Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2010
• 295 pagina's
• Uitgeverij: Podium

Flaptekst

Eerste zin

'Hij lijkt wat minder gedesoriënteerd vanochtend.' Zei zuster Blond.

Samenvatting

Robert Borghart ligt in het ziekenhuis na een traumatische ervaring. Hij moet zich zaken gaan herinneren. Zo vraagt hij zich waarom zijn vrouw en zoontje niet op bezoek komen. Gaandeweg de hoofdstukken komen er steeds meer herinneringen terug. Wanneer ik bij de samenvatting de volgorde van die herinneringen zoals het boek die geeft, zou weergeven, zou dat m.i. voor de lezer niet te volgen zijn. Ik kies er daarom voor om de volgorde van de zeven delen niet te handhaven maar de geschiedenis van Robert chronologisch weer te geven.

Robert wordt in 1975 geboren in een kleine stad. Hij woont in dezelfde wijk als Jerry Diets. Die heeft een nogal hardhandige vader die hem slaat, en dat is bepalend voor het verschil in opgroeien tussen de twee jongens dien in zekere zin toch met elkaar bevriend zijn. Ze bezoeken dezelfde lagere school. Naarmate Robert ouder wordt, worden de verschillen tussen de jongens groter. Robert gaat naar de havo, maar dat niveau is niet weggelegd voor Jerry. Die loopt als hij 15 jaar weg is van huis. Hij komt in aanraking met de boksschool van Loek en Mario. Deze mensen zorgen best wel goed voor hem en ook Robert is min of meer zijn beschermengel. Zijn ouders vinden het later niet prettig dat hij nog steeds met Jerry optrekt. Op zijn zestiende krijgt Robert oog voor het meisje Marscha dat hij erg leuk vindt. Jerry moedigt hem aan en Robert en Marscha gaan samen naar de bioscoop. Daarna krijgen ze verkering. Robert gaat in de schoolkrantredactie en krijgt na zijn havo een baantje in de telemarketing. Jerry blijft zich op boksgebied ontwikkelen en wordt Nederlands kampioen bij de amateurs. Toch blijft hij het gevoel houden voor een dubbeltje geboren te zijn. Hij is jaloers op het gelukkige, maar arme gezin van Robert. Intussen is Robert copywriter geworden bij 2Exprezz. De baan is niet zo opwindend, eerder saai. Marscha ontwikkelt zich wel. Ze gaat werken nadat ze zijn gaan samenwonen en krijgt een leidinggevende functie. Robert blijft contact met Jerry houden die echter het verkeerde pad dreigt op te gaan. Hij kan nog steeds lekker boksen, maar hij begint verkeerde dingen te doen. Zo laat hij zich inhuren voor het ophalen van geld dat schuldeisers van mensen terugeisen. Daarbij vallen af en toe klappen. Nadat Marscha en Tom enige tijd hebben samengewoond wordt Marscha zwanger en ze krijgen een zoontje Tomas. Op dat moment is Robert 28 jaar. Marscha gaat steeds meer geld verdienen en hun appartement kan worden ingeruild voor een rijtjeshuis dank zij het verhoogde inkomen van Marscha. Tomas is dan vier jaar.

Jerry gaat steeds meer de verkeerde kant op: hij gaat blowen en andere drugs gebruiken. Hij houdt zich op met “lekkere mokkels” en hij haalt samen met Robert wiet uit de hokken van telers wanneer die rijp is. Daarmee verdienen ze veel geld. Jerry raadt Robert aan het geld te sparen. Die verbergt het in een luik onder zijn huis. Jerry wordt steeds brutaler en wil de rol van een invloedrijke Turk uit de drugswereld overnemen. Dom dat hij daarover praat, want ineens is Jerry van de aardbodem verdwenen en niemand weet waar hij is. Daarbij komt dat Robert zo over zijn jeugdvriend inzit, dat hij zijn eigen werk verslonst. Zijn baas vindt het daarom niet erg dat hij ontslag neemt. Marscha en Robert kunnen steeds minder goed met elkaar overweg, want hij is vaak van huis weg en met Jerry op stap en daarna is hij bezig met de verdwijning van zijn vriend. Roberts schoonvader kan heel wat regelen en hij zorgt voor een baan als salesman bij een airconditioningbedrijf Coolshade. Kort daarop krijgen ze van zijn schoonouders een vakantie aangeboden naar Bali en op dit paradijselijke en magische eiland beleeft Robert een leuke tijd met Tomas en Marscha. Zijn zoon is erg geïnteresseerd en ze spelen daar de “tijger en de kolibrie.” Wanneer ze teruggaan naar Nederland, gaat Robert werken bij zijn nieuwe bedrijf. Na een half jaar ontmoet hij op een congres Robin, een mooie vrouw met wie hij een heftige seksuele relatie heeft. Ze zijn beiden getrouwd en dat vinden ze in het begin wel best. Maar ze worden steeds roekelozer. Zo laat Robert een keer een lidmaatschapskaart met zijn naam erop op het nachtkastje liggen. Robin wil later meer, maar Robert heeft het best met zijn vrouw. Hij wil Robin alleen er bij voor de seks. Dat gaat niet gebeuren en van het een komt het ander.

