Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2014
• 440 pagina's
• Uitgeverij: Lebowski

Flaptekst

Eerste zin

Stuur de jongen naar Apollonia. Ik val met de deur in huis, mijn beste nicht, zodat je meteen bent ontwapend en elk bezwaar dat je aanvoert te voorbarig en ondeugdelijk zal zijn voor de kracht van mijn argumenten. Je zoon verliet mijn kampement in Carthago in goede gezondheid; binnen een week zul je hem in Rome zien. Om deze brief voor zijn aankomst te kunnen krijgen, heb ik mijn mannen opdracht gegeven hem in een kalm tempo te laten reizen. (brief van Julius Caesar aan zijn nicht Tania)

Samenvatting

Proloog
Julius Cesar schrijft een brief aan zijn nicht dat haar zoon Gaius Octavius onderweg is naar Rome. ze moet hem naar Apollonia sturen voor de rest van zijn opvoeding. Hij heeft veel sympathie voor Octavius.

Boek 1
(Er zijn heel wat feiten, gebeurtenissen  en ontwikkelingen in deze lijvige roman. Dat maakt het samenstellen van een gedetailleerd verslag met veel Romeinse namen onoverzichtelijk. In dit verslag is daarom gekozen voor een samenvatting op hoofdlijnen. Kees van der Pol)
Uit een heleboel verschillende soorten documenten(brieven, memoires) kan de volgende verhaallijn worden samengesteld. De regerende keizer Julius Caesar wordt na een complot vermoord door o.a.  Brutus. In zijn legaat heeft hij echter vermeld dat zijn neef, de 19-jarige Octavius,  zijn  erfgenaam is. Diverse mensen om hem heen adviseren Octavius  om dat legaat niet te aanvaarden maar hij doet het toch. Hij heeft zich omringd met drie relatief betrouwbare vrienden: Maecenas, Marcus Agrippa  en Rufus. Ook de dichter/schrijver Cicero mengt zich steeds in de briefwisseling. Hij ziet niet zo veel in de nieuwe, in zijn ogen zwakke machthebber.
Octavius heeft de schuldigen aan de moordaanslag op Julius Caesar niet laten berechten. Zijn optreden is voor een 19-jarige echter heel bedachtzaam. Er dreigt  een grote burgeroorlog tussen voor-en tegenstanders van de oude keizer. Aan de ene kant bevindt zich namelijk de invloedrijke Marcus Antonius, die graag de plaats had ingenomen van Julius Caesar. Toch worden er per decreet van de Senaat wel enkele tegenstanders om het leven gebracht. Octavius probeert er achter te komen welke manschappen achter hem staan en welke achter Antonius. Uiteindelijk komt er een triumviraat (soort driemanschap in het bestuur) tussen Octavius, Marcus Antonius en Lepides. Intussen blijkt uit correspondentie van andere personen dat de toestand in Rome allesbehalve rooskleurig is. De bevolking wordt uitgehongerd en mort daar natuurlijk over. Marcus Antonius lijkt zijn eigen gang te gaan en zet zich in het oosten van Europa, waar hij slag levert met te onderwerpen volkeren als de Parthen. Zijn volledige aandacht gaat uit naar de Egyptische koningin (en bijna godin)  Cleopatra. Hij krijgt van haar bevoorrading en wapens in de steun tegen de Parthen. Hoewel Marcus Antonius die strijd niet wint, laat hij andere verhalen doorklinken in Rome. Om hem meer aan zich te binden laat Octavius zijn zus Octavia trouwen met Marcus Antonius. Die vindt het wel een aardige en mooie vrouw, maar zijn hart ligt nu eenmaal bij Cleopatra.
Intussen heeft Maecenas ook enkele echtgenoten  voor Octavius geregeld, maar er zijn ook daarna weer scheidingen gerealiseerd. Een van de vervelende vrouwen (Scroberia) schenkt hem een dochter Julia, die nog een grote rol in zijn leven zal spelen. Daarna bindt Augustus zich aan Livia.
Met Marcus Agrippa bindt Octavius de strijd aan tegen Sextus Pompeius die als een zeepiraat heerst over het westelijk deel van de Middellandse Zee en daar o.a. voor zorgt dat Rome geen goederen krijgt. Als die eindelijk verslagen is, komt er weer meer aandacht voor de avonturen van Marcus Antonius en Cleopatra. Het mondt allemaal uit in de beroemde slag van Actum, waar de zware maar logge zeilschepen van Marcus Antonius het onderspit delven tegen de snelle zeilboten van Octavius. Cleopatra vlucht  op het hoogtepunt van de strijd naar Egypte en Marcus gaat achter haar aan. Later plegen beiden zelfmoord en Octavius laat Caesarion (de zoon van Julius Caesar ) ombrengen. Op dat moment is de keizer Augustus 33 jaar en heeft hij het pleit beslecht in zijn voordeel.

