In een café dichtbij station Amsterdam-Zuid, ontmoet ik Robert Vuijsje. Misschien ken je hem - net als ik toen ik hoorde dat ik hem mocht interviewen - nog van Alleen Maar Nette Mensen. Dat later verfilmde boek raakte een gevoelige snaar in de samenleving. Met zijn kritiek op racisme maakte hij een flinke discussie los en datzelfde doet hij met zijn nieuwe boek Salomons Oordeel.

In Salomons Oordeel wordt de 17-jarige hoofdpersoon Salomon beschuldigd van verkrachting. Hij heeft een Joodse vader en een moeder met een Surinaamse afkomst. Salomons vader gelooft de politie en denkt dat zijn zoon inderdaad zijn vriendin verkracht heeft. Als hij thuis agressief kan zijn, dan kan hij dat immers ook bij haar. Salomons moeder denkt dat hij vastzit vanwege institutioneel racisme. "Zo zie je maar dat witte mensen toch met een witte bril naar de maatschappij kunnen kijken, en zwarte mensen met een zwarte", legt Robert uit.

Kleur is een ongemak: dat is ook precies wat hij probeert aan te tonen met zijn nieuwe boek. "Kleur maakt uit, dat weet ik zeker. Iedereen ziet kleur. Als witte mensen zeggen dat kleur niet uitmaakt, dan houden ze zichzelf ook voor de gek. Voor hen maakt het niet uit, omdat zij nooit op hun kleur zijn beoordeeld."

Tegenwoordig
Toen Robert in 2008 Alleen Maar Nette Mensen schreef, speelden er in Nederland nog heel andere dingen als het om racisme ging. "Het n-woord was toen nog helemaal geen probleem en ook de zwarte pietendiscussie werd minimaal gevoerd", vertelt Robert. Zijn nieuwe boek is dan ook geschreven in een heel nieuwe context. "Er zijn een hele hoop dingen die vroeger anders lagen, van het n-woord tot cultural appropriation [het overnemen van gebruiken van een andere cultuur in je eigen cultuur, red.]"

Racisme is nog net zo aanwezig, volgens Robert, maar het uit zich in een (over)gevoelige vorm. "Het is alsof rechts en links bommen op elkaar gooien. Extreem-rechts vindt dat hun cultuur wordt afgepakt, extreemlinks ziet overal racisme." Die polarisatie wordt door de media veroorzaakt, denkt Robert. "Maar de meeste mensen zitten een beetje in het midden, en die worden gewoon minder gehoord."

Seksisme

Er is een situatie in het boek waarin de Surinaamse moeder van Salomon en haar blonde collega aan hun baas vragen waarom zij minder betaald krijgen dan hun mannelijke collega. Ze bestrijden samen seksisme, maar alleen Salomons moeder wordt ervan beschuldigd boos en overdreven te zijn. "Seksisme en racisme gaan vaak hand in hand", vindt Robert. "Zo ontmoette ik ook een man - en dat is iets dat ik direct in mijn boek heb toegepast - die zei een echte Surinamer te zijn. Hij hield van de Afrikaanse muziek en de cultuur. Maar toch wilde hij een blond meisje. Hij zei dat zij minder assertief zijn en dat hij, als hij een grote mond wilde horen, zijn moeder wel zou bellen. Dat is een goed voorbeeld hiervan."

Gebaseerd op zichzelf

Deels heeft de verhaallijn van Salomons oordeel zijn wortels in het persoonlijke leven van Robert. Hij is getrouwd met een vrouw van Surinaamse afkomst en zelf, zoals Salomons vader, Joods. "Racisme leeft voor mij wat meer, denk ik. Mijn familiegeschiedenis, de Tweede Wereldoorlog, is een perfect voorbeeld van racisme, en ook door mijn vrouw, die Surinaamse ouders heeft, en mijn donkere kinderen kom ik er veel mee in aanraking." 

Toch is racisme bij hem thuis een veel minder groot gespreksonderwerp dan bij het gezin in het boek. "Het boek ging echt over racisme, en verschillen tussen rassen. Dat is bij mijn gezin veel minder het geval."

Scholieren
Volgens Robert kan zijn boek helpen om de maatschappij van nu te begrijpen. Daarom denkt hij dat het belangrijk is om dit boek te lezen. "Het is ook belangrijk dat scholieren van verschillende afkomsten met elkaar praten en elkaar leren begrijpen."

Over het boek

Max en Alissa denken dat ze alle moderne valkuilen van racisme en antiracisme hebben doorstaan. Hij is een jood uit Amsterdam-Zuid, zij is zwart en komt uit de Bijlmer. Maar zij kunnen dit gewoon: samen aan het Vondelpark wonen.

Hun zoon Salomon is 17 jaar oud en wil rapper worden. Op school staat hij voor de keuze: hoor ik bij de mensen die op mijn vader lijken of hoor ik bij de kinderen die zwart zijn, net als ik?

Na een komische, maar ook meedogenloos beschreven tocht langs ongemakkelijke discussies, emotionele beschuldigingen en de top van de nationale antiracismebeweging denken Max en Alissa: wij kijken op dezelfde manier naar de wereld.

Tot Salomon door zijn vriendinnetje wordt beschuldigd van verkrachting. Het is geen abstracte discussie meer, maar een directe confrontatie. In een politiecel kijken Max en Alissa samen naar hun zoon, alleen zien ze allebei iets anders.

In Salomons oordeel wordt de lezer gedwongen om kleur te bekennen. Aan welke kant sta ik nu echt, door welke bril kijk ik naar de wereld?