Feitelijke gegevens

• 6e druk, 2014
• 191 pagina's
• Uitgeverij: Ten Have/Kosmos

Flaptekst

Eerste zin

Het is een zonnige dag.

Samenvatting

Deel 1

In juli 2009 ontdekt de dan vijftienjarige Laura Maaskant na een verontrustende droom waarin ze door kanker haar haar afknipt, een verdikking bij haar linkerborst. In het ziekenhuis wordt vastgesteld dat het een gigantische tumor is die bij haar ribben zit. Na vele onzekere weken van onderzoeken en wachten krijgt ze de diagnose: ze heeft de zeldzame vorm van kanker mesenchymaal chondrosarcoom. Ze begint vrijwel meteen met een heftige chemokuur waar ze doodziek van wordt: ze moet kunstmatig gevoed worden en wordt door haar ouders verzorgd. Aanvankelijk schaamt ze zich voor die afhankelijkheid, maar net als aan de kanker kan ze zich er uiteindelijk aan overgeven. Ze herstelt langzaam maar zeker van de aanslag die de chemo pleegt op haar lichaam, maar gaat wel beseffen dat genezing niet honderd procent zeker is. De dood wordt een belangrijk deel van haar leven en gedachten, terwijl tijd doorbrengen met haar ouders en broers het belangrijkste wordt in haar dagelijks leven.

Laura knipt al vrij snel haar haar kort om de haaruitval voor te zijn en dat is voor haar een omwenteling: vanaf dat moment gaat ze zich echt een kankerpatiënt voelen. De tweede chemokuur is net zo heftig als de eerste en door koortscomplicaties moet ze nog meer tijd in het ziekenhuis doorbrengen. Na de derde chemokuur, wanneer Laura’s broer Joep inmiddels is uitgezonden naar Afghanistan, blijkt dat de tumor helemaal niet geslonken is. Er wordt besloten tot een operatie waarbij de tumor in zijn geheel wordt verwijderd, net als de helft van haar linkerborst. Ze is genezen.

Ze gaat in augustus 2010, een jaar na de eerste chemokuur, weer naar school en maakt haar vwo af – maar Laura heeft er moeite mee haar draai weer te vinden in het gewone leven en weet niet goed meer wie ze is of moet zijn zonder de kanker. Wat ze echter wel weet, is dat ze van alles wil genieten, net zoals ze tijdens haar ziekte genoot van de allerkleinste dingen die ze kon – even zelfstandig staan of een maaltijd binnenhouden.

Op 21 maart 2011 besluit Laura vanaf de Franse berg Mont Ventoux naar huis te fietsen om geld in te zamelen voor de Make a Wish Foundation, de stichting die het voor haar mogelijk maakte om in een sterrenrestaurant te eten. De tocht van veertig dagen is loodzwaar, maar geeft Laura haar levenslust terug en doet haar beseffen dat léven het allerbelangrijkste is.

Deel 2

Laura slaagt in juni 2012 voor haar vwo-examen en ter ere hiervan zet ze een tatoeage: het oneindigheidsteken dat haar herinnert aan de oneindigheid van haar levenslust en van levensgenot wordt op haar pols gezet. Ze gaat kunstgeschiedenis studeren in Amsterdam wanneer blijkt dat haar eerste keus – een studie Engels in Engeland – te duur is. Uit de controlescans blijkt keer op keer dat de kanker echt weg is en ook niet terug lijkt te komen, en dat zorgt ervoor dat Laura weer aan de toekomst durft te denken. Ze stort zich op haar studie en op het studentenleven en ontwikkelt een passie voor koken, die ze kan botvieren bij haar werk in een cateringkeuken.

