Feitelijke gegevens

• 3e druk, 2013
• 348 pagina's
• Uitgeverij: De Arbeiderspers

Flaptekst

Eerste zin

Het mooiste meisje van Genua werkt in de Bar met de Spiegels. Ze draagt dezelfde nette kleren als alle meisjes die daar werken. Ze heeft ook een vriendje dat haar af en toe opzoekt wanneer ze werkt.

Samenvatting

Eerste deel: Het mooiste meisje van Genua
De ik-figuur, Ilja Leonard Pfeijffer, is van Nederland naar Genua (Italië) geëmigreerd en werkt hier aan een nieuwe roman. Hij wil onderdeel worden van de stad en dwaalt daarom veel rond in de kleine duistere steegjes van Genua. In zijn boek spreekt hij vaak direct tot een 'goede vriend': aan hem schrijft hij brieven met notities voor zijn nieuwe roman, die je als lezer dus ook onder ogen krijgt.

In de Bar met de Spiegels ontmoet hij het mooiste meisje van Genua. Ze werkt daar als serveerster en dat is ook de reden waarom Ilja daar bijna dagelijks op het terras gaat zitten. Wanneer hij op een dag terug loopt naar zijn appartement, struikelt hij bijna over iets wat op straat ligt. Het is donker dus hij kan niet zien wat het is, maar hij besluit het aan de kant te leggen en de volgende dag terug te komen om te kijken wat het is. Het blijkt een been te zijn. Omdat hij het die nacht ervoor heeft aangeraakt, raakt hij in paniek en neemt het been mee naar huis. Eenmaal alleen met het been fantaseert hij een vrouw aan het been en raakt hier zo opgewonden van dat er sperma op het been belandt. Hij doucht samen met het been en doet het vervolgens in een vuilniszak om het in zee te lozen. Later leest hij een bericht dat een been gevonden is in een verbrand bod op een berghelling.

Met zijn dwaaltochten door de stad ontmoet hij veel mensen. Zo ook bijvoorbeeld Rashid, een rozenverkoper. Met hem heeft hij een gesprek waarom hij naar Genua is gekomen. Ilja vertelt dat hij is gekomen om te schrijven, Rashid vertelt dat hij is gekomen om rijk te worden en dat dit ook wordt verwacht door zijn familie. Hij leent geld om naar zijn familie te sturen en kan niet terug naar zijn vaderland omdat ze hem daar dan een loser vinden. Uiteindelijk hoort Ilja dat Rashid vast is komen te zitten vanwege het dealen van cocaïne.

Ook Cinzia is iemand die hij ontmoet op straat. Zij geeft hem de opdracht de Mandragola (een bar) te vinden. Na veel dwalen vindt hij deze, en wanneer hij de serveerster eindelijk mee uit durft te vragen, neemt hij haar daar mee naartoe. Dit loopt zeer voorspoedig en niet veel later gaan ze nog eens samen uit. Ze belanden bij elkaar in bed, maar wanneer Ilja vraagt naar haar littekens neemt ze boos de benen. De serveerster vertelt later dat ze tijd nodig heeft om na te denken en hem een tijdje niet wil zien. In die tijd komt Inge naar Genua, de vrouw die Ilja's gedichten in het Duits vertaalt. De serveerster ziet hen samen zoenen en dit pikt ze niet: ze wil hem niet meer zien.

Eerste intermezzo: We all live in a yellow submarine
Het eerste intermezzo vertelt het verhaal van Donald Perrygrove Sinclair (Don). Hij komt uit Engeland en drinkt de hele dag gin-tonic. Hij spreekt bijna geen woord Italiaans, maar toch trekt hij veel publiek met zijn verhalen. Aan Ilja vertelt hij zijn levensverhaal. Hij heeft eerst acht jaar in het leger gezeten en werd gelegerd in Maleisië, Japan en Korea. Na deze acht jaar wilde hij aan de Cambridge Universiteit studeren maar heeft geen diploma en laat deze dus vervalsen. Tijdens zijn studie komt dit boven aan het licht en hij krijgt de keus: of hij sluit zich aan bij de geheime dienst, of hij wordt niet toegelaten. Hij kiest voor de eerste optie en belandt hierdoor in het buitenland. Een week nadat hij dit alles verteld heeft aan Ilja, overlijdt hij op het terras met een gin-tonic voor zijn neus. De familie wordt ingelicht, maar die blijken niks met hem te maken willen hebben. Volgens zijn zus was hij gewoon een alcoholist. Had hij nooit in de geheime dienst gezeten en heeft hij alleen maar leugens verteld. Ze betaalt de begrafenis maar wil er verder niets over horen.

'We all live in a yellow submarine' is het liedje dat Don vaak zong.