Boek II
In dit deel komt veel informatie over keizer (en vader) Augustus uit de lezenswaardige dagboekfragmenten van zijn dochter Julia. Ze is namelijk tijdens haar leven verbannen naar het eiland Pandateria . Als ze het dagboek schrijft (4 na Chr) is ze 43 jaar. Ze is het kind van de vervelende Scroberia, maar als ze geboren wordt, scheidt Augustus van die vrouw en trouwt hij met de mooie en intelligente Livia, die Julia goed opvoedt. Op haar veertiende trouwt ze door de Romeinse mores gedwongen  met haar neef Marcellus (de zoon van Octavia) maar het komt nooit tot seks. Intussen is haar vader in Spanje erg ziek geworden en iedereen om hem heen denkt dat hij sterft. Hij geneest echter wonderbaarlijk, maar Julia's echtgenoot  Marcellus sterft wel aan dezelfde ziekte. Op haar zeventiende is Julia dan  al weduwe. Daarna moet ze opnieuw trouwen en Augustus schenkt haar aan zijn vriend, de veel oudere Marcus Agrippa. Livia had dat liever anders gezien: Julia had met haar zoon Tiberius moeten trouwen. Julia schenkt vijf kinderen aan Marcus Agrippa, terwijl Livia Augustus nooit kinderen, laat staan een zoon, heeft kunnen baren. Dochter Julia geniet volop van de macht die ze ervaart en krijgt het voor elkaar met echtgenoot Marcus en vader Augustus naar het buitenland te reizen, wat niet gebruikelijk is. Tijdens de reis is ze hooghartig en maakt geen goede indruk op de oorspronkelijke bewoners. Ze gedraagt zich op Lesbos bovendien als een godin met seksuele riten. Ze wordt daarom door Augustus teruggeroepen naar Rome en ze hangt daar wel de frivole vrouw uit o.a. met de dichter Ovidius die daarover natuurlijk een bericht en een gedicht schrijft. Ze gaat ook liever naar een feest dan naar haar ziek uit de oorlog teruggekeerde Marcus Agrippa. Op die avond sterft hij en Augustus neemt het haar zeer kwalijk dat ze niet op tijd bij hem was. Julia is dan 27 jaar en voor de tweede keer weduwe, in verwachting van haar en zijn  vijfde kind. In Rome heeft Keizer Augustus in enkele jaren tijd voor een stabiele en vreedzame periode gezorgd.

Van haar vader en Livia moet ze na een jaar trouwen trouwen met Tiberius (de zoon van Livia), nota bene terwijl ze elkaar haatten, maar dat is niet van belang, want het  gaat in Rome immers om de macht en de keizer is ziekelijk en moet een opvolger hebben. Het is een huwelijk weer uit overwegingen van macht en Julia grijpt haar kansen bij afwezigheid van Tiberius. Ze gaat uitbundig vreemd met enkele mooie mannen. Tiberius wordt daarover ingelicht, maar zijn moeder raadt hem aan daar niets tegen te doen, omdat een scheiding tegen hem zou kunnen werken. Tiberius trekt zich later terug op het Griekse eiland Rhodos. Julia denkt met veel plezier terug aan de vele minnaars die ze tijdens het huwelijk van haar met Tiberius heeft gehad. De allerbeste minnaar was Jullus Antonius. (hij is de zoon van Marcus Antonius) Intussen is hij al dood (zie hieronder)  en Julia neemt zich op het eenzame eiland voor nooit meer een man aan te raken. Op het hoogtepunt van de relatie wordt Augustus in een brief getipt dat zijn dochter vreemd gaat en dat er een complot tegen hem gesmeed wordt.
Keizer Augustus die een bedachtzame  keizer is, gaat ook  vreemd, (met Terentia de leuke vrouw van zijn vriend Maecenas, die homoseksueel is) maar doet dat niet erg opzichtig. Hij heeft  echter  jaren ervoor een wet afgekondigd die overspel streng straft. Hij wordt getipt dat zijn dochter Julia vreemd gaat, wat hij natuurlijk wel wist, maar omdat er ook een complot tegen Tiberius en hemzelf is beraamd, moet hij om de stad Rome te redden ingrijpen. Hij laat zijn dochter arresteren en hij leidt zelf de rechtszaak in de Senaat tegen haar. Ze wordt veroordeeld tot een levenslange ballingschap op het eenzame eiland Pandateria, waar ze haar dagboek schrijft. Haar minnaar Jullus Antonius heeft op de dag van haar arrestatie zelfmoord gepleegd en Tiberius heeft dus de strijd om de opvolging gewonnen. Julia besluit niets meer op te schrijven.

