"Opvallend veel theorie", is de eerste reactie van Marijn Buijse (17) als we hem vragen naar het havo-examen economie. Samen met ruim 38.000 andere kandidaten boog hij zich over zijn op één na laatste examen. De eerste reactie van de kandidaten is overwegend positief.
"Ik heb er een goed gevoel over", vervolgt Marijn. "Maar ik was zo vroeg klaar dat ik me wel afvroeg of ik misschien iets fout had gedaan, of een pagina vergeten was. Ik heb alles nog gecheckt, dus volgens mij is het goed gegaan." De havist vertelt dat de opdrachten best makkelijk waren en dat er weinig berekeningen in zaten. "Het was vooral uitleggen, aflezen en opmaken uit de tekst. Het was echt een stuk theoretischer dan ik had verwacht."
Juist het feit dat het een vrij theoretisch examen was, was Femke Straub (17) een doorn in het oog. "Ik heb moeite met theorie en de formules ken ik juist heel goed. Rekenen vind ik makkelijker dan dingen uitleggen, dus daar heb ik denk ik wel punten laten liggen."
Wisselkoersvraag
Net als Marijn vond Sanne van Berkel (17) het goed te doen en inderdaad veel theorie. "Er zaten maar vijf rekenvragen in of zo." De vragen over wisselkoersen vond ze wel lastiger. "We moesten bij een vraag uitleggen dat als er een tekort op de betalingsbalans ontstaat door een vaste wisselkoers, dit inflatie tegenhoudt. Het was een open vraag, dus daar heb ik gewoon maar wat ingevuld."
Ook Devona Siebeling (18) had moeite met een wisselkoersvraag. "Die ging over de wisselkoers in Aruba en inflatie. Er stond veel informatie in de vraag waarvan je niet alles nodig had en je moest veel beredeneren. Ik heb altijd meer moeite met vragen waarbij je begrijpend moet lezen, dus deze vond ik wel lastig." Ook Femke had moeite met die vraag. "Ik had hem verkeerd begrepen. Er stond veel tekst in en dat vind ik altijd lastig, dus daar liep ik wel tegenaan."
Docent Frank Bosma kan zich voorstellen dat deze vragen pittiger waren. "Wisselkoersen vinden leerlingen over het algemeen moeilijker. De moeilijkheid in dit examen zat hem inderdaad vooral in goed lezen." Verder vond de docent het een prima examen. "Er zaten geen verrassingen in die verwarring konden veroorzaken." De docent was opgelucht dat de eerste vraag een makkelijke was om mee te beginnen. "Die ging over substitutie en complementaire goederen. Dat is basiskennis. Zo rol je lekker het examen in."
mijn examens zijn voorbij jongens. nu is het bidden en hopen en bidden en hopen aaaaaaa laat me slagen ik wil studeeeeeren
— fem (@soonstille) 20 mei 2019
Loonstarheid en risico
Devona was blij dat er een vraag over loonstarheid in zat. Dat had ze goed geoefend. "Ook zaten er makkelijke vragen in waarbij je verschillen moest berekenen. Vooral de 'nieuw-min-oud-gedeeld-door-oudvragen' waren makkelijk." Tim Meijs (18) was blij met de vragen over risico. "Alleen de som over de autoverzekering vond ik niet heel makkelijk. Daar ben ik wel wat tijd aan kwijt geweest." Verder vond hij het examen best lijken op de oefenexamens en over het algemeen prima te doen."
Wel miste Devona vragen over de economische kringloop in het examen en Tim had verwacht dat er wel een vraag in zou zitten over het berekenen van de marginale kosten. Tim: "In oefenexamens kwam dat wel vaak voorbij."
Variatie
Bosma geeft aan dat er inderdaad een paar onderwerpen niet in het examen zaten, maar dat dat ook logisch is. "Je kunt niet alles in één examen stoppen. Vorig jaar zat de speltheorie er niet in en dit jaar weer wel. Over het algemeen vond ik het een mooi gevarieerd examen."
Sowieso vond Bosma het examen van vorig jaar een stuk moeilijker. "Dat kwam ook doordat de eerste vraag vorig jaar heel moeilijk was. Dan zakt de moed je meteen in de schoenen. Nu was de eerste vraag een stuk beter."
Dat het examen over het algemeen goed te doen was, blijkt ook uit het aantal klachten dat is binnengekomen bij het LAKS. Twee uur na het einde van het examen zijn er 860 klachten binnengekomen. In verhouding tot het aantal kandidaten dat het examen heeft gemaakt, is dat niet veel.
onvoorbereid het examen economie ingegaan en hij ging niet verkeerd moet ik zeggen hmdl
— North African (@tarifisht_) May 20, 2019
Vakantie
Voor Devona en Sanne was dit het laatste examen en voor hen begon bij het verlaten van de examenzaal dus ook de zomervakantie. "Ik was echt blij", vertelt Sanne. "Het was echt een gevoel van 'yes, ik ben er vanaf'. Hoe het ook loopt, ik kan er nu niks meer aan veranderen, dus ik ga nu genieten van mijn vakantie." Hoewel dit voor Devona ook geldt, moet ze nog wel een beetje aan de bak tijdens de vakantie. "Ik moet nog leren voor mijn toelatingsexamen voor de pabo. Maar dat komt wel goed."