Tweede deel: Het theater elders
Ilja komt in contact met Walter, een jonge regisseur. Walter wil samen met hem een theater in Genua kopen en dat theater internationaal op de kaart krijgen. 

Daarnaast ontmoet Ilja Monia, een oude vrouw met enorme borsten die wel van een drankje houdt. Hij vermoedt dat zij aardig rijk is en omdat hij op dat moment nog op zoek is naar een investeerder voor het theater besluit hij haar te vriend te houden (waarvoor hij wel het een en ander over moet hebben, aangezien zij met hem naar bed wil). Uiteindelijk blijkt Monia helemaal niet rijk te zijn en zal zij nooit in het theater investeren.

Ilja is in eerste instantie niet heel enthousiast over het theater, maar toch ook wel nieuwsgierig naar wat de opties zijn. Na veel moeite weet Ilja het huurcontract bij de gemeente op te vragen en daaruit blijkt dat de man die hen het theater wil verkopen (Pierluigi Parodi), het theater helemaal niet bezit. Het theater is namelijk in handen van de gemeente. Ilja deelt deze informatie met Il Varese, de zakenpartner van Pierluigi Parodi. Il Varese wordt woest omdat dan blijkt dat hij is opgelicht door zijn eigen zakenpartner. De vader van Pierluigi spant een rechtszaak tegen hen aan (omdat er een mondelinge overeenkomst zou zijn gesloten) en vervolgens vlucht Walter het land uit. 

Tweede intermezzo: Fatou yo

Het tweede intermezzo vertelt het verhaal van Djiby P. Souley. Djiby is gevlucht uit Senegal. Net als Rashid laat hij zijn familie in Senegal in de waan dat hij nu rijk is, terwijl dat helemaal niet zo is. Hij moet tegen betaling eerst een moeilijke reis maken over het land naar Libië. Daarna moeten ze met 51 man inschepen op een rubberbootje. Ze zwerven zonder eten en benzine twaalf dagen op zee voordat ze worden opgepikt door een Spaanse garnalenvisser. Die zet hen weer af voor de Libische kust. Met veel moeite Maakt Djiby daarna  de tweede  oversteek naar Europa: zijn familie en vrienden hebben daar al hun geld in gestoken en verwachten daar nu de vruchten van te kunnen plukken. Ook voor hem is het dus geen optie om terug te keren. Hij komt terecht op het vluchtelingeiland Lampedusa en dankzij een actie van premier  Berlusconi krijgt hij een tijdelijke verblijfsvergunning. Maar hij kan niet zoals zijn landgenoten naar Parijs, omdat hij er geen vrienden heeft wonen. Hij leent geld van Ilja, maar een van zijn laatste verhalen is dat hij beroofd is en dat hij geen aanklacht kan indienen tegen de daders omdat hij geen papieren heeft. Hij vertelt het verhaal aan Ilja omdat hij steeds grote glazen bier van hem krijgt.

'Fatou yo' is het liedje dat Djiby zong tijdens zijn vlucht wanneer hij bang was.

Derde deel: Het mooiste meisje van Genua (reprise)
In het laatste deel is het winter en er hangt een andere sfeer over dit deel, een stuk zwaarmoediger. Ilja wint de rechtszaak, maar Parodi gaat in hoger beroep en Ilja heeft niet genoeg geld om zo'n lang proces te betalen. Hij moet geld lenen van zijn Nederlandse vriend, maar dat is er ook snel doorheen.

Ilja krijgt nachtmerries, denkt dat hij zelf een vrouw is wanneer hij in de spiegel kijkt. Triest is een scene waarin hij een pornobioscoop bezoekt, waar allemaal vieze mannetjes zich bevredigen bij het zien van smakeloze films. Om hieraan te ontkomen loopt hij 's nachts de stad in en ontmoet dan een mannelijke prostituee met maar één been. Al snel komt hij erachter dat het been dat hij in zee heeft gegooid, het been is van deze Ornella.  Het  is afgesneden door een Marokkaan die verliefd op Ornnella was geworden, maat het niet kon zetten dat het een travestiet was die hij wilde neuken. Het moet hetzelfde been zijn dat Ilja zelf gevonden heeft (in deel I) en in zee gedropt heeft. Een blusvliegtuig moet het per ongeluk hebben opgezogen om het daarna in de bergen op het brandende bos te hebben losgelaten.