Op een avond zijn Robert, Marscha en Tomas thuis. Tomas maakt een tekening met een Balinese afbeelding van een dier (kan een tijger zijn) Dan staat er een wildeman voor de deur: het is Frank, de echtgenote van Robin, die de overspelige relatie heeft ontdekt. Hij verwondt zowel Robert als de kleine Tomas die de overval niet overleeft. Maar dat weet Robert niet: die wordt zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht, waar hij enige tijd in coma wordt gehouden. Hij moet daarna zijn herinneringen terugkrijgen en die komen mondjesmaat naar het heden. Hij wordt af en toe geholpen door het verplegend personeel en de dokter die echter steeds weigeren antwoord te geven op de vraag wanneer zijn vrouw en kind op bezoek komen. Na een flinke terugval (zijn wond raakt ontstoken) herstelt Robert tenslotte en zijn ouders komen hem uit het ziekenhuis halen. Dan wordt hem alles duidelijk gemaakt. Tomas heeft de aanval niet overleefd. Marscha heeft hem moeten begraven en ze is van plan te scheiden van Robert. Het samenleven zal nooit meer lukken: ze vindt hem schuldig aan de dood van zijn zoon. Dat is hij natuurlijk ook wel, want zonder overspelige relatie was het leven zo mooi geweest.

Robert is nu een eenzame en zielige man. Hij beraadt zich op wat hij moet doen. Hij zoekt Marscha op en verklaart haar zijn innige liefde en betuigt ook zijn spijt. Maar ze is onverbiddelijk: het kan nooit meer wat worden tussen hen beiden.
Dan haalt hij het geld op uit zijn kruipruimte (dat hij verdiend heeft met de wietdiefstal). Hij vliegt naar Bali. De laatste tekening van Tomas (een tijger) laat hij op Bali op zijn rug tatoeëren. Daarna doet hij de tekening in een fles en wil die in zee gooien. Surfers helpen hem om de fles verder de zee op te sturen. Hij is naar Bali gegaan omdat hij daar een gelukkige tijd van zijn leven heeft gekend en omdat het de enige plek op aarde is, waar hij denkt dat hij nog met Tomas kan praten en Tomas in feite levend te krijgen is. Tomas had daar de fantasie om verhalen aan zijn vader te vertellen die zijn vader (de copywriter) zou moeten opschrijven. De laatste zin van het boek luidt: “Zou je niet eens beginnen, pa?“

Personages

Robert Borghart

De hoofdpersoon en verteller in dit verhaal. Aan het begin van het verhaal is het Robert die ontwaakt uit comateuze toestand. Robert heeft een sterke drang naar een spannender leven en gaat nogal roekeloos te werk om die spanning te zoeken. Uiteindelijk blijkt dat hij deze spanning moet bekopen met een hoop ellende.

Jerry Diets

Jerry groeide op in dezelfde buurt als Robert. Ze zijn vrienden. Jerry kan niet zo goed leren als Robert. Hij wordt uiteindelijk een vrij succesvolle professionele bokser. Echter, Jerry voelt zich ook aangetrokken tot meer duistere zaken, zoals wiethandel en vage baantjes als schuldeiser met losse handjes. Jerry verdwijnt op een gegeven moment. Later blijkt dat hij is vermoord.

Marscha

De vrouw en jeugdliefde van Robert. Marscha heeft het maar te stellen met haar man die steeds vaker van huis is, om spanning te zoeken. Uiteindelijk wil ze scheiden van Robert, na het dramatische voorval waarbij hun zoontje om het leven komt.

Tomas

Het zoontje van Tomas en Marscha. Hij is een fantasierijk ventje. Hij komt te overlijden.

