Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2014
• 94 pagina's
• Uitgeverij: CPNB

Flaptekst

Eerste zin

Het is tijdverdrijf waarmee mannen en vrouwen elkaar tijdens etentjes vermaken. echtparen die elkaar nog niet zo lang kennen. De vraag: "Hoe hebben jullie elkaar eigenlijk ontmoet?"

Samenvatting

Prof. dr. Edward Landauer is 42 jaar als hij de bloedmooie Ruth Walta (27 jaar) voorbij ziet fietsen. Hij is op slag op haar verliefd en wil haar hebben. Op een originele manier weet hij in een café haar adres te krijgen en hij nodigt haar uit voor een roeitochtje. Direct hebben ze bij de eerste ontmoeting al seks.  Toch weet hij dat hij veel ouder is en hij is eigenlijk jaloers op leeftijdgenoten van zijn vriendin. Dat leeftijdsverschil wordt hem ook nog eens duidelijk gemaakt door de Friese vader van Ruth, die zegt dat het verschil tussen hen twee later nog veel duidelijker zal worden. Ook verneemt hij van haar vader dat ze al een keer in een opwelling is getrouwd geweest. Dat heeft ze voor hem verzwegen gehouden.

Verleden: Edward zelf is een bekend microbioloog die dankzij een biologische ontdekking in een bepaalde vorm van Aids bekendheid heeft verworven en op uitnodiging viroloog in een Instituut in Bilthoven wordt. Hij heeft wat los-vaste vriendinnen totdat Ruth voorbij komt fietsen.

Edward en Ruth gaan op uitnodiging van de farmaceutische industrie skiën in Aspen (VS) Daar blijkt Ruth veel principiëler dan Edward. Ze wil zoiets nooit meer doen. Ook is ze vegetariër, want ze denkt dat dieren ook pijn kunnen lijden als ze gedood worden. Ze is tegen massaslachtingen wanneer er een dierenziekte uitbreekt. Edward vindt dat echter noodzakelijk. Het klassieke verhaal van de idealist (Ruth)  tegenover de realist (Edward)

Een ander punt van verwijdering is het moment dat haar broer Friso zijn kind Hunter bij hen achterlaat, omdat zijn vrouw het kind niet meer wil en ze gaan scheiden. Daardoor wordt Ruth haar kinderwens duidelijk. Noodgedwongen stemt Edward daarmee in. Ze trouwen eerst in 2005 en dan begint de tocht naar het kind. Het zaad van Edward is niet al te sterk, maar uiteindelijk komt er toch een baby: Morris. Het jongetje is echter een huilbaby en Edward kan daar slecht tegen. Intussen heeft hij ook al enige tijd een minnares. De jonge assistente Marjolein van Unen  is weliswaar minder mooi dan Ruth, maar wel seksueel  aantrekkelijk voor hem.
Edward doet bij een radioprogramma waarbij een virusziekte wordt nagespeeld een domme uitspraak nl. dat een besmette groep mensen ook zou moeten worden gedood om de rest van de mensheid  te redden. Dat wordt door Ruth maar ook door zijn baas niet erg op prijs gesteld.

Intussen gaat zijn zwager Friso met zijn zoon Hunter op een camping wonen  en Edward moet het verblijf betalen. Zijn zoon  Morris houdt echter niet op met janken en Ruth zegt dat dit komt door de aanwezigheid van Edward. Hij moet van haar eerst op zolder gaan slapen en later zelfs het huis uit. Dan brengt  hij enkele nachten op kantoor door, wat zijn baas uiteindelijk te weten komt. Die vraagt hem bovendien verder uit over zijn overspelige relatie met Marjolein en daaraan moet van baas Jaap een einde komen. Hij mag ook niet meer op kantoor slapen en gaat daarom een nacht in het huisje van Friso en Hunter op de camping slapen. Een dag later geeft hij zijn laatste college voor de zomervakantie en hij vertelt zijn studenten over de kip die bij een experiment ooit bij zijn leeftijdgenoten werd weggehaald. Die kip redde het niet. Het is natuurlijk symbolisch voor de situatie tussen hem en Ruth. Huilend en in opperste ontreddering verlaat hij de collegezaal.