Boek III 
Dit is het kortste deel en hierin is keizer Augustus in augustus 14 na Chr. aan het woord. Hij schrijft een brief tijdens een zeilreis aan zijn vriend Nicolaus van Damascus. Eigenlijk wil hij hem eerst bedanken voor het toegezonden fruit, maar uiteindelijk overpeinst hij in de brief zijn leven. Daarin denkt hij als een oud (76 jaar) en wijs man na over wat hij in zijn leven heeft gedaan.
-  hij was jong en onwetend toen hij tot  erfgenaam van Julius Caesar werd benoemd
- hij heeft de Pax Romana voor elkaar gekregen (een periode van 40 jaar vrede) maar hij vraagt zich zelfs als of dat goed geweest is voor de burgers van Rome. In de oorlog kun je je namelijk bewijzen. vrede maakt ook lui.
- hij heeft zelf de gladiatorenspelen verfoeid, maar ze aan het volk niet onthouden: hij kon geen genot halen uit het doden van dieren.
- hij lijdt aan erge vormen van slapeloosheid
- hij heeft altijd een broze gezondheid gehad ; ook aan boord voelt hij zich niet helemaal lekker: hij heeft koorts, maar hij houdt zich groot
- hij heeft zijn dochter Julia verbannen naar het eiland Pandateria, omdat ze de huwelijkswet overtrad, maar zes jaar geleden heeft hij haar weer naar het vasteland laten komen. Dat brengt hem op het probleem van de liefde. Wat is de sterkste vorm van liefde; de erotische of die liefde voor macht? Hij is altijd van zijn dochter  blijven houden, ook toen hij wist dat ze hem had willen ombrengen in  het complot tegen Tiberius.Maar hij heeft haar niet meer gesproken: de tragiek van vader en dochter.
- hij vraagt zich af of Tiberius wel de goede opvolger voor hem is: hij is ruw en wreed, maar alle andere kandidaten zijn overleden.
- Augustus weet dat hij veel goede dingen tot stand heeft gebracht o.a. scholen opgericht, voorspoed aan de stad Rome gebracht, maar hij weet ook dat Rome  ten slotte ooit ten onder zal gaan. Vooral de barbaren in het noorden de Germanen baren hem zorgen.
- Hij besluit de brief met het beschrijven van een droom over een geofferde os.

Epiloog
De arts Philippus schrijft een brief aan de geschiedschrijver Seneca over de dood van zijn keizer. Hij was erbij aanwezig toen Augustus tijdens de zeilreis steeds zwakker en zwakker werd en tenslotte zijn einde voelde aankomen. Hij liet Livia nog bij zich komen om zich te verontschuldigen voor hun huwelijk, hoewel dat  naar Romeinse maatstaven gemeten helemaal niet zo slecht was. Philippus is erbij als Augustus zijn laatste adem uitblaast. Hij vond Augustus best een heel goede keizer. Julia hongert zich enkele maanden na de dood van Augustus uit.

Personages

Livia

Livia is een van de intelligente echtgenotes van Augustus. Ze voedt zijn dochter Julia op en heeft ook een doel om haar zoon Tiberius de opvolger van Augustus te laten worden. daarvoor moet hij trouwen met Julia en dat krijgt ze uiteindelijk voor elkaar. Op de achtergrond trekt ze aan de touwtjes van de keizer.