Ilja wordt steeds zwaarmoediger en beseft dat zijn vlucht naar een ander land ook is mislukt, eigenlijk net zoals bij Rashid en Djiby. Ook hij kan niet terug naar zijn vaderland omdat hij dan als een mislukkeling wordt gezien. Bovendien heeft hij grote schulden in Nederland o.a. door hoge belastingaanslagen. Hij is dus in feite te vergelijken met de Marokkaanse rozenverkoper Rashid en de Senegalese Djiby, evenals mensen die hun heil in het buitenland zoeken in tv-programma's als "Ik vertrek".  De migranten  beleven daarin  meestal veel ellende, maar kunnen vanwege de schaamte t.o.v. de familie niet meer terug naar hun land. Ook maken ze nog vaak schulden.
Ilja Leonardo  ziet zijn mooiste meisje van Genua nog één keer terug. Zij blijkt prostituee te zijn geworden en hij gaat met haar - tegen betaling van 40 € - naar bed. Ze is in handen gevallen van een Marokkaanse pooier Khalid. In haar gezicht zijn lelijke littekens te zien. Na de seks wil ze hem nooit meer zien.  
Daarna gaat hij zelf aan het werk als prostituee onder de naam Giulia. Hij wordt daarbij geholpen door de travestiet Ornella. Nu is hij zelf het mooiste meisje van de stad Genua.

Personages

Pierluigi Parodi

Pierluigi doet zich voor als de eigenaar van een theater dat hij aan Walter en Ilja wil slijten. Het theater is van de gemeente Genua, maar Pierluigi is een bedrieger. Hij pikt het niet als Ilja hem dat vertelt en zijn vader spant een rechtszaak aan. Er is namelijk een mondelinge overeenkomst die Walter en Ilja niet nakomen. Hij verliest de rechtszaak, maar omdat ze een hoger beroep aanvragen en erg rijk zijn, kan Ilja niet verder procederen. Als buitenlander moet je constant op je hoede zijn: iedereen probeert je te bedriegen.

Het mooiste meisje van Genua

Haar echte naam kom je als lezer niet te weten, Ilja weet deze wel. Vooral in het eerste en in het laatste deel is zij nadrukkelijk aanwezig in het verhaal, in de rest van het verhaal komt zij soms alleen ter sprake (ze wil Ilja namelijk niet zien). Ze is eerst serveerster maar blijkt uiteindelijk aan lager wal te zijn geraakt en in de prostitutie te zijn beland. Wanneer ze Ilja ontmoet, heeft ze de hoop om met hem naar zijn vaderland te vertrekken en daar een zeker bestaan op te bouwen, maar wanneer ze Ilja samen met Inge ziet, eindigt deze droom in een teleurstelling. Ze voelt zich verraden en stort zich in de armen van een Marokkaanse pooier. Ze komt in deel III terug als hoer in Genua. Een keer wil ze zich nog geven aan Ilja, maar hij moet daarvoor wel betalen.

Donald Perrygrove Sinclair

Don is een Engelsman die naar Genua is geëmigreerd. Eigenlijk doet hij niets anders dan gin-tonic drinken en verhalen vertellen - die uiteindelijk niet waar blijken te zijn, maar dit wordt pas bekend wanneer hij is overleden. Hij beweert in het leger te hebben gediend en voor de geheime dienst te hebben gewerkt. Zijn zus beweert dat dit nooit het geval is geweest en dat hij het allemaal uit zijn duim gezogen heeft.

Djiby P. Souley

Djiby is een vluchteling uit Senegal. Met heel veel moeite heeft hij Europa weten te bereiken maar zijn bestaan is er niet heel veel op vooruit gegaan. Toch kan hij niet terug naar zijn vaderland, omdat zijn familie en vrienden al hun geld in zijn overtocht hebben gestoken. Als hij zou terugkeren heeft hij geen familie en vrienden meer: er is ten slotte nog nooit iemand teruggekeerd zonder geld (en zo wordt het sprookje, dat iedereen in Europa rijk is, in stand gehouden). Hij wil zijn verhaal wel vertellen aan Ilja, maar wil in ruil daarvoor grote glazen bier en geld. Het geleende geld komt nooit terug: ook Djiby neemt het niet zo nauw met de waarheid.

Monia

Monia is een vriendin in deel II. Ilja denkt dat ze rijk is en strikt haar om geld te krijgen voor de aankoop van het theater. Ze is erg opzichtig gekleed, heeft immens grote tieten. Ze zuipt veel en als ze dronken is wil ze neuken met Ilja. Dat gebeurt op een smerige manier. Om informatie van de gemeente te krijgen, moet Ilja weer met haar neuken. Uiteindelijk blijkt dat ze helemaal geen geld heeft (daar waren al signalen van te vinden, want Ilja moest bijna alles betalen als ze uitgingen). Ook hier wordt Ilja gedesillusioneerd.