Personages

Edward Landauer

Edward Landauer is 42 jaar, een bekend viroloog en een fenomeen op het gebied van Aids. Hij heeft los-vaste relaties totdat hij op een dag de veel (14 jaar) jongere Ruth Walta voorbij ziet fietsen. Hij moet haar hebben: haar schoonheid is onweerstaanbaar. Hij verzwijgt zijn verleden voor haar en zij voor hem (haar eerste huwelijk) Vanaf het begin is er een vorm van jaloezie bij hem. Kan hij concurreren met leeftijdgenoten? Ook Ruths vader wijst hem daar al meteen fijntjes op. Vanaf het begin van hun relatie is Ruth principiëler dan Edward. (vgl. de betaalde skivakantie door de farmaceutische industrie, die ze afwijst) Edward is een viroloog die vindt dat besmette dieren moeten worden geruimd omdat de rest dan gered kan worden. Ruth denkt daar anders over. Wanneer de veel jongere Ruth de smaak van een kind te pakken heeft, wil zij er ook een. Hoewel Edward niet al te sterk zaad heeft, lukt het toch zwanger te worden. Intussen heeft Edward zijn lust in seks niet kunnen bedwingen en hij gaat vreemd met een meisje Marjolein (ook al weer jong) op zijn werk, Is het zijn ongebreidelde manier om tegen ouderdom te vechten: seks met jongere vrouwen hebben? Omdat zoontje Morris blijft huilen, geeft Ruth hem de schuld daarvan. Hij zou het kind nooit gewild hebben. Hij wordt door haar uit huis gezet en slaapt op zijn kantoor, wat ook complicaties met zich meebrengt. Zijn baas geeft hem aan dat dit niet kan, en ook zijn overspel wordt niet geaccepteerd. In zijn laatste college voor de vakantie geeft Edward aan dat hij weet waarom zijn relatie stuk gelopen is. Iemand moet tussen zijn soortgenoten blijven (vgl. de kip die uit zijn vertrouwde omgeving wordt gehaald). Ruth past niet goed bij hem vanwege het leeftijdsverschil en hun verschil in principes.

Ruth Walta

Ruth Walta is 27 jaar als ze Edward ontmoet. Ze lijkt me een creatieve en vrijmoedige vrouw. De eerste keer dat ze weggaan met elkaar bedrijven ze al seks in het openbaar. Ze heeft dan al een huwelijk achter de rug. Ze heeft ook een eigen mening bijv. wanneer ze op vakantie van de farmaceutische industrie zijn. Ze heeft meer met het dierenleed dan Edward: ziek betekent ruimen. Ruth denkt dat dieren pijn kunnen voelen. Na een jaar of vijf gaan bij haar de moederlijke hormonen opspelen en ze wil graag een kind. Dat kost wel enige moeite, net als de bevalling. Dan blijkt Morris een huilbaby te zijn, maar waarom ze Edward daarvan de schuld geeft, is toch een raadsel. Hij zou het kind niet gewild hebben. Dat blijkt niet heel duidelijk uit de tekst. Bij vrouwen speelt het verlangen naar een kind nu eenmaal veel sterker. Bovendien is Edward veertien jaar ouder. Ze vindt dat Edward het huis uit moet.

Quotes

"O, denkt u dat? Nou, ik kan u de toekomst voorspellen. Op jet jaar nauwkeurig. Over tien jaar is er al twee keer een dokter met zijn vinger bij u naar binnen geweest om u aan de prostaat te voelen. Doet zeer, dat. U hebt als eens op een fietsje gezeten om uw hartfunctie te meten want u had zo’n rare uitstaling naar de vingers toe. En het leidingwerk is ook wat roestig. Om de bijsluiter te kunnen lezen, moet u de bril op." Bladzijde 20

"Achter hem trokken drommen mensen langs. Een man kwam naast Edward staan en keek een beetje naar de beelden van het Malieveld.” De sufferds”, zei hij toen. ”Ze weten niet dat ze niet aan atoombommen maar aan virussen ten onder zullen gaan.”" Bladzijde 24

"Er waren vrouwen, ontmoetingen in het haldonker, zinnetjes bij de uitgang van het café die de doorslag gaven: “We kunnen drie dingen doen: jouw huis, mijn huis of ieder naar zijn eigen huis. Je mag kiezen uit de eerste twee.” Hij was er bedreven in, maar vond zichzelf niet langer geschikt voor dit langdurig volgehouden studentenbestaan. Hoe hij het moest veranderen wist hij niet." Bladzijde 29

"Misschien was dit zijn pijn, dacht hij, de pijn die Boeddha genoemd had als een van zijn voornaamste bronnen van lijden: het scherpe bewustzijn van het verval. Met een vrouw van zijn eigen leeftijd zou dat anders zijn geweest, vermoedde hij, ze zouden samen waardig oud zijn geworden en hun ogen discreet gesloten hebben voor elkaars aftakeling." Bladzijde 49