Marcus Antonius

Marcus Antonius had graag de opvolger van Caesar geworden, maar dat kan niet vanwege de erfenis die Julius Caesar nalaat. Hij blijft deel uitmaken van het Romeinse bestuur, is een uitstekend veldheer. Hij maakt deel uit van het triumviraat. Hij is bereid te trouwen met de zus van Augustus, maar zijn liefdeshart ligt bij de knappe en intelligente Cleopatra. Dat leidt uiteindelijk zijn ondergang in (De slag bij Actum en zijn zelfmoord samen met Cleopatra). Hij was de krachtige veldheer en Augustus de grotere denker.

Julia

Julia is het enige kind van Augustus. Hij had liever een zoon gehad, maar hij zorgt goed voor haar. Ze wordt goed geschoold, is knap en intelligent tegelijk en ze beseft dat ze de wil van hara vader moet volgen. Maar in het derde huwelijk (met de door haar gehate Tiberius) kiest ze voor zichzelf en leert ze de lichamelijke liefde kennen. Dat is een openbaring. Helaas moet ze naar een eenzaam eiland vanwege haar overspel.Daar schrijft ze in haar dagboek over haar leven en haar vader. Julia komt over als een zelfbewuste. noderne vrouw.

Augustus

De hoofdpersoon van de roman is natuurlijk keizer Augustus. Als 19-jarige wordt hij in het testament van zijn oom Julius Caesar na diens dood als zijn opvolger aangewezen. Sommigen in Rome zien dat niet zitten, omdat hij niet als een sterke persoonlijkheid wordt gezien, maar Octavius is een intelligente en bedachtzame jongen die het snel door heeft hoe hij met mensen moet omgaan.Na een roerige beginperiode weet hij Rome een lange tijd Vrede te bezorgen (Pax Romana). In deel II leren we hem meer als mens dan als machthebber kennen. Hij heeft een grote liefde voor zijn dochter, maar moet haar verplichtingen ten aanzien van het huwelijk opleggen. Toch laat hij Julia voor die tijd bijzonder onderwijs volgen: hij stelt leermeesters en filosofen aan. Hij komt in een loyaliteitsconflict als zij overspel pleegt en met haar minnaar deel uitmaakt van een complot. Hij klaagt haar in het openbaar in de Senaat aan en veroordeelt haar tot een levenslange verbanning naar een klein eilandje. Dat doet hij tegen zijn zin, maar de plicht roept. Aan het einde van zijn leven vraagt de grote keizer zich af of alles wat hij in zijn leven heeft gedaan, wel zo goed is geweest.Alles in het leven draait om macht en machtsspelletjes.

Quotes

"Ik ben ervan overtuigd geraakt dat er in het leven van ieder mens vroeg of laat een moment komt waarop het besef tot hem doordringt, los van wat hij verder ook moge begrijpen en of hij het besef kan verwoorden of niet, van het angstaanjagende feit dat hij, meer dan al het andere wat hij weet, alleen is en op zichzelf staat, en dat hij niets anders kan zijn dan het armzalige wezen dat hij zelf is.(Augustus in zijn laatste brief in Boek III)" Bladzijde 400

"Daar, op de rostra van de senaat, tussen twee afgehakte handen, lag het verschrompelde en gekrompen hoofd van Marcus Tullius Cicero. Iemand beweerde dat het er in opdracht van Marcus Antonius persoonlijk was neergelegd. Het was dezelfde rostra als waarop, nog maar drie weken geleden, Octavius Caesar zo liefdevol had gesproken over zijn moeder, die overleden was. Nu lag er een andere dode; en onwillekeurig was ik op dat moment op een of andere manier blij dat zijn moeder was overleden voordat ze getuige kon zijn van wat haar zoon had aangericht" Bladzijde 112

"Mijn lieve echtgenoot, de koningin heeft opdracht gegeven om in de behoeften van jouw moedige leger te voorzien en je echtgenote vliegt als een hunkerend meisje op je af, zo gezwind als een ongewisse winterzee haar kan dragen. Sterker nog, op het moment dat je dit leest, staat zij vast op de voorsteven van het schip dat de bevoorradingslijn aanvoert, terwijl ze haar ogen vergeefs op de Syrische kusten richt, waar haar geliefde wacht, buiten in de kou, maar in de warme verwachting van de armen van haar geliefde. (brief van Cleopatra aan Marcus Antonius)" Bladzijde 168