Inge

Inge is de vertaalster van Ilja's werk in Duitsland. ze komt twee keer voor in deze roman. In deel I gebruikt hij haar als lokaas voor het meisje uit de bar. Ze is vrij dominant en heeft ruige seks met hem. Maar daardoor is ze funest voor de relatie van Ilja met het mooiste meisje, dat hem hierdoor verlaat. In deel III komt Inge weer onverwacht naar Genua, maar ze gedraagt zich nu opvallend ordinair en Ilja ergert zich een ongeluk aan haar.

Ilja Leonard Pfeijffer

De ik-figuur treedt op onder de naam van de auteur. Er zijn veel overeenkomsten tussen de ik-figuur en de auteur, zoals dat hij schrijver is en is geëmigreerd naar Genua, maar tegelijkertijd moet je in je achterhoofd houden dat de ik-figuur niet gelijk is aan de auteur. Zo zegt de ik-figuur geen roman wil uitbrengen over zijn leven in Genua. Hij geeft af op de Marokkaanse en Senegalese migranten, maar eigenlijk verkeert hij in dezelfde positie. Ook hij kan zich moeilijk aanpassen, ook hij moet geld lenen, en ook hij kan uit schaamtegevoel niet terug naar Nederland. Ook is het onwaarschijnlijk dat de auteur daadwerkelijk aan de slag is gegaan als prostituee. Ilja begint zijn avontuur met het idee een roman te schrijven. Hij is actief bezig met het ontdekken van de stad, spreekt met veel mensen en drinkt vooral ook veel. Zijn personage maakt een duidelijke ontwikkeling door, want aan het eind van het verhaal blijft hij gedesillusioneerd achter. Hij is gevangene geworden van zijn eigen fantasie. Aan het einde van de roman is Ilja een travestiet geworden. Hij heeft de plaats ingenomen van het mooiste meisje van Genua.

Quotes

"Ik heb altijd al graag een romanpersonage willen worden. En als ik niet rijk en succesvol kan worden,dan kan ik op die manier misschien nog beroemd worden, dat is tenminste iets. Zorg je dan wel dat je mijn naam goed spelt? Djiby P. Souley. Vooral die P. is erg belangrijk.’" Bladzijde 241

"Er kwam nooit een zinnig woord uit die man, tot die ene keer dat hij opeens zei: Ze beweren dat je langer leeft als je niet rookt en niet drinkt. Maar dat is niet waar. Het líjkt alleen langer." Bladzijde 117

"Wat drink je? Ben je moslim? Bier is goed. Een groot of een klein bier? Dat ligt eraan hoeveel je te vertellen hebt. Ik wou je juist iets vragen. Ik wil dat jij vertelt. In dat geval een héél groot bier." Bladzijde 238

"Maar het voelde niet aan als hout. Daarvoor was het te koud en te glad. Het was ook te rond om een balk te zijn. Het voelde raar aan, een beetje vies ook. Ik probeerde mijzelf bij te lichten met het lampje van mijn mobiele telefoon, maar het schijnsel was te zwak. Ik was vlak bij huis. Ik besloot het ding te verstoppen achter de containers met bouwafval en het de volgende dag te bestuderen. Ik was nieuwsgierig. Ik wilde eigenlijk heel graag weten wat het was.’" Bladzijde 12

"Ze stond met haar rug naar de steeg toe gekeerd tegen het hek dat haar de doorgang versperde. "Alsjeblieft", fluisterde ze. "Ga weg."Ze verborg haar gezicht in hara handen. "Ga alsjeblieft weg. Ik smeek het je. Dat is beter voor ons allemaal!" "ik zal je geen pijn doen. "Jawel je zult me pijn doen. En je zult jezelf pijn doen."" Bladzijde 339

Thematiek

Desillusie

Ilja verblijft in Genua omdat hij denkt daar een goede roman te kunnen schrijven. Met veel overgave stort hij zich in de stad en probeert haar geheimen te ontrafelen. Maar uiteindelijk blijft hij teleurgesteld achter: het meisje waar hij verliefd op was, is prostituee geworden, hij is platzak en heeft een rechtszaak aan zijn broek hangen. Bovendien hebben alle verhalen die hij van zijn stadsgenoten heeft gehoord zijn beeld van de wereld en Europa in het bijzonder veranderd. Al deze mensen (uit Marokko bijv. Rahid en uit Senegal Djiby) kwamen naar Europa voor een beter leven, maar dit blijkt niet voor het oprapen te liggen. Omdat niemand dit toegeeft aan zijn of haar familie, wordt dit sprookje in stand gehouden. Uiteindelijk beseft Ilja dat hij eigenlijk in precies dezelfde situatie zit.Ook hij kan niet meer terug naar Nederland, omdat hij anders zijn gezicht zou verliezen. Hij heeft bovendien een grote schuld. De roman gaat dus over grote dromen die niet blijken uit te komen. Een ander voorbeeld is nog het meisje uit de Bar met de Spiegels (mooie symbolische naam vgl. de spiegeling tussen Ilja en haar). Ze had wel de droom om met Ilja mee te gaan naar Nederland, maar toen ze hem met Inge zag viel haar droom in duigen en kwam ze uiteindelijk aan lager wal als prostituee. Een desillusie is verder nog de stad Genua: een stad waar je op het eerste gezicht meteen verliefd raakt, maar als je in het labyrint van de stad komt (de donkere duistere steegjes en pleintjes waar de misdaad zegeviert) kan het ook een nare stad zijn. Vgl. bijvoorbeeld in de Middeleeuwen toen de Pest vanuit de stad Genua over Europa werd verspreid.. Een mooie (hoogmoedige) stad van waaruit de dood heerst.