Maar dan krijgt ze op 18 april 2013, een week na haar laatste controlescan, te horen dat de kanker terug is en dat ze uitzaaiingen in haar beide longen heeft. Ze kiest ervoor geen behandelingen meer te ondergaan omdat die haar waarschijnlijk alleen maar doodziek zullen maken zonder een garantie op genezing. Laura besluit juist ten volle te genieten van de tijd die haar nog rest in het leven dat ze nu leidt. Laura stopt met haar studie, maar blijft wel werken en gaat samen met haar studievriendin Roos in een appartement in Amsterdam wonen, waar ze ook al snel het gezelschap neemt van een buddyhond, Tirza – die voor Laura kan zorgen als ze erg ziek wordt. Maar Laura heeft er moeite mee invulling te geven aan haar dagen omdat zen niet weet hoeveel tijd ze nog heeft. Ze regelt haar begrafenis en eventuele euthanasie. De tumoren blijken echter nauwelijks te groeien en dus besluit Laura de kanker zoveel mogelijk los te laten en zoveel mogelijk in het leven te staan dat ze kent, zonder zich al te druk te maken om de lengte van de toekomst.

Samen met haar drie broers neemt ze nog een tatoeage die voor hun onderlinge band staat en ze gaan met hun vieren nog een keer de Mont Ventoux beklimmen. In deze periode begint Laura ook haar blog als uitlaatklep voor alles wat er gebeurt. Bovendien begint ze met haar boek door de dagboeken die ze bijhoudt sinds haar eerste ziekteperiode te bundelen. Samen met Roos maakt ze een afscheidsfilm voor haar begrafenis, waarin één ding heel belangrijk is, ongeacht wanneer die begrafenis er komt: LEEF.

Personages

Laura

Laura Maaskant is vijftien wanneer haar verhaal begint en woont in Flevoland bij haar moeder: haar ouders zijn gescheiden maar gaan nog erg goed met elkaar om. Ze heeft een onbezorgde jeugd gehad waarin ze van alles kon genieten en heeft het nooit echt moeilijk gehad in haar leven. Dat slaat om wanneer ze op haar vijftiende de diagnose kanker krijgt: daardoor verandert haar hele leven, maar vooral haar persoonlijkheid. Ze is niet langer zorgeloos en kabbelt niet meer voort op de stroom van het leven, maar gaat er juist helemaal voor: voor haar toekomst, voor genezing, voor geluk. Door haar ziekte realiseert ze zich veel meer wat echt belangrijk is in het leven en voor haar en leert ze intens te genieten van kleine dingen. Maar ze blijft realistisch: ook wanneer ze na een periode van remissie ontdekt dat de kanker terug is met zeer kleine genezingskansen, blijft ze nuchter en houdt ze de dood dicht bij zich, als deel van haar leven. Ze is niet bang, maar juist zelfverzekerd omdat het leven voor haar geen einde heeft, niet het leven waar zij zo van geniet. Ze is intelligent en dapper in hoe ze met haar tegenslagen omgaat, maar heeft ook zo haar momenten van onzekerheid, momenten waarop ze niet meer weet hoe ze de tijd moet doorkomen omdat ze niet weet hoeveel tijd ze heeft.

Daan, Jim, Joep

Daan, Jim en Joep zijn Laura’s oudere broers en heel belangrijk voor haar. Ze heeft een heel hechte band met hen alle drie, op haar eigen manier. Daan is de oudste en een zakenman bij wie ze altijd haar emoties kwijt kan. Jim en Joep zitten allebei in het leger: Jim is een echte vrouwenversierder en Laura houdt ervan om aandacht naar zich toe te trekken als ze met hem is. Joep is van hun drieën degene die het minst goed met Laura’s ziekte kan omgaan en die liever afstand tot haar bewaart, maar alle drie steunen ze haar door dik en dun en houden ze onvoorwaardelijk van haar, net zoveel als zij van hen.

Laura\'s ouders

Net als met haar broers heeft Laura een hechte band met haar ouders. Ze zijn gescheiden, maar desondanks nog erg close en kunnen het nog prima met elkaar vinden. Ook zij staan vierkant achter Laura en de beslissingen die ze maakt over haar ziekte en behandelingen, en haar ouders zijn ook degenen die haar voor het grootste gedeelte verzorgen tijdens de behandelingen. Dit is ook de reden dat ze zo hecht zijn.