"Antonius aan Octavius, gegroet. Ik weet niet wat je van me verwacht. Ik heb publiekelijk afstand genomen van mijn overleden vrouw en de loopbaan van mijn broer geruïneerd omdat ze dingen hadden gedaan die jou niet bevielen. Om ons gemeenschappelijk bewind te verstevigen, trouwde ik met je zus, die weliswaar een goede vrouw is, maar niet mijn smaak. Om je van mijn loyaliteit te verzekeren, heb ik Sextus Pompeius en zijn vloot naar dat Sicilië van hem teruggestuurd, ook al zou hij (zoals je heel goed weet) zich bij mij hebben willen aansluiten om het tegen je op te nemen. Om je macht te vergroten, stemde ik ermee in om Lepidus alle provincies die hij had af te nemen, op Afrika na.(Brief van Marcus Antonius aan Augustus)" Bladzijde 132

"O, poesje van me, jij koningin, weet je wat de bittere prijs is die ik voor onze lange scheiding heb moeten betalen? Natuurlijk weet je dat – en ik weet dat je er begrip voor hebt. Ik herinner me nog dat je me vertelde hoe ongelukkig je was, toen je vader wilde dat je, als jong meisje, omwille van de dynastie, met je jongere broertje trouwde om kinderen te kunnen krijgen en de tak van de Ptolemaeën voort te zetten. (Uit brief van Marcus Antonius aan Cleopatra)" Bladzijde 142

"En wat kruipen ze bij elkaar, die Romeinen. Achter de muren van de stad ligt het meest fraaie platteland dat je je kunt voorstellen en toch zitten de mensen zo dicht opeen dat ze wel vissen lijken, gevangen in een net, en wringen ze zich door de smalle, kronkelige straatjes die zonder dat de zon er kan doordringen vele mijlen door de stad slingeren. Overdag, als het licht is, zijn de straatjes letterlijk propvol mensen en de herrie en de stank zijn ongelooflijk. Een paar maanden voor zijn dood besloot de grote Julius Caesar dat wagens, karren en beesten alleen in het donker de stad in mogen – je vraagt je af hoe het voor dat besluit is geweest, toen paarden, ossen en allerlei soorten goederenwagens zich in deze onmogelijke straten tussen de mensen begaven" Bladzijde 104

Thematiek

Macht

Augustus is een roman over macht met de centrale vraag: wie wordt de belangrijkste heerser in de wereld? Wie kan zijn vijanden het beste de baas? Julius Caesar lukte het minder goed, omdat hij slachtoffer werd van een complot gesmeed door leden van de Romeinse Senaat, onder wie Brutus, die hij als een vriend beschouwde. Daarna draagt hij bij zijn erfenis de macht over aan de op dat moment nog jonge Augustus, wat lang niet door iedereen wordt gewaardeerd. Daardoor ontstaat er jaloezie, naijver en uiteindelijk een burgeroorlog. Aan het einde van boek I staan Marcus Antonius en Augustus tegenover elkaar in de beroemde slag bij Actum. Augustus wint die zeeslag en daarna breekt er een relatieve periode van rust aan. Augustus heeft de macht in Rome overgenomen. Macht is van groot belang in het Romeinse rijk. Dat is ook in Boek II het geval. Wie gaat straks Keizer Augustus opvolgen? je kunt je ene goede positie verwerven als je bijvoorbeeld met zijn dochter trouwt. Op blz. 214 zegt Julia, de dochter van Augustus het volgende over macht: "Op de leeftijd van eenentwintig jaar kwam ik erachter dat ik, op Livia zelf na, de machtigste vrouw ter wereld was. Die macht is leeg, zeggen de filosofen, maar zij hebben geen macht gekend, zoals een eunuch geen vrouw heeft gekend, en kunnen er dus naar kijken zonder erdoor geraakt te worden. Tijdens mijn leven kon ik niet begrijpen dat mijn vader de verrukking niet voelde van de macht waarmee ik had leren leven, en die me gelukkig maakte met Marcus Agrippa, die (zoals Livia in haar verbittering vaak opmerkte) ook mijn vader had kunnen zijn." Eigenlijk gaat het hele boek over de gevolgen van machtspolitiek.

