Eddy van Thijn is 5 jaar als de oorlog om hem heen begint. Hij moet met zijn ouders vanuit hun woonplaats verhuizen naar Amsterdam, waar ze intrekken bij oom Koos. Daar maakt Eddy zijn eerste razzia mee en hij wordt meegenomen naar kamp Westerbork. Als veevoer wordt hij in de trein geduwd. Hij is astmatisch en door zijn gehoest is de reis voor hem nog erger dan het anders al was geweest. 

In kamp Westerbork moet hij samen met zijn moeder in één bed slapen. Tijdens zijn verblijf krijgt hij opnieuw een hevige longontsteking waardoor hij naar de ziekenboeg wordt gebracht. Hoe langer hij daar verblijft, hoe minder kans hij en zijn moeder hebben om op de trein naar Auschwitz gezet te worden. Hoewel hij al redelijk herstelt is, mag hij van de dokter een baantje doen in het ziekenhuis; hij moet het plas van anderen ophalen in flessen en die daarna omspoelen. 

Uiteindelijk krijgen hij en zijn moeder te horen dat ze op de trein naar Auschwitz moeten, maar zijn moeder zorgt ervoor dat er voor hen naar Amsterdam gebeld wordt. Eddy's vader heeft daar geregeld dat ze naar Amsterdam terug mogen en niet op transport hoeven. 

Aangekomen in Amsterdam wordt Eddy samen met zijn moeder door zijn vader direct naar een ziekenhuis gebracht waar ze onderduiken op de afdeling besmettelijke ziekten. Als er toch een razzia plaatsvindt, ontsnappen ze door te vluchten in een ziekenauto. Eddy wordt zonder uitleg op de trein gezet en hem wordt vertelt dat hij vanaf nu Jantje van Thijnen heet. Truus, een jonge vrouw die onderduikkinderen helpt, begeleidt hem naar zijn onderduikadres. 

Eddy komt in heel veel onderduikgezinnen terecht omdat het nergens echt goed gaat; hij voelt zich nergens echt thuis. Iedere keer wisselt hij van adres. In het gezin van Vermeer wordt hij gevonden door de Duitsers en dan komt hij in de gevangenis waar hij regelmatig verhoord wordt. Hij houdt vol dat hij Jantje van Thijnen heet. Uiteindelijk wordt hij toch naar Westerbork teruggestuurd, waar hij in een tehuis voor wezen wordt geplaatst. Hij wordt opgevangen door Judith, een hele lieve vrouw. Niet veel later vindt de bevrijding plaats en na een tijd wordt Eddy in het kamp opgehaald door zijn ouders, die allebei nog leven. 

Personages

Eddy

Eddy is een jongen die niet zo goed bij de groep past. Hij komt in verschillende families terecht waar hij zijn best doet om erbij te horen maar telkens wordt hij weggestuurd. Voor zijn veiligheid gebruikt hij een andere naam als hij onderduikt; Jantje van Thijnen. Eddy heeft een gemene kant die naar voren komt als hem onrecht aangedaan wordt. Hij is een rustige jongen.

Moeder van Eddy (Selma)

De moeder van Eddy is een verzorgende, sterke vrouw. Zij zorgt voor Eddy omdat hij last heeft van Astma en weet bijvoorbeeld een plekje voor hem te bemachtigen op een bankje op het overvolle station in Amsterdam.

Vader van Eddy (Al)

De vader van Eddy is een slimme man. Hij zorgt bijvoorbeeld dat Eddy en Selma uit het ziekenhuis gesmokkeld worden. Hij is standvastig en zorgt voor zijn gezin, ook als ze op afstand zijn.

Oom Koos

Oom Koos is een vriendelijke man die zijn familie opneemt in zijn huis als zij weggestuurd worden uit hun eigen dorp. Hij is erg bezorgd over wat er kan gebeuren met zijn familie.

Truus

Truus is een jonge vrouw die Eddy helpt naar het onderduikadres te komen. Truus heeft veel moed, want ze durft verschillende kinderen mee te smokkelen naar onderduikgezinnen. Ze is ook erg lief en zorgt goed voor Eddy, die veel last heeft van zijn astma.

Judith

Judith is de surrogaatmoeder van Eddy in kamp Westerbork aan het einde van de oorlog. Zij is erg vriendelijk en aardig. Ze zorgt goed voor Eddy, zo goed zelfs dat hij graag bij haar blijft tot zijn ouders hem komen ophalen.

Quotes

"Hij hoort zijn ademhaling zacht piepen in de nachtelijke stilte. Het kwaad ligt op de loer en knijpt zijn longen samen. " Bladzijde 90

"Eddy volgt de jongen blindelings. Door de straten rent hij achter hem aan, tussen alle mensen door die in paniek naar buiten zijn gerend. " Bladzijde 114

Thematiek

Wo ii: kinderleed

Het thema van dit boek is kinderleed in de Tweede Wereldoorlog. Eddy van Thijn maakt enorm veel mee als klein jongetje van nog geen tien jaar oud. Hij krijgt zoveel te verduren dat zijn karakter verandert en dat hij zijn gemene kant laat zien als het hem moeilijk wordt gemaakt. Hij heeft een enorme angst om terug te gaan naar Kamp Westerbork omdat hij weet hoeveel hij daar geleden heeft.