Roos

Roos wordt Laura’s beste vriendin in Amsterdam: ze gaan samenwonen en brengen al hun tijd samen door. Hun band is zo hecht omdat Roos niet het medelijdende type is waar Laura vaak mee te maken heeft: Roos is iemand die vragen durft te stellen en niet bang is voor de antwoorden, die niet doet alsof ze het begrijpt maar wel moeite doet om te begrijpen hoe het voor Laura is. Roos is degene die Laura helpt met de voorbereidingen voor het einde, die met haar mee gaat winkelen voor een geschikte jurk en die haar helpt met de afscheidsfilm.

Quotes

"Het leven is een stroom, ontstaan in beweging en verandering. Het gaat nu eens snel, dan weer langzaam. In augustus 2009, het jaar waarin ik ziek werd, veranderde mijn leven razendsnel." Bladzijde 15

"Het lijkt achteraf vanzelfsprekend, maar toen ik daar alleen op de operatietafel lag, voelde ik dat ik mijn weg grotendeels alleen zou moeten gaan. dat wist ik onbewust al wel, maar toch was het op dat moment een belangrijk inzicht. Ik zou de medische weg alleen moeten aangaan – en ook mijn verdere leven." Bladzijde 31

"Eindigheid is een menselijke illusie, wij denken sterfelijk te zijn maar wij zijn onsterfelijk. Ik en het leven zijn één. Ik kan het leven niet verliezen, omdat ik onderdeel ben van het leven. Ik kan wel mijn lichaam achterlaten op een zeker moment, maar het leven zal altijd doorgaan. Niet in een kloppend hart, maar in een ziel." Bladzijde 98

"Ik ben een levenskunstenaar en dat is de reden dat ik deze keuze maak. Het leven is té waardevol om niet te genieten van lichamelijke kwaliteit. Voor mij gaat het leven om kwaliteit en niet om kwantiteit. Mijn laatste dagen slijt ik liever midden in het leven dan in het ziekenhuis. En mijn ideeën over verliezen en winnen? Die stel ik, net als een aantal jaar geleden, bij. In dit leven valt enkel te winnen." Bladzijde 122

Thematiek

Geluk/ verlangen naar geluk

Je zou zeggen dat het thema van het boek kanker is, maar dat is het juist niet. Zoals Laura aangaf in een interview: je bent geen kanker, je hebt kanker. De ziekte is nooit wie je bent, het definieert je niet en daarom gaat dit boek ook in de eerste plaats over Laura als persoon en pas in de laatste plaats over haar ziekte. Waar het in het boek om draait, is haar zoektocht naar geluk. Het gaat over hoe ze vóór haar ziekte gewoon gelukkig was zonder erbij stil te staan, hoe ze tijdens haar ziekte leert om gelukkig te zijn met de kleinste dingen en hoe ze na haar ziekte en bij de uitzaaiingen ontdekt wat gelukkig zijn echt betekent. Dat is ook wat ze ons meegeeft, dat we gelukkig moeten zijn door te leven.

Motieven

Ernstige ziekte

Maar toch ontkom je er niet aan dat LEEF! ook voor een groot deel over een ernstige ziekte gaat, namelijk kanker. Deze komt steeds terug en vormt de rode draad in Laura’s leven, datgene waardoor ze zich gaat realiseren waar het eigenlijk echt om draait. Ze geeft zelf aan dat ze achteraf blij is dat ze kanker heeft gekregen omdat het haar zoveel heeft geleerd en dat zie je ook goed terug in het boek: de ziekte verandert haar, maar eigenlijk alleen op een goede manier.

Dood

Net als kanker is de dood voor Laura een belangrijk onderdeel van haar leven. Maar ze is niet bang voor de dood: ze beschouwt het ook niet als een einde, maar juist als een nieuw begin. Ze bereidt zich erop voor door voorbereidingen te treffen voor haar begrafenis en door zich bezig te houden met dat wat ze achterlaat, zoals haar boek en haar mentaliteit die ze overbrengt op anderen.