"Hij wilde weglopen, maar bedacht zich. ”Je gaat me niet vertellen dat mijn zoon allergisch is voor mij…Dat hij door mij reflux heeft gekregen. Dat ik de reden ben dat hij huilt. Dat is …je bent godverdomme hartstikke gestoord, weet je dat. Je hersenen zijn aangetast door die zwangerschap. De hormonen hebben je verstand verwoest. Kutwijf.”" Bladzijde 77

Thematiek

Liefdesrelatie: problemen/ echtscheiding

Het thema van het Boekenweekgeschenk 214 is een moeizame zo niet onmogelijke liefdesrelatie. Edward raakt op het eerste gezicht verliefd op de mooie Ruth. Hij weet haar op een creatieve manier te versieren en ze hebben al bij hun eerste date seks. Toch zijn er vanaf het begin ook twijfels bij hem. Een mooie vrouw heb je nooit alleen en zeker een oudere man moet dan voorzichtig zijn wanneer jongere mannen in de buurt van zijn vriendin komen. Bovendien geeft leeftijdsverschil vaak ook wat problemen. Ze hebben beiden een verschil van mening over dierenleed. Volgens Edward kunnen dieren wel pijn lijden maar dat niet voelen in relatie met de herinnering, volgens Ruth kan dat wel. Ze is verder ook wat principiëler dan Edward die er geen probleem mee heeft als hij op uitnodiging van de farmaceutische industrie naar Aspen (VS) mag. Ruth zegt dat ze dit maar één keer zal doen. Ook heeft ze een sterkere kinderwens dan Edward. Maar wanneer Morris (niet zonder problemen) geboren is, is het ook niet allemaal rozengeur en maneschijn. Hij blijkt ene huilbaby te zijn. Edward kan daar helemaal niet tegen, zoekt zijn heil en troost ij een minnares en krijgt daarna de schuld van Ruth dat hij de oorzaak is van het huilen. Hij vertrekt uit huis en wordt de loser van de relatie.

Motieven

Zin van het bestaan

Edward denkt na over de zin van het bestaan: zijn relatie met een mooie, jonge vrouw, zijn werk als viroloog in de wetenschap, zijn positie als vader etc.

Overspel

Edward gaat vreemd met een jonge medewerkster Marjolein van Unen

Dierenleed

Edward is vrij rigide in zijn houding tegenover dieren: als een dier besmet geraakt is met een ziekte, moet het onmiddellijk worden afgemaakt. Miljoenen kippen moeten gedood worden om het uitroeien van de ziekte mogelijk te maken. Ruth denkt daar echter heel anders over en dat is een reden voor verwijdering tussen hen twee. Edward denkt dat dieren geen pijn kunnen ervaren, maar tijdens zijn laatste college denkt hij daar toch heel anders over. Het voorbeeld van de kip die uit zijn normale habitat wordt gehaald, is sprekend. Dat geldt namelijk ook voor Ruth.

Opdracht

voor mijn wapenbroeders, onniedan.

Trivia

Treinkaartje: Wie op zondag 16 maart een boekje meeneemt, kan die dag gratis door Nederland toeren.

Dit boekje is het Boekenweekgeschenk van 2014. Wie in de Boekenweek van maart een Nederlandstalig boek koopt van minstens 12.50 ontvangt het boekje gratis.

Titelverklaring

De titel is niet zo lastig te verklaren. Edward (42)  ziet Ruth (28) voorbij rijden en is meteen verliefd op haar schoonheid.  Hij wil haar hebben en krijgt haar.  De titel komt vrijwel letterlijk in de tekst van de novelle voor. (blz. 10 Hij opent zijn ogen. Zijn mooie jonge vrouw)

Structuur & perspectief

De novelle is opgebouwd uit 25 kleine hoofdstukjes die geen titel en geen nummer hebben. Ze worden van elkaar gescheiden door  typografische tekens in de vorm van een rozentak.
De volgorde van de hoofdstukken is niet geheel chronologisch want begint met een hoofdstuk waarin we in de tekst al zeven jaar verder zijn dan in de rest van het verhaal. Ook gaandeweg komen er enkele hoofdstukken voor die de chronologische volgorde doorbreken. Aan het einde zijn we ook ongeveer zeven jaar nadat de relatie tussen Ruth en Edward begonnen is. Het verhaal heeft een open einde: je hebt geen idee wat er in de relatie tussen Ruth en Edward kan gebeuren.

Het perspectief is een onzichtbare, alwetend verteller. Op blz. 47 laat die zich heel even zien aan de lezer: Dar laten we hen achter, te midden van hun geluk, aan de monding van de rivier die tweehonderdvijftig kilometer landinwaarts ontspringt. 

