Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2008
• 224 pagina's
• Uitgeverij: Planeta

Flaptekst

Eerste zin

“Lieve Irene, de septemberlichten hebben me geleerd om jouw voetsporen, door de getijden weggespoeld, in mijn geheugen op te slaan.”

Samenvatting

Armand Sauvelle sterft op een koude winternacht in 1936, waarbij hij zijn gezin met hoge schulden achterlaat. Zijn vrouw Simone en hun kinderen Irene en Dorian leven een halfjaar in diepe armoeden tot een oude vriend van Armand hen in contact brengt met speelgoedfabrikant Lazarus Jann. Jann neemt Simone aan als huishoudster en bibliothecaresse in zijn huis ‘Cravenmoore’ aan de Normandische kust, waar ze aan het begin van de zomer in 1937 hun intrek nemen in het dorpje Baie Bleue. De familie settelt al snel en Irene wordt verliefd op een vissersjongen, Ismaël.
Hannah, de vijftienjarige hulp in de huishouding op Cravenmoore hoort op een nacht de luiken in de westelijke vleugel klapperen en gaat ze dichtdoen. Ze komt in een kinderkamer terecht waar ze nog nooit geweest is en waar duidelijk nog nooit een kind gewoond heeft. In de hoek van de kamer ziet ze een kleine kristallen flacon staan. Ze opent hem, waarna er een zwarte massa ontsnapt. Deze schaduw achtervolgt haar zodra ze het op een rennen zet en haalt haar halverwege het bos in. Twee dagen later wordt ze dood gevonden.
Ismaël (Hannah’s soort van broertje) en Irene besluiten de moordenaar te gaan zoeken. Ismaël vermoed dat Hannah’s dood iets te maken heeft met de mythe van de Septemberlichten. Jaren terug zou een gemaskerde vrouw tijdens een gemaskerd bal naar de verlaten vuurtoren zijn gevaren en daarbij zijn omgekomen. Ismaël heeft in zee een dagboek gevonden van ene Alma Maltisse waarin melding wordt gemaakt van een verwoestend beest dat Alma bevrijd heeft en dat nu het leven van haar en haar geliefde bedreigd. Ismaël en Irene vermoeden dat de oorzaak van Hannah’s dood op Cravenmoore te vinden is en besluiten in te breken in de speelgoedfabriek. Daar vinden ze een nieuwe robot van Lazarus Jann die sprekend lijkt op Simone, de moeder van Irene. Plots worden ze door de schaduw aangevallen die in deze robot kruipt en achter het tweetal aangaat. Met veel moeite weten ze hem af te schudden, maar komen daarbij vast te zitten in een grot aan de kust terwijl de vloed opkomt. Ternauwernood overleven ze het maar bij thuiskomst blijkt Simone ontvoerd te zijn.
Simone komt bij in de kinderkamer op Cravenmoore. Lazarus doet haar zijn ware geschiedenis uit de doeken (p. 176 - 185, 192 - 198) maar blijkt in werkelijkheid de schaduw te zijn die zich vermomd heeft als Lazarus. Als de echte Lazarus Jann bijkomt na door de schaduw bewusteloos geslagen te zijn probeert hij Irene en Ismaël, die weer naar Cravenmoore zijn gekomen op Simone te bevrijden, te redden. Uiteindelijk schiet de echte Lazarus zichzelf neer om de anderen te redden van de schaduw, die met hemzelf sterft omdat het zijn schaduw is. De laatste daad van de schaduw is het huis in de fik zetten, waarna het volledig in vlammen opgaat.
In mei 1947, tien jaar na alle gebeurtenissen, schrijft Irene een brief aan Ismaël. Ze is na de brand op Cravenmoore met haar familie naar Parijs teruggegaan waar ze de oorlog heeft doorgebracht. Hoewel Ismaël haar al die tijd brieven gestuurd heeft zijn die pas na de oorlog aangekomen, toen een oude buurvrouw ze doorstuurde. Irene zegt in de brief dat ze nog steeds van Ismaël houd en dat ze over een week de trein naar Normandië neemt om hem op te zoeken. Ze zegt dat ze hoopt dat hij daar op haar zal wachten.

Personages

Dorian Sauvelle

Zoon van Armand en Simone. Hij is een stille en in zichzelf teruggetrokken jongen met een passie voor het tekenen van topografische kaarten.

Simone Sauvelle

Weduwe van Armand Sauvelle. Ze wordt door Lazarus Jann aangenomen als hoofd van de huishouding en bibliothecaresse op Cravenmoore. Hoewel ze nog rouwt om haar echtgenoot wordt ze verliefd op Lazarus Jann, wiens kwaadwillende schaduw vervolgens achter haar aangaat.