Quotes

"Ik zeg: 'Terima kasih, Bu.' Maar het maakt niets uit wat ik zeg. De handel gaat altijd door. De vrouw die met me meeloopt, biedt het shirt nu tegen een bodemprijs aan. Ze is beledigd dat ik gewoon doorloop. Ze zwaait haar hand in de lucht, een gebaar dat haar vermoeidheid benadrukt. Ik herken hun fanatieke handelsgeest, alleen liet ik me voortjagen door mijn drang naar succes, door nog meer luxe, door schuldgevoel. Ik wilde Marscha laten zien dat ik er voor haar was, voor haar en Thomas." Bladzijde 87

"'Het gaat over een vlinder die op zoek is naar eten.' 'Een vlinder?' 'Papa, laat me het nou even vertellen.' 'Oké.' 'Een vlinder dus. In een tuin vindt hij een heel grote plant met bloemetjes erin. Daar ziet hij z'n vriendjes. Ze begroeten hem, en samen eten ze van het stuifmeel van de bloemen. De hond in de tuin blaft - ' 'Hond? Welke hond?' 'Papaa!' 'Sorry!'" Bladzijde 148

"Zo wisselden ze het steeds af, totdat Rama en Sita verschenen en met een sierlijke dans hun tragische verhaal uitbeeldden van liefde, verraad, en de dood, die het liefdeskoppel wist voor te blijven met hulp van de goede geesten. Er waren altijd geesten en demonen. Elke keer als er een andere scène werd opgevoerd begonnen de mannen weer te chaoten. 'Kecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecakkecak.' Thomas vond het mooi." Bladzijde 253

"Dokter Chiang was langs geweest. Hij zei dat er veel was wat de medische wereld nog niet wist. Ik had mijn geheugen terug, in elk geval wist ik mij het trauma te herinneren. Maar hij kon niet met zekerheid zeggen of mijn volledige geheugen zou terugkeren. Ik zou nog op blind spots kunnen stuiten. " Bladzijde 268

Thematiek

Vader-zoonrelatie

"De tijger en de kolibrie" is een roman over een vader-zoonverhouding en een roman over een schuldgevoel. Robert Borghart heeft een geweldige band met zijn fantasierijke zoon. Hij ziet dat pas in op het eiland Bali tijdens een vakantie die hij van zijn schoonouders aangeboden heeft gekregen. Op het magische eiland kan zijn zoon verhalen bedenken die zijn vader zou moeten opschrijven. Maar het geheugen van Robert is klein. Hij stort zich na het Balinese vakantieavontuur bij zijn nieuwe baan in de armen van de sexy Robin. Ze zijn van plan om het bij seks alleen te laten, maar uiteindelijk wil Robin meer. Robert heeft ook altijd het avontuur buiten zijn burgerlijke bestaan gezocht: zo gaat hij als vader mee op de ophaaltochten met de wietoogst en hij zoekt zijn vriend Jerry na de verdwijning. Het gaat ten koste van zijn baan. Ook worden ze onvoorzichtig en dat alles leidt tot een dramatische ontknoping. De wraak van de jaloerse echtgenote die enerzijds de dood van Tomas anderzijds de comateuze toestand van Robert tot gevolg heeft. Wanneer hij uit het ziekenhuis ontslagen is, wacht er geen meelevende vrouw, maar een wraaklustige echtgenote die van hem wil scheiden. De dood van een kind heeft vaak dit soort ernstige gevolgen. Robert weet maar een ding te doen: hij pakt zijn zwart verdiende geld uit de bergplaats en vertrekt naar Bali, waar hij zo gelukkig was. Daar laat hij de laatste tekening van zijn zoontje tatoeëren op zijn rug. Tomas zag zijn vader als een mooie Balinese tijger. Die afbeelding komt op de rug van Robert, waardoor hij levenslang met zijn zoontje verbonden zal blijven. De tekening van Tomas laat hij in een fles de wereldzeeën overgaan. Natuurlijk wordt Robert geplaagd door een enorm schuldgevoel. Daarom voelt hij zich op Bali zo gelukkig, omdat het eiland de enige plaats is waar hij Tomas weer tot leven kan wekken.

Motieven

Vreemdgaan

Robert gaat vreemd met de sexy Robin, die hij kent van werk. Dat is een belangrijk gegeven, omdat het vreemdgaan leidt tot de dramatische gebeurtenissen.

Dood door schuld

Tomas, het zoontje van Robert, overlijdt. Indirect door Roberts toedoen. Robert worstelt hier flink mee.

Verlangen naar vrijheid / vrijheidsdrang

Robert kan zijn draai niet echt vinden in het burgerlijke leven dat hij leidt. Daarom gaat hij op zoek naar spanning, die hij vindt in de drugshandel met Jerry en het vreemdgaan met de sexy Robin.