Motieven

Verkrachting/seksualiteit

Er komen veel seksueel getinte passages aan bod, en eigenlijk zijn dit allemaal ongemakkelijke situaties. De scenes met Monia zijn aardig smerig en Ilja doet hier handelingen die hij eigenlijk niet wil. "Kreunend spreidde ze haar benen. Het zag er zo vies uit dat mijn pik verschrompelde. Om mezelf een houding te geven, ging ik haar maar likken. Dat was een fout. Ze smaakte naar zure pis en bedorven vis. Ik ging bijna over mijn nek." (p. 188) Ook wanneer hij het bed deelt met Inge, de vertaalster, voelt hij zicht verkracht. Daarnaast belandt hij ook nog een keer in een seksbioscoop, waar ook een heel ongemakkelijke situatie ontstaat omdat het licht opeens aangaat wanneer hij net een erectie heeft. Tenslotte is er nog een scene waarin hij seks heeft met de travestiet Ornella met het ene been.

Moeizame liefdesrelaties

Ilja heeft een liefdesrelatie met het meisje uit de Bar met de Spiegels, maar hij pakt dat niet goed aan. Hij krijgt een relatie met Monia, de vrouw van middelbare leeftijd met wie hij seks heeft omdat hij hoopt dat ze hem geld geeft voor de aankoop van het theatertje. De derde relatie van Ilja is die met Inge: in de eerste ontmoeting vindt hij nog wel bevrediging, maar in het derde deel walgt hij van haar dikke lichaam en haar liederlijke gedrag. Eigenlijk heeft Ilja ook nog een liefdesrelatie met zichzelf: hij is verliefd op zichzelf (de spiegelscènes waarin hij zich een travestiet voelt met vrouwelijke lichaamsdelen en kleding)

Emigratie

Emigratie en immigratie komen op verschillende manieren aan bod. Zo is Ilja zelf natuurlijk van Nederland naar Genua geëmigreerd. Ook Don is van het noorden naar het zuiden geëmigreerd, Rashid en Djiby zijn naar Genua gevlucht. Maar behalve deze persoonlijke verhalen wordt er ook in bredere zin aandacht geschonken aan het thema. Sterker nog, Ilja noemt het meerdere malen als thema van zijn te schrijven roman. Tegenover de persoonlijke verhaallijnen zet hij tegenover de migratiestromen tussen 1880 en 1920, toen er veel Italianen wegtrokken uit Italië en zij moeilijkheden tegenkwamen in Amerika. Ook vertelt jij in het kader van de migratie in deel III over de kruistochten naar het beloofde land.

Fantasie en werkelijkheid

In die boek speelt ook het grote literaire motief van de relatie tussen fictie en werkelijkheid. Dat is heel goed te zien in de vertelstructuur waarin Ilja steeds opzichtig zijn vriend met "je" aanspreekt en vertelt dat hij aantekeningen maakt voor een roman die hij eerst wel wil schrijven, daarna weer niet. Ook lopen fictie en werkelijkheid sterk door in de verhalen van Don en Djiby: het is meer dan waarschijnlijk dat ze niet de waarheid aan Ilja vertellen. Ze fantaseren er op los om de waarheid mooier te maken, maar dat doen eigenlijk alle immigranten: Italianen, Marokkanen, Afrikanen. Ze spiegelen hun familie een veel mooiere toekomst voor dan de werkelijkheid is.

Prostitutie

Prostitutie is volop aanwezig is Genua, vooral in de duistere straatjes waar Ilja ronddwaalt: "Hoertjes zijn voor de lunch. Rond een uur of elf, half twaalf, komen ze tevoorschijn. [...] Daar leunen ze achteloos tegen deurposten of ze zitten in groepjes bij elkaar op straat." (p.12) Het feit dat de serveerster uiteindelijk ook prostituee is geworden, is misschien nog wel de grootste teleurstelling voor Ilja. Hij zal daaraan een schuldgevoel overhouden, want indirect is hij er de oorzaak van dat ze een Marokkaanse pooier heeft gekregen.