Motieven

Zelfmoord

Marcus Antonius en Cleopatra plegen na de verloren slag bij Actum zelfmoord. De overlevering zegt dat dit gebeurde door de giftige slangenbeet.Later pleegt ook zijn zoon Jullus Antonius zelfmoord als zijn verhouding met de dochter van Augustus, Julia, aan het licht komt. Hij zou verder betrokken zijn in een complot dat de dood van Augustus en diens schoonzoon Tiberius tot gevolg zou hebben. In de laatste brief geeft dokter Philippus aan dat Julia mogelijk zelfmoord heeft gepleegd door zich na de dood van haar vader te laten uithongeren.

Moord

Heel wat tegenstanders worden door de machthebbers om het leven gebracht.

Verraad

Het gaat in deze roman over de vormen van verraad die mensen die de macht willen hebben moeten plegen om hun heerschappij te verkrijgen. Dat zie je vooral in de verhouding van het triumviraat. Marcus Antonius is niet te vertrouwen en hij moet dan ook de strijd aanbinden om keizer Augustus te verslaan. Een andere vorm van verraad is dat Julius Caesar door een van zijn volgelingen om het leven werd gebracht (Brutus). Keizer Augustus moet aan het einde ingrijpen als blijkt dat er opnieuw een complot wordt beraamd om hem en zijn schoonzoon Tiberius om het leven te brengen.

Vader-dochterrelatie

Keizer Augustus hield erg veel van zijn mooie dochter Julia. Maar hij grijpt stevig in in haar liefdesleven. Zo bepaalt hij met wie ze trouwt om de macht in Rome te houden. Maar hij moet haar ten slotte straffen voor het overspel dat ze pleegt. Hij heeft daar een nieuwe wet voor aangekondigd en hij zal haar daarom levenslang verbannen naar een eiland. Ook hier speelt het begrip macht een grote rol.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

Heel veel liefdesrelaties in het Klassieke Rome zijn geen echte liefdesrelaties. Mensen worden aan elkaar gekoppeld vanwege de machtspolitiek en de relaties die daaraan kunnen worden gekoppeld. Dochters hebben vaak maar te doen wat hun ouders willen. Een eigen keuze is er niet bij. Dat houdt meteen in dat er veel ongelukkige liefdesrelaties zijn, die later dan ook verbroken worden. Soms is het een man alleen maar te doen om nazaten te verkrijgen die in een bepaalde bloedlijn zitten (bijv. zonen van Julius Caesar of Marcus Antonius) en daardoor meer aanzien hebben.

Overspel

De Romeinse machthebbers plegen overspel. Vaak moesten ze met iemand trouwen van wie ze niet hielden en ze zorgden er dan wel voor dat ze een minnares hadden. Opnieuw is het grote voorbeeld hier Marcus Antonius die met de zus van keizer Augustus trouwde, maar hij hield een boeiende, seksuele relatie met de Egyptische Koningin Cleopatra. Ook keizer Augustus pleegde overspel, net als zijn dochter Julia die hij uiteindelijk moest verbannen, omdat hij er net een wet over had afgekondigd. Hier kwam de vader in conflict met zijn loyaliteit.

Oorlog: algemeen

Vooral in deel I komt het motief van de oorlog veel voor. De heersers bevechten elkaar om de macht. Een van de belangrijkste oorlogen is die tussen Augustus en Marcus Antonius, die wordt uitgevochten in de beroemde slag bij Actum. Marcus Antonius verliest en gaat naar Egypte. het is het begin van ene vreedzame Romeinse periode onder Keizer Augustus.

Opdracht

Williams draagt zijn boek op. ("Voor Nancy") 

Trivia

John Williams is jaren na zijn dood herontdekt. In Nederland werden in 2013 Stoner en Butcher's Crossing heruitgegeven. Dat werden kassuccessen. Uitgever Lebowsk besloot daarop ook de enige bekroonde roman van John Williams in Amerika in Nederland te laten vertalen. In augustus 2014 verscheen Augustus.

Titelverklaring

De titel hoeft geen verdere uitleg.