Motto

Boogers begint met een Engelstalig motto: To live would be an awfully big adventure. van J.M. Barrie uit "Peter Pan."
Het motto verwijst naar het avontuurlijke leven dat Robert Borghart wil leiden. In zijn huisje- boompje- beestje- huwelijk wil hij avontuur beleven: hij knoopt de banden met zijn jeugdvriend Jerry stevig aan en daarna heeft hij een overspelige relatie met een mooie vrouw. 
Maar het wordt inderdaad een “verschrikkelijk avontuur”.

Trivia

Alex Boogers' debuutroman is onder een pseudoniem uit gekomen: M. L. Lee.

Titelverklaring

“De tijger en de kolibrie” is een titel die vrijwel letterlijk in de tekst voorkomt. Robert en Tomas zijn tijdens een vakantie op Bali. Ze stoeien wat met elkaar. En dan zegt Marscha: “Een tijger die een kolibrie kust” (blz. 49). Het is dan Robert die als een tijger wordt voorgesteld en Tomas die een kolibrie moet zijn. De titel staat dus voor de vader-zoonrelatie die in het boek een grote rol speelt. Later wordt de tijger getatoeëerd op de rug van Robert. Het is de laatste tekening die Tomas voor hem heeft gemaakt.

Structuur & perspectief

Structuur
De roman wordt onderverdeeld in 7 delen die met Romeinse cijfers worden aangegeven. Die delen worden op hun beurt weer onderverdeeld in kleine hoofdstukjes die genummerd zijn van 1 tot en met 103. Deze hoofdstukken zijn variërend in lengte. 

Het kleinste hoofdstuk is hoofdstuk 6: “Ik gooi een fles in zee.” (1 zin)
De onderverdeling van de delen in hoofdstukken is:
Deel I (ho 1-12)
Deel II (13-24)
Deel III (25-35)
Deel IV (36-55)
Deel V (56-69)
Deel VI (70-86)
Deel VII (87-103)

In de roman wordt verteld dat de hoofdfiguur Robert in het ziekenhuis ligt na een ongeval. Wat dat precies is geweest, wordt niet verteld. Hij is een tijdje in coma gehouden en de herinneringen komen langzamerhand terug. In de delen komen dan ook steeds flarden van de herinneringen voor:
Daarom onderscheiden zich de volgende perioden:
- Het opgroeien van Robert 
- De kennismaking met Jerry
- De verliefdheid op Marscha
- Het vervolg van Jerry en het huwelijk met Marscha
- De saaie baan als copywriter
- Het criminele bestaan van Jerry en zijn verdwijning
- De eerste vakantie van het gezin naar Bali
- De verhouding van Robert met Robin
- De wraak van Robins man Frank
- De periode in het ziekenhuis: Robert in coma
- De scheiding tussen Robert en Marscha
- De laatste vakantie op Bali: Robert gaat solo om zijn verdriet te verwerken.

In de zeven delen komen de herinneringen aan deze episoden door elkaar in de vertelling. Dat is zeker in het begin lastig voor de lezer. Daarna wordt de structuur wat helderder. Maar Boogers handhaaft die tot het einde. Hoofdstuk 103 geeft aan waarom Robert tenslotte weer naar Bali is teruggekeerd.

Perspectief 
Robert Borghart is de verteller van de roman. Het is een ik-verteller die in de o.v.t. vertelt.

Dat is een goed gekozen perspectief omdat we zo gaandeweg de herinneringen van de uit een coma ontwakende Robert meegedeeld krijgen. Die zijn dus zoals hierboven vermeld ongestructureerd weergegeven.

Decor

De tijdlagen van het verhaal 

In feite volgen we de levensgeschiedenis van Robert Borghart. Als hij zeventien jaar is, staat in de tekst dat op dat moment Bill Clinton het stokje overnam van de oude Bush. Dat was in het jaar 1992. Dat betekent dat Robert geboren is in 1975. Dat stemt weer overeen met de data die op de gedenkplaat voor zijn vriend Jerry Diets staan. Jerry is geboren in 1975 en vermoord teruggevonden in 2010. Dat gebeurt tijdens de eerste vakantie van Robert op Bali. 
Daarna gaat Robert werken bij Coolshade en na een half jaar krijgt hij een verhouding met Robin die in ieder geval 3 maanden duurt. Daarna komt de wraak van haar man en Robert ligt een aantal weken in het ziekenhuis. Vervolgens wordt hij gescheiden van Marscha en daarna besluit hij solo naar Bali te gaan om zijn vermoorde zoon Tomas te “vinden.” 
Dat houdt in dat het laatste deel van de roman waarin het soloverblijf op Bali uitvoerig wordt beschreven in ieder geval zich in 2011 (of zelfs 2012) afspeelt. Dat is natuurlijk wel opmerkelijk voor een roman die in september 2010 verschijnt.