De onzichtbare verteller vertelt in de o.v.t. Hij kruipt het meest in de huid van Edward zodat we te weten komen wat die denkt over zijn zinvolle of zinloze bestaan.

 

Decor

De tijd is wel uit te rekenen als je naar de tekstgegevens kijkt die de verteller prijsgeeft.  Op blz. 54 vraagt zijn minnares Marjolein in welk jaar hij geboren is. Hij antwoordt dat dit 1958 is. Als hij Ruth ontmoet, is hij 42 jaar. Dat betekent dat de eerste kennismaking in 2000 plaatsvindt.  In het eerste en laatste hoofdstuk staat dat Edward en Ruth elkaar zeven jaar kennen.  In 2005 zijn ze getrouwd 'in 2007 krijgt Ruth Morris en in de zomervakantie van dat jaar geeft Edward zijn laatste college (huilend). De vertelde tijd is daarom van 2000 tot 2007.

In het begin woonde Edward in Amsterdam. Als hij furore maakt op het gebied van de virologie gaat hij in Bilthoven werken en in Utrecht wonen. Daar speelt zich het grootste deel van de novelle zich af.

Stijl

De stijl van Tommy Wieringa wordt  in al zijn tot nu verschenen romans alom geprezen. Ironisch is zijn stijl in “Joe Speedboot” en bijbels in “Dit zijn de namen”.
Het uitbrengen van een Boekenweekgeschenk is een uitgelezen mogelijkheid voor de schrijver bekend te worden onder een groot publiek. Er worden immers in een week tijd  enkele honderdduizenden exemplaren weggegeven.
In deze kleine novelle van het Boekenweekgeschenk vallen mij enkele dingen wel op.

1. Wieringa gebruikt door het verhaal heen  woorden waarvan ik zelf soms de betekenis niet ken(de).  Dat kan aan mijn algemene ontwikkeling  liggen, maar ik vind woorden als “illuminatie “ (blz. 26) “dissociatie”(blz. 38)”estuarium”(blz. 46) “catatoon”  (blz. 55)”filigraan”(blz. 58)  “nociceptieve keten “(blz. 64) “taxonomie”  (blz. 64)  “mycelium” (blz. 71) bepaald niet alledaags. Ze worden in de tekst ook niet nader verklaard. Is het vorm van de schrijver om interessant/elitair  te doen? Dan schiet je m.i. in een Boekenweekgeschenk je doel voorbij.
2. Een tweede kenmerk van Wieringa is zijn poëtisch taalgebruik, te zien aan de vaak treffende metaforen die hij gebruikt. Enkele voorbeelden:
   -(blz.30) Edward lag met zijn armen onder zijn hoofd gevouwen op het bed, tevreden als een gangster die zijn liefje onder bankbiljetten heeft bedolven.”
   -(blz. 58) De verloskundige bood hem een schaar aan en hij knipte de stugge, rubberachtige navelstreng door. Morris werd schoongemaakt en gewogen. En toen ze uren later naar huis gingen met het kind in de drager, voelden ze zich bang en onoverwinnelijk als een tienerstel in een gestolen auto.
   -(blz. 60) Zo komt het geluid Edwards leven binnen, als een staking van onafgebroken claxonnerende vrachtwagenchauffeurs, voorafgegaan door een optocht van  de vereniging Brommers zonder Uitlaat. Honderd ordeloos weeklagende Semitische weduwen sluiten de rij.
   -(blz. 90) Hij liep de camping op als een krijgsgevangene die terugkeert uit de oorlog. Blauwe schaduwen vloeiden uit tussen de tenten, het begin van de vloed.

3. In enkele citaten kun je ook de ironische toon van Wieringa uit eerder werk (Joe Speedboot en Caesarion) herkennen:
   -(blz. 48) De receptioniste vulde zijn gegevens in op een sticker, die ze op het potje plakte, zodat zijn zaad niet verwisseld zou worden met dat van de Noord-Afrikaan naast hem, uitdrukkingsloos als fruit. Ze passeerden elkaar later stapvoets op de parkeerplaats, de Noord-Afrikaan in een verweerde Fiat en hij in zijn Volkswagen Touareg. Zijn zaad mocht misschien net zo slecht zijn als dat van een immigrant, zijn auto was superieur.
   -(blz. 71) Een inktzwart, boosaardig mycelium dat zich dwars door tijd en ruimte uitstrekt, verbond de campingbaas met het toenmalige hoofdkwartier van de NSB aan de Maliebaan, waar zich ook de hoofdkantoren van de Sicherheitsdienst en de Germaanse SS hadden bevonden. Utrecht was een voedingsbodem voor zulke mannen.