Schrijverschap

Ilja schrijft notities aan een (voor de lezer onbekende) vriend, die later tot een roman zullen moeten leiden: "Als ik denk aan deze notities, mijn vriend, en als ik eraan denk hoe ik ze ooit zal transformeren tot een roman..." (p. 36) Aan het eind van het verhaal, wanneer Ilja teleurgesteld is zijn avontuur in Genua, laat hij ook weten dat de notities niet meer verwerkt zullen worden tot een roman: "Ik heb nog één laatste verzoek, maar dat zal geen verrassing voor je zijn. Ik zal deze notities nooit uitwerken tot een roman. Daarvoor zijn ze te pijnlijk." Dat is het paradoxale aan dit verhaal want het boek is natuurlijk wel gewoon gepubliceerd. Dit benadrukt dat je de rest van de roman ook niet zomaar als waarheid kunt aannemen.

Motto

A Zena a prende ma a non rende. 
Dit motto  is een oud spreekwoord: Genua neemt maar geeft niks terug.
In Nederland kennen we de uitdrukking 'het is geven en nemen'. Hiermee wordt bedoeld dat je niet altijd alles kunt doen waar je zin in hebt en jezelf alles toe kan eigenen, zonder hier iets voor terug te doen. Als je deze gedachte verplaatst naar het motto, lijkt Genua dit juist wel te doen: Genua neemt veel, maar hier krijg je als bewoner niks voor terug. Het personage Ilja ondervindt dit aan den lijve. Hij gaat geheel op in de stad maar uiteindelijk blijft hij gedesillusioneerd achter; de stad heeft hem toegeëigend (hij heeft namelijk het gevoel dat hij niet terug kan keren naar zijn vaderland) maar heeft hem weinig meer te bieden dan een bestaan als prostituee. Ook voor de andere personages die naar Genua zijn gevlucht, is het spreekwoord van toepassing. Ook zij zijn 'genomen' door Genua, maar krijgen hier niets (behalve een karig bestaan) voor terug.

Trivia

Op zijn verjaardag, 13 juli 2008, is Ilja Leonard Pfeijffer in Genua gaan wonen.

Titelverklaring

La Superba is de bijnaam van Genua, het betekent 'de hoogmoedige'.

"De oude bijnaam van Genua is La Superba. Die naam kun je op twee manieren interpreteren en dat begrijp je het best wanneer je de stad vanuit het zuiden over zee benadert. Opeens ligt zij daar: een schitterend decorstuk van hoge palazzi in een kom van bergen. Maar op hetzelfde moment dat je daarvan geniet, besef je dat de pracht en praal een ondoordringbare muur vormen. Zij is mooi en hardvochtig. Zij is al een hoer die lonkt, maar die je nooit de jouwe zult kunnen maken. Zij is aanlokkelijk en overmoedig." (p. 93)

Structuur & perspectief

Het verhaal bestaat uit drie delen:
'Het mooiste meisje van Genua', (onderverdeeld in 44 hoofdstukken)
'Het theater elders'  (31 hoofdstukken) en
'Het mooiste meisje van Genua (reprise)(40 hoofdstukken)'.
Daartussen zitten twee intermezzi,

'We all live in a yellow submarine' (18 hoofdstukken) en
'Fatou yo'. (20 hoofdstukken)

In de twee intermezzi ligt de focus meer op de levensverhalen van mensen die Ilja ontmoet in Genua (namelijk Don en Djiby), in de drie delen ligt de focus meer op wat Ilja zelf meemaakt in Genua.

Het verhaal wordt niet chronologisch verteld. Er zijn verschillende flashbacks en van sommige passages is het ook niet precies duidelijk wanneer deze zich afspelen.

Het verhaal wordt verteld vanuit het ik-perspectief. De ik-persoon is in dit geval Ilja Leonard Pfeijffer. In de intermezzi worden de verhalen van andere personages verteld, maar de ik-verteller maakt duidelijk dat het hier gaat om notities die hij heeft gemaakt voor zijn roman. Er is hier dus geen sprake van een perspectiefwisseling.

In de roman komen diverse verwijzingen voor naar een denkbeeldige vriend in Nederland aan wie hij vertelt wat hij in Genua beleeft en dat hij aantekeningen aan het maken is om een roman te schrijven. Hij spreekt die vriend aan met "je." Hij vermeldt aan het einde dat het eigenlijk te gek is om alles in een roman te beschrijven en dat hij dat dus ook niet van plan is te doen. Maar hier speelt het structuurkenmerk de relatie tussen fictie en werkelijkheid een rol. De lezer is namelijk de roman wel degelijk aan het lezen en die is dus toch geschreven.  Dit is overigens een bekende verhaaltruc.