Hannah Hupert

Hannah is een vijftienjarige kletskous en hulp in de huishouding op Cravenmoore. Als ze op een nacht op Cravenmoore verblijft en rond middernacht een aantal luiken in de westelijke vleugel moet sluiten laat ze per ongeluk een boosaardige schaduw los die haar vermoordt.

Daniël Hoffmann

Daniël is de geheimzinnige speelgoedfabrikant uit Lazarus jeugd. Daniël beloofd Lazarus dat hij er in ruil voor Lazarus eeuwige trouw en schaduw voor zal zorgen dat zijn leven aanzienlijk zal verbeteren. Hoffmann is de persoon die de geheimzinnige brieven stuurt die Simone niet mag openen.

Quotes

"“Een prachtige wenteltrap leek tot in het oneindige om hoog te draaien. Toen ze omhoogkeken zagen de Sauvelles een hoge ruimte tot in de centrale koepel van Cravenmoore. Een laterna magica dompelde het interieur van het huis in een diffuus licht. Een bijna onafzienbare galerij van mechanische creaties was te zien, overgoten met dit spookachtige schijnsel. Een grote staande klok met ogen en een karikaturale grimas grijnsde de bezoekers tegemoet.” " Bladzijde 23

"“Op dat ogenblik meende Dorian iets te zien wat onmogelijk was. Toen ze langs een van de flakkerende lantaarns liepen, waren hun schaduwen op de wand te zien. Behalve die van Lazarus. Alsof zijn aanwezigheid maar een illusie was.”" Bladzijde 30

"“De zwarte nevelgestalte loste voor zijn ogen op en de schaduw wervelde razendsnel door de kamer naar de deur als een wolk gloeiend gas. Daar veranderde de vorm in een zwevende spiraal die door een onzichtbare kracht door het sleutelgat werd gezoeken als een tornado van het zwartste zwart.”" Bladzijde 134

"“Het is een masker,’ zei Lazarus. ‘Waarvoor?’ vroeg ze, terwijl ze merkte hoe de rust die ze eerder had gevoeld, met adembenemende snelheid vervluchtigde. ‘Maskers onthullen het ware gezicht van een mens ...”" Bladzijde 174

"“In die nacht van het jaar 1937 vielen een voor een alle schepsels die het universum van Lazarus Jann hadden bevolkt, ten prooi aan de vlammen. De wijzers van pratende klokken versmolten tot draden van gloeiend lood. Danseresjes en mechanische orkesten, tovenaars, heksen en schaakautomaten, wonderwerken waarvoor geen nieuwe dag meer zou aanbreken ... geen van de apparaten werd gespaard.”" Bladzijde 226

Thematiek

Liefdesrelatie: happy end

In thema dat in het boek steeds terugkomt is de liefde, in de zin van het alles overhebben voor een geliefde. Dit komt voornamelijk naar voren bij Lazarus en Alexandra. Hoewel Lazarus zichzelf gezworen had aan Hoffmann en daarmee aan de verzekering van een goed leven gaf hij dit alles op voor Alexandra. Toen zijn door een list van Hoffmann de schaduw losliet offerde hij in eerste instantie al zijn tijd en energie aan haar op om haar tegen de schaduw te beschermen. Zij offerde haar leven op in een laatste poging bij hem te zijn (in de zin dat ze willens en wetens haar dood tegemoet voer toen ze naar het vuurtoreneiland ging). Na haar dood gaf Lazarus alles op en trok zich terug om een robot te maken naar het evenbeeld van Alexandra om haar niet volledig kwijt te zijn. Bij het gezin Sauvelle zien we dit thema ook op een aantal manieren terugkeren. Simone neemt het offer van Lazarus in eerste instantie aan omdat dat de enige manier is waarop ze voor haar kinderen kan zorgen, hoewel ze net een fijne baan als docente had. Vervolgens trotseert als ze ontvoert is de schaduw om erachter te komen waar haar kinderen zijn. Die zijn op hun beurt bezig om alles te doen wat ze kunnen om Simone te redden, en zijn daarbij meer dan bereid om flinke risico’s voor haar te nemen. Als laatste komt dit thema terug bij Ismaël en Irene. Zo besluit Irene om mee te gaan met Ismaël op zijn zoektocht in Cravenmoore naar Hannah’s kamer, hoewel ze haar bedenkingen heeft. Ook volgt ze Ismaël in zijn sprong van het dag (p. 147) en volgt ze hem de Vleermuisgrot in, terwijl ze weet dat de ingang die ze nemen levensgevaarlijk is. Ismaël riskeert op zijn beurt verschillende malen zijn leven om Irene van de schaduw te redden.