Slotzin

"Mijheer"?, zei een meisje. Hij weerde haar af met zijn hand. De zaal stroomde leeg, bij de uitgang stonden nog een paar studenten bij elkaar en staarden naar de huilende man op het podium tot ook zij de gang op liepen en verdwenen, de zomer tegemoet.

Beoordeling

Eindelijk is het de CPBN  sinds jaren gelukt weer een representatief Boekenweekgeschenk te produceren. De veelbelovende schrijver Tommy Wieringa staat er deze keer garant voor. Het thema van de Boekenweek (Reizen) is er weliswaar niet in terug te vinden, maar dat principe was al enkele jaren losgelaten. De uitverkoren schrijver hoeft zich daaraan niet te houden. Dat is wel het geval met de andere uitgave van deze Boekenweek waarin Jelle Brandt Corstius, een vermakelijk essay over het reizen per cruiseschip schrijft.

Voor een grote groep lezers is Tommy Wieringa misschien nog niet zo bekend. Zelf volg ik vanaf 2005 de schrijver voor onze scholierensite. “Joe Speedboot” is natuurlijk een aanrader om te lezen en dat boek heeft zijn weg al ruimschoots naar de literatuurlijsten gevonden.  Wieringa wisselt zijn thematiek per roman en dat is wel erg prettig om zijn werk te lezen. In dit boekje gaat het om de onverklaarbare eigenschappen van de liefde: zó kun je verliefd raken, ook op iemand die jaren jonger is. Toch komt er later verwijdering wanneer de ideeën van de geliefden te ver uit elkaar lopen. Liefde brengt niet alleen zoete geuren en maneschijn, zij brengt ook pijn. Over die pijn in de liefde gaat  “Een mooie jonge vrouw.”

Toch heb ik nog wel een kritische opmerking. In het begin van de novelle gaan Ruth en Edward eten bij vrienden. Die vragen hen uit over hun eerste ontmoeting zeven jaar geleden. Met geen woord wordt gerept  over een zoon, geen woord over hun problemen. Aan het einde van de roman wordt Edward uit huis gezet door Ruth, omdat hij een slechte invloed heeft op het huilpatroon van zijn zoon Morris. M.i. klopt hier iets niet, omdat beide passages omstreeks dezelfde tijd moeten spelen.

Recensies

"Wieringa weet het allemaal heel precies te vatten, van de overrompeling van de verliefdheid tot de zompigheid van de wanhoop. Dat verraadt een wereldwijs ­leven van goed kijken en juist voelen. Het gemis aan net die wijsheid breekt ­Edward ­onvermijdelijk zuur op. Hij voelt zichzelf desintegreren, ­samen met zijn zekerheden: ‘De afzonderlijke delen van zijn ­biografie ­wilden maar niet samensmelten tot één geheel, één leven, dat ­betekenis en samenhang ­vertoonde.’" http://www.humo.be/boeken...onge-vrouw

"Hoe schrijf je over een huwelijk dat hapert? Wieringa kan een personage hardop laten denken. En anders doet hij het door een enkele beeldende zin, die een complete scène overbodig maakt. Na een moeilijk gesprek gaan Edward en Ruth slapen, in hetzelfde bed maar zonder samen te zijn: \'Ze luisterden naar elkaars ademhaling in het donker.¿ Verderop in het verhaal, over een gesprek dat stokt: \'Er vergingen schepen in de stilte tussen hen.¿ " http://www.volkskrant.nl/...vrouw.html

"In Wieringa\'s oeuvre is dit boekenweekgeschenk moeilijk te plaatsen. De schrijver die het in elke roman ambitieuzer aanpakt - met als hoogtepunt het zwaar verteerbare \'Dit zijn de namen\' (2012) - trakteert zijn publiek nu op een soepel en meeslepend verhaal dat zelfs de niet-lezers onder ons moeiteloos zullen uitlezen. Als het Nederlandse boek dan moet worden gepropageerd, is Wieringa de perfecte schrijver. " http://www.parool.nl/paro...llen.dhtml

"Een mooi jonge vrouw is prachtig geschreven en zuigt je vanaf de eerste regels in het verhaal om je 96 pagina’s lang niet meer los te laten. Maar tegelijkertijd bekruipt je de gedachte dat je bij de neus genomen wordt door een virtuoos die het gemak waarmee hij de plot bij elkaar heeft geassembleerd zoetjes toedekt met een dosis intellectueel gezwatel, waardoor je na lezing amechtig in de kussens hangt." http://recensieweb.nl/rec...lloosheid/

Bronnen

Informatie over de Boekenweek van 2014

http://www.boekenweek.nl/...chenk.html