Oneindigheid

Oneindigheid is iets waar Laura zich aan vasthoudt tijdens haar ziekte en ook tijdens de periode na de ontdekking van de uitzaaiingen. Ze weet dat het leven eindig is, maar hét Leven is voor haar oneindig omdat ze er in haar beleving oneindig van kan genieten en oneindig gelukkig kan zijn. daarom heeft ze ook het oneindigheidsteken op haar pols laten tatoeëren om daar altijd aan herinnerd te kunnen blijven worden.

Motto

Het motto bestaat uit twee gedichten die elk een betekenis hebben. het eerste gedicht is Ithaka van K.P. Kawafis:

Ithaka
Als je de tocht aanvaardt naar Ithaka
wens dat de weg dan lang mag zijn,
vol avonturen, vol ervaringen.
De Kyklopen en de Laistrygonen,
de woedende Poseidon behoef je niet te vrezen,
hen zul je niet ontmoeten op je weg
wanneer je denken hoog blijft, en verfijnd
de emotie die je hart en lijf beroert.
De Kyklopen en de Laistrygonen,
de woedende Poseidon zul je niet treffen
wanneer je ze niet in eigen geest meedraagt,
wanneer je geest hun niet gestalte voor je geeft.

Wens dat de weg dan lang mag zijn.
Dat er veel zomermorgens zullen komen
waarop je, met grote vreugde en genot
zult binnenvaren in onbekende havens,
pleisteren in Phoenicische handelssteden
om daar aantrekkelijke dingen aan te schaffen
van parelmoer, koraal, barnsteen en ebbehout,
ook opwindende geurstoffen van alle soorten,
opwindende geurstoffen zoveel je krijgen kunt;
dat je talrijke steden in Egypte aan zult doen
om veel, heel veel te leren van de wijzen.

Houd Ithaka wel altijd in gedachten.
Daar aan te komen is je doel.
Maar overhaast je reis in geen geval.
't Is beter dat die vele jaren duurt,
zodat je als oude man pas bij het eiland
het anker uitwerpt, rijk aan wat je onderweg verwierf,
zonder te hopen dat Ithaka je rijkdom schenken zal.
Ithaka gaf je de mooie reis.
Was het er niet, dan was je nooit vertrokken,
verder heeft het je niets te bieden meer.

En vind je het er wat pover, Ithaka bedroog je niet.
Zo wijs geworden, met zoveel ervaring, zul je al
begrepen hebben wat Ithaka's beduiden.

K.P. Kavafis, ‘Ithaka.’ Uit: Gedichten. Vertaald door Hans Waren en Mario Molegraaf, Amsterdam, Bart Bakker, 2002.

Dit gedicht is een goed voorbeeld van de mantra it’s not about the destination, but about the journey. Het kan worden gelinkt aan hoe Laura niet op weg is naar een bepaald doel wanneer ze weet dat ze kanker heeft, maar dat ze juist gericht is op puur genieten van het leven en alles wat dat haar te bieden heeft. 

Het tweede gedicht is voor Laura geschreven door een vriendin voor haar achttiende verjaardag:

Tikkende tijd

Tijd
Tijd tikt.
Tijd tikt tikkend
De wijzers van de klok,
dragen werelden aan mensen,
hun levens bestaan uit
de schokkende bewegingen
van hun tikkende ondergrond

Rennend heen en weer,
maar de enige vooruitgang
is hun voortsnelling naar
de volgende wijzer
van hun tikkende ondergrond

Iedereen leeft op die wijzer,
behalve zij die wijzer zijn,
door die wijzer af te wijzen
de sprong van die wijzer is
diep

Maar de val wordt gebroken
door het breken van de bindende banden
van de boom der tijd
Opgevangen en gekust door ruimte,
het kussen van de vrijheid is zoet,
het kussen van de vrijheid is zacht.
De tikkende klok is van haar wand afgehaald

LEEF

staat er geschreven
in de ruimte van de leegte

En dat doet ze
leven op het ritme van de liefde,
zonder het tikken van de tijd.

