Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2015
• 270 pagina's
• Uitgeverij: Atlas

Flaptekst

Eerste zin

Van alle kanten klinkt plots een klepperend geluid, als van zwermen vogels die laag door de hal vliegen. Lucas Lels blijft staan. Het is afkomstig van de grote borden met vertrekkende vluchten, waarvan de tuimelletters en -cijfers rij voor rij verdwijnen.

Samenvatting

Deel I - Het voorjaar

Lucas Lels (46 jaar)  is gestrand op de luchthaven van New York. Alle vluchten naar Europa zijn gecancelled vanwege de vulkaanuitbarsting op IJsland.[de Eyafjallajökull is gaan werken] Hij heeft in New York een optreden met zijn trompet verzorgd.

Lucas wordt op dat moment ook door zijn tante Patricia gebeld vanuit Nederland. Zijn bijzondere oom Louis is overleden. Hij kreeg plotseling een hartaanval.  Lucas wordt nu "gedwongen" terug te denken aan zijn jeugd & zijn familie. Lucas heeft zijn ouders nooit gekend, omdat zij bij een auto-ongeluk waren omgekomen, toen hij nog een foetus was. Het gebeurde op 22 november 1963 (de illustere dag dat J.F. Kennedy werd vermoord) N.B. De vlieghaven van New York heet JFK!

Hij groeide later  op bij zijn opa en ging noodgedwongen geneeskunde studeren, terwijl zijn hart eigenlijk bij de muziek lag. In de familie was oom Louis persona non grata vanwege een seksuele affaire met een leerling. Toch kunnen Lucas en Louis goed opschieten met elkaar. De laatste is nog steeds bij de ex-leerling Patricia.
Lucas heeft flink de pest in, want hij had zijn vlucht uitgesteld in verband met een mislukte (op seksgebied) nacht met een Amerikaanse. Maar voorlopig kan hij niet terug. 
Tante Patricia belt hem regelmatig op om te vertellen dat ze eenzaam is. Wanneer zijn telefoon leeg is, krijgt hij hulp van een leuke, Duitse vrouw Regina die een goed verborgen stopcontact weet om het apparaat op te laden. Ook vertelt hij haar zijn levensverhaal en ze hebben  seks op het damestoilet, maar eigenlijk is dat een troosteloze bedoening. de volgende dag is ze verdwenen.

Hij drinkt daarna teveel sterke drank en komt in een coma terecht. In het hoofdstuk erna beschrijft hij de dood van zijn opa. Als wraak heeft hij vlak voor diens dood zijn hand als een bankschroef om de keel van zijn opa gelegd. Als wraakengel, daarna sterft de man. Wanneer hij weer uit de coma wordt gehaald door ambulancebroeders vreest hij dat de crematie al voorbij is, maar door het tijdsverschil zou hij het net nog kunnen halen. Tijdens zijn coma heeft hij een gruwelijke flash forward gehad van de crematie van Louis. Hij speelt nog muziek samen met een Belgische jongen Julian, die hem later nog een keer  helpt. Er mag namelijk weer gevlogen worden en de Vlaming stelt zijn zitplaats ter beschikking aan Lucas. Hij vliegt dan op Brussel, maar hij zal te laat komen voor de crematie.

Deel II - Het najaar
Lucas is vertrokken naar Klimdaal en woont tijdelijk bij zijn tante Patricia in. Ze praten pover het verleden en dan natuurlijk ook over oom Louis. Louis heeft een zogenaamde mannendroomdood gekregen: hij bedreef seks met Patricia toen hij een hartinfarct kreeg.
Lucas helpt Patricia bij de rouwverwerking. Ze mag in die periode  de as van Louis ophalen en ze verstrooien de as in een beekje vlak bij het Drielandenpunt. Ze gooit de urn er achteraan. Er is nu niets van Luis overgebleven. Lucas speelt er trompetmuziek bij. Daarna bezoekt hij de stamkroeg en het graf van zijn opa als onderdeel van zijn verwerkingsproces. Op zijn verjaardag drinkt hij met Patricia en hij vertelt over zijn bazige opa.