Motieven

Familie

Familie is erg belangrijk in dit boek omdat Eddy zijn familie kwijtraakt en blijft uitkijken naar het moment dat hij ze weer ziet, zoals zovelen tijdens de oorlog. Hij blijft de hoop houden dat hij zijn verjaardag eens met hen kan vieren.

Haat

Haat is een belangrijk motief in dit boek. Eddy ontwikkelt haat tegenover andere mensen die hem pijn doen waardoor hij op een punt komt dat hij alleen maar kan denken: 'goed zo!' als er NSB'ers binnengebracht worden in kamp Westerbork. Haat is ook belangrijk omdat de haat tegen de joden hen in een hoek dreef tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Opdracht

Martine Letterie schreef dit boek in opdracht van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Zij heeft daarvoor samengewerkt met verschillende ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal is gebaseerd op de oorlogsherinneringen van politicus Ed van Thijn. 

Trivia

Dit boek is gebaseerd op de jeugdherinneringen van Ed van Thijn. Hij werd later politicus en burgemeester van Amsterdam. Ed van Thijn heeft een heftig leven geleid; hij werd na de oorlog nog steeds geteisterd door 'bomaanslagen', maar dit keer doordat hij aangesteld was als burgemeester.

Titelverklaring

Dit boek heet 'Eenzaam in de oorlog'. Het verhaal gaat over een jongen die onderduikt voor de Duitsers. Hij komt in veel verschillende gezinnen die hem opvangen en probeert overal de kleur van het gezin aan te nemen. Bijna nergens lukt dat hem en, mede doordat hij gescheiden is van zijn ouders, voelt hij zich heel eenzaam. Daarom heet dit boek 'Eenzaam in de oorlog'.

Structuur & perspectief

Het boek heeft 22 hoofdstukken waarvan er 21 het verhaal bevatten en het laatste hoofdstuk is een toevoeging van de schrijfster zelf waarin ze vertelt over hoe dit boek tot stand is gekomen.

Ieder hoofdstuk heeft een naam die duidelijk aangeeft wat er in dat hoofdstuk gaat gebeuren. Bijvoorbeeld:

- Razzia;

- Nieuwe schuilplaatsen; 

- In de gevangenis. 

Het boek is geschreven vanuit het perspectief van de alwetende verteller. De lezer leert vooral de gedachtegang van Eddy kennen en wat minder van de andere personages. 

Decor

Van het begin tot het eind van het verhaal verloopt er ongeveer vijf jaar. Het begint bij het begin van de oorlog en eindigt bij de bevrijding. De schrijfster van het boek beschrijft een grote flashback als ze schrijft over de aanloop naar het eerste moment dat Eddy met de oorlog in aanraking komt. Ze laat Eddy dan nadenken over hoe hij terecht is gekomen bij zijn oom in Amsterdam. 

Het verhaal speelt zich af op veel verschillende plekken omdat Eddy onderduikt op verschillende adressen. Het verhaal begint in Amsterdam, bij de oom van Eddy. Daarnaast zijn de onderduikadressen, kamp Westerbork, de gevangenis en het rubberen huis in Brunssum belangrijke locaties in het verhaal. 

Stijl

Martine Letterie heeft een boek geschreven waar niet zozeer de geschiedenis maar het verhaal voorop staat. Ze beschrijft veel van het gevoel van Eddy wat de lezer de kans geeft zich goed te kunnen inleven in het verhaal. In het verhaal beschrijft Letterie een luciferdoosje dat Eddy altijd bij zich had. Dit luciferdoosje staat voor het goede en het kwade omdat Eddy daar één postzegel van Hitler en één postzegel van Koningin Wilhelmina in bewaart. Dit symboliseert de tijd waarin Eddy leeft; de strijd tussen goed en kwaad. De schrijfstijl die gehanteerd wordt, is duidelijk. De lezer begrijpt snel wat er bedoeld wordt. 

Slotzin

Jongen! We gaan naar huis, mama wacht op je.

Beoordeling

Ik vond dit boek een mooi verhaal. Het verhaal neemt de lezer mee in de Tweede Wereldoorlog maar dan door de ogen van een kind. Het is bijzonder om te lezen hoeveel impact de gebeurtenissen hebben op het leven van Eddy. De symbolische waarde van de postzegels in het luciferdoosje maakt dat het boek een zekere diepgang heeft. 

Recensies

"De onvoorstelbare reis van Van Thijn langs al die adressen is door Letterie boeiend opgeschreven." http://www.jaapleest.nl/r...iferdoosje