Eline Millenaar

Dit tweede gedicht gaat vooral over hoe Laura weinig meer geeft om het tikken van de tijd: dat die wegtikt, kan haar niet schelen omdat tijd voor haar niet bestaat, omdat het leven zoals zij daarvan geniet oneindig is en omdat het er voor haar niet toedoet hoeveel tijd ze heeft om van te genieten – als ze maar kan genieten.

Opdracht

Voor Thomas, mijn held in de hemel

Trivia

Laura heeft inmiddels de Golden Life Foundation opgericht, een stichting die jongeren tussen de 18 en 35 met inspirerende ideeën helpt om deze te realiseren en de wereld te verbeteren.

Titelverklaring

De titel van het boek slaat op de levensfilosofie die Laura zichzelf aanleerde toen ze ziek werd. Tijdens haar eerste ziekteperiode ging het er voor haar vooral om dat ze zoveel mogelijk genoot van de kleine dingen, maar toen bleek dat ze opnieuw ziek was en dit keer niet meer beter zou worden, was dat niet meer genoeg. Vanaf dat moment wilde ze ook echt gaan léven, genieten van alles wat het leven te bieden heeft en ervaren dat ze leeft. Dat is hoe ze haar dagen doorbrengt en dat is ook de belangrijkste boodschap die ze met haar boek wil uitdragen.

Structuur & perspectief

Het verhaal dat Laura in dit boek vertelt, verdeelt zij in twee delen. Het eerste deel begint met de ontdekking van de kanker in 2009 en gaat over alles wat daarna kwam, de behandelingen, de moeilijke periode maar ook – en vooral – de lessen die ze erdoor leerde. Dit deel eindigt met haar fietstocht van de Mont Ventoux en in deel twee gaat het vooral over hoe ze probeert haar leven weer op te bouwen nadat de kanker weg is, hoe ze ontdekt welke dingen eigenlijk echt belangrijk zijn en hoe ze erachter komt dat de kanker terug is, maar vooral over hoe ze met dat laatste omgaat. Dit deel eindigt met dat ze haar eigen afscheidsfilm voor haar begrafenis opneemt. Allebei de delen zijn ook weer onderverdeeld in hoofdstukken die variëren in lengte. Elk hoofdstuk begint ze met een fragment van een inspirerende songtekst, en alle liedjes vormen zo een playlist die zij gebruikt om haar door de moeilijke perioden heen te slepen. Het perspectief in het hele boek is het ik-perspectief: Laura vertelt over alles in de vorm van een dagboek. Dat klopt ook wel, want het boek is een bundeling van de dagboeken die ze bijhield tijdens haar twee ziekteperiodes.

Decor

LEEF! speelt zich af in de moderne tijd, gedurende een periode van ongeveer vijf jaar. Het verhaal begint in 2009, wanneer Laura de diagnose kanker krijgt, en eindigt rond begin 2014, wanneer ze vrede heeft met het feit dat ze niet meer beter wordt. Dit is een onwijs heftige periode waarin Laura’s leven en ook grotendeels haar persoonlijkheid op z’n kop worden gezet. Ze komt erachter wie ze eigenlijk echt is en wat ze belangrijk vindt in het leven, wordt volwassen en gaat zich realiseren dat ze haar leven ten volle moet leiden om de tijd die ze nog heeft zoveel mogelijk te benutten en alles eruit te halen wat erin zit. Ze groeit op in Flevoland, maar brengt na haar diagnose veel tijd door in verschillende ziekenhuizen waardoor dat ook een soort thuis voor haar wordt. Haar echte thuis wordt echter Amsterdam: het is altijd haar droom geweest om in het buitenland te studeren, maar wanneer dat te duur blijkt te zijn kiest ze voor Amsterdam. Daar gaat ze wonen, werken, studeren en krijgt ze vrienden en Amsterdam is, met de schoonheid en het rijke karakter, de plek waar ze het gelukkigste kan zijn en het meeste kan genieten.