Decor

Het decor is van immens belang voor dit verhaal. Het speelt zich namelijk af in Genua en dat is eigenlijk de basis voor het verhaal. De hoofdpersoon wil integreren in deze stad en loopt soms uren te dwalen in het labyrint van donkere steegjes. Er zijn vele beschrijvingen van de stad aanwezig die belangrijk zijn voor de sfeer van het boek.

"'In Genua is alles verborgen. We hebben geen pleinen met fonteinen, geen palazzi met blinkende facades. Alle goudstukken en kunstschatten zitten weggestopt achter metersdikke muren van ordinair grauw kalksteen. De ware koopman pot zijn fortuin op in een oude sok en gaat in lompen over straat in de hoop op een aalmoes. In Milaan en Rome wil iedereen alles laten zien, fare bella figura, met zwierig vertoon van goede smaak en overdaad. In Genua begrijpt iedereen dat dat geen voordeel brengt. Integendeel. Wie zijn rijkdom ostentatief tentoonspreidt, heeft veel te veel vrienden, zoals het spreekwoord zegt. Het spreekwoord is een beetje anders, maar je begrijpt wat ik bedoel. Begrijp je wat ik bedoel?' Ze tikte op mijn panamahoed die op tafel lag. 'Je moet je leren te gedragen in deze stad. Zij is een grot van porselein.'" (p. 35)

Je merkt ook een duidelijke verandering in hoe de stad wordt waargenomen door Ilja. In het begin is alles mysterieus en avontuurlijk, maar in het laatste deel is alles duister en refereert hij zelfs aan hoe de pest in de Middeleeuwen via Genua Europa is binnengedrongen:

"En vanuit Genua verspreidde de ziekte zich over Ligurië, Piemonte en de rest van Europa. De Zwarte Dood zou in de veertiende eeuw miljoenen slachtoffers eisen en de bevolking van Europa decimeren." (p.333)

De stad is La Superba, maar aan het einde van de roman is alles donker, duister en naargeestig. De stad is ook een Labyrinth; de personages weten niet hoe ze daaruit moeten komen.

Precieze tijdsaanduidingen worden niet gegeven, maar Ilja Leonard Pfeijffer woont sinds 2008 in Genua, dus het is waarschijnlijk dat het verhaal zich daarna afspeelt.

Stijl

Het verhaal lijkt op het eerste oog redelijk losjes te zijn geschreven: een dialoogje hier en een anekdote daar, maar niets is minder waar. Uiteindelijk vormen alle losse verhalen een groter verhaal en vallen ogenschijnlijke futiele gebeurtenissen op hun plek. Deze losse schrijfstijl wordt vooral veroorzaakt doordat de auteur zich richt tot  zijn 'goede vriend' en het steeds heeft over zijn notities en brieven. Hierdoor krijg je als lezer de indruk dat je iets aan het lezen bent wat op een later moment nog geordend en gestructureerd moet worden.

De stijl is expliciet te noemen als de verteller seksgerelateerde passages opneemt in zijn verhaal (de passage met het been onder de douche, de vrijpartijen met Monia, de beleving in de pornobioscoop, de vrijpartij met Ornella de travestiet). 

Ook gebruikt Pfeijffer veel rake metaforen.

Slotzin

Klaar. Kom. Kijk eens in de spiegel. Wat zie je? "Giulia" zei ik met een raar hoog stemmetje. Het mooiste meisje van Genua.

Beoordeling

La Superba is een fascinerend boek. Voor de lezer blijft het toch de vraag in hoeverre het verhaal autobiografisch is en dit maakt het extra spannend. Personages worden zeer realistisch neergezet en komen bijna tot leven. Rare gebeurtenissen (bijvoorbeeld het vinden van een afgesneden been) wisselen zich af met interessante overpeinzingen. Het intermezzo met de bootvluchteling Djiby is bovendien erg actueel gezien de emigranten in Lampedusa. Dagelijks maken de Afrikanen de oversteek naar het geluk in Europa.
De structuur met drie delen over de lotgevallen van Ilja zelf en daarin twee verzonnen verhalen van Don en Djiby wekt spanning op. Je vraagt je af wat die verhalen met elkaar te maken hebben. Het gaat daarbij vooral om de gelijkenissen tussen de personages die iets met elkaar gemeen hebben: namelijk zich niet thuis voelen in het land waarnaar ze getrokken zijn. (Italianen in Amerika, Don, Ilja en Djiby in Italië)
Al met al een aanrader voor de scholieren en een volwaardig nummer op je vwo-lijst! Maar je moet wel een ervaren lezer zijn: niet voor elke leerling van havo en vwo is dit boek geschikt.
In mei 2014 won het boek de Libris literatuurprijs. Zie onder trivia het juryrapport over de prijswinnaar.