Hij besluit in de archieven van een krant op zoekt te gaan naar de berichtgeving over het ongeluk van zijn ouders en hij komt tot een ander verhaal dan zijn opa hem altijd heeft verteld. Die heeft er een mysterieus ongeluk van gemaakt, maar  het blijkt een gewone stuurfout te zijn geweest, mogelijk nog opzettelijk gemaakt ook. Dat schokt hem erg. Hij vertelt het aan Patricia. Intussen mag hij ook een gastoptreden verzorgen in Maastricht en dat gaat redelijk goed. Hij krijgt wat meer zelfvertrouwen, maar op de terugweg gaat hij drinken in een patatzaak. Hij raakt weer buiten westen en Patricia haalt een arts erbij. Ze vindt dat hij een nieuwe start moet maken  en die kan hij krijgen, want een oude bekende, een musicus in Italië, nodigt hem uit voor een optreden. Hij durft niet en weigert, maar Patricia haalt hem over: ze wil met hem mee. 
Ze vertrekken naar Salerno : hij oefent met Felice ook zijn nieuwe nummers over vliegangst en de vulkaanuitbarsting in. Vóór het optreden bezoekt hij met Patricia nog de overblijfselen van Pompeï. Het invaloptreden wordt een groot succes en Lucas voelt voor het eerst na lange tijd weer de flow van het trompet spelen. Dat geeft hem zelfvertrouwen. Het publiek is enthousiast en als beloning mag hij in een mooie hotelkamer voor het eerst met zijn tante naar bed. Eind goed,...

Personages

Lucas

Lucas Lels is een onzekere musicus ,iets wat door het verleden ( De dood van zijn ouders voordat hij werd geboren, de opvoeding door zijn opa). Hij moest arts worden maar dat wilde hij niet. Dat heeft zijn zelfvertrouwen niet sterker gemaakt.Ook met vrouwen kan hij niet goed uit de weg. Dan gaat ook de gids in zijn leven -oom Louis- nog dood en door de vulkaanuitbarsting kan hij niet naar de crematie. Hij trekt bij zijn mooie tante in en die helpt hem goed door zijn rouwproces heen.Hij krijgt weer zin in muziekspelen en hij mag ook met zijn tante naar bed.Het komt dus allemaal goed met Lucas.

Patricia

Patricia wordt door haar leraar Louis verleid, maar ze hebben een goed huwelijk. Ze lijkt ontroostbaar als Louis overlijdt en vraagt inhaal wanhoop of Lucas met haar wil trouwen. Een half jaar later lijkt ze op een vrolijke weduwe zoals het dorp haar ook ziet. Ze helpt Lucas meer dan omgekeerd. Ze stimuleert hem weer op te treden: op het podium en in bed.

Louis

Louis is in de familie zijn eigen gang gegaan. Darrdoor kwam hij in een isolement terecht, maar daar zat hij niet mee. Hij was een stimulans voor Lucas maar ook iemand die een sterk regionaal besef had,.Limburg oven alles. Louis was tegen conventies en vond dat Louis vooral zijn eigen zin moest doen. Na zijn dood wilde hij verstrooid worden en dat doen Patricia en Lucas dan ook in een typisch Limburg beekje.

Quotes

"Voor zijn studie had Lucs niet echt zelf gekozen. Dat hij - net als zijn broer Lex- voor dokter zou leren stond al vast sinds de lagere school. In de ogen van opa Lels hadden de artsen in Maastricht destijds de dood van zijn zoon en schoondochter op hun geweten...." Bladzijde 18

""Louis is dood? Het laatste woord spreekt ze haast een octaaf hoger uit, piepend. Nog voor Lucas' brein heeft verwerkt wat ze zei, trekt zijn huid samen en begint te tintelen, terwijl uit zijn telefoon een scheurende snik klinkt. Patricia zegt niets meer, hij zegt niks, ze luisteren naar elkaars ademhaling. Dan weer zo'n snik." Bladzijde 14