Stijl

Het boek is geschreven in de stijl van een dagboek, maar dan wel een biografisch dagboek: er zitten geen fictieve dingen in en alles is oprecht. Het verhaal wordt verteld door Laura zelf en gaat over haar leven en hoe zij haar leven leeft: wat ze meemaakt door haar ziekte, maar ook haar familie, vrienden, werk en haar gedachten zijn belangrijk. Ze schrijft in een heel positieve stijl, maar wel met een echt persoonlijke tint zodat het nergens overdreven of zeurderig voelt: het is haar manier en dat realiseer je je wanneer je het leest. Haar stijl is vlot en duidelijk gericht op mensen van haar eigen leeftijd: geen moeilijke woorden of lange zinnen, maar juist alles beschreven zoals zij het ziet en waardoor je het als lezer intens kunt ervaren.

Slotzin

En de zee blijft stromen en stromen. Ze houdt nooit op.

Beoordeling

Ik had eerlijk gezegd niet zoveel verwachtingen toen ik aan het boek begon, omdat ik - zoals ik al zei - niet vaak dit soort boeken lees. Toch greep het me vanaf de eerste bladzijde bij de keel, niet zoals een goed verhaal zou doen maar zoals een écht verhaal kan doen. Uit het hele boek blijkt niet alleen dat Laura een bijzonder inspirerend persoon is, maar ook dat ze kan schrijven. Het boek leest heel vlot, maar weet ook steeds precies de juiste snaar te raken. Ze begint bij enkele dagen vóór haar diagnose en gaat verder tot het maken van haar eigen afscheidsfilm voor op haar begrafenis - want dat die er zal komen, weet ze al heel lang. Maar het boek is absoluut geen aaneenschakeling van zielige momenten en nare gebeurtenissen, absoluut niet. Doordat het echt leest als een verhaal, word je meegesleept en erin getrokken. Het bracht op veel momenten een brok in mijn keel omdat het heel aangrijpend is te lezen over wat zo iemand meemaakt, omdat ik echt voelde hoe zij zich voelde. Maar op net zoveel momenten maakte het me aan het glimlachen, omdat het ook een verhaal is over liefde en daar is vooral Laura zelf zich heel erg van bewust. De hechte band die zij heeft met haar ouders en haar broers geeft het boek heel veel warmte en maakt duidelijk dat ze zich gezegend voelt, wat op zich al een inspiratie is. Maar ook het feit dat zij zo ongelofelijk sterk is, dat ze haar moeilijke momenten heeft maar er toch steeds weer uit weet te komen en dat ze het leven te allen tijde blijft vieren, zorgen ervoor dat het boek je bijblijft.

Ik kan helemaal niets slechts zeggen over LEEF! Het is gewoon een prachtig boek, hartverscheurend maar wel met een lach én een traan. Ze schetst haar wereld zo levendig en zo realistisch dat het een echte eyeopener is voor mensen die het leven maar gewoon over zich heen laten komen zonder echt ergens bij stil te staan. Ik was altijd al een grote genieter, en dit boek is een enorm feest van herkenning geweest maar heeft me ook doen inzien dat het zo simpel kan zijn. De filosofieën over het leven en ook zeker over de dood zijn heel intens, zetten je echt aan het denken en zijn vooral onwijs inspirerend. Ik heb dit boek in mijn hart gesloten en durf zelfs zo ver te gaan dat ik zeg: het is mijn lijfboek geworden, want ik kan me er helemaal in vinden en ik heb nu al zin om het opnieuw te gaan lezen.

Recensies

"'LEEF!' is een prachtig geschreven boek door een jonge vrouw, die na de diagnose van kind heel snel volwassen is geworden en op bewonderenswaardige wijze weet te beschrijven wat ze voelt en waar het in het leven over gaat." http://www.leesfanaten.nl...kant-leef

"Het is een boek dat me zal bijblijven." http://www.inspirerendlev...nsie/leef/