Structuur & perspectief

Na de proloog (een brief van Julius Caesar aan zijn nicht) wordt het verhaal ingedeeld in drie boeken. De eerste twee boeken  bestaan beide uit een zestal genummerde maar titelloze hoofdstukken. Die hoofdstukken worden stuk voor stuk opgebouwd uit  stukken tekst  die het kenmerk hebben van bijv.
-  dagboekfragmenten van diverse personages (o.a. van  dochter Julia)
-  de memoires van personages als Marcus Antonius
-  pamfletten die onder de legers werden verspreid    
-  (executie) bevelen van de Romeinse Senaat  
-  brieven  van het ene personage aan het andere
-  senaatsverslagen van Rome
-  decreten die de Senaat heeft uitgevaardigd
-  decreten die de Egyptische koningin Cleopatra heeft uitgevaardigd
-  verslaglegging van enkele personages  (o.a. vrienden van Augustus) over de Romeinse gebeurtenissen
Kortom, een flink scala aan verschillende  typen documenten.
In boek III komt de oude keizer Augustus zelf aan het woord als hij terugblikt op zijn leven als keizer in een brief aan zijn vriend Nicolaus van Damascus. In feite is dat gedeelte één lange brief die wordt onderverdeeld in drie delen : 9,10 en 11 augustus.
Het boek eindigt met een epiloog: een brief van Philippus van Athena aan de beroemde geschiedschrijver Seneca, vele jaren later (55 na Chr.)

Het nadeel van deze structuur is dat de lezer niet intens kan meeleven met een personage omdat de beschreven fragmenten geen al te grote innerlijke kijk geven op de diverse personages. 
Het voordeel van de structuur is dat je als lezer de gebeurtenissen in Rome ten tijde van het imperium van Augustus van verschillende kanten belicht ziet, waardoor je merkt hoeveel spelletjes rondom de macht in Rome (corruptie, complotten, moordaanslagen,  gedwongen huwelijken etc.) worden gespeeld.

In de brieven en de dagboekfragmenten is er steeds een ik-verteller aan het woord die afwisselend in de  o.t.t. of ov.t. vertelt. Dat hangt af van het genre in de tekst (brief, dagboekfragment of memoires die achteraf beschreven zijn). Boek II heeft veel dagboekfragmenten van Julia. Die zijn het meest lezenswaardig.

 

Decor

Het decor van de roman is het Klassieke Rome van de eerste eeuw voor Christus tot het eerste decennium van de eerste eeuw na Christis,
Pakweg, 44 voor Chr- 15 na Chr. De allerlaatste brief van de epiloog is geschreven in 55 na Chr.
In deel II is ook het eiland Pandateria waar dochter Julia verblijft een belangrijk decor. Ze schrijft er haar dagboekfragmenten.
Williams geeft documenten, dagboeken, senaatsverslagen uit die periode (zie hiervoor onder structuur) maar dat zijn geen historisch betrouwbare fragmenten. Ze zijn alle uit zijn eigen brein ontsproten. Het is de visie van Williams op de beroemde keizer en de mensen die om hem heen hebben gecirkeld in een poging een graantje mee te mogen pikken van de macht.
Niettemin geeft het verhaal een mooi beeld van de situatie in het klassieke Rome.

Stijl

Williams kan natuurlijk met de gekozen structuur zijn personages een eigen stijl meegeven. De dichter Cicero praat anders (meer literair)  dan de legerman Marcus Antonius. Dat heeft voordelen voor de roman. Keizer Augustus komt over als een bescheiden, ietwat verlegen man, waar anderen krachtdadig overkomen, omdat ze hun macht willen etaleren. De dochter Julia komt in haar dagboekfragmenten voor als een zelfbewuste, intelligente vrouw die zich heeft opgeofferd voor Rome en de wil van haar vader heeft gedaan. Op een bepaald moment kiest ze voor zichzelf en heeft een buitenechtelijke liefde. Qua stijl is dit m.i. het beste deel van de roman.

Slotzin

Maar het Romeinse Rijk dat hij schiep heeft de hard-vochtigheid van een Tiberius overleefd, de monsterachtige wreedheid van een Caligula, en de dwaasheid van een Claudius. En nu is onze nieuwe keizer iemand die als jongen door u is onderwezen, en met wie u in zijn nieuwe gezag nauwe betrekkingen onderhoudt; laten we dankbaar zijn voor het feit dat hij in het licht van uw wijsheid en deugdzaamheid zal regeren, en laten we tot de goden bidden dat Rome, onder Nero, uiteindelijk de droom van Octavius Caesar zal vervullen