"Lucas zuigt de lucht naar binnen en leest het bericht voor de tweede keer, - langzamer nu- en dan een derde. Wat is dit? Nogmaals gaan zijn ogen over de tekst: hoge snelheid, macht over het stuur, stalen pijler, uit auto geslingerd, zorgwekkende toestand. Alles is anders dan het verhaal dat hij kent, behalve dat M. Lels en zijn echtgenote in het Annadal aan hun verwondingen zijn bezweken. Alles is anders. Hij wil de feiten weten, maar ze zijn niet wat hij al wist." Bladzijde 206

"Ze steekt een vinger in de lucht. "Uitkijken met de wind", zegt ze en ze kijkt even spiedend om haar heen. Lucas heeft de vrieskoude trompet nog maar net beet of ze kiepert de resten van wat ooit Louis was in de kabbelende beek alsof ze een emmer leegt. Ze schudt hem eruit. Alles. De luchtstroom grijpt meteen wat asdeeltjes en wervelt ze op hen af." Bladzijde 181

"De stervende hand zoekt tast zoekend rond en glijdt koud strelend over de levende en knijpt als die weg wil, harder, veel harder dan een bijna-dode zou kunnen, een bovenmenselijke bankschroef. De klem opent zich. het uitgeteerde hoofd kantelt opzij. uit de tandeloze mond glijden sissend een laatste woord en de geur van verrotting die al gaande is, dode stank." Bladzijde 143

Thematiek

Zin van het bestaan / zin van het leven

Het verhaal gaat over de zin van het bestaan en het leven. Hoe pak je de draad op als je je ouders nooit hebt gekend, je opa je voortdurend de les leest en je een studie moet volgen waarvoor je geen interesse hebt? Wie is de gids in je leven , als je vader er niet is ? Hoe ga je met relaties in en buiten de familie om? Welke vrouwen spelen een rol in je leven en hoe werkt dat uit? Wanneer tank je zelfvertrouwen en wanneer voel je je gelukkig? Waarom is de waarheid over de dood van je ouders altijd verkeerd voorgesteld. Uiteindelijk komt het allemaal goed met de verteller.

Motieven

Vriendschap

Tijdens zijn studie ontmoet Lucas Ralph die hem ook wijst op de zin van het bestaan en op het genot van de muziek.

Liefde

Er ontstaat een liefdesrelatie tussen Lucas en zijn jonge mooie tante Patricia.

Muziek

Lucas wilde geen arts worden maar trompettist. Hij stopte met zijn studie en kocht een trompet. Na enkele teleurstellingen krijgt hij angst om op treden. Pas als er geen druk op staat kan hij zich ontspannen en genieten van de muziek: op het vliegveld met de Vlaamse Julian en in Italië als hij met FeliCe speelt (Let op de naam!) Dan lijkt hij verlost.

Familiebetrekkingen

Oom Louis werd verguist door zijn familie, omdat hij een leerling had zwanger gemaakt.Ze spraken er allen schande van en zijn vader wil niets meer met hem te maken hebben. Lucas doorbreekt die familiecode en gaat wel bij zijn oom op bezoek. Dat vindt zijn opa onverteerbaar.

Rouwverwerking

Lucas moet de dood van zijn oom verwerken. Hij gaf heel veel om zijn oom. Hij kan niet bij de crematie aanwezig zijn en hem dus ook geen serenade brengen .Dat doet hij later wel met het verstrooien van de as in een Limburg beetje. Hij doet dat samen met zijn tante Patricia maar die wordt een half jaar na de dood van Louis in het dorp al die lustige Witte genoemd. Het zit er dik in dat ze de rest van hun leven samen zullen doorbrengen, wat de ideale vorm van rouwverwerking is.

Dood

De dood speelt een dominante rol in dit verhaal. Allereerst heeft Lucas zijn ouders nooit gekend omdat ze voor zijn dood bij een auto-ongeluk om het leven zijn gekomen . Zijn opa blijkt daarover een andere visie te hebben dan de kranten uit die tijd. Bij de dood van zijn dominante opa is Lucas wel aanwezig: hij helpt een klein beetje. Op JFK hoort Lucas dat zijn favoriete oom aan een hartaanval overleden is. Hij kan niet vliegen en hij verzaken bij de crematie van zijn oom.