Trivia

“Septemberlichten” maakt deel uit van de ‘nevel trilogie’. Deze trilogie bestaat uit de boeken “de nevelprins”, “het middernachtpaleis” en “septemberlichten”. Hoewel de boeken niet op de gebruikelijke manieren een serie vormen, dus door terugkerende personages, plaatsen van handeling, of iets dergelijks, hebben de boeken volgens de auteur dezelfde sfeer en elementen in zich. Deze trilogie wordt op websites van en over Zafón ook wel aangeduid als zijn Young Adult boeken.

Titelverklaring

In Baie Bleu geloven de inwoners in de mythe van de gemaskerde vrouw, die bij het vuurtoren eiland verdronken is. De mensen van het dorp beweren dat er de nacht waarop de gemaskerde vrouw om onduidelijke reden naar het vuurtoreneiland voer en in een storm verdronk, lichten in de verlaten vuurtoren te zien waren. Sindsdien zouden er als net nacht word in de nazomer lichten op het eiland te zien zijn. Dit zou de geest van de vrouw zijn die haar nooit afgemaakte tocht naar het eiland wil voltooien (p. 47 - 48). Dit zijn de Septemberlichten waar de titel naar verwijst.

Structuur & perspectief

Het verhaal is chronologisch opgebouwd maar wordt verteld via een wisselend perspectief. Het grootste deel van het verhaal lijkt te worden verteld vanuit het perspectief van Irene, maar ook de perspectieven van Ismaël, Simone, Lazarus, Hannah en Dorian komen aan bod.

Decor

Het verhaal begint in de winter van 1936 in Parijs, speelt zich voor het grootste gedeelte af in de zomer van 1937 in het (fictieve) plaatsje Baie Bleue aan de Normandische kust en als laatste weer in Parijs, nu in 1947.

Stijl

Zafón heeft een beeldende maar goed leesbare stijl. Doordat hij dialogen en gedachten of beschrijvingen soepel afwisselt krijg je als lezer toch een duidelijk beeld van de omgeving en situatie waar het verhaal zich op dat moment in afspeelt, terwijl het boek zijn vaart niet verliest. Het enige wat iets remmend werkt op de snelheid van het boek is het gebruik van sommige ouderwetse en wat ingewikkeldere woorden, zoals bijvoorbeeld: laterna magica (dit is de voorloper van de diaprojector, waarmee op glazen plaatjes geschilderde afbeeldingen op een licht oppervlak in een donkere ruimte geprojecteerd konden worden).

Beoordeling

Hoewel Zafón in sommige stukken van de verhaallijn wel erg kort door de bocht was, heeft hij het mysterie in het boek goed weten op te bouwen. Hoewel in het begin van het verhaal (p. 30) al melding wordt gemaakt van het feit dat Lazarus geen schaduw heeft, de lezer ruim voor de helft van het boek al met verschillende versies van Lazarus levensverhaal in aanraking komt en de schaduw zelf tegen deze tijd ook al geïntroduceerd wordt, duurt het tot het einde van het boek voordat de link tussen Alexandra, Lazarus, de mythe van de gemaskerde vrouw en de schaduw echt duidelijk wordt. Hoewel het verhaal af en toe wel erg veel fantasie van de lezer vraagt (een mysterieuze en moordlustige schaduw die enge robotten tot leven kan wekken die gebouwd zijn door een oude speelgoedfabrikant met een gebroken hart?!) is het door de goede opbouw en de vlot leesbare schrijfstijl van Zafón een leuk boek dat, ook omdat het niet zo dik is, fijn weg leest.

Recensies

"This is the third book by this author that I have read and I should have stopped after the first. I feel like I just read a bunch of stuff and have no idea what happened. I think perhaps something has been lost in translation?" https://www.goodreads.com...rue&page=1

"Als je van thrillers houdt zou ik dit boek ten zeerste aanraden. Het verhaal is niet voorspelbaar, de spanning is niet oppervlakkig, en het bevat ook een mix van emoties: een verhaal met een moraal. Toch geef ik dit boek geen 5 sterren, omdat het verhaal af en toe een beetje een dipje heeft, ook al is dat snel voorbij. Ik heb boeken gelezen die toch nét dat ietsje meer hadden." http://www.hebban.nl/crim...berlichten

"To be frank, I loved this book. Sometimes the story gets bogged down in set pieces that want to be mise-en-scène but never really rise above background curiosities. It’s not a perfect book, but it is a well-written, well-crafted tale full of unique characters with full personalities." http://www.tor.com/blogs/...ruiz-zafon