Tijdens een workshop literatuur voor scholieren vraagt de docent wat wij nou écht bij een typische scholier vinden passen. "Puistjes!", roept de één. "Ruzie!", roept de ander. Maar pas als iemand "laat opblijven" roept, schiet er een golf van herkenning door het klaslokaal. Ik vraag me af: waarom houden scholieren zo van de nacht?

Op het moment dat ik deze blog typ, is het bijna middernacht. Het is niet uitzonderlijk dat ik op dit tijdstip nog fanatiek op mijn toetsenbord zit te rammen. Ik weet inmiddels dat ik op het eind van de avond een concentratiepiek krijg en maak daar dankbaar gebruik van. Het is alsof het donker alle afleidingen als een soort lichtschakelaar uitschakelt, waardoor ik me volledig op iets kan focussen. Zoals het schrijven van een blog schrijven, bijvoorbeeld.

Rust

Ik ben bij uitstek niet de enige scholier die van de nacht houdt. Als ik in de groepsapp van Scholieren.com vraag of er meer mensen zijn die laat opblijven, krijg ik een berichtje van Tobias (17): "Ik zou mezelf niet als nachtmens omschrijven, maar ik lig eigenlijk nooit eerder dan voor middernacht in bed. Het is niet echt een bewuste keuze om laat op te blijven, ik ben eerder gewoon nog niet moe. Sterker nog, vaak ben ik 's avonds het meest energiek, creatief en productief."

Klaas (17) was een echt nachtmens, totdat hij vorig jaar besloot zijn slaapritme grondig te veranderen. "Ik vond de nacht lekker rustig en stil. Er zijn gewoon minder mensen om je heen. En ik denk dat het gebruik van sociale media heeft bijgedragen aan het laat naar bed gaan."

Wat Klaas en Tobias schrijven herken ik. Tijdens mijn nachtelijke opblijfsessies raak ik geregeld verdwaald op het internet, met name op Wikipedia-pagina’s over de meest willekeurige onderwerpen. Zo kwam ik erachter dat er iets bestaat als 'reverse bedtime procrastination', waarbij je doelbewust je bedtijd zo lang mogelijk uitstelt. Je hebt het idee dat de avond en de nacht de enige momenten zijn waarop je kunt doen wat je wil, zonder daarbij gestoord te worden door de dagelijkse gang van zaken. Het is een manier om gevoelsmatig controle te krijgen over de tijd en blijkt vooral voor te komen bij mensen die overdag een zeer volle planning hebben. Herkenbaar?

Dit wil je ook lezen:

Zo kom je in een goed slaapritme voor het nieuwe schooljaar

School

Er bestaat een fenomeen genaamd 'school', waar je dan ook nog allemaal dingen voor moet doen. En zeg eerlijk, na een lange schooldag heb je niet altijd even veel zin om óók nog een paragraaf voor wiskunde te maken. Het zo lang mogelijk uitstellen is een aantrekkelijke keuze. Tobias herkent dit: 'Als het zonnetje schijnt, heb ik een soort onweerstaanbare drang om naar buiten te gaan. Laat in de avond en 's nachts is het donker en valt er niet echt iets te beleven. Daarom doe ik dingen als huiswerk pas laat.'

De stress die school met zich meebrengt kan ook een boosdoener zijn voor je slaapritme. Heb je je eenmaal voorgenomen om op tijd naar bed te gaan, kun je vervolgens niet stoppen met nadenken. Uiteindelijk lig je weer véél te lang naar het plafond te staren. Het resultaat openbaart zich de volgende ochtend in de vorm van wallen en een grote behoefte aan een kop koffie. 

Dat laat slapen effect heeft op je humeur en schoolprestaties, herkent Tobias. "Ik zat regelmatig moe in de klas. Op die dagen kon ik me slechter concentreren. Na een vakantie deed ik er ook echt heel lang over om weer in een schoolritme te komen." 

Ook Klaas ervaarde de negatieve effecten van het laat opblijven. "Op sommige schooldagen was ik tot 02.00 uur wakker, maar ik moest wel gewoon om 07.30 uur opstaan. Dat was allesbehalve ideaal, je begint je dag met een slecht humeur. Nu ik eerder naar bed ga, heb ik meer energie en motivatie om te leren of te sporten."

Biologische klok

Toch is die liefde voor nacht ook wel echt een 'puberdingetje'. De biologische klok verschuift tijdens de puberjaren. Uit onderzoek blijkt dat je hersenen pas vanaf een uur of elf 's avonds het slaaphormoon melatonine afgeven. Heel leuk, dat voornemen om in een fatsoenlijk slaapritme te komen, maar de kans bestaat dat je alsnog niet in slaap valt omdat je hersenen keihard 'Nee!' roepen. Het is niet per definitie zo dat je voor de rest van je leven een nachtmens blijft, je slaapritme kan later ook weer veranderen. Ik ken genoeg volwassenen die in hun tienerjaren geregeld de zon op zagen komen, maar nu ruim voor middernacht op één oor liggen.  

Inmiddels is het half twee en voel ik mijn ogen steeds meer de vorm van een vierkant aannemen. Misschien dat ik toch maar een poging tot slaap ga wagen. Of zal ik toch nog een hoofdstuk uit mijn boek lezen? 

Dit wil je ook lezen:

Slapeloosheid door school, hoe erg is dat?