Heden & verleden

Lucas draagt het verleden ( De dood van zijn ouders, zijn opvoeding door zijn opa) als een last met zich mee.Zijn zelfvertrouwen op het podium en zijn seksuele relaties hebben een knauw gekregen. Bovendien heeft zijn vader een ander verhaal opgehangen over het auto-ongeluk van zijn ouders dan wat er in de kranten staat.

Aeneasmotief

Hoewel de vader niet aanwezig is speelt het Aeneasmotief wel een rol.Dat gebeurt nu via de opa die beslist heeft dat Lucas en zijn broer arts moeten worden.Zo draagt hij symbolisch zijn vader op zijn rug mee door het leven. Oom Louis is een vervangende vader voor Lucas geweest tot woede van zijn opa.

Seks

Lucas is geen held in bed. Zowel in Parijs als in New York zijn vrouwen afgehaakt in bed. MET Regionale heeft hij seks op een damestoilet maar dat is al even troosteloos. Het duurt ook enige tijd voordat hij met zijn sexy tante in bed duikt, maar zij heeft waarschijnlijklijk het lek boven gehaald.

Motto

Er zijn twee delen in de roman, die beide beginnen met een motto.
Motto deel 1
'Je hebt een dorp nodig, al was het maar om het plezier er weg te gaan."
(Cesare Pavese, La Luna e i Faló)

Motto deel 2
"Perhaps it was true that through defeat men were made"
(James Salter) 

Titelverklaring

"Grond " verwijst  naar geboortegrond. Lucas is in de buurt van Maastricht opgegroeid. Tijdens een boswandeling met zijn oom Louis had die tegen hem gezegd: "Dit is ook jouw grond."

Maar op zijn geboortegrond vindt de mens ook " de grond " voor zijn bestaan.

Structuur & perspectief

De roman is opgebouwd in twee delen.
Deel  EEN: Voorjaar (onderverdeeld in 15 getitelde hoofdstukken)
Deel  TWEE : Najaar (onderverdeeld in 14 getitelde hoofdstukken)
Het verhaal van de vertelt van de gestrande reiziger vanwege een vulkaanuitbarsting. Tijdens het verblijf op het vliegveld denkt hij na over zijn verleden. Heden en verleden wisselen elkaar daarom steeds af. Het is dus een niet-chronologische roman. In deel II dat in het najaar speelt, is Lucas teruggegaan naar zijn geboortegrond om te helpen bij de rouwverwerking van zijn tante.
 
Het perspectief berust bij de personale verteller Lucas Lels die op het vliegveld is gestrand. Hij vertelt in de o.t.t. in het verhaalheden en in de o.v.t. als hij het over zijn jeugd en zijn familie heeft.
 

Decor

Het heden speelt zich af in april 2010 wanneer de IJslandse vulkaan een uitbarsting heeft en de vluchten naar Europa alle worden gecancelled.
Lucas zit vast op het vliegveld en denkt na over het verleden , vooral door de aankondiging van de dood van zijn oom Louis. Deel II speelt zich af in het najaar van 2010.

Het decor van deel I is de vlieghaven van New York (JFK!) Omdat er ook flashbacks zijn speelt ook het decor van zijn geboortegrond een rol. Dat keert terug in Deel Twee waarin Lucas teruggaat naar zijn geboortestreek. Zijn tante woont in Klimdaal. Sam,en met Patricia maakt hij aan het eind evan dit deel een reis naar Italië waar hij in Salerno optreedt en de Vesuvius in Pompeï bezoekt.
 

Stijl

De roman speelt zich gedeeltelijk af in Zuid-Limburg. Dat heeft tot gevolg dat er af en toen zinnen in het Limburgse dialect staan afgedrukt. Lucas is namelijk geen jongen van de streek meer en om dat te benadrukken spreken de autochtone bewoners dialect. Overigens kun je goed volgen wat er wordt bedoeld.