Recensies

"Het knappe en het onderhoudende overheersen – de ernst blijft een ondertoon. De pijnlijke uitglijders van Ilja zelf ondermijnen zijn zelfverzekerheid, maar blijven wat in slapstick hangen. Tot het slot. Dan wordt Ilja in zijn hart geraakt, wordt Genua op zijn donkerst afgeschilderd, dan is iedereen weg of dood of nog erger. De spoken van het verleden duiken op en alle vrolijkheid eindigt in het donkerste hoekje van het labyrint. In mineur. Dat brengt La Superba een niveau hoger (beste redacteur, maak er toch maar vier sterren van), en ons tot een droevige conclusie: de fantasie kan veel redden, maar het doet weinig af aan ons lot." http://recensieweb.nl/rec...e-meisjes/

"Naast de locatie is er een andere verbindende schakel in deze bonte werveling van uiteenlopende verhalen die het leestempo van de roman eigenzinnig stremmen: het verlangen dat de personages delen naar la dolce vita italiana." http://www.vn.nl/Artikel-...uperba.htm

"Ook in dit boek speelt Pfeijffer een spel met de lezer, maar het is een spel met een hoge inzet, hij heeft ook echt iets te zeggen dat het spel overstijgt." http://boeken.vpro.nl/art...iffer.html

"egenover de ‘luxe-immigratie’ van het personage Ilja Leonard Pfeijffer staat La Superba die van Afrikaanse bootvluchtelingen, die naar Europa komen om er een zogenaamd gegarandeerd fortuin te verwerven. „In Noord-Afrika leeft het idee heel sterk dat als ze de poort van Europa maar gepasseerd zijn, de rijkdom vanzelf komt. Hier belanden ze in het gebied rond de Via di Pré, die een wereld op zich is. Berlusconi heeft illegaliteit strafbaar gesteld en dat leidt alleen maar tot gettovorming. Ik vind het schrijnend: zij en ik delen in feite dezelfde droom, maar het vergaat ons nogal anders.”" http://www.nrclux.nl/la-s...t/1074322/

"Het zijn de brutale perspectiefwisselingen die La Superba tot een frisse en dynamische roman maken. De schrijver weet snel te schakelen tussen zijn fantasie, zijn dagelijkse bezigheden en de visionaire invallen die hem bij tijd en wijle bezoeken. De ontmoeting met Rashid, de Marokkaanse rozenverkoper en het levensverhaal van Djibi, de Senegalese bootvluchteling zorgen voor een gevoel van verbondenheid: we zijn allemaal in Genua op zoek naar een beter leven en tegelijk beseffen we nooit meer terug naar huis te kunnen. \'Niemand van ons heeft de moed om als eerste toe te geven dat het een sprookje is\'." http://www.8weekly.nl/art...jouwe.html

"Pfeijffer houdt van de controverse, hij daagt zijn publiek uit door de protagonist zijn eigen naam te geven. Voortdurend zoekt hij de ondefinieerbare scheidingslijn op tussen personage en schrijver. Andersom is hij genereus met aanwijzingen over hoe we dat grillige verhaal kunnen interpreteren. Herhaaldelijk ontrafelt hij achteloos de plot en verleent er met een niet mis te verstane ironie het karakter van een fait divers aan. Zelf is hij van mening dat een ongepolijste sprezzatura, een gekunstelde nonchalance, zijn schrijven kenmerkt. \'Pikzwarte hoertjes leunden op zwarte hoge laarzen tegen de grauwe muren van de duistere stegen.\' Het is bovenal die overrompeling van adjectieven die de weelde van zijn zinnen stut." http://www.cuttingedge.be...la-superba

"Dat veranderingen ontstaan door verbeelding is misschien een wat risicoloze bewering. Toch komt Pfeijffer ermee weg doordat hij dit thema met tomeloze geestdrift gestalte geeft. Zijn enthousiasme over het wonder der verbeelding is aanstekelijk, grenzeloos. De schrijver vindt een been. Het draagt een kous. Niets meer heeft hij nodig om de rest van de vrouw erbij te fantaseren. Later blijkt het been van een man te zijn geweest, een travestiet." http://www.volkskrant.nl/...ffer.dhtml

Bronnen

Interview Vrij Nederland: Ik was steeds meer onecht

http://www.vn.nl/Artikel-...onecht.htm