Het decor van de handeling 

Er worden heel weinig namen van straten en plaatsen gegeven. Het stadje waar Robert woont, is niet te groot, heeft een kleine industriehaven en een klein historisch centrum. 
Alex Boogers woont in Vlaardingen. Er wordt ook verteld over het industrielawaai. Dat kan Europoort zijn.
Nu ben ik zelf in Vlaardingen geboren en vanuit die gedachte ben ik het boek gaan lezen. Er wordt een keer een straatnaam genoemd. Dat is de straat waar Jerry’s moeder een ongeluk krijgt (De Parallelweg, vlak bij dat benzinestation, blz. 112). In Vlaardingen heb je inderdaad een Parallelweg en daar is ook een benzinestation gevestigd. Dat zou kunnen betekenen dat Alex Boogers ook deze roman (net als Lijn 56 en Het sterkste meisje ter wereld) in zijn geboortestad Vlaardingen situeert. Heel belangrijk is dit gegeven echter niet.

Dan spelen veel gebeurtenissen zich dus in die stad af. Twee keer is er sprake van een decor buiten die stad, nl. de vakanties naar Bali.

Stijl

Alex Boogers schrijft op een erg speelse en toegankelijke manier. De gesprekken die hij schrijft zijn in spreektaal geschreven en de manier van praten verschilt per personage, hij schrijft klanken op en beschrijft niet veel van de omgeving. Hij richt zich meer op de gedachtes van het hoofdpersonage zelf. Kortom: het is in een erg toegankelijke en leesbare manier geschreven.

Slotzin

Ik hoefde ze alleen maar op te schrijven, en hij moedigde me aan, elke ochtend weer, plagerig, en met een grote glimlach op zijn gezicht: 'Zou je niet 's beginnen, papa?'

Beoordeling

De vijfde roman van Alex Boogers (die altijd goeie recensies krijgt, maar voor het grote publiek een onbekende is) is de moeite van het lezen waard. In het begin valt het niet mee om te weten te komen hoe de vork in de steel zit: de herinneringen komen bij flarden en de tijdlagen lopen daarom door elkaar heen. Op zich is dat in deze roman heel functioneel: de inhoud en de vorm komen op deze manier overeen. Naarmate de roman vordert, krijg je als lezer door hoe alles in elkaar steekt. Grote vraag blijft dan waarom Marscha en Tomas niet op bezoek komen. Boogers weet tot het einde geheim te houden wat er is gebeurd. Dat is een knappe prestatie en de oplossing is zeker ook geen deus ex machina.
Tenslotte is het ook niet meer vreemd dat Robert naar Bali gaat en via de tatoeage eeuwig verbonden blijft met zijn zoon. Het thema van schuldig zijn aan de dood van een kind is weliswaar niet heel origineel, maar de manier waarop Boogers het gegeven verwerkt is dat m.i. wel. Het wordt daardoor aan het einde een ontroerende roman: een vader die veel van zijn zoon houdt die door zijn toedoen overleden is.

Het resultaat is een aantrekkelijke roman om te lezen, ook voor scholieren van havo en vwo. Die moeten misschien wel even doorbijten aan het begin, maar door de kleine hoofdstukken en de brede bladspiegel leest het boek als een trein. De amusementswaarde van de roman is voor scholieren ruim voldoende tot goed. De literaire waarde is m.i. twee punten

Overigens is het wel jammer dat  de omslag van deze roman niet zo mooi is. Hij doet me denken aan een omslag van een stripboek en is nogal schreeuwerig. dat maakt een goedkope indruk en nodigt m.i. niet uit tot kopen.

Recensies

"De onderliggende lading van De tijger en de kolibrie is eigenlijk één grote ode aan de kinderlijke onbevangenheid, hoe moeilijk het soms ook is om die in stand te houden." http://nrcboeken.vorige.n...ouwdouwers

"De tijger en de kolibrie poogt in hoog tempo de goede en de slechte herinneringen van de hoofdpersoon weer te geven [...] Boogers’ proza is vakwerk." http://www.literairnederl...x-boogers/

Bronnen

Website van de schrijver.

http://www.alexboogers.nl/