Wil Boesten gebruikt daarnaast heel herkenbare metaforen. Een paar voorbeelden:
(blz. 213) "De adrenaline is al stekeltjes op zijn huid."
(blz. 226) De rouw is geen roofdier dat je aanvalt en verzwelgt, dokter, en ook geen parasiet die je langzaam maar onstuitbaar van binnenuit ondermijnt, De rouw is een aaseter: hij verschijnt wanneer de kust veilig is, scheurt laffelijk een reep van je vlees en verdwijnt weer zodra er een ander in de buurt komt."
- (blz. 252) "Als grote stenen, Odysseus nageworpen door de Eenoog, liggen dichterbij een paar minuscule eilandjes op een slordige rij voor de kust.
- (blz. 252) "Soms bijvoorbeeld  als ze wijst naar een van de spectaculaire vergezichten of naar de absurd dikke citroenen die als gele handgranaten aan de bomen hangen, raakt de auto heel even uit zijn spoor..."

Een enkele keer verrast de schrijver je met een fraaie oneliner.
(blz. 131)  "Tja Lucas, elke opvoeding creëert haar eigen stockholm-syndroom".)
(Blz. 161. "Het geheugen had Louis wel eens gezegd, was waarschijnlijk de grootste leugenaar die je in je leven leerde kennen.")

 

Slotzin

Ze legt een vinger op haar lippen. "Niet. Niet afvragen, niet meer omkijken. "Terugkijkend zie je dat wat gebeurd is, gebeuren moest. "En wil dat zeggen dat het goed is?" "Dat wil zeggen dat het niet anders is", ... ze knikt en schuift onderuit tussen het ruimteloze wit van de lakens, "net als dit hier, nu."

Beoordeling

Het gegeven van een man die vastzit op een vliegveld in New York  en vanwege een sterfgeval in de familie eigenlijk heel dringend naar huis moet, kan een spannend verhaal opleveren. In deel I is dat ook wel het geval. Lucas Lels  moet naar huis, omdat zijn favoriete oom is gestorven. De spanning die dat oplevert en de onthulling van wat feiten uit zijn verleden , maken de lezer wel nieuwsgierig naar de afloop. ("Haalt hij op tijd de crematie?)
In deel II is Lucas teruggekeerd naar zijn geboortestreek om met zijn tante - die nu weduwe is-  te beginnen aan de verwerking van de rouw. Afgezien van een fraaie scène waarin de as van zijn oom wordt verstrooid in een beek, kan dat deel me minder boeien. De schrijfster weidt nogal  uit over het gevoel dat Lucas krijg bij het spelen van zijn trompet. Dat boeit minder  en ook de afloop is voorspelbaar: hij krijgt weer zin in muziek spelen en belandt uiteindelijk bij zijn tante in bed. Het leven van een "geboren loser" is weer zinvol geworden. Dat wat op de cover wordt aangekondigd als een "onafwendbare confrontatie" is "m.i. niet heel erg confronterend. Wordt hier gewezen op de verdraaiing van de feiten bij het ongeluk van zijn ouders. Lucas raakt daarvan ondersteboven, maar zoveel geheimzinnigs is er eigenlijk niet.  
Voor scholieren lijkt me het tweede deel van de roman dan ook  te langdradig en voor wie niets met muziek (jazz) en de provincie Limburg heeft, is het boek niet direct een aanrader. Wil je toch dit boek over rouwverwerking lezen, dan zou je een combinatie kunnen maken met 
Strijkend Licht (Lilian Blom)
De Rouwclub (Frouwkje Tuinman)

 

Recensies

"Toch is Grond groter dan een provincie. Dit is een boek over dromen van jonge hemelbestormers, over het overschatten (Ralph) en het onderschatten (Lucas) van zichzelf en de grenzen van het leven maar vooral over omgaan met verlies, opgedrongen schuldgevoelens en het verlangen naar het vanzelfsprekende. Met een omtrekkende beweging neemt de verteller je mee van The big apple naar een onopvallende stip op de wereldkaart. The place to be heeft niet altijd een ronkende naam. Voor het transport van dit eruptieverhaal vertrouwt Wil Boesten op zijn volle, vrijgevige, ongeremde stijl die aansluit – hoe kan het ook anders – bij die van zijn Vlaamse collega’s! " http://scriptor-boekrecen...grond.html