Beoordeling

Augustus is de derde roman van John Williams in Nederland. In Amerika was het destijds de enige bekroonde roman. In Nederland werd door uitgever Lebowski eerst Stoner en daarna Butcher's Crossing uitgegeven. Alle drie boeken werden meteen bestsellers. Ik heb alle drie de boeken gelezen en ik heb een sterke voorkeur voor het ruwe boek Butcher's Crossing. Dat ik Augustus minder waardeer komt voornamelijk door de structuur van deze laatste roman. Het is een verhaal dat uit losse fragmenten (dagboeknotities, brieven, memoires, decreten van de Senaat) is samengesteld. Dat heeft tot gevolg dat je je als lezer veel minder goed kunt identificeren met een roman personage en dat alles toch nog een beetje-ver-van-mijn-bed-show blijft. In het boek over de bizonjacht kruip je figuurlijk in de huid van de hoofdfiguur, wat een veel grotere spanning teweegbrengt. Dat  gevoel kreeg ik niet bij het lezen van de roman over keizer Augustus. Wel dient de eerlijkheid me te stellen dat het tweede deel dat meer over de persoonlijk liefdesrelaties van dochter Julia gaat interessanter is dan het eerste deel dat meer over de oorlogspolitiek van de jonge keizer gaat.

Goed dat Lebowski gekozen heeft voor een andere volgorde van publicaties. Was de uitgever met Augustus als eerste boek gekomen, had dat waarschijnlijk veel minder succes in Nederland gehad en dat had zeker gevolgen gehad voor de publiciteit van de andere boeken. Nu liftte Augustus zeker mee op het succes van de twee bestsellers. Na twee weken stond het boek al in de top-5 van best verkochte boeken.
Voor degene die gymnasium(met geschiedenis)  doen, is het boek natuurlijk wel een mooie aanvulling op de leerstof.

Recensies

"Door de vorm, de vele brieven, soms korter, soms langer, duurt het even voordat je gegrepen bent. Maar als dat eenmaal gebeurd is, laten de personages je niet meer los. De verdienste van Williams is dat het leest alsof het zich allemaal gisteren afspeelde, alsof er geen twee millennia tussen ons en keizer Augustus staan. Hij geeft de bekende namen uit de geschiedenis een gezicht, maakt ze menselijk, en dat alles in zijn herkenbare compacte schrijfstijl – die in al zijn beknoptheid rijk is aan beelden en ruimte laat voor interpretatie. Want wie Augustus nu echt was, blijft nog steeds in nevelen gehuld, door al die verschillende schrijvers die aan het woord komen, allemaal met hun eigen belangen, hun eigen doelen en hun eigen karakter." http://mustreads.nl/recen...-williams/

" Williams brengt het verhaal van Augustus geheel in de vorm van dergelijke gefingeerde documenten uit de oudheid: memoires, brieven, senaatsdecreten, reisverslagen, de bange brief van een soldaat die niet meer weet of hij voor of tegen Rome vecht… Het zou allemaal echt kunnen zijn, ware het niet dat het niet is overgeleverd. Augustus is het verhaal van een keizer in wording: Hoe hij als negentienjarige de macht over Rome erft van zijn 'vader' Julius Caesar, hoe niemand hem serieus neemt, maar hoe hij met steun van zijn vrienden Marcus Agrippa, Maecenas en Salvidienus Rufus uiteindelijk iedereen overwint." http://www.athenaeum.nl/r...s-augustus

"Williams zelf omschreef Augustus als een boek over ‘de ontwikkeling en de werking van de geest van een schijnbaar eerzaam man die gedwongen wordt slechte daden te verrichten om iets groters te bereiken’. Kan een historische roman achterhaald zijn? Jazeker, ook wanneer de roman een ‘product van de verbeelding’ is, zoals Williams in zijn nawoord schrijft. Want anders dan zijn Stoner en Butcher’s Crossing heeft Augustus de tand des tijds minder goed doorstaan." http://www.nrclux.nl/augu...t/1311713/

"Augustus was de enige roman waarvoor Williams een literaire prijs ontving: de National Book Award in 1973, die hij overigens moest delen met John Barth. Het is ongetwijfeld zijn meest ambitieuze boek. Maar de verbluffende kracht waarmee Stoner en Butcher's Crossing de lezer bij zijn nekvel grijpen, heeft deze veelstemmige epistolaire koorzang net niet. " http://www.volkskrant.nl/...ustus.html

Bronnen

Artikel uit NRC met beelden van een tv-interview met de weduwe van Williams.

http://www.nrc.nl/boeken/...-williams/